Provinciaal Kader Huis voor de Zorg Inhoudsopgave

Transcriptie

1 Provinciaal Kader Huis voor de Zorg Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1. Terugblik 1.2. Coalitieakkoord : In Limburg bereiken we meer! 1.3. Sociale Agenda Limburg 2025: Koers voor een vitaler Limburg 2. Traject naar herijking 2.1. Spiegelbijeenkomsten Burger- en beleidsparticipatie 2.2. Bestuurlijke afstemming 3. Herijking 3.1. Noodzaak en uitgangspunten herijking 3.2. Rol en functie Huis voor de Zorg 4. Financiën en goed bestuur 4.1. Financiering Huis voor de Zorg 4.2. Goed bestuur 1

2 1. Inleiding 1.1. Terugblik Het Huis voor de Zorg is een provinciale organisatie die zich inzet voor (de belangen van) zorgvragers in Limburg. In het Huis voor de Zorg hebben negen organisaties die specifieke zorgvragers vertegenwoordigen hun krachten en activiteiten gebundeld. Het gaat hierbij o.a. om ouderenorganisaties en organisaties van mensen die van geestelijke gezondheidszorg gebruik maken of een lichamelijke of geestelijke beperking hebben. Ook mantelzorgers hebben zich in het Huis voor de Zorg georganiseerd. Het Huis voor de Zorg is een van de huizen die de Provincie Limburg in stand houdt en financieel ondersteunt. Dat gebeurt op basis van een meerjarig beleidskader dat de basis vormt voor een jaarlijks werkplan. Het vorige meerjarige beleidskader eindigde op 1 januari Het legde de werkrelatie tussen de Provincie Limburg en het Huis voor de Zorg vast en het was richtinggevend voor de werkzaamheden die het Huis voor de Zorg in de periode uitvoerde. Het vorige kader kwam tot stand in een periode dat de provincies bezig waren met een kerntakendiscussie. Als uitkomst van deze landelijke discussie verviel de grondslag voor een provinciaal inhoudelijk patiënten- en zorgconsumentenbeleid. Vanuit haar autonome beleid besloot de Provincie Limburg ondersteuning te geven aan (toekomstige) zorgvragers. Het paste destijds binnen de politieke keuze om in te zetten op de kwaliteit van het leef- en vestigingsklimaat in Limburg. De organisatie van de ondersteuning aan zorgvragers werd opgedragen aan het Huis voor de Zorg. In het Coalitieakkoord In Limburg bereiken we meer is vastgelegd dat de rol en functie van het Huis voor de Zorg mede gezien de grote maatschappelijke veranderingen en de decentralisatieopgaven, opnieuw tegen het licht zal worden gehouden. In de brief Uitgangspunten en procesafspraken herijkingsproces Huis voor de Zorg van 8 september 2015, hebben Gedeputeerde Staten hieraan een eerste richting gegeven. In de brief wordt aangegeven dat: het jaar 2016 als overgangsjaar wordt beschouwd; het herijkingsproces in de eerste helft van 2016 wordt afgerond; de afronding in een nieuw provinciaal kader voor het Huis voor de Zorg wordt vastgelegd en dat het Huis voor de Zorg het werkplan 2017 vervolgens op het herijkte kader dient te baseren Coalitieakkoord : In Limburg bereiken we meer! In het Coalitieakkoord In Limburg bereiken we meer! zijn economische en sociale structuurversterking de centrale thema s. Ze staan direct genoemd in de openingszin: De uitdagingen waar Limburg en haar inwoners in de komende jaren voor staan, vragen een voortgaande aandacht voor de brede agenda van economische structuurversterking en de daarbij behorende Sociale Agenda. De opgaven die er op beide terreinen liggen, hebben voor een belangrijk deel te maken met een aantal ingrijpende gebeurtenissen en veranderingen in ons land op economisch en sociaal. Factor van betekenis in dit kader is het in werking treden van nieuwe landelijke wetgeving per Gemeenten hebben vanaf dat moment de bevoegdheden en middelen in handen gekregen om daadwerkelijk invulling te geven aan hun wens eerste overheid te zijn in het sociale domein. De verschuiving en de nieuwe wettelijke kaders betekenen dat gemeenten uitdrukkelijk in de positie zijn gebracht om samen hun burgers te bouwen aan een andere toekomst in het sociale domein. Dat gebeurt door vooral te luisteren naar de vragen en behoeften van burgers, met hen te zoeken naar hun mogelijkheden om vervolgens vanuit maatwerk het verschil te kunnen maken. 2

3 In het Coalitieakkoord wordt de ambitie uitgesproken dat met de veranderingen een trendbreuk in gezondheid en participatie van Limburgers kan worden gerealiseerd. De Provincie Limburg wil daaraan graag met een Sociale Agenda ondersteuning geven. Die ondersteuning is gebaseerd op partnerschap en respect voor de primaire rol van de gemeenten. De Sociale Agenda opereert vanuit een toegevoegde waarde. In het Coalitieakkoord neemt partnerschap een belangrijke plaats in. Dit gebeurt met het eerder verschenen rapport Bouwen aan Limburgse vitaliteit! als uitgangspunt. In dat rapport wordt in het sociale domein voor partnerschap en horizontale verbindingen en netwerksturing tussen Limburgers, overheden, (zorg)ondernemers en kennisinstellingen 1 gepleit. Het aangaan van dergelijke verbindingen biedt maximale kansen voor Limburgse burgers. In die verbindingen kunnen zij verantwoordelijkheid en kansen nemen. Daarom zijn Limburgse burgers in het Coalitieakkoord uitdrukkelijker partij dan ooit te voren. Aan de positie van de (georganiseerde) Limburgse burger hebben Gedeputeerde Staten in relatie tot het Huis voor de Zorg een eerste invulling gegeven in de hierboven genoemde brief van 8 september 2015: Vanuit het perspectief van zorgvragers is het Huis voor de Zorg eerste pijler binnen de quatro helix. Het Huis voor de Zorg dient voedend te zijn naar de andere partners in de quatro helix; zij zijn voedend naar het Huis voor de Zorg. Deze nieuwe rol vormt de kern van het herijkingsproces en maakt een essentieel onderdeel uit van de verandering die het Huis voor de Zorg in het kader van de nieuwe uitgangspunten in het sociaal domein gaat maken Sociale Agenda Limburg 2025: Koers voor een vitaler Limburg Op 18 maart 2016 hebben Provinciale Staten de Sociale Agenda Limburg 2025 vastgesteld. Deze zet in op het realiseren van een gezonde en vitale Limburgse samenleving waarin alle Limburgers tot hun recht komen en naar eigen vermogen en talenten kunnen meedoen. De Sociale Agenda 2025 neemt een periode van tien jaar in acht om in gezondheid en participatie tot een trendbreuk te komen. Om dat te kunnen realiseren wordt een beweging voorgestaan waarin met creativiteit van (georganiseerde) burgers, (zorg)ondernemers, gemeenten en andere financiers en kennisinstellingen gezocht wordt naar oplossingen voor problemen. Die creativiteit moet tot nieuwe producten en diensten of tot een nieuwe manier van denken leiden. Hiervoor geldt het volgende afwegingskader: uitgangspunt is het begrip positieve gezondheid; Limburgers in een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt en in de samenleving; inzet op de jonge generaties heeft prioriteit vanuit het perspectief van langer gezond blijven en participeren op latere leeftijd; provinciale inzet is gericht op sociale structuurversterking met een duurzaam en langer effect op gezondheid en participatie; er is sprake van het eerder beschreven doelgerichte partnerschap. De Sociale Agenda kent het Huis voor de Zorg de positie toe als stem van de zorgvragers. Daarmee is het Huis voor de Zorg binnen de quatro helix onderdeel van georganiseerde burgers. Binnen die rol dient het Huis voor de Zorg bij te dragen aan het realiseren van de ambities voor gezondheid en participatie in Limburg. Die rol wordt in een herijkingsproces vorm en inhoud gegeven. Onderdeel van de herijking is een uitdrukkelijke betrokkenheid van de doelgroep jeugdige zorgvragers. 1 De quatro helix genoemd. 3

4 2. Traject naar herijking 2.1. Spiegelbijeenkomsten Burger- en beleidsparticipatie De transitie in het sociale domein en andere veranderingen en ontwikkelingen in de samenleving, vragen om een andere instelling van burgers, organisaties en overheden. Het Coalitieakkoord stelt dat dit óók voor de Provincie, bestuurders en ambtenaren geldt. Voor het herijkingsproces van het Huis voor de Zorg is het instrument van burger- en beleidsparticipatie ingezet. Met ondersteuning van ProDemos, huis van democratie en rechtsstaat ( hebben vertegenwoordigers van diverse burgerorganisaties uit het sociale domein, in twee zogenoemde spiegelbijeenkomsten en in een open dialoog gediscussieerd over de vraag op welke wijze kan het Huis voor de Zorg de komende jaren als vertegenwoordiger van de Limburgse burgers er voor zorgen dat de stem van deze burgers doorklinkt en invloed heeft op het beleid? Bestuurlijke afstemming Met het Huis voor de Zorg is bestuurlijk overleg gevoerd over de wijze waarop invulling kan worden gegeven aan het herijkingsproces. Afgesproken is in samenspraak tot een nieuw kader te komen. Zoals eerder aangegeven zijn de eerste uitgangspunten hiervoor neergelegd in de brief van 8 september Ook bevat het de afspraak het herijkingsproces met de hierboven genoemde spiegelbijeenkomsten nader vorm en inhoud te geven. In de afspraken wordt bevestigd dat belangrijke samenwerkingspartners voor het Huis voor de Zorg de aan zijn organisatie gelieerde koepelorganisaties zijn. Verder is afgesproken om ook de doelgroep jeugd binnen het Huis voor de Zorg te betrekken, omdat die bij uitstek een rol kan vervullen bij de te realiseren trendbreuk in de gezondheid en participatie van Limburgers. 3. Herijking 3.1. Noodzaak en uitgangspunten herijking De nieuwe wettelijke verantwoordelijkheden van gemeenten hebben voor burgers en zorgaanbieders grote veranderingen met zich meegebracht. Voor alle partijen is een nieuwe werkelijkheid ontstaan. Voor burgers staat daarbij centraal dat zij naar vermogen participeren in eigen netwerken en gebruik maken van eigen kracht en zelfredzaamheid. Van gemeenten en zorgondernemers vraagt het om een andere manier van kijken naar en denken over burgers. De omslag moet er aan bijdragen dat (kwetsbare) burgers vanuit hun eigen leefwereld worden benaderd. Het moet leiden tot een beweging van zorgen voor naar zorgen dat. Belangrijk is het dat die beweging in samenspraak met (kwetsbare) burgers zelf vorm en inhoud krijgt. Het vorige kader voor het Huis voor de Zorg dateert van 2012 en anticipeert beperkt op de nieuwe werkelijkheid die op dat moment nog in de kinderschoenen stond. De maatschappelijke en politieke ontwikkelingen die zich in zorg en welzijn na 2012 hebben voorgedaan verklaart waarom het Coalitieakkoord aangeeft dat positie en rol van het Huis voor de Zorg aan herijking toe is. De noodzaak tot herijking wordt door het Huis voor de Zorg onderschreven. Het Huis voor de Zorg ziet voor zichzelf een duidelijke opdracht weggelegd om burgers en met name kwetsbare burgers in de te maken beweging naar de nieuwe werkelijkheid mee te nemen. De drie hoofdlijnen om als Huis voor de Zorg voor burgers van betekenis te zijn, betreffen: - de nadere uitwerking van de decentralisatieopgaven waarvoor gemeenten en zorgorganisaties zijn geplaatst; 4

5 - actief uitvoering geven aan de twee uitgangspunten uit het Coalitieakkoord die inzetten op een vitaal en gezond Limburg en het bouwen aan eigen kracht; - de veranderingen in de samenleving binnen het sociaal domein kunnen het meest succesvol worden vormgegeven in een gezamenlijk, horizontaal en gelijkwaardig proces van (georganiseerde) burgers, overheden, zorgpartners en kennisinstellingen. Daarbinnen verleent het Huis voor de Zorg ondersteuning aan de burgerkolom Rol en functie Huis voor de Zorg Het Huis voor de Zorg ontwikkelt zich van belangenbehartiging van patiënt en cliënt naar ondersteuner van (kwetsbare) burgers. Het Huis voor de Zorg is in dat kader meer opbouwwerker dan instituut. De sleutel om mensen te bereiken is hen te ontmoeten, naar hen te luisteren, de vraag te herkennen en samen te werken in en vanuit de eigen leefomgeving. De samenwerking met informele netwerken en de inzet van (ervarings)deskundigen kan bijdragen aan een beter bereik en een diepere verbinding met de mensen die daadwerkelijk bereikt moeten worden. Het is de uitdaging dat te doen samen met zorgondernemers, gemeenten, financiers en kennisinstellingen. Het Huis voor de Zorg onderschrijft daarbij in zijn visie en werkwijze het begrip positieve gezondheid en het draagt dit begrip uit bij zijn activiteiten. In lijn met de Sociale Agenda wordt hierbij eenzelfde begrippenkader gehanteerd bij het spreken en communiceren met de verschillende partijen. Het Huis voor de Zorg gaat vanuit de positie van (kwetsbare) burgers actief aan de slag met het realiseren van de ambities van de Sociale Agenda. Dat gebeurt vanuit het uitgangspunt om voor alle Limburgers het verschil te maken waar het gaat om participatie, vitaliteit en gezondheid. Op het vlak van participatie en gezondheid is het doel de gezondheidsverschillen die bestaan tussen regio s in Limburg en tussen Limburg en de rest van Nederland duurzaam te verkleinen en ernaar te streven die uiteindelijk weg te werken. Dit vraagt van de diverse partijen een vraaggerichte, activistische en integrale benadering. Voor het Huis voor de Zorg houdt dit in dat vanuit de positie van (kwetsbare) burgers wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van innovatieve methoden en concepten die effectief ingezet kunnen worden om de participatie en gezondheid van Limburgers positief om te buigen. In het partnerschap van (georganiseerde) burgers, (zorg)ondernemers, gemeenten, financiers en kennisinstellingen is het Huis voor de Zorg onderdeel van de pijler van de (georganiseerde) burgers. Iedere pijler binnen het partnerschap is vanuit zijn rol en verantwoordelijkheid naar de andere pijlers katalysator naar de andere pijlers. Het Huis voor de Zorg doet dit door: wensen en vragen van burgers in een kwetsbare positie op te halen. Dat vraagt om een actieve houding en een zich inleven in hun leefwereld; het op basis van de opgehaalde wensen en vragen ontwikkelen van nieuwe methoden om (kwetsbare) burgers vanuit hun mogelijkheden te bereiken en te ondersteunen, zodat hen kansen wordt geboden om vanuit die mogelijkheden verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven en hun leefomgeving. De ontwikkeling van nieuwe methoden gebeurt in een actief proces met de direct betrokkenen; de ontwikkelde nieuwe methoden te proeven en uit te voeren in een partnerschap van relevante partijen in de quatro helix. Dat kan binnen strategische allianties gebeuren, maar ook in een samenwerking tussen formele en informele netwerken. Direct betrokkenen maken actief deel uit van dit partnerschap. 5

6 Uitvoering geven aan het organiseren van het proces van directe burgerbetrokkenheid, heeft consequenties voor de huidige taken uit programmalijn 2 ( Hoogste kwaliteit van zorg, betreft onder andere de ziekenhuiszorg, de spoedeisende zorg en de cure) en programmalijn 4 ( Euregionale/Europese belangenbehartiging ) van het Provinciaal Kader Huis voor de Zorg Een groot deel van de activiteiten uit deze programmalijnen passen niet meer bij het nieuwe partnerschap waarin het Huis voor de Zorg zich ontwikkelt van belangenbehartiger van patiënt en cliënt naar ondersteuner van burgers in een kwetsbare positie. 4. Financiën en goed bestuur 4.1. Financiering Huis voor de Zorg In het Coalitieakkoord is een bezuiniging opgenomen van 40 mln. voor de periode In de Voorjaarsnota 2016 is vastgelegd dat het Huis voor de Zorg hieraan bijdraagt met een incidentele korting van 0.7 mln. op het exploitatiesubsidie. Tijdens hun vergadering van 17 juni 2016 zullen Provinciale Staten de Voorjaarsnota vaststellen. Het Huis voor de Zorg wordt in de gelegenheid gesteld (fasering van de) korting zelf in zijn meerjarenbegroting aan te geven. Het jaarlijks provinciale exploitatiesubsidie is bestemd voor het uitvoeren van de reguliere taken en opdrachten die voortvloeien uit het kader Huis voor de Zorg en de daarop gebaseerde jaarlijkse werkplannen. In zijn jaarstukken maakt het Huis voor de Zorg onderscheid tussen exploitatiesubsidie en additionele financiering in het kader van projecten die met en voor derden worden uitgevoerd. Het betreft hier additionele provinciale financiering en financiering anderszins. Additionele inkomsten bovenop de reguliere exploitatiesubsidie dienen separaat opgenomen en verantwoord te worden in de financiële jaarstukken. De uitvoering ervan gaat niet ten koste gaan van de afspraken en de inzet van de reguliere exploitatie; projectmatig werken valt in principe buiten de reguliere opdracht en dient van een flexibele, tijdelijke personeelsinzet te worden voorzien Goed bestuur Het Huis voor de Zorg kent een directie en een bestuur. Voor het Huis voor de Zorg geldt het principe van good governance. Good governance betreft het hele besturingsproces van het Huis voor de Zorg: beleid, uitvoering, en verantwoording 2. Goed bestuur kenmerkt zich door: - duidelijkheid over het besturingsmodel en de daarbij horende verantwoordelijkheden; - integer en transparant handelen met oog voor de belangen van alle betrokkenen; - deskundigheid en stabiliteit in bestuur. Niet dezelfde personen in uitvoering en bestuur (voorkomen dubbele petten problematiek); - effectief bestuur waarover verantwoording wordt afgelegd, met onder andere een transparante jaarrekening en begroting; - effectiviteit in het realiseren van missie, doelstellingen en efficiënte besteding van (publieke middelen); - volledige transparantie over de financiering van taken en opdrachten en/of projecten waar de Provincie direct dan wel indirect bij is betrokken. 2 Wij volgen de Governance Code Cultuur 6