Hersiening. Die aksentteken op die letter a wys dat ʼn mens die letter ʼn bietjie harder uitspreek

Transcriptie

1 Hersiening Naam: A. Skryftekens: die kappie (bv. ê) die deelteken (bv. ë) die aksentteken (bv. é, á, ó) die afkappingsteken (bv. s) die koppelteken (bv. twee-uur) a) Die vrou het iets gesê toe sy na die baba gekyk het. Die kappie op die e wys dat ʼn mens dit op ʼn sekere manier uitspreek sodat sê anders klink as se. b) Daar was 12 feë na die partytjie genooi. Die deeltekens wys dat die woord uit twee dele (lettergrepe) bestaan: fe/ë. c) Die hoofkarakter is óf ʼn mens óf ʼn dier. Die aksentteken op die letter o wys dat ʼn mens die letter ʼn bietjie harder uitspreek om klem daarop te lê. d) Die kinders het eers ná vyf by die huis gekom. Die aksentteken op die letter a wys dat ʼn mens die letter ʼn bietjie harder uitspreek om klem daarop te lê. Kyk hoe verskil die volgende twee sinne en hoe die aksentteken gebruik word: Ons het eers ná agtuur by die huis gekom. ( Ná het altyd met tyd te doen.) Ek moet eers na my ma toe gaan voor ek na die winkel toe kan stap. e) Alle ma s vertel vir hulle kinders sprokies. Die afkappingsteken wys dat dit ʼn lang a-klank is. f) Ons moet môre al sewe-uur by die skool wees. Die koppelteken wys dat dit eintlik een woord is, maar dit help jou om die woord makliker te lees en te verstaan. (ʼn Koppelteken word gebruik by die opeenhoping van klinkers.)

2 Oefening 1: Herskryf die volgende sinne en voeg die nodige skryftekens op die regte plekke in. a) Ons het almal tot na tweeuur die oggend gesit en gesels, maar toe kom roep ons pas ons om huis toe te gaan. b) Mag ek maar hierdie lee blikkie kry c) Die skoolhoof dink dat of Piet of Jan die ruit gebreek het, maar ek se vir jou, dit was nog Piet, nog Jan. d) My ouma dink ek en my susters is nog babas en sy maak baie reels wat ons moet gehoorsaam. e) Daar is ʼn klomp lee damme in ons land, want dit was ʼn baie droe jaar vanjaar. B. Herkenning van voor- en agtervoegsels en die herkenning van telwoorde Om alledaagse voor- en agtervoegsels te gebruik om woordeskat uit te brei 1) Lees die volgende sinne en skryf al die vet gedrukte woorde in die tabel: Dit was ʼn dramatiese affêre toe die dertiende feë begin praat het. Die ongeluk het die arme prinses getref. Sy was die mooiste meisie in die hele land. Daar was twaalf feë na die partytjie genooi. Die koningin beplan ʼn groot Kersfeesete. Woord Telwoord Agtervoegsel Voorvoegsel Bv. gepraat ge- Bv. diertjie -tjie Bv. een

3 Voor- en agtervoegsels verander die betekenis van die woord. Voorvoegsels staan vooraan ʼn woord en agtervoegsels agteraan. 2) Gebruik voor- of agtervoegsels om die volgende woorde in ʼn nuwe woord te verander. Skryf dan ʼn sin waarin jy die woord gebruik. Onderstreep die nuwe woord in die sin: Byvoorbeeld: vriend vriendin vriendelik onvriendelik Die mense was baie onvriendelik. a) koning b) tuin c) geluk d) speel

4 C. Lees die volgende leesstuk. 1) Gee die korrekte afkorting vir al die vet gedrukte woorde. Respekteer WATER SPAAR dit! Suid-Afrika ( ) is ʼn droë land waar ons versigtig met ons water moet werk. Ons moet goed sorg vir ons riviere deur hulle skoon te hou. Ons moet byvoorbeeld ( ) nooit papiere, bottels, blikkies ensovoorts ( ) in ʼn rivier stort nie. Ons behoort krane altyd styf toe te draai. Een kraan wat drup, kan 60 liter ( ) water per dag mors. Meneer ( ) Jacobs, ons onderwyser, sê daar is baie mense in ons land wat nie eers ʼn kraan in hul huis het nie. Water is baie kosbaar. 2) Gebruik elkeen van die volgende afkortings in ʼn kort sin om te wys dat jy weet hoe om dit te gebruik: a) asb. b) bl. c) dr. d) m.a.w. e) str.

5 A. Skryftekens: Oefening 1: Herskryf die volgende sinne en voeg die nodige skryftekens op die regte plekke in. a) Ons het almal tot na tweeuur die oggend gesit en gesels, maar toe kom roep ons pas ons om huis toe te gaan. ná twee-uur pa s b) Mag ek maar hierdie lee blikkie kry leë? Antwoorde c) Die skoolhoof dink dat of Piet of Jan die ruit gebreek het, maar ek se vir jou, dit was nog Piet, nog Jan. of of sê nog nog d) My ouma dink ek en my susters is nog babas en sy maak baie reels wat ons moet gehoorsaam. reëls e) Daar is ʼn klomp lee damme in ons land, want dit was ʼn baie droe jaar vanjaar. eë droë B. Herkenning van voor- en agtervoegsels en die herkenning van telwoorde Woord Telwoord Agtervoegsel Voorvoegsel Bv. gepraat ge- Bv. diertjie -tjie Bv. een dramatiese -tiese ongeluk onprinses -es getref gemooiste -ste twaalf partytjie -tjie genooi gekoningin -in beplan be-

6 2) Gebruik voor- of agtervoegsels om die volgende woorde in ʼn nuwe woord te verander. Skryf dan ʼn sin waarin jy die woord gebruik. Onderstreep die nuwe woord in die sin: Byvoorbeeld: vriend vriendin vriendelik onvriendelik Die mense was baie onvriendelik. a) koning b) tuin c) geluk d) speel C. Lees die volgende leesstuk. 1) Gee die korrekte afkorting vir al die vet gedrukte woorde. Respekteer WATER SPAAR dit! Suid-Afrika (S.A.) is ʼn droë land waar ons versigtig met ons water moet werk. Ons moet goed sorg vir ons riviere deur hulle skoon te hou. Ons moet byvoorbeeld (bv.) nooit papiere, bottels, blikkies ensovoorts (ens.) in ʼn rivier stort nie. Ons behoort krane altyd styf toe te draai. Een kraan wat drup, kan 60 liter (L of l) water per dag mors. Meneer (Mnr.) Jacobs, ons onderwyser, sê daar is baie mense in ons land wat nie eers ʼn kraan in hul huis het nie. Water is baie kosbaar. 2) Gebruik elkeen van die volgende afkortings in ʼn kort sin om te wys dat jy weet hoe om dit te gebruik: a) asb. asseblief b) bl. bladsy c) dr. dokter OF doktor (verduidelik verskil) d) m.a.w. met ander woorde e) str. straat