Read between the lines

Transcriptie

1

2

3 Read between the lines - Beschouwingen over poponderzoek in Vlaanderen Popthesisprijs Publicatie in het kader van de Popthesisprijs edities van Poppunt, aanspreekpunt voor muzikant en dj. Januari 2008 Poppunt vzw Bloemenstraat BRUSSEL

4 Poppunt of hoe je van een punt een uitroepteken maakt Doelstellingen Poppunt is het aanspreekpunt voor muzikanten en dj s. Poppunt werkt aan het maximaliseren van kansen voor beginnende en semiprofessionele muzikanten en dj s in Vlaanderen. Via publicaties, een website, projecten en andere initiatieven zorgen we ervoor dat muzikanten en dj s aan de juiste informatie in een heldere taal geraken, dat ze meer speelkansen krijgen en dat ze zichzelf beter kunnen promoten. Daarnaast willen we werken aan een beter poplandschap en zijn we een bondgenoot van alle organisaties die net als ons werk maken van kansen voor muzikanten en dj s. Doelgroep We richten ons op alle muzikanten en dj s, ongeacht hun leeftijd of het genre waarin ze actief zijn. Van de zwaarste speedmetal tot de zachtste kleinkunst, van de meest esoterische trance tot de coolste blues: iedereen mag aan onze deur komen kloppen. Daarnaast willen we een bondgenoot zijn van de muziekindustrie en alle organisaties in het brede popveld. Uiteraard mogen ook beleidsmakers op lokaal, provinciaal of landelijk niveau niet in dit plaatje ontbreken. Informatie Via het driemaandelijkse Poppunt-magazine, de tipboekjes die we uitbrachten en de lancering van de Muzikantengids in het najaar van 2007 zorgen we ervoor dat iedereen alle informatie steeds bij de hand kan hebben. Uiteraard hebben we daarnaast ook een aantal zeer uitgebreide websites met informatie over muziekmaken, juridische aspecten, popnieuws, speelkansen en adressenlijsten van boekers, managers, labels, opleidingen, workshops, enz. Dankzij popadvies krijgen muzikanten en dj s dagelijks antwoorden op alle sociaal-rechtelijke, zakelijke, juridische en fiscale vragen. En door de infosessies brengen we deze info ook tot bij de muzikanten en dj s. Projecten Met Demopoll kregen al vele tientallen bands de zo fel begeerde airplay op de landelijke radio. Dankzij 100% Puur en Young Talent Corner stonden tientallen groepen en dj s op podia in heel Vlaanderen. Van de kleinste muziekcafés tot Pukkelpop, van het meest afgelegen Jeugdhuis tot de AB in centrum Brussel. Van een mini club tot een monster event als Laundry Day. Het podium is waar je je vak leert, dus daar brengen we de muzikanten en dj s. Op de Muzikantendag krijgen honderden muzikanten de kans om deel te nemen aan workshops, infosessies en niet te vergeten de unieke gelegenheid om een persoonlijke date te krijgen met labels, boekers of organisatoren tijdens demofeedback. Als slot van ons vijfjarig bestaan in 2006 organiseerden we Raymond en zijn Jonge Helden waarin opkomend Vlaams talent onbevangen aan de slag mocht gaan met het oeuvre van de grootmeester. Met deze projecten geven we muzikanten en dj s niet alleen een forum, maar brengen we ze ook in de kijker van het brede publiek en de nationale media. Poppunt werd in 2007 genomineerd voor de Vlaamse cultuurprijzen. 4

5 Read between the lines Duizenden uren zweet, bloed en tranen worden jaarlijks gespendeerd aan het schrijven van eindverhandelingen en scripties over popmuziek en alle randfenomenen die daar rond zweven. Van backtrackalgoritmen voor regelgebaseerde vierstemmige harmonisatie tot de borsten van Britney, alles is al wel eens uit een of andere invalshoek bekeken. Hordes pedagogen, sociologen, psychologen, politicologen, vrijetijdsagogen, ingenieurs, geschiedkundigen of sociale assistenten in wording hebben er al een vette kluif aan gehad. Hele bergen papier worden jaarlijks vol gepend, vaak met als enig doel het behalen van alweer een stuk papier. Niet zelden vinden we daarop welluidende bijvoeglijke bepalingen als grote onderscheiding of cum laude terug, en doorgaans staat het woord diploma in de titel. Helaas blijft het daar vaak bij. Het verzamelde materiaal, de bereikte inzichten of onderzochte cases raken niet verder dan de universiteitsbibliotheek. Met een beetje geluk komen ze nog eens terug in de literatuurstudie van alweer een gemotiveerde student die de wondere wereld van de popmuziek aan theoretische banden wil leggen. zetten we niet alleen Fréderic Busscher, de winnaar van de Popthesisprijs 2007, in de bloemetjes, maar gingen we ook samen met onderzoekers Timothy Dowd, Miriam van de Kamp & Erik Hitters op zoek naar de toekomst van de muziekindustrie. Het verslag van deze studiedag vind je samen met de 5 beste thesissen van de afgelopen edities van de Popthesisprijs terug in deze publicatie. We lieten vijf auteurs los op de thesissen en stelden hen de eenvoudige vraag: wat moeten we daar nu mee?. Gunther Van Asche (De Morgen), Wouter Van Driessche (Knack), Iris Catteeuw (administratie Cultuur), Raf Coenen (PHL-music en voorzitter Muziekodroom) en Stijn Lauwers (de Standaard & deel van Squadra Bossa) lieten hun kritische blik over de thesissen glijden en gingen aan de slag. Dit jaar is er uiteraard opnieuw een thesisprijs. Hopelijk ook nu alweer met een pak verfrissende inzichten en verassende conclusies. En in elk geval nog meer schwung in de popsector. Want zonder goede muziek geen goede sector, zonder goede sector geen goede muziek! In 2006 lanceerden we met Poppunt de eerste Popthesisprijs. Hiermee wilden we niet alleen de schat aan verzamelde informatie uit de anonimiteit van de studentenkamer halen, maar ook deze informatie aanbieden aan toekomstige scriptieschrijvers en uiteraard de popsector zelf. Nu, na afloop van de tweede editie, hebben we al een 70-tal scripties verzameld en levert een zoekfunctie op Google al meteen een pak nieuwe resultaten op. De praktijk leert namelijk dat dit voor elke student het vertrekpunt is. Zo werd de thesis van Jolien De Boodt, laureate van de eerste editie, maar liefst in 7 thesissen van de tweede editie als belangrijke bron gebruikt. Dat scheelt meteen een pak warm water dat niet opnieuw uitgevonden hoefde te worden. Eind november organiseerden we samen met de International Association for the Study of Popular Music (IASPM) een studiedag in de AB-club. Daar Uitreiking 2 Popthesisprijs op 29 november 2007 in AB Brussel. v.l.n.r. Juryvoorzitter Gert Keunen, laureaat Fréderic Busscher, Poppunt-directeur Luc Nowé. Foto: Madelien Waegemans

6 Editie 2006/ Anthony Albers: Johan Ardui: Jonathan Badisco: Liesje Borremans: Tom Claerhout: Marjolein Claes: Jolien De Boodt: Yves De Deurwaerder: Sari Depreeuw: Hendrik De Rycker: Kim Devos & Cindy Vanhoutte: Alexander Deweppe: Tom Evens: Koen Galle: Andries Gouweloose: Muriel Grégoire: Steven Hellemans: Tine Jagers: Tine Jagers: Anne Kalders: Tijs Laurens: Els Mertens: Bert Meyers: Daphne Op de Beeck: Barbara Peremans: Herlinde Raeman: Elke Roevens: Astrid Simon: Joris Thys: Kristof Vande Velde: Steven Vanden Broucke: Patricia Van den Kerckhove: A partial translation of Lost In The Woods by J. Palacios and an introduction on how issues related to objectivity versus subjectivity can influence translation. Rockin in the free world: God, rock en de roep om bevrijding. De financiële positie van de Vlaamse artiest/muzikant in een discussie omtrent het auteursrecht. Inkomstenbelasting van muziek- en podiumkunstenaars. Crisis in de muziekindustrie: een analyse voor de gevolgen voor kleinere labels en artiesten in eigen beheer. Het statuut van de kunstenaar in het BTW-recht, BTW vrijstelling en aftrek. De sculptuur van de popmuzikant: het culturele gedrag nader bekeken De rol van de muziekindustrie in een geglobaliseerd en digitaal muzieklandschap. Interoperabiliteit via het softwarebeschermingsrecht, het mededingingsrecht en het auteursrecht: een bespreking van de zaak VirginMega/Apple Platenmaatschappijen in Vlaanderen: werking, invloed van technologische veranderingen, strategieën en ondersteuning vanuit het beleid. Hip hop identity in a township reality. Describing the social environment of youngsters on the Cape,Flats by reflecting on their rap music. Van Paganini tot Petrucci, Evolutie van klassiek citaat in vijftig jaar rockgeschiedenis. There s no business like showbusiness: ticketprijzen bij populaire muziekconcerten. Een kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de dj-gemeenschap in Vlaanderen. Bewaking & Beveiliging bij Popconcerten:Muziekclubs. Van slavenliederen tot hedendaagse dancehall. John Scofield. Gevolgen van globalisering op de Vlaamse muzieksector. An annotated Dutch Translation of the Stay Human album lyrics by Michael Franti & Spearhead, with an introduction to American protest songs from the 1960s. Het lokale multimuzikale muziekfestival tegenover het nationale unimuzikale muziekfestival: Casestudy Bergfestival. 1. Sampling in België en Nederland - 2. Sampling in België - 3. De thuiskopie en de vrije kopie - 4. Popharmonie - 5. Analyse van popnummers Een zoektocht naar het controversiële binnen de muziekindustrie: Een verkenning van de genres Hiphop en Punkrock. Waarom muziek? In een dagcentrum voor mensen met een mentale en/of fysieke handicap. De rol van fandom in de identiteitsvorming van Clouseaufans van het eerste uur. When the music s over, turn out the lights De functies en het belang van (radio en geschreven pers als) gatekeepers in de Vlaamse rockmuziek. Illegale muziekbestanden. Limburg: geografische naam of sterk merk? Wat bieden de concepten creatieve industrie en citymarketing voor de ontwikkeling van Limburg als creatieve regio? Case: Limburgse muziekfestivals. De impact van de cultuureconomische globalisering binnen de festivalmarkt in Europa. Nederlandstalige online muziekjournalistiek, Een onderzoek naar onafhankelijke online muziekmagazines. Hiphop in Vlaanderen: een Sociologische Analyse. Popster in de postmoderne samenleving. Een kwantitatieve inhoudsanalyse van Madonna s liedjesteksten en muziekvideo s. 6

7 Pieter Jan Van der Bracht: Olivier Van Haver: Elke Van Hevele: Hanne Vansant: Matthias Varewyck: Bart Vermijlen: Dries Verstraeten: Sofie Voorhoof: Len Vrijders: 2007 Julie Badisco: Ewoud Beirlant: Sarah Boerhave: Fréderic Busscher: Barbara Decroix: Jan Devos: Anton Fannes: Brecht Gielis: Kristel Lambregts: Koen Legrand: Els Meersseman: Emile Nols: Marliese Peeters: Muriel Pessinet: Lutgarde Ruwet: Dorien Sampermans: Geert Speltincx: Kevin Taelman: Merdan Taplak: Wim Van Bael: Lieven Van Keer: Anneleen Van Passel: Ronny Vanden Bempt & Tony Ward: Marieke Vangheluwe: Stephanie Vanhove: Johan Verckist: Een nieuwe vorm van mediapaniek? Homofobe geluiden in de hedendaagse reggaemuziek. Technologie vs economie: de digitale muziekindustrie. Een beschrijving van de relatie tussen mannelijkheid, genderrelaties en machtsrelaties in de hiphopscene Hit Me Baby One More Time Imagebuilding en Idoolvorming. Casestudy: Britney Spears. Automatische genreclassificatie van muziek via support vector machines. Under Press(ure). Een sociologisch onderzoek naar de invloed van de commercialisering van de geschreven pers op de omgang van muziekjournalisten met de muziekindustrie in Vlaanderen. De Rock and Roll-performance in Vlaanderen, : Receptie, toe-eigening en de verzuilde kritiek. De representatie van vrouwen op TMF. Automatische detectie van ritmepatronen in muziek. Folkrevival in Vlaanderen. Boomt het bal? Platenverzamelingen: Een onderzoek naar de leefwereld en de typologische kenmerken van de platenverzamelaar Maakt internet de klassieke muziekjournalist obsoleet?. Een exploratief onderzoek naar de rol van internet, en het bijzonder myspace.com, als gatekeeper binnen de muziekindustrie en de invloed ervan op de rol van de klassieke muziekjournalistiek in Vlaanderen. De lokale ondersteuning van popmuzikanten: Vlaams-Brabant - een veldanalyse Sociale waarden in subculturen: case white metal The Evolution of Hip-Hop Culture We don t need no education - onderzoek naar de muzikale kennis van rockers De opportuniteiten van het kunstendecreet versus cultureelindustrieel beleid voor de popmuziek in Vlaanderen. Het Sportpaleis telt! Een onderzoek naar de creatie van werkgelegenheid door de activiteiten in het Sportpaleis Metalheads: identiteit en ervaring bij heavy metalfans Fiscaal statuut van de Belgische artiest No pay no play? De grijze zone van de muziekindustrie Radio Donna: samenhang tussen playlists en de hitparade. Madonna als exponent van het postmodernisme De beschrijving en analyse van de troubadourslyriek en -muziek van 1100 tot 1300 Het succes van covers en originelen Gangsta rap, check it out! De muziekwerking van Studio Brussel. Mogelijkheden en ondersteuning van de beginnende Vlaamse muzikant. What s hot and what s not? Gatekeeping op Studio Brussel Digitale muziek, een kans voor de bibliotheek? Onderzoek en aanzet naar de volwaardige erkenning en ondersteuning van dj s en producers in Vlaanderen Van onbekend naar bemind - Marktonderzoek naar het proces van bekendheid voor jong, Vlaams talent in Vlaanderen met behulp van een artiestenbureau idafx: Intelligente digitale audio effecten Globalisering vs. Lokalisering. De amerikanisering van rockmuziek in Frankrijk en Groot-Brittanië? Backtrackalgoritmen voor regelgebaseerde vierstemmige harmonisatie Rock en kritische theorie: een studie naar de plaats van populaire muziek in onze hedendaagse samenleving 7

8 8

9 Gezocht: muzikanten (m/v) met een stem - Wouter Van Driessche las De lokale ondersteuning van popmuzikanten. Vlaams-Brabant: een veld-analyse. - Fréderic Busscher Winnaar Popthesisprijs 2007 Katholieke Universiteit Leuven Licentiaat Communicatiewetenschappen Promotor: Prof. Dr. G. De Meyer

10 N Gezocht: muzikanten (m/v) met een stem Wie (communiceert) wat (aan) wie, (via) welk kanaal (en) met welk doel? Op het communicatiemodel van Harold Lasswell had zich in ons hoofd al een dikke laag stof verzameld, maar bij wijze van inleiding passen we ze graag even toe op de thesis zélf die er ons pagina 70, voetnoot 31 aan herinnerde. Wie is Fréderic Busscher, 24, uit het West- Vlaamse Bavikhove. Een oud-student Communicatiewetenschappen aan de KU Leuven, die intussen (als vrijwilliger) bij muziekcentrum Het Depot in Leuven werkt, en een opleiding Cultuur & Management volgt in Gent. Wat Fréderic precies communiceert, is een onderzoek van de lokale ondersteuning van amateurpopmuzikanten, op het niveau van de gemeente, de stad en de provincie. Hij communiceerde dat in de eerste plaats aan zijn proffen (aan wie?), via een lijvig en keurig uitgetikte afstudeerscriptie van 213 pagina s (welk kanaal?), om een diploma te krijgen in de Communicatiewetenschappen, natuurlijk (welk doel?). Maar intussen won zijn scriptie ook zeer verdiend de tweede Poppunt-popthesisprijs ter waarde van 500 euro, en is ze ook voor het grote publiek te raadplegen via Maar wat kunnen wij, simpele zielen zonder de minste notie van cultuurpolitiek whatsoever, nu van zijn thesis leren? En vooral: wat moeten we onthouden van 213 pagina s over geïntegreerde cultuurbeleidsstrategieën en - wij verzinnen die dingen écht niet zelf - sectorale en transversale overlegorganen? Het jaar dat Elvis ontplofte Eerst wat recente geschiedenis, om één en ander in het juiste kader te zetten. Vlaanderen deed er lang over - tergend lang - om tot een popbeleid te komen. Zeker in vergelijking met onze Noorderburen. In Nederland kreeg het Nationaal Pop Instituut al in 1977 zijn eerste subsidies van de overheid, het jaar dat Elvis ontplofte. Maar hier duurde het tot diep in de jaren 90 voor de overheid zelfs maar overtuigd was dat er zoiets als lichte muziek bestónd. Pas in 1996 stelde een beleidsbrief van toenmalig minister van Cultuur Luc Martens (CD&V) dat er in Vlaanderen creërend en uitvoerend muzikaal talent aanwezig was, en dat het ieders taak was om dit talent tot ontplooiing te laten komen en te koesteren. Tot dan hadden de opeenvolgende Vlaamse ministers van cultuur pop afgedaan als een louter commercieel product. Uiteindelijk was het ook ere wie ere toekomt Luc Martens die de lichte muziek in 1998 officieel erkende met het Muziekdecreet. Hij richtte in datzelfde jaar ook het Muziekcentrum Vlaanderen op, en plaveide daarmee de weg voor rockminister Bert Anciaux (Spirit), die als eerste een popbeleid die naam waardig op poten zette. Anciaux subsidieerde onder meer popgroepen (Zita Swoon, Das Pop), managementbureaus (Rock O Co, Gentlemanagement, Keremos) en een steunpunt voor beginnende en semiprofessionele muzikanten (Poppunt), en werkte een model uit om onze succesvolste muzikanten naar het buitenland te exporteren (het zogenaamde IJslandmodel ). En voor de periode maakte hij voor de muziek dan deel van het eengemaakte Kunstendecreet nog eens 4,3 miljoen euro nieuwe middelen vrij. Maar dat was niet voor iedereen goed nieuws: de muziekensembles moesten 9,7 procent inleveren, en Das Pop en Zita Swoon verloren hun structurele subsidies. Anderen zagen hun toelagen dan weer spectaculair stijgen, zoals de concertorganisaties (+ 95,3 procent), muziekclubs (+ 46,5 procent), educatieve instellingen (+ 6,5 procent) en vooral managementbureaus (+ 321,3 procent). In de kranten waren intussen ook de eerste hoeraberichten verschenen over het effect van het popbeleid. Het concertleven boomt, jubelde De Standaard in Tussen 1999 en 2004 steeg het live muziekaanbod in Vlaanderen met zestig procent. In die periode verviervoudigde ook het aantal festivaldagen. De toename geldt voor alle genres. Het aantal klassieke 10

11 concerten steeg met 30 procent. Jazz scoorde 63 procent meer concerten. Roots, folk en wereldmuziek stijgen met 124 procent. Maar het absolute succesnummer zijn de pop- en rockconcerten (+ 129 procent). Bij wijze van boutade zou je zelfs kunnen stellen dat het op de duur té goed begon te gaan met de popen rockmuziek. Een paar maanden geleden stelden we in Focus Knack nog vast dat sommige Vlaamse muzikanten het moeilijk kregen om hun zalen gevuld te krijgen voor hun najaarstournees. Er is een overaanbod aan concerten, tekenden we toen op uit de mond van een paar bevoorrechte getuigen. Trop is en blijft te veel bands Maar hoe zit het na een kleine tien jaar popbeleid met de lokale ondersteuning van de bands die Vlaanderen rijk is? Komt het popbeleid van Bert Anciaux tegemoet aan de specifieke en concrete noden van deze doelgroep? En zo nee, waar is er nog ruimte voor verbetering? Die vragen stelde Fréderic Busscher zich in zijn thesis. En op die vragen zocht hij een antwoord aan de hand van een case study in vier steden en gemeenten in Vlaams-Brabant: Leuven, Halle, Ternat en Kortenberg, waar hij met een heel aantal sleutelspelers uit het lokale muziekcircuit ging praten. Eerst het goede nieuws: sinds het muziekdecreet van 1998, en vooral sinds het decreet houdende het stimuleren van een kwalitatief en integraal cultuurbeleid van 13 juli 2001 wij hebben het ook twee keer moeten lezen - is er in Vlaams-Brabant ontzettend veel veranderd. Voor 1998 stelde het beleid voor popmuziek weinig voor in de Vlaamse steden, citeert Fréderic Busscher uit een studie van zijn promotor Guust De Meyer. In 2002 hadden maar liefst 43 van de 65 gemeenten in Vlaams- Brabant nauwelijks of geen cultuuraanbod. Maar anno 2007 heeft ruim de helft wél een gesubsidieerd cultuuren popmuziekbeleid. Tot 2004 scoorde provinciehoofdstad Leuven vrij zwak in het aantal voorstellingen voor pop en rock. Zeker in vergelijking met andere grote steden, zoals Brussel en Gent. Maar ook daar werd de afgelopen jaren een flinke inhaalbeweging gemaakt, met onder meer de doorstart van muziekcentrum Het Depot in Zaal Eden aan het Martelarenplein in Er is echt een boom, laat artistiek directeur Mike Naert van Het Depot optekenen. Je merkt dat overal. Bij ons in het Depot, bij muziekscholen, bij (muziekwinkel) Leo Caerts. Het is ongelooflijk hoeveel mensen er met muziek bezig zijn. Beginnende en semiprofessionele muzikanten krijgen van de lokale overheden geen rechtstreekse subsidies, of ondersteuning op fiscaal of juridisch vlak. Maar er worden wel middelen vrijgemaakt om hen indirect te ondersteunen. Door bijvoorbeeld repetitieruimtes te bouwen hoewel daar nog steeds een groot tekort aan is, vrije podia in te richten en rock rally s te organiseren. Niet alleen het eindproduct een goede groep is belangrijk, maar ook het groeitraject, de weg ernaar toe, stelt Fréderic vast. Dat geldt voor alle takken van de amateurkunst, omdat er veel jongeren mee bezig zijn. En precies die visie werpt in de provincie Vlaams-Brabant zijn vruchten af. Er worden portaalsites gemaakt, vrije podia georganiseerd, cursussen geluidsversterking aangeboden, en gratis PA s ter beschikking gesteld (1669 ontleningen in twee uitleenposten in 2006.) Er wordt een provinciale talentwedstrijd georganiseerd (Rockvonk), waarvan de finalisten doorstromen naar 100% Puur - Pop Uit De Provincies, het speelkansentraject van Poppunt en de provincies. En er wordt hardop gedacht aan kleinere clubs voor beginnend talent, en aan een rockrally waarvan de winnaars op Marktrock zouden mogen spelen. Alles kan beter Maar dat betekent natuurlijk niet dat er geen ruimte zou zijn voor verbetering. Want die is er altijd, omdat alles nu eenmaal beter kan. Een efficiënt lokaal muziekbeleid staat of valt met een goede samenwerking en communicatie tussen de lokale overheid en de muzieksector, schrijft Fréderic Busscher. En net daar wil het nog wel eens aan mangelen. Terwijl de meeste traditionele muziekverenigingen (harmonieën, fanfares) vertegenwoordigd zijn in de cultuurraad van 11

12 N Gezocht: muzikanten (m/v) met een stem hun stad of gemeente, vinden popmuzikanten daar maar moeilijk de weg naartoe. Popmuzikanten vormen een vrij diffuse groep, wat de vertegenwoordiging bemoeilijkt, noteert hij. Als individuele groep is het niet evident om mee op het lokale beleid te wegen. En dan is het nog maar de vraag of popmuzikanten zich op het lokale forum wel willen laten horen, want op infoavonden en workshops schitteren zij vaak door hun afwezigheid. Muzikanten zitten vaak op hun eigen eilandje, een beetje egoïstisch, getuigt één van de interviewees in de thesis. Heel apart publiek, qua engagement. Muzikanten moeten zich ook bekend maken, benadrukt nog een andere. Dat is wel een probleem. Als ze zich niet kenbaar maken, weten we niet dat ze bestaan. We moeten hun contactgegevens hebben. Een aantal ondersteunende maatregelen voor popmuzikanten blijft ook steken in te vrijblijvende formuleringen, te weinig concrete beslissingen en een te wazig bestuursjargon, stelt Fréderic vast. En op een aantal initiatieven die in het verleden goed werkten, begint stilaan sleet te zitten. Niet iedereen is er bijvoorbeeld nog van overtuigd dat rockwedstrijden de beste manier zijn om groepen te ondersteunen. Door een gebrek aan coaching schieten nogal wat rockwedstrijden hun doel voorbij, klinkt het. De steun van een gevestigde waarde in de muziekwereld (peter- of meterschap) kan soms meer opbrengen. En bovendien dreigt het poplandschap in Vlaanderen op lokaal niveau te versnipperen. Elk zichzelf respecterend jeugdhuis heeft intussen zijn eigen talentenjacht en vrij podium. Samenwerkingen over de gemeentegrenzen heen dringen zich stilaan op. Om zo n samenwerkingen te stimuleren, pleit Fréderic Busscher voor een betere communicatie tussen de cultuurbeleidscoördinatoren. De overlegstructuur blijft gebrekkig, stelt hij vast. Vooralsnog is er nog geen structureel platform opgezet om bijeen te komen en een aantal projecten samen uit te werken. Denk lokaal Maar laten we vooral met een positieve noot eindigen. En bij wijze van conclusie nog een paar aanbevelingen uit de thesis distilleren, die van deze wereld voor amateurpopmuzikanten een nóg betere plaats zouden kunnen maken. (1) Laat u horen! Om een zinvol popbeleid op poten te kunnen zetten, moeten de lokale overheden de concrete noden en behoeften van de amateurpopmuzikanten kennen. En alleen al daarom is het belangrijk dat muzikanten zich kenbaar maken, en van zich laten horen op info-avonden, cultuurraden, adviesraden enzovoort. Je hoeft niet eens een zanger te zijn om je stem te laten horen, merkt een cultuurcoördinator in de thesis op. En daar valt werkelijk niets tegen in te brengen. Al klinkt die stem dan natuurlijk wel wat beter. (2) Verenig u! Eendracht maakt macht is nog steeds onze nationale leuze. Maar precies aan eendracht ontbreekt het nog, zowel bij muzikanten als bij cultuurbeleidscoördinatoren. Muzikanten die hun stemmen samen verheffen, klinken luider en maken meer indruk in de politieke arena. Zowel lokaal als nationaal. En lokale beleidsmakers die samen projecten uitwerken, bewijzen hun muzikanten een grotere dienst dan beleidsmakers die solo slim spelen. (3) Denk lokaal! Wie het kleine niet deert, is het grote niet weerd. Het lokale niveau wordt door muzikanten nog al te vaak over het hoofd gezien, zeker bij communicatie. Terwijl lokale media (gemeentelijke brochures en websites, lokale radio en televisie) juist heel belangrijke partners kunnen zijn in het promoten van activiteiten. Wouter Van Driessche (30) is muziekjournalist. Hij leerde de stiel bij De Morgen en Deng, en is sinds 2004 vaste redacteur bij Focus Knack. Samen met Belpopspecialist Jan Delvaux (Studio Brussel) doet hij in Het Depot in Leuven ook live gesprekken met sleutelfiguren uit de Belgische muziekindustrie ( The Key Players ). 12

13 Voor alle mannen in de zaal! Hiphopscène in blijde verwachting van Vlaamse female mc s. - Iris Catteeuw las Een beschrijving van de relatie tussen mannelijkheid, genderrelaties en machtsrelaties in de hiphopscène. - Elke Van Hevele Winnaar Popthesisprijs 2006 Universiteit Gent - Licentiaat Sociologie Promotor: Prof. Dr. J. Vincke

14

15 N Voor alle mannen in de zaal! Hiphopscène in blijde verwachting van Vlaamse female mc s To all the ladies!! Het is een wel vaker voorkomende zin die mc s droppen op een optreden. Hoogstwaarschijnlijk is het gericht aan alle vriendinnetjes van hiphoppers die het toch eens zagen zitten om mee te komen naar de show. Het valt echt op: er zijn beduidend minder vrouwen in de hiphopscène en nog veel zeldzamer on stage. Het aankaarten ervan in een popthesis, al is het rijkelijk laat, verdient alleen al daarom applaus. Een klassieke thesis hoeft niet meer. Het zorgvuldig selecteren van een origineel onderwerp met een actuele problematiek en catchy titel doet tegenwoordig al voor de helft het werk. Dat lijkt ook het geval voor de thesis van Elke van Hevele over mannelijkheid, genderrelaties en machtsrelaties in de hiphopscène. Sociologie leent zich uitstekend voor het exploreren van populaire thema s die nauwer aansluiten bij de leefwereld van jongeren en studenten. Toch is een gezonde dosis scepsis aan de orde t.a.v. de vervelende eigenschap van academische analyses om in muziek, tekst en omringende cultuur plots dingen te spotten die de meeste fans niet eens vermoeden. Hoog tijd dus voor een dwarsdoorsnede van Elkes beschrijving. Zoals het een goeie thesis betaamt, start ook die van Elke Van Hevele met ambitieuze doelstellingen. Het woord vooraf achteraf geschreven, zoals iedere student het doet meent niet te willen beginnen met een zoveelste overzicht van de hiphopscène. Dat overzicht komt er een paar pagina s verder trouwens wel nog; onderwerpen blijken nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met hun eigen geschiedenis. Dan volgt de scoop-intentie. Elke Van Hevele wou namelijk een totaal nieuw licht werpen op het miskend aspect in deze scène onderzoekers claimen nu eenmaal graag de status van ontdekkingsreiziger. De vrouwelijke breakster, mc, dj of graffitispuitster is immers niet zomaar een onbelangrijke figurant, die het decor op een aangename manier opvult. Vanaf het ontstaan in de South Bronx, is zij steeds aanwezig geweest en heeft zij een onmiskenbare invloed uitgeoefend op de hiphop die wij vandaag beleven.. Het valt echter te betwijfelen of deze ambitie wel zo origineel is. Eerder onderzoek naar de eerste golf feminisme uit het begin van de 20 e eeuw toont aan dat men toen al op het idee kwam om de vrouw te emanciperen door ze gewoon bij te schrijven in de geschiedenis. De tweede golf wou van vrouwen dan weer mannen maken. En nu gaat het om gender, de constructie van mannelijkheid en van vrouwelijkheid. Zo kunnen we ook weer de homo-scène betrekken. Theorie, geen enkele thesis ontsnapt eraan. Het lijkt erop dat deze thesis de neiging heeft om de studie te laten passen binnen het raam van de typische theoretische logica. Hokjes worden gevormd, underground conscious hiphop wordt strikt gescheiden van gangsta rap, en faseringen sluipen binnen. Want zoeken hiphoppers nu niet eerder naar hun mannelijke identiteit in de jonge jaren? Ouderen verruilen het daarna voor het streven naar vrijheid in die hiphopidentiteit. Het onderwerp wordt plots zo onverwacht complex, al wordt het gedachtegoed opeens ook zo heerlijk concreet. Massieve woorden zetten evidenties nu eenmaal makkelijker om in een waarachtige theorie. Maar wat moeten we er nu mee? Zoals het een aanstormend socioloog betaamt, werd de problematiek voorgelegd aan dé scène. Acht mannen en vrouwen, mc s, dj s, breakers en graffiteurs, vormden de populatie van dienst. Waarschijnlijk niet echt representatief, maar misschien is de geringe omvang van underground hip hop in Vlaanderen een excuus. Maar wie zegt dat theoretiseren noodzakelijk kwantitatief hoeft te zijn? Overigens leent de theoretisering zich ook tot 15

16 N Voor alle mannen in de zaal! Hiphopscène in blijde verwachting van Vlaamse female mc s het vinden van oplossingen. Want dat de balans aan de kant van de mannen overhelt in de hiphopscène, daar waren we natuurlijk allemaal al veel eerder achter gekomen. De oplossing is volgens Elke Van Hevele dan ook verrassend simpel. Aangezien de identiteitsverwerving van vrouwen zich nu eenmaal buiten het machogegeven zou bevinden, kunnen vrouwen het hele indruk maken uit die machocontext skippen en moeten we gewoon meer b-girl battles en female mc battles gaan organiseren. Op die manier kunnen vrouwen proberen door stijl en artistieke expressie het vrouwelijke tot uiting te brengen. Enkele kenners van de scène lieten hun licht schijnen op de thesis van Elke Van Hevele. Vinnie (Dyna), misschien meest gekend als winnaar en jurylid van diverse battles zoals Skills en zijn maat Eli (El-one), dj en beatcreator, allebei zowat een decennium actief in hip hop, werden gepolst. Ook Toon (Dzjiesus), voormalig Nature Provides en huidig Vietcoca-lid, die toch al bijna vijftien jaar met hip hop bezig is en naast de Vlaamse hiphopscène ook die van Brazilië een hele tijd van nabij kon volgen, nam de thesis grondig door. El-one had zijn eerste bedenkingen al snel klaar. Eerst en vooral wat betreft Elkes conclusie dat er in hiphop aan artistieke expressie gedaan wordt en dat dat een expliciet vrouwelijke waarde zou zijn. Mannen zouden die vrouwelijke expressie dan enkel door de inkapseling in een ultramannelijke context geloofwaardig op het podium kunnen brengen. El-one vraagt zich hierbij echter af of het uiten van gevoelens niet eerder menselijk dan wel speciaal vrouwelijk is. Het is inderdaad misschien wel wat een non-stelling. De drie experts gaan overigens wel akkoord met het feit dat battles in se wel wat mannelijk haantjesgedrag vertonen. Maar dat de oplossing nu te vinden zou zijn in het organiseren van female mc battles is wat onzinnig. Niet alleen lijkt dat op apartheid, maar waarom zou je bij een zowat afwezige vrouwelijke scène beginnen met het organiseren van dergelijke events waar nog te weinig noemenswaardig talent te vinden is? Belangrijker: wie wil kaartjes kopen als er niet toevallig wat aantrekkelijke vrouwen geprogrammeerd staan? Laat female mc s toch wat inleveren op hun zogenaamde vrouwelijkheid en het duel aangaan met die zogenaamde macho s, in een rollenspel kan je altijd de rollen omdraaien. Herinner die mc s er gewoon aan dat Ho helemaal niet van whore maar van honey komt, plooien zullen ze. Want laat ons eerlijk zijn, het macho-gehalte van de meeste Vlaamse mc s scheert geen toppen, eigenlijk zijn het allemaal schatjes. Dyna herinnert zich overigens na lang nadenken één meisje uit Brussel die eens mee battelde. En, hoe deed ze het, werd ze gepakt op haar vrouwelijkheid, kreeg ze net meer respect om haar vrouw-zijn? was de logische volgende vraag. Bwa, ze was lang niet slecht, maar ze kwam gewoon den Twan tegen in de tweede ronde. Daar valt niet veel tegen te beginnen. Laten we het gewoon niet te moeilijk maken: ja, er is plaats voor vrouwen, ze moeten gewoon wat meer oefenen en ervaring opdoen. Toegegeven, volgens de thesis en Dyna & El-one zijn er in de hiphopgeschiedenis te weinig vrouwelijke rolmodellen. Maar er is toch niets ruiger dan iets te doen wat weinig vrouwen doen en te pogen mannelijke rolmodellen te pakken op hun tekorten? Wat meer vrouwelijke competitiegeest is dan ook absoluut noodzakelijk. Zoals Elke Van Hevele terecht opmerkt, weet iedereen in de scène overigens dat de macho-presence niet au sérieux wordt genomen. Maar waarom doen ze 16

17 het dan? Misschien het moment voor kandidaatpsychologen om een hip onderwerp voor hun thesis te vinden. Voor Lisa, vriendin van Eli, hoeft het allemaal niet zo ingewikkeld uitgelegd te worden. Ze vindt het wel leuk om eens mee te gaan naar hiphoptoestanden, maar eigenlijk gaat ze gewoon liever shaken. Misschien is de reden voor de vrouwelijke desinteresse wel zo simpel. Vrouwen dansen ook op ragga, die overigens vaak een veel lager beeld schetst van vrouwen dan de overgrote meerderheid van de Nederhop. Zelfs 50 Cent, nu toch wel hét toonbeeld van gangsta rap, kent vaak meer vrouwelijke aanhang. t Is gewoon dansbaar. Vandaar dat je gewoon sneller een vrouwelijke hiphop-dj of breakster vindt dan een mc. Misschien een tip voor die mannen die zich afvragen waar de vrouwen blijven: probeer wat betere hiphop te maken, meer melodie en strakkere beats, dan komen ze misschien wel vaker. de Vlaamse hiphop meer op een modeverschijnsel met weinig inhoud lijkt. Cool zijn als belangrijkste doel. Battles waar techniciteit rhymes, metaforen en strakke punchlines de kern wordt. Hetzelfde geldt trouwens voor graffiti: misschien zien vrouwen het nu eenmaal niet zitten om s nachts met een ladder de beste spots op te zoeken, alleen om een andere graffiteur te overtreffen met alweer een nieuwe tag of piece. Misschien zijn vrouwen nu eenmaal niet zo geïnteresseerd in eindeloos muggenziften, poses en competitie. En zoals de thesis van Elke Van Hevele ook stelt, wordt de pose bij oudere mannelijke hiphoppers minder belangrijk en komen creativiteit en inhoud meer op het voorplan. Bij vrouwen komt dat inzicht misschien iets vroeger: vrouwen zoeken ofwel sneller naar de schoonheid waarop ze zelf te vaak beoordeeld worden, ofwel is iets te vertellen hebben duidelijk belangrijker dan de competitie. Dzjiesus plaatst het allemaal in een ander perspectief. In de thesis wordt in het historisch overzicht gesproken over de tweedeling tussen conscious hiphop, waar de vrouwelijke aanwezigheid beduidend groter is, en gangsta rap, waar de vrouwen eerder figureren als booty shakers. Alleen wordt daar in het Vlaamse hoofdstuk nog weinig over gesproken. Terecht, want er is hier eigenlijk zo goed als geen gangsta-cultuur. Maar volgens Dzjiesus is ook de conscious hip hop ondervertegenwoordigd in Vlaanderen. Die stroming is er wél in Brazilië of de States, waar hiphop dienst kan doen als soort globale jongerentaal waarin maatschappijkritiek doorklinkt. Misschien is er in die landen gewoon ook meer noodzaak aan die kritiek. Maar ook in de bloeiende underground hiphopscène in Nederland is de conscious stroming meer aanwezig. Vele vrouwen voelen zich net tot die vorm van hiphop het meest aangetrokken. Dzjiesus vindt dan ook dat Daarom zal hiphop ook in Vlaanderen door haar intrinsieke kenmerken een hoofdzakelijk mannelijk gebeuren blijven. Toch is het een kwestie van tijd voordat het hiphoplandschap wat vrouwelijker zal kleuren. Maar voor enig hip hop hooray-geroep is het nog te vroeg. De vooropgestelde oplossing in de thesis, namelijk meer female mc battles en b-girl wedstrijden organiseren, is toch wat ontoereikend tot zelfs inefficiënt. Voor de rest maakte Elke Van Hevele zeker een geslaagde oefening rond een thema dat nodig aangekaart moest worden. Aan de vrouwen om de balans in evenwicht te brengen. Iris Catteeuw: Jarenlang passief toeschouwer van het hiphopgebeuren en coördineert nu actief het Vlaamse internationale cultuurbeleid op het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Cultuur, Jeugd, Media en Sport. 17

18 18

19 Aan (draai)tafel! - Stijn Lauwers las Onderzoek en aanzet naar de volwaardige erkenning en ondersteuning van dj s en producers in Vlaanderen. - Lieven Van Keer Laureaat Popthesisprijs 2007 Universiteit Antwerpen ManaMa Cultuurmanagement Promotor: Prof. Dr. P. De Prins

20 N Aan (draai)tafel! dj-cultuur in Vlaanderen heeft nood aan organisatie In de goed gedocumenteerde thesis van Lieven Van Keer wordt Vlaanderen omschreven als een jungle waarin de dj-cultuur weelderig verder woekert: van Chiro-fuiven en jeugdhuizen tot undergroundfeestjes, van cafés en clubs tot festivals. Het belangrijkste hoofdpersonage in dit hedendaagse muzieklandschap, en vooral de beleving ervan, is wellicht de dj. Ook al heeft hij de muziek niet zelf gemaakt, hij zorgt voor de interactie met het publiek. Hij creëert de ambiance, de sfeer, de energie. Hij doet mensen dansen of genieten en bepaalt of een uitstap al dan niet geslaagd is. Hij heeft de macht. Hij is de entertainer en verdient daarom het nodige respect. Hij stelt zich dan ook graag voor als opvoeder, promotor, portier, publiekstrekker, muzikale revolutionair, vernieuwer, katalysator, bezieler, Bij de buitenwereld heerst echter een eerder negatief beeld. Er bestaan immers nogal wat vooroordelen: denk maar aan de vele tot ceremoniemeesters gepromoveerde dj s op trouwpartijen die als een noodzakelijk kwaad ondergaan worden. En er is het hardnekkige vooroordeel over drugs die vaak gelieerd worden met house en techno. Wellicht twee van de voornaamste redenen waarom dj s in bepaalde gevallen nog steeds geen erkende artiesten kunnen zijn. Disc jockey In 2006 werd nochtans het honderdjarige bestaan van de dj gevierd. Docent, muzikant en (voormalig) journalist Gert Keunen deed in zijn publicatie Pop! Een halve eeuw beweging (2002) een lovenswaardige poging om de chaotische en fascinerende ontstaansgeschiedenis van popmuziek in kaart te brengen. Zowel sociale, economische, culturele en technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de muzieksector nooit stil staat. Sinds de opkomst van elektronische muziek heeft de dj daarbij een prominente(re) plaats verworven in het populaire muzieklandschap. Zijn toonaangevende rol in de evolutie van de popmuziek blijft echter ondergewaardeerd. Het hoeft geen betoog dat voor de ontwikkeling van muzikale genres als reggae, hiphop of electro de dj essentieel was. House, techno en de meer omvattende beschrijving dance danken hun bestaan uitsluitend aan de dj. Intussen besefte ook de dj dat hij de aangewezen persoon was om zelf aan de slag te gaan. Net zoals producers van elektronische muziek, doorgaans studiokluizenaars, ontdekten dj s dat draaitafels het perfecte instrument zijn om hun muziek uit te stallen. Er is voldoende vakliteratuur voor handen om dj s en producers hierbij op weg te helpen. Meer zelfs, rond de recente eeuwwisseling was er een nieuwe dj-boom. Te veel jonge kids vertrokken echter met het idee snel beroemd en rijk te worden of zagen er enkel een aantrekkelijke job in. Sommigen focussen daarbij uitsluitend op de techniek (kunstig mixen van muziek). Een dj is echter veel méér dan een plaatjesdraaier. Zelfonderzoek Hoe ziet de Vlaamse dj/producer zijn positie in het muzieklandschap en, belangrijker, hoe ziet zijn carrièreontwikkeling eruit? Dj s, producers en elektronische dansmuziek kwamen de jongste vijftien jaar meer dan genoeg aan hun trekken : clubs als Boccaccio, LaRocca en Fuse, fenomenen als new beat of platenlabels als Bonzaï, Dance Opera en R&S wezen de weg. Evenementen als Kozzmozz, Groove City, I Love Techno, Ten Days Off, 20

21 City Parade, Tomorrowland en clubs als Culture Club, Versuz en NOXX verzekeren de blijvende aanwezigheid van dance en de bijhorende dj s en producers. Nog belangrijker werd de rol van de broers Stephen en David Dewaele. Hun internationale succes als dj-tandem 2 Many DJ s werd immers groter dan dat van Soulwax. 2 Many DJ s verving bv. Bowie op Rock Werchter als headliner. Spreken we dan nog van onderwaardering? Dj s moeten meerdere functies vervullen: zelf omschrijven ze zich graag als entertainers (die de interactie met het publiek juist weten in te schatten én te stimuleren), als selector en opvoeder (het toepassen van een verdedigbare filterfunctie bij het selecteren). We kunnen vaststellen dat de eclectische mentaliteit alleen maar toegenomen is sinds de doorbraak van 2 Many DJ s. Deze mentaliteitswijziging heeft ervoor gezorgd dat alle soorten muziek opnieuw op de dansvloer te horen zijn. Vereniging Dat dj s dan toch nog niet helemaal een plek gevonden hebben in ondersteunende organisaties en initiatieven in Vlaanderen, heeft wellicht te maken met het gebrek aan vereniging en organisatie binnen deze sector. Er wordt luidop gepleit voor een belangenvereniging voor dj s die bij voorkeur enkele grote namen aantrekt en hen representatief maakt voor alle dj s. Om een beeld te krijgen van het profiel van de Vlaamse dj s werd in de thesis van Lieven Van Keer grondig onderzoek uitgevoerd naar familiale situatie, leeftijd, herkomst, diploma s en sekse (verhoudingsgewijs zijn er maar heel weinig vrouwelijke dj s) maar ook over de nodige bagage, de ervaring en de materiaalkeuze. Hoewel de meeste dj s nog steeds de voorkeur geven aan vinyl i.p.v. cd s, worden ze voortdurend gecharmeerd door de niet aflatende technologische evolutie, bijvoorbeeld het toenemend gebruik van laptops, aangepaste computersoftware, ipod Poppunt Welke noden en behoeften kunnen er binnen dat proces vastgesteld worden zodat een aanzet geboden kan worden tot de volwaardige erkenning en ondersteuning van dj s en producers? Poppunt is reeds hét aanspreekpunt voor bands, muzikanten en dj s in Vlaanderen. Poppunt is bovendien laagdrempelig, eigentijds, spreekt de taal van de muzikant en werkt voortdurend aan het maximaliseren van kansen voor beginnende en semiprofessionele beoefenaars. Regionaal heeft vooral Limburg zich al positief getoond met gestructureerde initiatieven zoals DJ lab, DJ Mania en Technomania (als afsplitsingen van de Limbomania-wedstrijden). Dj s en (home)producers zitten echter nog met heel wat vragen en onduidelijkheid omtrent rechtsvorm/ statuut bij het uitoefenen van hun activiteit. Er is een acute nood aan duidelijke, gebundelde en aangepaste informatie en documentatie. En voor zover die reeds bestaat, blijkt een aanzienlijk communicatieprobleem in de weg te staan: de dj s vinden de informatie niet, of de informatieverstrekkers vinden de dj s niet. Vanuit de dj s komt de wens en de vraag naar een gids of website waar plaats is voor een gedocumenteerd stappenplan voor dj s en producers. 21

22 N Aan (draai)tafel! Poppunt biedt dit reeds aan via Popadvies. Maar uit onderzoek blijkt net de functie van Poppunt bij een groot deel van de dj s uit Vlaanderen onbekend. Bovendien lijken dj s zeer moeilijk in aanmerking te kunnen komen voor het recent ingevoerde sociale statuut voor kunstenaars (sinds 1 juli 2003). De wettelijke definitie van een artistieke prestatie voorziet immers het creëren, interpreteren of uitvoeren van een artistiek oeuvre. Plaatjesdraaiers vallen hier blijkbaar niet onder. Actie Wat wordt er nu concreet verwacht? Ondersteuning betekent in de eerste plaats voldoen aan de informatiebehoefte. Behalve technische vragen blijven vooral veel zakelijke, functionele en juridische vragen onbeantwoord. Er is een nijpend gebrek aan duidelijkheid. Dj s weten niet dat ze hiervoor ook bij bestaande organisaties zoals Poppunt of SABAM terecht kunnen. Daarbij is er een vooroordeel tegenover diverse organisaties, zeg maar de volledige overkoepelende muziekindustrie (alleen al het gebruik van de term industrie roept aversie op). SABAM bijvoorbeeld heeft te maken met zo n ernstig imagoprobleem. Onder begeleiding verstaan dj s de permanente begeleiding of informatiestroom en wisselwerking tussen dj s, producers en een adviserende, begeleidende derde partij. De dj s zelf wijzen op het belang van een goede begeleiding, liefst vanuit een goed georganiseerd management of boekingskantoor, die met een langetermijnvisie de keuze van de artiest beïnvloedt, of tenminste erover waakt dat de juiste planning gemaakt wordt. Tweerichtingscommunicatie Natuurlijk blijft (zelf)promotie het allerbelangrijkst om dj s en producers uit de anonimiteit te halen. Poppunt heeft met Young Talent Corner alvast een speelkansenproject gecreëerd voor beginnende dj s. Bij de 1481 personen die deelnamen aan het onderzoek van Van Keer is echter amper de helft van de ondervraagden op de hoogte van dergelijke initiatieven. En wat met de vooroordelen en het imagoprobleem? Over het belang van de dj is iedereen het intussen eens. Toch blijft zijn functie veeleer onafgelijnd en wordt het moeilijk om zijn metier als dusdanig te beschermen. De dj zal altijd in een schemerzone opereren. Hij blijft immers de schakel tussen publiek en uitvoerend kunstenaar. Die (soms te) grote diversiteit zadelt de dj op met een imagoprobleem. Hoe dan ook, vooral het gebrek aan structuur, organisatie, vereniging en transparantie blijft de oorzaak van veel onbegrip. Tweerichtingscommunicatie is voortaan noodzakelijk. Maar de weinige professionals lijken niet meteen de behoefte te tonen om te organiseren. Hun strategie is nog steeds gestoeld op het uitbouwen en in stand houden van bestaande netwerken. Misschien is Poppunt wel de geknipte initiatiefnemer om een platform op te richten waarbij professionele dj s, hun managers en boekingsagenten zich samen met jonge, onervaren collega s verenigen tot een gezamenlijke belangengroep die ook een stem krijgt in bestaande organisaties binnen de muzieksector. Het kan alleen maar iedereen ten goede komen, al was het maar om het gezonde voortbestaan van onze florerende dj-cultuur te verzekeren. Stijn Lauwers, docent kunstgeschiedenis, recenseert popmuziek in De Standaard en maakt als dj Stanley Livingstoon deel uit van Squadra Bossa. 22

23 De Vlaamse muzikant in een notendop - Raf Coenen las De sculptuur van de popmuzikant: het culturele gedrag nader bekeken. - Jolien De Boodt Laureaat Popthesisprijs 2006 Universiteit Gent, Licentiaat Sociologie Promotor: Prof. Dr. J. Lievens

24 Dijf Sanders van The Violent Husbands gesticuleert heftig tijdens de workshop circuit bending op Muzikantendag 2007 in AB. Foto: Tim Brodin 24

25 N De Vlaamse muzikant in een notendop De Vlaamse muzikant maakt vooral muziek omwille van de popmuziek zelf. Een geruststellende vaststelling is dat, die we kunnen halen uit de thesis De sculptuur van de popmuzikant: het culturele gedrag nader bekeken, van Jolien De Boodt, laureate van de Popthesisprijs Dit werk gaat in op het profiel van de Vlaamse popmuzikant, opgedeeld in amateur, semiprof en prof, net zoals onze Minister van Cultuur in zijn beleid wil hanteren. Een zinvolle thesis, en wel om twee redenen: enerzijds om inderdaad een beeld te krijgen van wie die muzikant nu eigenlijk is, anderzijds om op basis daarvan een aantal relevante vragen/noden te stellen. Een eerste belangrijke algemene conclusie die we kunnen trekken, is dat dit een eerste (!) en eerder ruwe aanzet is om die muzikant in kaart te brengen. Absoluut belangrijk, zeker nu we de voorbije 10 jaren kunnen spreken van een kleine boom in de bekommernis voor de popmuzikant van overheidswege en ondersteuning vanuit diverse centra (denk aan Poppunt, maar ook muziekcentra als Het Depot, Trix en Muziekodroom). Niets belangrijker dan te weten wie je doelgroep is. Nu is het nog wachten op een onderzoek dat in kaart brengt hoeveel popmuzikanten er eigenlijk zijn, net zoals in Nederland onlangs werd vastgesteld dat er daar zowat rondlopen. Hopelijk is dit een aanzet voor anderen om meer onderzoek te doen rond muzikanten, hun beleving, drijfveren, noden, vragen, bezigheden. Een andere belangrijke conclusie is dat het goed gaat met die muzikanten: ze spelen omwille van de drive, om zich te amuseren, om bij te leren, ze zijn actief op het gebied van concerten en releases. De mensen zijn dus met goesting met muziek bezig. Houden zo! Een derde belangrijke conclusie: het onderscheid tussen amateur/semiprof en professional is moeilijk te maken. Niet onlogisch ook, want wat is de maatstaf die je hanteert? In deze thesis was dat een zelfkwalificatie. Maar velen schipperen tussen de zones, op het continuüm. De vraag is: in welke mate heeft het beleid, de overheid, zicht op de precieze maatstaven die ze gebruikt, en kloppen die maatstaven met de realiteit? Die realiteit verandert trouwens snel, ook voor de muzikanten. De praktijk leert dat je kan spreken over een continuüm, maar dat je binnen dat gegeven erg flexibel moet durven denken. En daar zit de grootste uitdaging voor een overheid die zich wil inlaten met popmuziek: zorg dat je weet wie je publiek/doelgroep is, maar wees dan ook (minstens) even flexibel in je beleid als je doelgroep is. En weeral een ambigu spoor: doe onderzoek naar je doelgroep, beter, verder, dieper, maar anderzijds: probeer hen niet vast te zetten door ze onderzoeksmatig te classificeren en vast te pinnen. Moeilijk, erg moeilijk, maar een bittere noodzaak om niet meer frustraties dan hulp aan de man te brengen. Muzikant(e) gezocht En dat is letterlijk te nemen: vrouwen (meisjes) blijken nog steeds zwaar ondervertegenwoordigd bij de muzikanten. Heeft het te maken met het machismogehalte? Met de klassieke jongensdroom? Misschien ligt ook daar nog een leuk onderzoekje klaar: in welke mate is het mannelijk zijn van de muziekwereld een cultureel gegeven (nurture), dan wel een inherent biologisch aspect aan ons, menselijke wezens (nature)? Waarom geef ik mijn neefje van 4 een speelgoeddrum cadeau met Sinterklaas en mijn nichtje een speelgoedkeuken met 28-delige pannenset? Is het dan toch onze fout dat we zo weinig vrouwen in de rock n roll vinden? De smaak van de muzikant als concert- en festivalganger Uit Jolien De Boodts thesis blijkt verder dat muzikanten meer dan de gemiddelde Vlaming naar concerten en festivals gaan. Niet onlogisch. Professionals hebben daarbij over het algemeen een bredere muzieksmaak dan amateurs en semiprofs. Het valt tussen haakjes op dat het aandeel van de harde genres als metal/ hardcore in het leeuwendeel van de gevallen vooral beoefend en bezocht worden door de amateurs. 25