Verslag van de themabijeenkomst op 7 februari 2013 over het onderwerp krimp en leefbaarheid in Bellingwedde

Transcriptie

1 Verslag van de themabijeenkomst op 7 februari 2013 over het onderwerp krimp en leefbaarheid in Bellingwedde Aanwezigen: - Vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties - Inwoners uit Bellingwedde - Mw. Bos, wethouder - Ambtenaren Mw. Bos opent de vergadering en heet alle aanwezigen van harte welkom. Het doel van deze avond is om met elkaar in gesprek te gaan over onderwerpen die leven in het kader van krimp en leefbaarheid. De opzet van de avond is dat de aanwezigen zich opsplitsen in twee groepen: de vertegenwoordigers van de maatschappelijke organisaties en de inwoners uit Bellingwedde. Beide groepen gaan met elkaar in gesprek over een viertal casussen: wonen, zorg, voorzieningen en het verenigingsleven en toerisme en recreatie. Het is de bedoeling dat na afloop van de gesprekken over de casussen de beide groepen weer bij elkaar om de uitkomsten van de gesprekken met elkaar te delen. Verslag van het gesprek met de vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Wilfried de Jong projectleider gemeente Bellingwedde - heet allen van harte welkom. Er volgt een korte kennismakingsronde en er gaat een presentielijst rond. Vervolgens worden de casussen uitgereikt en door Wilfried aan de orde gesteld. Casus 1: Wonen Wilfried vraagt aan de aanwezigen of ze de problemen zoals verwoord in casus 1 herkennen? Een van de aanwezigen zegt dat ze zich er wel in herkent. Twee jaar geleden was de problematiek in de woonsector nog niet echt een probleem, maar dit gaat nu steeds meer knellen. Denk aan ouderen die wel willen verhuizen, maar door het tekort aan seniorenwoningen dit niet kunnen. Positief aan de krimp is dat meer wordt uitgegaan van de eigen kracht eerst. Acantus zegt dat er op dit moment aan 80% van de aanvragen voor een woning binnen een half jaar kan worden voldaan. Seniorenwoningen zijn er juist teveel, aldus Acantus. Als er vraaguitval is haalt Acantus woningen weg. Sinds 2011 mogen alleen mensen die minder verdienen dan ,-- doorstromen naar een huurwoning. Dus ook als je een woning hebt verkocht, mag je niet zomaar doorstromen naar een huurwoning. Dit is landelijk beleid. Bijkomend probleem is dat sommige mensen netto wel minder verdienen, maar bruto meer dan ,-- waardoor er in de huursector nog meer leegstand ontstaat. Het feit dat mensen naar plaatsen trekken waar veel voorzieningen zijn, is voor de woningmarkt in Bellingwedde niet gunstig. Acantus zegt dat ze huurwoningen in een periode van 50 jaar afschrijven. Een van de aanwezigen zegt dat de prijzen van koopwoningen moeten dalen, deze worden namelijk niet in 50 jaar afgeschreven. Het behouden van jongeren in de gemeente, ligt niet aan de woonruimte, die is er wel. Het vinden van werk is voor deze groep een groter probleem. 1

2 Oplossingen/conclusies: - Telewerken en thuis werken kan wellicht gedeeltelijk een oplossing bieden. - Een aantal aanwezigen ziet de oplossing in het weer aantrekkelijk maken van de kopersmarkt. Mensen moeten dan maar hun verlies nemen, wanneer ze willen verkopen. Casus 2: Zorg Wilfried vraagt aan de aanwezigen of ze de problemen zoals verwoord in casus 2 herkennen? Een van de aanwezigen zegt dat wanneer uitgegaan wordt van eigen kracht eerst, de algemene voorzieningen wel op peil moeten zijn. Reizen met de trein bijvoorbeeld kan s avonds niet meer. Ook rijden er na 6 uur geen bussen meer. Dit is voor jongeren een probleem. Het openbaar vervoer s avonds is lastig. Een lid van de WMO-raad zegt dat men wel gebruik kan maken van taxi-plus of de belbus. Iemand zegt dat er sprake is van tegenstellingen: aan de ene kant willen ouderen langer thuis wonen, aan de andere kant gaan steeds meer voorzieningen weg thuiszorg, ouderenwerkers waardoor het steeds lastiger wordt voor deze doelgroep om thuis te blijven wonen. Veel ouderen worden nog door hun kinderen verzorgd. Het is een ondoenlijke zaak te verwachten dat deze zorg in de nabije toekomst volledig door vrijwilligers wordt gedaan. De specifieke kennis ontbreekt. Een van de aanwezigen vindt dat mensen die een uitkering ontvangen, in actie moeten komen voor hun uitkering, bijvoorbeeld door het doen van vrijwilligerswerk. Dit wordt bestreden. Niet elke uitkeringsgerechtigde is in staat zelfstandig vrijwilligerswerk te doen. Bovendien is het lastig te organiseren dat deze mensen goed begeleid worden bij hun vrijwilligerswerk. Daarbij komt dat het in zorginstellingen wel goed geregeld is met vrijwilligers, maar dat veel ouderen die zelfstandig wonen geen vrijwilliger in huis willen: onbekend maakt onbemind. Een van de aanwezigen zegt dat wanneer wij met zijn allen niet zorgen voor een oplossing, er net zo n situatie ontstaat als in Frankrijk, waar al veel lege dorpen zijn. Hij pleit er dan ook voor dat er nu al een aantal huizen gesloopt worden, anders gebeurt hier straks hetzelfde. Een van de aanwezigen zegt dat er heel veel initiatieven zijn, maar dat het ontbreekt aan een goede sturing. In dit gebied missen we een aantal belangrijke tools, nl. een goede infrastructuur en duurzame energie. Denk bij een goede infrastructuur aan glasvezel voor een intensieve datatransport, maar ook aan beter openbaar vervoer en een goed wegennet. Het werk zit nu te ver weg, daardoor ontstaat er een vicieuze cirkel. Dit moet doorbroken worden. Daarnaast duurzame energieprojecten ontplooien, zodat mensen via duurzame energie kunnen bezuinigen. Oplossingen/conclusies: - Meer in overleg met zorginstellingen treden over de inzet van vrijwilligers. - Aanvaarding dat het niet meer zo is als het vroeger was. Dan pas kan men komen tot creatieve oplossingen. - De ketenreactie moet doorbroken worden. - Als het vertrekpunt van de gemeente is dat Bellingwedde een artikel 12 gemeente is, dan komen we nooit ergens. - Meer kleine initiatieven bundelen, winst behouden. - Inventariseren per kern: wat hebben we, wat ontbreekt er nog? 2

3 - Ieder moet vanuit zijn eigen rol proberen zaken met elkaar te verbinden Dit is niet alleen een verantwoordelijkheid van de gemeente. - Er wordt altijd een stempel gedrukt op de kleine school, dat dit kwalitatief slecht zou zijn. Kleinschaligheid heeft juist een meerwaarde. - Scholen behouden is goed, maar dan wel uitgaan van een bepaald minimum aantal kinderen, sociaal-emotionele interactie is erg belangrijk. - Houd op met apathie, ga uit van je kracht. Casus 3: Voorzieningen en het verenigingsleven Oplossingen/conclusies: - Meer samenvoegen en samenwerking zoeken. Dit gebeurt al bij voetbalverenigingen, maar ook bij gymnastiekverenigingen. Ook tussen openbare en christelijke scholen meer de samenwerking opzoeken. Ga meer uit van de bestaande situatie en breek de verzuiling af. Een van de aanwezigen vindt het behouden van een sporthal in het eigen dorp belangrijk. Een ander is van mening dat dit niet perse noodzakelijk is. Je kunt ook met elkaar afspraken maken over het vervoer naar de sporthal of sportactiviteiten. Verenigingen en organisaties moeten elkaar minder als concurrent zien. Per dorp moeten keuzes gemaakt worden: wat is haalbaar en wat niet? Dit is een verantwoordelijkheid van allemaal. - Individualisering van de mensen is een probleem naar de toekomst toe. De gemeente is een plek waar alle mensen samenkomen en zou een meer coördinerende rol daarin moeten pakken: mensen verbinden en bij elkaar brengen. - Een van de aanwezigen vindt dat de gemeente een bredere blik moet hebben en houdt een pleidooi voor herindeling, bijvoorbeeld 1 gemeente in Oost-Groningen. Casus 4: Toerisme en recreatie Oplossingen/conclusies: - Zie toerisme als een kans. Toerisme kan leiden tot een economische impuls. - Kijk naar je horecavoorzieningen binnen je gemeente. - Kijk of er voldoende voorzieningen zijn voor toeristen. De eigenaren van De Burcht geven aan dat het restaurant goed draait, maar dat ook zij blijven kijken naar voorzieningen die toeristen aantrekken, bijvoorbeeld door het buitengebied verder te ontwikkelen. Je moet je blijven ontwikkelen. - Als je voorzieningen in stand wil houden, bijvoorbeeld een supermarkt, dan moet je hiervoor ook bereid zijn iets extra s te willen betalen. - De gemeente moet in het bestemmingsplan ruimte creëren voor toerisme. - De slagkracht en daadkracht van de gemeente moet groter worden. De versplintering van politieke partijen in de gemeenteraad van Bellingwedde heeft hierop een verlammende uitwerking. Samengevat: - Alle thema s houden verband met elkaar. - Samenwerken, elkaar vinden en verbinden is een rode draad. - Meer mensen betrekken bij het zorgen voor elkaar. - Verenigingen moeten (nog) meer samenwerken. - Krimp is een feit, dus accepteren en dan verder gaan. - De gemeenteraad is teveel verdeeld, dit komt het nemen van beslissingen niet ten goede. 3

4 Verslag van het gesprek met de inwoners. Mevrouw Bos geeft aan dat deze vier casussen de onderwerpen beschrijven zoals de gemeente hier als visie tegen aankijkt. Graag wil de gemeente horen hoe de inwoners dit zien. Hierna wordt begonnen met het behandelen van de eerste casus. Casus 1: Wonen Eén van de inwoners geeft aan dat toen zij uit het westen hierheen zijn verhuisd, zij de woningen in deze regio goedkoper vonden. Mevrouw Bos geeft aan dat vanuit de jongeren / starters aangegeven wordt dat zij moeite hebben om in het aanbod van het goedkoper segment iets te vinden. Eén van de aanwezigen geeft aan dat het invoeren van de starterslening een oplossing kan zijn. Gevraagd wordt of dit wordt gedeeld. Gezegd wordt dat krimp ook gestimuleerd kan worden. Het verdwijnen van woningen moet kunnen. Een andere oplossing kan zijn het invoeren van leegstandsbelasting. De gemeente krijgt dan wel minder woz. Hiervan wordt gezegd dat verkrotting / verpaupering moet worden voorkomen. De woningmarkt moet in beweging worden gebracht. Dit kan door op goede plekken panden aan te kopen, ze op te knappen en dan verkopen. Hiervoor kan een fonds gevormd worden. Gesproken wordt over het stimuleren van de woonkwaliteit. Ook het verhuren van de eigen woning komt aan bod. Een andere idee is het verlagen van de lokale lasten waardoor de vertrokken inwoners richting Duitsland weer terugkomen. Daarnaast zou gekeken moeten worden hoe de gemeente nieuwe inwoners kan trekken. Hiervoor wordt vooral gedacht aan het westen van het land. Iemand anders geeft aan dat dan de verkeerde doelgroep wordt aangetrokken. Het zijn dan namelijk veelal de ouderen. Je krijgt dan een nog grotere vergrijzing. Een pluspunt hiervan wordt gezegd, dat het wel werk oplevert. Iemand anders gaat in op de reden waarom inwoners willen verhuizen. Bijvoorbeeld vanwege de onderhoud van de tuin, het onderhouden van de woning wordt te zwaar. Onderzocht zou eigenlijk moeten worden hoe kun je inwoners langer in hun eigen woning houden. De vraag is wat kunnen dorpen hierin zelf betekenen. Aangegeven wordt dat je dan komt in termen als zelfredzaamheid en onderlinge verhoudingen. Gevraagd wordt in hoeverre de gemeente hier dan middelen voor heeft. Aangegeven wordt dat de provincie een subsidieregeling reserve krimp en leefbaarheid heeft, maar dat de uitdaging vooral zou moeten zijn hoe dit zou kunnen zonder dat het geld moet kosten. Een voorbeeld van zelfredzaamheid is bijvoorbeeld het dorp Oudeschans. Ooit is hiervan gezegd dat deze moest verdwijnen. De Stichting Vesting Oudeschans is toen aan de gang gegaan met het behouden van Oudeschans door het opknappen van Oudeschans. Hiermee wordt aangegeven dat dorpen zelf ook kunnen kijken wat ze kunnen organiseren. Een andere inwoner geeft dat mensen wel bereid zijn om zaken aan te pakken in een wijk. Wel moeten ze dan kunnen meedenken en werken en moet het gaan om concrete activiteiten, want dan is de bereidheid groter. Hier kunnen welzijnsorganisaties ook een rol in vervullen. 4

5 Ook wordt gesproken over Acantus en de rol die zij hebben op de huurmarkt, maar ook op de koopmarkt. Acantus is in deze gemeente bijna een monopolist op de huurmarkt. Een optie zou kunnen zijn dat Acantus meer woningen gaat kopen en deze in de huur zetten. Daarnaast heeft Acantus in de afgelopen jaren tegengestelde bewegingen gemaakt op de woningmarkt. Een ander aspect is dat ouderen gevangen zitten in hun koopwoning. Een optie hiervoor zou kunnen zijn dat zij eerst een huurder in hun koopwoning laten wonen, waarbij deze later het zou kunnen kopen. Deze mogelijkheid zou onderzocht kunnen worden, mits er géén verpaupering ontstaat. Een opmerking die hierbij geplaatst wordt, is dat er dan wel mensen moeten zijn om te huren, want waar is werk. De vraag zou eigenlijk moeten zijn hoe krijg je inwoners. De inwoners zouden verkoopprijzen van hun koopwoningen moeten verlagen. De gemeente cultureel en maatschappelijk geliefd proberen te maken. Dit kan door bijvoorbeeld het evenementenbeleid te versoepelen. Daarnaast moet er wel werk zijn. Dit kan door kleine ondernemers zich te laten vestigen in de gemeente. Deze doelgroep brengt weliswaar geen of weinig werkgelegenheid met zich mee, maar zijn wél nieuwe inwoners. Bereik deze doelgroep door de gemeente te promoten, zoals goedkope woningen. Wanneer er een snellere internetverbinding is, kan thuiswerken ook kansen bieden. Daarnaast moet gewezen worden op de schitterende omgeving. Een aanwezige zegt dat zij zelf een internetbedrijf heeft en dat dit geen probleem is met de internetverbinding, maar dat het mobiele netwerk een probleem is. Het aanwezige groen structuur biedt kansen. Bijvoorbeeld in de ontwikkeling van de boom- en houtsector. Ook in de werkgelegenheid biedt dit kansen. Daarnaast worden nu al een aantal knelpunten ervaren. Voorzieningen die wegvallen en initiatieven vanuit burgers die niet tot bloei kunnen komen. Gevraagd wordt door een aanwezige om hier een voorbeeld van te geven. De basisschool is weg uit Veelerveen, waarbij er nu een kans is voor een nieuwe invulling. Sloop lijkt dan de voorkeur te krijgen boven een nieuwe invulling. Een inwoner van Bellingwolde geeft aan dat allerlei voorzieningen in dit dorp nog aanwezig zijn en zij nog niet te klagen hebben. Iemand uit Veelerveen geeft aan dat in dit dorp de situatie anders is en dat men zich zorgen maakt over het voorzieningenniveau. De inwoner uit Bellingwolde geeft aan dat zij zich wel zorgen maakt over de ontwikkelingen die op de gemeente afkomen zoals vergrijzing. Aangegeven wordt de Bellingwedde de poort kan zijn naar het omliggende landschap. Een kans is het vermarkten van ons gebied. De bekendheid van Bellingwedde vergroten. Eén van de vereisten zou dan een snelle glasvezelverbinding zijn, ook voor de zorg. Er wordt gevraagd of de gemeente een klein dorpenbeleid heeft. Deze gemeente heeft geen klein dorpenbeleid, wel is de gemeente bezig om op gemeenteniveau te kijken naar krimp en leefbaarheid en hoe hiermee kan worden omgegaan. Wanneer naar zorg wordt gekeken komt deze meer fysiek op afstand. Artsen en 5

6 specialisten zullen in de toekomst meer gaan werken via internet. Deze regio heeft geen snelle internet. Eén van de aanwezigen geeft aan dat tegenover het gemeentehuis reeds een glasvezelkabel aanwezig is. Een oplossing is om de bewoners van Wedde hierop aan te sluiten. Als aanvulling hierop wordt gezegd dat kpn heeft aangegeven om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen, om duidelijk te maken dat men graag glasvezel wil in deze gemeente. Op regionaal niveau zou glasvezel geregeld moeten worden. Mevrouw Bos geeft aan dat dit een project is waar men op regionaal niveau inderdaad mee bezig is. Wanneer het gaat om de huisvesting voor ouderen, dan moet er voor worden gezorgd dat je nieuwste technieken plaatst in de nieuwe woningen. Men geeft aan dat er geïnvesteerd moet worden in voorzieningen die een dorp leefbaar maakt en dat de busverbinding goed moet zijn. Daarnaast zou onze regio positief gepromoot moeten worden. Momenteel heerst er een negatieve beeldvorming. Als voorbeeld hiervoor wordt genoemd dat men in Musselkanaal, Veendam, Stadskanaal, Menterwolde aangeven dat Bellingwedde ver weg is. Het promoten zou al moeten beginnen in de doelgroep dichtbij. Aan de andere kant zijn er ook een aantal andere ontwikkelingen die een spanningsveld opleveren met de kansen op het gebied van toerisme en recreatie. Hiervoor worden genoemd de megastallen, fijnstof, stank, intensieve veehouderij, het mogelijk maken van mestopslag in het buitengebied en verkeersoverlast. Dit is het spanningveld tussen economie en toerisme / recreatie. Een inwoner geeft aan om de zandpaden in beeld te brengen en te verbinden. Als vervolg hierop kan dan een vakantiegebied rondom deze zandpaden ontstaan. Denk aan hoefsmid, herders, overnachtingsmogelijkheden bieden aan paard en eigenaar. Hierop wordt aangegeven dat er al heel veel toeristische informatie in kaart gebracht is. Er is op dit gebied in Westerwolde al ontzettend veel. Vaarrecreatie zou ook kansen bieden in dit gebied, bijvoorbeeld wanneer de Rhederbrug open en dicht zou kunnen. Vanuit de zaal komt de vraag waarom de toerist niet meerdere dagen hier verblijft. Hier is onderzoek naar gedaan. Het aantal dagjesmensen is toegenomen. Dit is deels een financieel verhaal, maar heeft ook te maken met het aanbod wat aanwezig is. Een aanwezige uit de zaal geeft aan dat er een promotieserie gemaakt zou kunnen worden waarin met name de bedrijven in de toeristische sector aan bod komen. Een andere opmerking is dat er weinig voorzieningen, zoals banken, zijn voor onderweg met de fiets. Nu zijn er in deze gemeente vijf rustpunten gecreëerd. Dit is een goede ontwikkeling. Ook wordt ingegaan op het verenigingsleven. Er is een enquete geweest in Veelerveen, waarin Ron Haans wordt genoemd als sportschool. Hiervan wordt aangegeven dat het jammer is dat de plaatselijke sportschool niet wordt genoemd. Deze opmerking zal doorgegeven worden aan het Huis van de Sport. Tevens wordt nog gevraagd waarom de scholen buiten deze discussie zijn gehouden. Hierop geeft mevrouw Bos aan dat het onderwerp krimp en leefbaarheid heel breed 6

7 is, waar ook het onderwijs in thuis hoort. Echter voor deze avond is gekozen om deze vier onderwerpen te behandelen. Waarbij aangegeven wordt dat er een vervolg zal komen op deze bijeenkomst. Als laatste wordt nog aangegeven dat het jammer is dat de economische crisis en de krimp door elkaar heen lopen. Feitelijk zou de crisis eruit gehaald moeten worden. Terugkoppeling In de gezamenlijke terugkoppeling begint mevrouw Bos met de oplossingen zoals die genoemd zijn door de inwoners. Het gaat dan om: - starterslening - leegstandsbelasting - het genoemde voorbeeld van Oudeschans - de rol van Acantus - het aantrekken van inwoners vanuit het westen, als kanttekening hierbij mogelijk wel verkeerde doelgroep - oplossing huur/koop/coöperaties - internet/mobiel netwerk - buurt kan zelf meer - promotie - veel groen - de spanning tussen economie en toerisme Hierna geeft Wilfried de Jong projectleider gemeente Bellingwedde een terugkoppeling van het overleg met de maatschappelijke organisaties. Gevraagd wordt welke organisaties allemaal aanwezig waren. Hierop worden een aantal organisaties genoemd. Aangegeven wordt dat de anbo deze avond niet aanwezig is. De maatschappelijke organisaties hebben onder andere gesproken over: - ict / glasvezel - woningmarkt; de noodzaak om prijzen te laten zakken om de markt in beweging te krijgen - wees trots waar je woont - accepteer krimp - doe de dingen waar je invloed op hebt, maar vooral doe de dingen samen, want samen ben je sterker. - denk in kansen. Mevrouw Bos dankt alle aanwezigen voor hun inbreng en geeft aan dat de verslagen op de website van de gemeente geplaatst zullen worden en dat vóór de vakantie er weer een bijeenkomst zal plaatsvinden, waarvoor iedereen wordt uitgenodigd. 7