Toetsgids Nederlandse taal

Transcriptie

1 Landelijke kennistoets voor de pabo Toetsgids Nederlandse taal studiejaar september 2016 Versie 2016/2017-1A

2 Inleiding In deze toetsgids voor de landelijke kennistoets Nederlandse taal (pabo) is informatie opgenomen over deelname, opbouw, inhoud, voorbereiding, afname en uitslag. Daarnaast is als bijlage de Onderwijs- en examenregeling Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen opgenomen. Kennisbasis In de kennisbases zijn de vakdidactische en vakinhoudelijke kennis vastgelegd waarover de startbekwame docent moet beschikken. De kennisbasis wordt tijdens de opleiding behandeld. De lerarenopleidingen borgen de vakinhoudelijke kwaliteit onder andere door de landelijke kennistoetsen. De organisatie hiervan is ondergebracht bij het programma 10voordeleraar. De lerarenopleidingen en 10voordeleraar zorgen er samen voor dat de landelijke kennistoetsen objectief en betrouwbaar zijn. Vakdocenten van de lerarenopleidingen vormen de spil van het programma 10voordeleraar. Ze hebben de gezamenlijke regie over cruciale onderdelen. Ze ontwikkelen de kennisbases en houden die actueel. Ze construeren landelijke toetsvragen en toetsen. En ze helpen de grens van zakken en slagen bepalen. Landelijke kennistoets In de toetsmatrijs in deze toetsgids is opgenomen welke domeinen met een landelijke kennistoets getoetst worden. Aan een landelijke kennistoets is één studiepunt verbonden. Het behalen van de landelijke kennistoets is dan ook een voorwaarde om de opleiding gediplomeerd/bevoegd te verlaten. Natuurlijk komt er bij goed leraarschap meer kijken dan vakkennis alleen. Opleidingen bepalen zelf hoe ze de andere kennis en vaardigheden toetsen. Onderwijs- en examenregeling Om te zorgen dat studenten, bij welke hogeschool zij hun opleiding ook volgen, dezelfde kansen hebben, hanteren alle hogescholen dezelfde regels: de Onderwijsen examenregeling Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen. Deze regeling maakt onderdeel uit van deze toetsgids en bevat bijvoorbeeld regels over aanmelden, deelname en uitslag. Toetsgids Vanzelfsprekend geldt de meest actuele versie van de toetsgids. Deze is te vinden op de website Het versienummer is te vinden op de voorpagina. Toetskalender De data voor toetsafname, uitslagverstrekking en inzage zijn terug te vinden in de toetskalender op 2

3 1 Deelname 1.1 Deelnemen De opleiding bepaalt wanneer een student (voor de eerste keer) mag deelnemen aan de landelijke kennistoets. De exacte regeling is opgenomen in de Onderwijsen examenregeling Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen. De student mag per studiejaar maximaal twee keer deelnemen aan een landelijke kennistoets. 1.2 Toetsrondes Per studiejaar zijn er vier toetsrondes. Alle hogescholen zijn verplicht voor studenten deelname aan (minimaal) twee toetsrondes in een studiejaar te faciliteren. 1.3 Aanmelden Het aanmelden voor de landelijke kennistoets verloopt via de opleiding binnen de door de hogeschool gestelde inschrijfperiode. Na digitale aanmelding ontvangt de student een bevestiging van de hogeschool. In het geval een aangemelde student niet deelneemt aan de toets dan geldt de aanmelding als een toetsdeelname en kan de hogeschool administratiekosten in rekening brengen. 3

4 2 Opbouw en inhoud 2.1 Toetsvragen De toets bevat in totaal 100 vragen en bestaat uit meerkeuzevragen met drie of vier antwoordalternatieven. Een antwoord is goed of fout. Een goed antwoord levert 1 punt op. Een fout antwoord of geen antwoord 0 punten. 2.2 Toetstaal De toets is opgesteld in de Nederlandse taal. 2.3 Toetsmatrijs Om de landelijke kennistoets samen te stellen, wordt gebruik gemaakt van een toetsmatrijs. Hierin is aangegeven welke domeinen van de kennisbasis getoetst worden in de landelijke kennistoets. Ook is vermeld hoeveel vragen per domein in de toets voorkomen. De nummering van de domeinen verwijst naar de kennisbasis Leraar basisonderwijs, Nederlands. Hieronder is de verdeling van het aantal vragen opgenomen: Nummer Domein Aantal vragen Percentage 1 Mondelinge taalvaardigheid 13 vragen 13% 2 Woordenschat 12 vragen 12% 3 Beginnende geletterdheid 18 vragen 18% 4 Voortgezet technisch lezen 7 vragen 7% 5 Begrijpend lezen 12 vragen 12% 6 Stellen 5 vragen 5% 7 Jeugdliteratuur 2 vragen 2% 8 Taalbeschouwing 20 vragen 20% 9 Spelling 11 vragen 11% In de toetsmatrijs is een verdere uitsplitsing gemaakt naar onderwerpen om de toets evenwichtig samen te kunnen stellen: Domein 1. Mondelinge taalvaardigheid luisterdoelen kan aangeven welke luisterstrategie (globaal luisteren, intensief luisteren, gericht luisteren, kritisch luisteren) geschikt is om een bepaald luisterdoel (iets te weten willen komen, een gevoel willen ondergaan, een mening willen vormen, een handeling willen uitvoeren, een spel willen spelen) te realiseren spreekdoelen kent de spreekdoelen amuseren, informeren, instrueren en overtuigen en kan in een taalgebruikssituatie aangeven welke doelen een spreker hanteert sociale taalfuncties kent de sociale taalfuncties zelfhandhaving, zelfsturing, sturing van anderen, structurering van het gesprek en kan van een taalgebruikssituatie aangeven welke sociale taalfunctie van toepassing is 4

5 Domein 1. Mondelinge taalvaardigheid vervolg cognitieve taalfuncties kent de cognitieve taalfuncties: rapporteren, redeneren, projecteren en kan cognitieve taalfuncties ordenen in mate van complexiteit kan van een taalgebruikssituatie aangeven welke cognitieve taalfunctie van toepassing is mondeling presenteren weet dat bij mondeling presenteren de volgende stappen worden genomen: oriënteren op de inhoud, doel en publiek bepalen, plannen, presenteren, reflecteren op doel en inhoud taalverwerving kan in een taalgebruikssituatie aangeven of een kind zijn taal leert ten aanzien van semantische, fonologische, morfologische, syntactische en pragmatische aspecten kent twee verschillende theorieën over taalverwerving: creatieve constructie-theorie en interactionele benadering taalontwikkelingsfasen kent de taalontwikkelingsfasen en hun kenmerken (prelinguaal: huilen, vocaliseren, vocaal spel, brabbelen en linguaal: vroeglinguale fase, differentiatiefase, voltooiingsfase ); kan aangeven in welke fasen de prelinguale fase van de taalontwikkeling verloopt (huilen,vocaliseren, vocaal spel, brabbelen) ; kan aangeven in welke fasen de linguale fase van de taalontwikkeling verloopt (vroeglinguale fase, differentiatiefase, voltooiingsfase) kan in taaluitingen van kinderen deze taalontwikkelingsfasen herkennen tweedetaalverwerving kent de verschillen tussen eerste en tweede taalverwerving met het oog op de factoren taalkennis en tijd en kent de begrippen simultane en successieve tweetaligheid kent het begrip interferentiefout en kan in een taalgebruikssituatie aangeven of er sprake is van interferentiefouten cognitieve academische taalvaardigheid kent het verschil tussen Cognitieve Academische Taalvaardigheid (CAT) en Dagelijks Algemeen Taalgebruik (DAT) en herkent DAT en CAT in praktijkvoorbeelden Domein 2. Woordenschat woordenschatuitbreiding kent de begrippen woordenschatuitbreiding in de breedte (meer nieuwe woorden verwerven) en in de diepte (diepe woordkennis verwerven) en kan voorbeelden van deze typen woordenschatuitbreiding herkennen in een praktijkvoorbeeld receptieve woordenschat productieve woordenschat kent het verschil tussen receptieve en productieve woordkennis wat betreft aard en omvang en kan receptieve en productieve woordkennis herkennen in een praktijkvoorbeeld woordleerstrategieën kent vier strategieën om de woordbetekenis te achterhalen (woord analyseren, gebruik maken van verbale en non-verbale context, gebruik maken van een bron in 1e of 2e taal, letten op overeenkomsten tussen 1e en 2e taal) en kent de relatie tussen woordleerstrategieën en principes van woordenschatverwerving kent drie strategieën om de woordbetekenis te onthouden (herhalen en opschrijven, ophalen uit het geheugen, woord produceren) en herkent in taalleersituaties de gebruikte woordleerstrategieën woordbetekenis kent de begrippen label en concept en de relatie tussen die twee begrippen, weet dat woordbetekenis is opgebouwd uit betekenisaspecten en kan cruciale betekenisaspecten van woorden onderscheiden van minder belangrijke woordenschatopbouw kan aangeven welke betekenisrelaties(synoniem, categorieexemplaar/hyponiem, antoniem, context) tussen woorden bestaan kan aangeven welke vormrelaties (rijmwoorden, homoniemen) tussen woorden bestaan vaktaalwoorden schooltaalwoorden signaalwoorden kent de begrippen vaktaalwoord, schooltaalwoord en signaalwoord en kan bij een taalgebruikssituatie aangeven wat vaktaalwoorden, schooltaalwoorden en signaalwoorden zijn kan bij een taalgebruikssituatie aangeven wat inhoudswoorden en functiewoorden zijn 5

6 Domein 2. Woordenschat mentaal lexicon woordenschatopbouw vervolg kent het begrip mentaal lexicon en kent de manier waarop woorden in het geheugen liggen opgeslagen (netwerkopbouw) kent de verschillende soorten informatie die over een woord zijn opgeslagen (akoestisch, fonologisch, semantisch, syntactisch, orthografisch) en kent de verschillende relaties die woorden onderling verbinden (fonologisch, semantisch, syntactisch, orthografisch) woordenschatverwerving kent drie principes van woordenschatverwerving (labelen, categoriseren, opbouwen van netwerk) en kan bij een taalgebruikssituatie aangeven welk principe van woordenschatverwerving van toepassing is Domein 3. Beginnende geletterdheid ontluikende geletterdheid kent het begrip ontluikende geletterdheid in relatie tot beginnende geletterdheid en gevorderde geletterdheid boekoriëntatie en verhaalbegrip kan de begrippen boekoriëntatie en verhaalbegrip relateren aan (de ontwikkeling van) beginnende geletterdheid en herkent kenmerken van boekoriëntatie en verhaalbegrip in een leessituatie functies van geschreven taal kent het begrip functies van taal en herkent taalbewustzijn met betrekking tot functies van geschreven taal in het taalleesgedrag van kinderen taalbewustzijn en alfabetisch principe kent de begrippen taalbewustzijn en alfabetisch principe en herkent verschijningsvormen van taalbewustzijn en het alfabetisch principe in het taalleesgedrag van kinderen auditieve vaardigheden kent de begrippen fonologisch en fonemisch bewustzijn en herkent verschijningsvormen van fonologisch en fonemisch bewustzijn in praktijksituaties kan bij een activiteit aangeven welke van de auditieve vaardigheden gehanteerd wordt: auditieve objectivatie, auditieve analyse, auditieve synthese, temporeel ordenen, bepalen van klankpositie visuele vaardigheden kan bij een activiteit aangeven welke van de visuele vaardigheden gehanteerd wordt: visuele analyse, visuele synthese, spatiëel ordenen, letterpositie bepalen elementaire leeshandeling kent het begrip elementaire leeshandeling en kent de verschillende stappen van de elementaire leeshandeling: visuele analyse, grafeemfoneemkoppeling, fonemen in volgorde onthouden (temporele ordening), auditieve synthese, betekenis geven herkent deze leesstrategie in leessituaties elementaire spellinghandeling kent de verschillende stappen van de elementaire spellinghandeling (auditieve analyse, fonemen in volgorde onthouden, foneemgrafeemkoppeling, woord schrijven) en kan aangeven of een woord volgens de elementaire spellinghandeling geschreven kan worden herkent deze spellingstrategie in taalgebruikssituaties klankzuivere woorden kan aangeven of een woord klankzuiver is schriftsystemen kent de begrippen grafeem en foneem en kan aangeven uit hoeveel letters/grafemen/fonemen een woord is opgebouwd herkent voorbeelden van pictografisch schrift, logografisch schrift en alfabetisch schrift ontwikkeling geletterdheid kent de fasen van de ontwikkeling van de spontane schrijfvaardigheid (tekenen, krabbelen, ketens letterachtige vormen, 1 of enkele letters gebruiken, invented spelling) en herkent deze fasen in de schrijfproducten van kinderen functionele geletterdheid functioneel analfabetisme kent de begrippen functionele geletterdheid en functioneel analfabetisme en kan voorbeelden van functionele geletterdheid en functioneel analfabetisme herkennen in een taalgebruikssituatie thuissituatie en geletterdheid kent het belang van de taalsituatie thuis voor de ontwikkeling van geletterdheid en weet dat de taal waarin geletterdheid ontwikkeld wordt er niet toe doet 6

7 Domein 4. Voortgezet technisch lezen strategieën technisch lezen kent de verschillende leesstrategieën en hun functies (elementaire leeshandeling (zie ook 3.1.7), lezen met behulp van klankclusters en spellingspatronen, van visuele woordvorm, van morfologische analyse, van context) kan bij een taalgebruikssituatie of een oefening aangeven welke leesstrategie gehanteerd wordt voordrachtsaspecten kent de verschillende voordrachtsaspecten (uitspraak en articulatie, klemtoon, zinsmelodie, natuurlijkheid en emotionaliteit, tempo en volume, lezen van woordgroepen en interpunctie) en kan bij een taalgebruikssituatie of een oefening aangeven welk voordrachtsaspect van het lezen gehanteerd wordt niveaubepaling van teksten leesteksten kent factoren die een rol spelen bij de moeilijkheidsgraad van een tekst (woordgebruik, zinsconstructies, tekstsoort en inhoud, stijl, vormgeving, lengte) en kent de indelingscriteria van de AVI,BAVI, LAT en CLIB-indeling automatisering kent het begrip automatisering en kan bij een leessituatie of een oefening aangeven of er sprake is van automatiseren leesproces kan bij een taalgebruikssituatie of een oefening aangeven welke theorie over het leesproces van toepassing is (bottom-up, top-down of interactiemodel) dyslexie kent de definitie van dyslexie volgens de Gezondheidsraad en kent de risicofactoren van dyslexie in de kleuterleeftijd: moeite met rijtjes benoemen en opzeggen van versjes Domein 5. Begrijpend lezen leesstrategieën kent de verschillende doelen die de lezer hanteert bij het lezen (informatie zoeken, weten hoe iets te maken/doen, meningen zoeken, argumenten zoeken, ontspannen) en kan bij een taalgebruikssituatie of een oefening aangeven welk leesdoel de lezer hanteert en welke leesstrategie daarbij past kent strategieën die de lezer kan inzetten om een tekst te begrijpen: voor, tijdens en na het lezen (bepalen leesdoel; leggen en afleiden van verbanden; voorspellen van informatie; het maken van voorstellingen; opsporen structuur; herkennen tekstsoort; vinden van het thema en de hoofdgedachte van teksten; zelf stellen en beantwoorden van vragen; plannen, sturen, bewaken en corrigeren van het eigen leesgedrag; beoordelen van teksten op hun waarde; reflecteren op eigen leesactiviteiten en hun resultaten) en kan bij een taalgebruikssituatie of een oefening aangeven op welke strategie voor het begrijpend lezen een beroep wordt gedaan technieken voor informatieverwerking kent het begrip studerend lezen (toekennen van betekenis aan geschreven taal met als doel de tekst te reproduceren) en kan aangeven welke technieken adequaat zijn bij informatieverwerking (bijv. onderstrepen van hoofdzaken, maken van samenvatting, schema, diagram, mindmap, woordveld of woordweb) reflecteren op leesgedrag kent het begrip zelfreflectiestrategie (sturen, controleren, evalueren van leesgedrag) en herkent dit in praktijksituaties en kan aangeven welke factoren het leesgedrag beïnvloeden (moeilijkheidsgraad tekst, tekstsoort, passende leeswijze, leeservaring, leesmotivatie, voorkennis tekstonderwerp, concentratie) tekstsoorten kent de verschillende tekstsoorten(verhalende tekst, informatieve tekst, directieve tekst, beschouwende tekst, argumentatieve tekst) en kan bij een tekst aangeven tot welke tekstsoort die behoort tekstkenmerken kent de tekstkenmerken inhoud, vorm, bedoeling; thema, taalgebruik, structuur en doel en kent de relatie tussen tekstkenmerken, tekstsoorten en de moeilijkheidsgraad van teksten relaties in teksten kent zes taal-denk-relaties (vraag-antwoord, chronologie, voorbeelden, vergelijking, middel-doel, voorwaardelijke structuur) en kan aangeven welke taal-denkrelatie in een gesproken of geschreven tekst gelegd wordt (en kan daarbij gebruikmaken van voegwoorden, verwijswoorden en signaalwoorden) tekstdoelen kan het doel van een tekst aangeven: informeren, overtuigen, amuseren, instrueren 7

8 Domein 5. Begrijpend lezen vervolg informatieverwerking kent de twee hoofdtypes van informatieverwerking (perceptie en cognitie) en kan aangeven wat wordt verstaan onder perceptie (informatie verwerken via je zintuigen) en cognitie (nieuwe kennis creëren door oude en nieuwe kennis te verbinden en deze nieuwe kennis te gebruiken) en kan aangeven wat wordt verstaan onder studievaardigheden (het kunnen hanteren van studieteksten en informatiebronnen, bijv. schema s, tabellen, grafieken, kaarten) Domein 6. Stellen bepalen doel, publiek en tekstsoort verzamelen, selecteren en ordenen inhoud structureren formuleren reviseren verzorgen reflecteren op schrijfgedrag en tekstkenmerken schrijven (zie kennisbasis) kent de begrippen verzamelen, selecteren, ordenen van inhoud, formuleren, revisie, verzorgen en reflecteren op schrijfgedrag; kent de plaats van al deze stappen in het schrijfproces en herkent deze stappen in een schrijfsituatie kent de begrippen tekstdoel, publiek en tekstsoort en hun onderlinge relatie en kent ten minste drie specifieke tekststructuren (stapelstructuur, verhaalstructuur, betoogstructuur) en kan deze herkennen schrijfproces weet dat in het schrijfproces drie componenten een rol spelen: kennis van de schrijver; de communicatieve situatie; het feitelijke schrijfproces. Kent de drie fasen van het schrijfproces (schrijven, plannen en reviseren), kent het verschil tussen formuleren en coderen en kan de genoemde elementen in een praktijksituatie herkennen schrijfstrategieën kent de begrippen vertellend en denkend schrijven en kan bij een situatie aangeven of vertellend of denkend schrijven wordt toegepast kent het begrip schrijfstrategie (aanpak van het schrijfproces) en herkent strategische schrijven in een praktijkvoorbeeld Domein 7. Jeugdliteratuur literaire genres weet dat genres op verschillende manieren ingedeeld kunnen worden en kent de criteria die daarbij een rol spelen (op basis van thema, woord en beeld, doelstelling, vorm) beoordelingscriteria jeugdliteratuur kent de invalshoeken waarop jeugdliteratuur beoordeeld kan worden (literair, pedagogisch, ideologisch) en herkent deze benaderingen in praktijkvoorbeelden (boekbesprekingen) Domein 8. Taalbeschouwing en functies van taal (zie kennisbasis) kent de drie functies van taal (communicatief, expressief, conceptualiserend); kan in een taalgebruikssituatie aangeven welke functie van toepassing is en kan van een tekst aangeven welke functie die heeft taalbeschouwings-strategieën kent de taalbeschouwingsstrategieën analyseren, relateren, vergelijken, classificeren, generaliseren, herordenen en herkent in een taalgebruikssituatie of een oefening welke taalbeschouwingsstrategie wordt gehanteerd taalgebruik kent het begrip register en herkent formeel en informeel taalgebruik taalvariatie kent de begrippen taalvariatie (binnen en tussen individuen, groepen, regio s) en taalvariëteit en kan voorbeelden van taalvariatie herkennen/benoemen in praktijksituaties en kent het verschil tussen standaardtaal en dialect en weet welke autochtone standaardtalen in Nederland erkent zijn (Fries en Nedersaksisch) taal kent de relatie tussen mondelinge en schriftelijke taal en weet dat taal een recursief systeem is (en wat dit inhoudt) kan uitingen beschouwen op verschillende taalkundige niveaus en aangeven of ze op fonologische/orthografisch, morfologisch, syntactisch, semantisch of pragmatisch niveau incorrect of multi-interpretabel zijn 8

9 Domein 8. Taalbeschouwing vervolg fonologie kent het begrip fonologie en kan aangeven hoeveel fonemen er in een woord zitten morfologie kent het begrip morfologie, kan een woord verdelen in morfemen en kan bij een woord aangeven of er sprake is van vervoeging, verbuiging, afleiding of samenstelling syntaxis kent het begrip syntaxis en kan de structuur van zinnen duiden met behulp van termen uit de zinsontleding en woordbenoeming zoals die in de Cito entree toets voor de Pabo voorkomen: Woordsoorten: lidwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, werkwoord, koppelwerkwoord, zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord, voorzetsel, telwoord, bijwoord, voegwoord, persoonlijk voornaamwoord, bezittelijk voornaamwoord, aanwijzend voornaamwoord, vragend voornaamwoord Zinsdelen: persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, naamwoordelijk gezegde, naamwoordelijk deel, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp, bijwoordelijke bepaling, bijvoeglijke bepaling semantiek kent de begrippen semantiek, antoniem, hyponiem en synoniem en kan aangeven of er tussen woorden sprake is van een betekenisrelatie in termen van antoniemen, hyponiemen en synoniemen pragmatiek kent de begrippen pragmatiek en taalhandeling en kent voorbeelden van meerdere taalhandelingen (vragen, bevelen, beweren, beloven, dreigen) en kan deze herkennen in taalgebruikssituaties orthografie kent de begrippen homofoon en homograaf en kan bij een woordpaar aangeven of er sprake is van homofonen of homografen metalinguïstisch bewustzijn kent het begrip metalinguïstisch bewustzijn en kan in taalgebruiksituaties het gebruik van dit bewustzijn herkennen taalverandering kent het begrip taalverandering en kan voorbeelden van taalverandering herkennen Domein 9. Spelling spellingstrategieën kent de begrippen directe en indirecte spellingstrategie, kent de vijf spellingstrategieën (fonologische strategie, woordbeeld-, regel-, analogie- en hulpstrategie) en kan van een woord aangeven volgens welke spellingstrategie het gespeld moet worden kan bij een voorbeeld aangeven welke spellingstrategie ( direct, indirect, fonologische strategie, woordbeeld-, regel-, analogie- en hulpstrategie) een kind heeft gehanteerd spellingcategorieën kan van een reeks woorden aangeven tot welke spellingcategorie ze behoren kan van een reeks woorden aangeven of ze tot dezelfde spellingcategorie behoren werkwoordspelling kan aangeven hoe in een werkwoordsvorm het morfologisch principe van de Nederlands spelling wordt toegepast (regel van gelijkvormigheid kan aangeven hoe in een werkwoordsvorm het morfologisch principe van de Nederlands spelling wordt toegepast (regel van overeenkomst) kan aangeven hoe de spelling van een werkwoordsvorm wordt bepaald door grammaticaal inzicht principes Nederlandse spelling kent de vier hoofdprincipes van de Nederlandse spelling (fonologisch, morfologisch, etymologisch en syllabisch principe) kan van een (grafeem in) een woord aangeven welk principe van de Nederlandse spelling van toepassing is Deze publieksversie van de toetsmatrijs Nederlandse taal (pabo) is met grote zorg samengesteld. Aan deze publieksversie kunnen geen rechten ontleend worden. 9

10 2.4 Taxonomie Leraren beheersen hun vak op verschillende niveaus. Ze hebben niet alleen de vereiste feitenkennis, maar komen op basis daarvan ook tot doordachte oplossingen. De indeling van kennis naar verschillende niveaus heet taxonomie. De vraagontwikkelaars van de landelijke kennistoets Nederlandse taal (pabo) gebruiken de taxonomie van Bloom. Binnen de taxonomie van Bloom wordt de volgende indeling gehanteerd: kennis inzicht toepassing analyse synthese evaluatie De landelijke kennistoets test vooral de beheersing van de eerste drie niveaus. 10

11 3 Voorbereiding 3.1 Materialen De landelijke kennistoets gaat over de vakkennis die de student zich gedurende het opleidingstraject eigen heeft gemaakt. De hogeschool behandelt de kennisbasis en bereidt de student voor op de landelijke kennistoets. 10voordeleraar biedt een aantal materialen, zoals voor elke landelijke kennistoets een kennisbasis, een toetsgids, proefvragen en een oefentoets. Deze hulpmiddelen zijn te vinden op Toetsgids Deze toetsgids vormt voor de student een goed hulpmiddel bij het voorbereiden op de toets. In de toetsgids is meer informatie opgenomen over de inhoud van de toets, de voorbereiding en de toetsafname zelf. Daarnaast is als bijlage de Onderwijs- en examenregeling Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen opgenomen. 3.3 Kennisbasis In de toetsgids is een toetsmatrijs opgenomen met een overzicht van domeinen die getoetst worden in de landelijke kennistoets. In de kennisbasis zijn deze domeinen beschreven. 3.4 Proefvragen en oefentoetsen Er zijn proefvragen en een oefentoets beschikbaar om een goede indruk te krijgen van de toets. De complete oefentoetsen kennen dezelfde indeling in toetsblokken en hebben hetzelfde aantal vragen als de echte toets. Voor een snelle indruk zijn er tien proefvragen beschikbaar die gerandomiseerd uit de oefentoets komen van het vak dat gekozen is. Studenten wordt aangeraden om vooraf een oefentoets te maken, zodat ze ook ervaring op kunnen doen met de werking van het toetssysteem. 3.5 Andere oefenmogelijkheden Naast wat de hogeschool biedt en de hulpmiddelen van 10voordeleraar, zijn er diverse commerciële en niet-commerciële materialen en trainingen op de markt. Deze zijn zonder medewerking van 10voordeleraar tot stand gekomen. Wij kunnen dan ook geen oordeel geven over de kwaliteit ervan. 3.6 Herkansing Bij de uitslag ontvangt elke student via de opleiding zijn of haar cijfer en individuele domeinscores. Aan de hand van deze scores kan de student zien welke domeinen hij of zij beheerst en op welke domeinen hij of zij zich nog kan verbeteren. Dit vormt een belangrijk hulpmiddel voor de student om samen met de docent een herkansingsstrategie te ontwikkelen. Daarnaast is het voor de student mogelijk om de gemaakte toets onder examencondities in te zien. Zie voor verdere informatie paragraaf Toetsinzage. 11

12 4 Afname 4.1 Toetsomgeving De landelijke kennistoets wordt op de hogeschool in digitale vorm afgenomen in een beveiligde omgeving. Zolang de toets loopt, is het niet mogelijk om internet of andere computerprogramma s te gebruiken. 4.2 Legitimatie De student legitimeert zich door middel van een rijbewijs, paspoort of identiteitskaart. Een collegekaart is geen geldig legitimatiebewijs. 4.3 Inloggen De surveillanten delen bij de start van de toetsafname aan elke student een persoonlijke inlogbrief uit. Deze inlogbrief bevat een inlognaam, wachtwoord en de url voor de toets. Deelnemen onder een andere identiteit en/of inlognaam is niet toegestaan. De inlogbrief moet na afloop weer ingeleverd worden bij de surveillant. 4.4 Storing Bij een storing blijven de gegeven antwoorden opgeslagen. Na opnieuw inloggen kan de student weer verder waar hij of zij gebleven was. 4.5 Toetsduur De toetsduur bedraagt 2 uur en start zodra de filtervragen in het eerste blok afgesloten zijn. De surveillant geeft tweemaal informatie over de nog beschikbare reguliere toetstijd. Een half uur voor afsluiting van de toets en als de laatste vijf minuten ingaan. Het gaat hier om een indicatie. De individuele beschikbare toetstijd die wordt weergegeven bovenaan het toetsscherm is leidend. 4.6 Toegestane hulpmiddelen Jassen, tassen, horloges, telefoons en andere middelen waarmee elektronische informatieoverdracht mogelijk is, moeten buiten het toetslokaal blijven of vóór in de toetsruimte. De student neemt zelf een pen en/of potlood mee. De surveillant reikt kladpapier uit en neemt het na afloop weer in om het te vernietigen. De student mag niets meenemen waarop informatie over de vragen staat. 12

13 4.7 Toetsblokken Na blok 1 begint de toets. De toets is verdeeld over vier toetsblokken. Niet elk blok kost evenveel tijd om te maken. De verdeling van de toetsblokken is als volgt: Blok Onderwerp Aantal vragen Blok 1 Filtervragen 6 vragen Blok 2 Mondelinge taalvaardigheid 25 vragen Blok 3 Schriftelijke taalontwikkeling 36 vragen Blok 4 Tekst schrijven 18 vragen Blok 5 Taalkunde 21 vragen 4.8 Toetsscherm De toets is opgebouwd uit een aantal blokken. De student kan naar iedere gewenste vraag binnen een blok navigeren. Daar zijn drie knoppen voor: knop Vorige (vorige vraag) knop Volgende (volgende vraag) knop Examennavigator (een vraag kiezen) Wanneer de student op de knop Naar het volgende blok klikt, dan wordt het blok afgesloten. Als niet alle vragen binnen het blok beantwoord zijn, wordt de student hiervoor gewaarschuwd. Pas als alle vragen zijn beantwoord, kan de student door naar het volgende blok. Via de Examennavigator kan de student zien welke vragen uit een blok nog niet beantwoord zijn. Terugkeren naar een eenmaal afgesloten blok is niet mogelijk. De overgang van het ene blok naar een ander blok kan enkele seconden in beslag nemen. De student kan een vraag markeren door te klikken op het vlag-icoon onderaan het scherm. Dit kan bijvoorbeeld makkelijk zijn bij twijfel over een gegeven antwoord of als de student later nog extra aandacht aan de desbetreffende 13

14 vraag wil besteden. De gemarkeerde vragen zijn terug te vinden in de Examennavigator. Door nogmaals te klikken op het vlag-icoon wordt de markering opgeheven. Rechts bovenaan het scherm is een timer afgebeeld met de tijd die nog rest tot afsluiting van de toets. De balk toont de voortgang: het aantal beantwoorde vragen ten opzichte van het totaal aantal vragen. Hier is ook weergegeven in welk blok de student zich bevindt. En boven de toetsvraag is te zien bij welke vraag de student is ten opzichte van het totaal aantal vragen in het betreffende toetsblok. Met twee knoppen rechts bovenin het scherm kan de student de leesbaarheid vergroten: om het lettertype te vergroten om het contrast te verhogen Als de student zich in het laatste blok bevindt, dan verschijnt rechts onderaan de knop Toets beëindigen. Deze knop dient de student te gebruiken om de toets af te sluiten. Het kan enkele seconden duren voordat de toets daadwerkelijk afgesloten is. Na afsluiting zijn de antwoorden opgeslagen en niet meer te wijzigen. Als de beschikbare toetstijd is verlopen, wordt de toets automatisch afgesloten. Vragen die tijdens de toets niet zijn beantwoord, gelden dan als fout. 4.9 Filtervragen Het eerste blok bestaat uit het beantwoorden van een aantal filtervragen. Filtervragen gaan over de achtergrond van de student. De student wordt bijvoorbeeld gevraagd wat zijn moedertaal is en of hij voltijd of deeltijd studeert. De antwoorden op deze filtervragen tellen niet mee bij het bepalen van de uitslag van de toets. De toetstijd begint te lopen na het afronden van de filtervragen Verlaten toetsruimte De student mag in verband met laatkomers de eerste dertig minuten de toetsruimte niet verlaten. Laatkomers mogen tot dertig minuten na aanvang van de toets nog naar binnen. Gedurende de toets mag de student de toetsruimte niet tijdelijk verlaten. Ook niet om naar de wc te gaan. Alleen als de student vanwege een medische aandoening vooraf toestemming heeft gekregen van de examencommissie, mag hij of zij onder begeleiding van een surveillant het lokaal tijdelijk verlaten Voorzieningen voor studenten met een functiebeperking Alle studenten kunnen gebruik maken van de algemene schermaanpassingen: het vergroten van de letters en het veranderen van het contrast. Daarnaast hebben sommige studenten recht op extra toetstijd. De examencommissie van de opleiding beslist daarover en kan de tijdsduur verlengen met 30 minuten. Het verzoek tot tijdsduurverlenging moet door de examencommissie gelijktijdig met de aanmelding ingediend worden. 14

15 5 Uitslag 5.1 Uitslagverstrekking De student ontvangt via de eigen opleiding uiterlijk 24 werkdagen na afloop van de toetsperiode de uitslag van de landelijke kennistoets. De uitslag bestaat uit het cijfer, de totaalscore en de domeinscores. Voor het bepalen van de werkdagen wordt gebruik gemaakt van het overzicht schoolvakanties, zoals dat jaarlijks wordt gepubliceerd op de website van de rijksoverheid. 5.2 Cesuur Het is vooraf niet te zeggen wanneer de student een voldoende heeft. Na de toetsafname vindt een intensief proces plaats waarin de resultaten van de toets worden geanalyseerd en beoordeeld. De vaststelling van de uitslag van de landelijke kennistoetsen heeft een wetenschappelijke basis. De cesuurbepaling van de toets vindt uiterst zorgvuldig plaats. Eerst wordt de betrouwbaarheid van de toets vastgesteld en wordt de psychometrische kwaliteit van iedere vraag afzonderlijk bekeken. Wanneer de analyses daartoe aanleiding geven, kan een vraag achteraf uit de toets verwijderd worden of kan er nog een alternatief goed gerekend worden. Vervolgens bepaalt het normeringspanel de moeilijkheidsgraad van de toets: wat is de ondergrens voor een voldoende. In het normeringspanel zijn vakdocenten van de hogescholen en leraren uit het werkveld vertegenwoordigd. In het geval van de pabo-vakken gaat het om leraren uit het basisonderwijs. Bij de tweedegraads lerarenopleidingen gaat het om leraren uit het voortgezet onderwijs en het mbo. Het cesuuradvies wordt goedgekeurd door de onafhankelijke Raad voor Kwaliteitsborging Landelijke Kennistoetsen en vervolgens wordt het vastgesteld door de vaststellingscommissie. De vaststellingscommissie bestaat uit afgevaardigden van de examencommissies van de hogescholen. 5.3 Toetsinzage Na de uitslagverstrekking is het voor de student mogelijk om zich binnen een bepaalde periode aan te melden voor toetsinzage in Den Haag. De student ziet per vraag wat hij of zij geantwoord heeft, of het gegeven antwoord correct is en wat het juiste antwoord is. Er is geen inhoudelijke toelichting. Inschrijven kan via de website Beroep Mocht de student het ondanks het zorgvuldige proces rondom de uitslagbepaling niet eens zijn met de uitslag, dan kan hij of zij tegen de uitslag van de toets beroep aantekenen. Dit dient de student te doen binnen twee weken nadat de landelijke inzageperiode is afgelopen bij de toegankelijke faciliteit van de eigen hogeschool conform de procedures en reglementen van de eigen opleiding. 5.5 Geldigheidsduur De geldigheidsduur van de uitslag van de digitale landelijke kennistoetsen is bepaald op vijf jaar nadat de uitslag is opgenomen in de studentenadministratie van de hogeschool. Binnen deze periode gelden behaalde resultaten bij overstap ook op een andere hogeschool. 15

16 Bijlage Onderwijs- en examenregeling Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen Studiejaar

17 Onderdeel 1 (Algemeen: geldt voor tweedegraads lerarenopleidingen en pabo) Inleiding landelijke kennisbases en kennistoets lerarenopleidingen In 2008 hebben de hogescholen met lerarenopleidingen met de staatssecretaris van OCW de Meerjarenafspraak Krachtig Meesterschap afgesloten. In die overeenkomst staat het verhogen van de kwaliteit van de lerarenopleidingen centraal. Zoals afgesproken in de Meerjarenafspraak heeft elke lerarenopleiding een kennisbasis opgesteld die in een landelijk examen wordt getoetst. Aan iedere landelijke kennistoets is één studiepunt verbonden. Elke student van een lerarenopleiding, tweedegraads of pabo, moet geslaagd zijn voor de landelijke kennistoets (tweedegraads) of landelijke kennistoetsen (pabo) voordat hij of zij gediplomeerd de opleiding kan verlaten. De hogescholen hebben de kennisbases en kennistoetsen gezamenlijk in eigen beheer ontwikkeld. Er is per lerarenopleiding een landelijke kennisbasis samengesteld. De vragen van de kennistoets gaan over die kennisbasis. Tijdens de opleiding wordt deze kennisbasis behandeld. De opleiding bereidt de student voor op de kennistoets(en). Meer informatie over de landelijke kennisbasis en de landelijke kennistoets lerarenopleidingen is te vinden op Daar zijn ook de landelijke kennisbasis en een oefentoets te vinden, evenals een toetsgids per vak dat een landelijke toets kent. De organisatie 10voordeleraar De organisatie 10voordeleraar is door de lerarenopleidingen belast met de organisatie van de ontwikkeling van kennisbases, toetsvragen, de digitale toets en de totstandkoming van de uitslag. De digitale toetsen worden op de hogescholen afgenomen. De organisatie 10voordeleraar en de hogescholen met lerarenopleidingen zorgen er samen voor dat de landelijke kennistoetsen objectief en betrouwbaar zijn. Om te zorgen dat studenten, bij welke hogeschool zij hun opleiding ook volgen, dezelfde kansen hebben, hanteren alle hogescholen dezelfde regels: de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen-oer. Hierin staan de relevante regels voor studenten. Voor de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen gaan de bepalingen van deze landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen OER boven de regels die gelden voor de overige toetsen van de opleiding. Om het landelijke, uniforme karakter van de landelijke kennistoets te waarborgen, volgen hogescholen de landelijke afspraken met betrekking tot deelname, de aanmelding voor de toets, de toetsafname en bekendmaking van de resultaten. Dat houdt onder andere in dat hogescholen verplicht zijn om de toetsen te plannen in de overeengekomen tijdsloten. Toetsafnames buiten de overeengekomen tijdsloten zijn niet mogelijk. 17

18 Vanwege het landelijke karakter van de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen kunnen er specifieke maatregelen getroffen worden. Het gaat hierbij om de volgende maatregelen (niet limitatief): 1. Er kan, op initiatief van 10voordeleraar of de betrokken hogeschool, besloten worden dat de betrokken hogeschool niet kan deelnemen aan een toetsafname. Een dergelijke maatregel kan bijvoorbeeld genomen worden als de betrokken hogeschool niet een veilige toetsafname kan garanderen. Hierover worden de studenten door de betrokken hogeschool voorafgaand aan de toetsafname geïnformeerd. Deze hogeschool kan deelnemen aan de eerstvolgende toetsafname. Studenten dienen zich hiervoor opnieuw in te schrijven; 2. Als de toetsafname op het overeengekomen tijdstip is verstoord, zal door 10voordeleraar een nieuwe datum voor deze toetsafname worden bepaald Deze nieuwe toetsafname vindt vervolgens idealiter plaats binnen de toetsweek of toetsweken van de eerder geplande toetsafname datum doch uiterlijk binnen 4 werkweken na de eerder geplande toetsafname datum. De betrokken hogeschool informeert de studenten hierover; 3. In het geval van fraude 1 met de landelijke kennistoetsen kunnen er maatregelen op landelijk niveau genomen worden. Zo kan bijvoorbeeld de toetsafname uitgesteld worden. Er wordt in dat geval een nieuw toetsmoment gepland, uiterlijk binnen 4 werkweken na de eerder geplande toetsafname datum. De betrokken hogeschool informeert de studenten hierover; 4. Er kan besloten worden dat, bijvoorbeeld bij identiteitsfraude (een student heeft deelgenomen onder een andere naam dan die van de student zelf) de uitslag van de landelijke kennistoets niet wordt verstrekt. Het besluit daartoe wordt uiterlijk 5 werkweken na de datum van de toetsafname genomen. De betrokken hogeschool informeert de student(en) hierover; 5. Indien er bij studenten fraude wordt geconstateerd, is de examencommissie van de lerarenopleiding in kwestie bevoegd maatregelen te nemen jegens de betrokken student. 1 In het kader van de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen wordt onder fraude in ieder geval verstaan: a. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student gebruik maakt, of gebruik heeft gemaakt van hulpmiddelen waarvan de raadpleging niet uitdrukkelijk is toegestaan; b. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student kijkt of gekeken heeft naar/op/in het werk van (een) andere student(en); c. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student aanleiding/mogelijkheden heeft gegeven aan andere studenten zijn of haar werk in te zien; d. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student tijdens de toetsafname informatie geeft of heeft gegeven aan andere studenten over de inhoud en uitwerking van de landelijke kennistoets; e. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student tijdens de toetsafname onjuiste of valse informatie geeft of heeft gegeven over zijn of haar identiteit; f. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student zich door iemand anders heeft laten vertegenwoordigen; g. het zich voor de datum of het tijdstip waarop de toetsafname zal plaatsvinden, in het bezit stellen van de vragen of opgaven van de desbetreffende kennistoets. 18

19 Regels voor aanmelding, deelname en uitslag 1. Een student meldt zich bij de eigen opleiding digitaal aan voor deelname aan de kennistoets en ontvangt daarvan een bevestiging. 2. In het geval een aangemelde student niet deelneemt aan de toets dan geldt de aanmelding als een toetsdeelname en kan de hogeschool administratiekosten in rekening brengen. 3. De landelijke kennistoetsen worden op de hogeschool en alleen in digitale vorm afgenomen. Voor studenten met een handicap of chronische ziekte waardoor het afleggen van de toets onder de standaardafnamecondities duidelijk negatief wordt beïnvloed, kan de examencommissie verzoeken de tijdsduur van de toetsafname te verlengen. De lettergrootte en het contrast van het beeldscherm kunnen vergroot worden. Het verzoek tot tijdsduurverlenging moet door de examencommissie gelijktijdig met de aanmelding ingediend worden. 4. De geldigheidsduur van de uitslag van de digitale landelijke kennistoetsen is bepaald op vijf jaar nadat de uitslag is opgenomen in de studentenadministratie van de hogeschool. Binnen deze periode gelden behaalde resultaten bij overstap ook op een andere hogeschool. 5. De opleiding ontvangt van 10voordeleraar 21 werkdagen na afloop van de toetsperiode een overzicht van de resultaten (inclusief een cijferlijst) van de studenten die hebben deelgenomen aan de toets. De opleiding deelt de student het behaalde cijfer mee uiterlijk drie werkdagen nadat de hogeschool het overzicht van de resultaten van 10voordeleraar heeft ontvangen. 10voordeleraar hanteert voor het bepalen van wat werkdagen en vakantieweken zijn het schoolvakantieoverzicht, zoals dat jaarlijks wordt gepubliceerd op de website van de rijksoverheid: onderwerpen/schoolvakanties/. 6. Nadat de uitslag van een landelijke kennistoets bekend is gemaakt, kunnen studenten die hun toets willen inzien zich aanmelden op de website De inzage vindt plaats op een locatie die door 10voordeleraar wordt vastgesteld. Bij de inzage is er geen inhoudelijke toelichting. De reiskosten voor de inzage komen voor rekening van de student. 7. Beroep: Studenten kunnen tegen de uitslag van de toets beroep aantekenen. Dat moet binnen twee weken nadat de landelijke inzage periode is afgelopen, bij de toegankelijke faciliteit (ook wel Loket of Klachtenloket genoemd) van de eigen hogeschool conform de procedures en reglementen van de eigen opleiding. Regels voor de toetsafname Bij de afname van de landelijke kennistoets gelden de volgende regels: 1. Studenten moeten zich legitimeren door middel van een rijbewijs, paspoort of identiteitskaart. Jassen, tassen, horloges, telefoons en andere middelen waarmee elektronische informatieoverdracht mogelijk is, moeten buiten het toetslokaal blijven, of vóór in de toetsruimte. 2. De surveillanten delen nadat de student achter de pc is gaan zitten aan elke student zijn/haar inlogbrief uit. Deze inlogbrief bevat een unieke inlognaam (deelnemer ID), een uniek wachtwoord en de URL voor de toets. Deelnemen onder een andere identiteit / inlognaam is niet toegestaan. 19

20 3. Studenten moeten minimaal 30 minuten blijven zitten alvorens ze de toetsruimte mogen verlaten. De toets moet in alle gevallen afgerond worden vóór het voor de toets vastgestelde eindtijdstip. 4. Studenten mogen geen andere dan de toegestane hulpmiddelen gebruiken. De toegestane hulpmiddelen staan vermeld in de toetsgids van de landelijke kennistoets. 5. Bij het afsluiten van de toets moet de student de toets daadwerkelijk afsluiten (knop toets beëindigen ) en uitloggen. De inlogcode, het kladpapier en eventueel andere uitgereikte hulpmiddelen moeten weer ingeleverd worden. 6. Studenten mogen niets meenemen waarop informatie over de vragen staat. 7. Alle gangbare regels van het tentamenreglement van de hogeschool zijn van toepassing voor zover ze niet in strijd zijn met deze regels voor de landelijke kennistoetsen. Onderdeel 1b (Specifiek: geldt voor pabo s) Vooraf: 1. Voor de pabo vakken rekenen-wiskunde en Nederlandse taal geldt het volgende: de vakdidactische en vakinhoudelijke kennis waarover de startbekwame docent moet beschikken is vastgelegd in de kennisbases die landelijk zijn overeengekomen. 2. Per studiejaar zijn er vier toetsrondes. Alle pabo s zijn verplicht voor studenten deelname aan minimaal twee toetsrondes in een studiejaar te faciliteren. Toetsdata worden voor aanvang van het studiejaar gepubliceerd. Artikel 1 Voor de vakken rekenen-wiskunde en Nederlandse taal geldt dat een landelijke kennistoets onderdeel uitmaakt van de opleiding. Aan iedere kennistoets is één studiepunt verbonden. 2 Artikel 2 Aan deze toets moeten alle studenten en cursisten meedoen die vanaf het studiejaar ingestroomd zijn. Artikel 3 Er kan pas deelgenomen worden aan de digitale landelijke kennistoets als de student: 1a. de propedeuse heeft behaald en; 1b. alle onderdelen uit de kennisbasis beheerst en zich (voor nominale voltijden deeltijdstudenten) in het derde studiejaar bevindt. 2a. Opleidingen kunnen van artikel 3 lid 1 b) afwijken, indien kan worden aangetoond dat nominale voltijd- en deeltijdstudenten alle studiepunten die betrekking hebben op de kennisbasis, met uitzondering van het studiepunt 2 Een aantal hogescholen heeft gekozen de kennistoets deel uit te laten maken van een grotere onderwijseenheid. In deze gevallen is de kennistoets voorwaardelijk voor het behalen van die onderwijseenheid. 20

21 voor de landelijke kennistoets, hebben behaald, en deze studiepunten in het cijferregistratiesysteem van de studentenadministratie zijn verwerkt. 2b. Nominale voltijd- en deeltijdstudenten die door de opleiding overeenkomstig artikel 3 lid 2 a) in het tweede studiejaar worden aangemeld, kunnen eenmalig deelnemen aan de toetsperiode in juni. Voor hen wordt geen tweede toetsdeelname voor deze landelijke kennistoets aangeboden in de periode juni-september. De eerstvolgende landelijke kennistoets van het volgende studiejaar waar de student aan deelneemt, geldt als eerste toetsdeelname van dat studiejaar en niet als tweede toetsdeelname van de landelijke kennistoets van het tweede studiejaar. 3. Wanneer de opleiding geen propedeutisch examen kent, geldt lid 1a van dit artikel niet. Artikel 4 De studenten vermeld in artikel 2 mogen vanaf het derde studiejaar, mits voldaan is aan de voorwaarden voor deelname zoals besteld in artikel 3, per studiejaar maximaal twee keer deelnemen aan de landelijke kennistoets. 21