edup 2015 Activiteitenoverzicht (onderdeel I) Gemeente Zuidhorn januari 2016

Transcriptie

1 1 edup 2015 Activiteitenoverzicht (onderdeel I) Gemeente Zuidhorn januari 2016

2 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2015: het edup Het Duurzaamheidsuitvoeringsplan bevat de concrete duurzame acties en resultaten die we voor dat jaar willen bereiken. Dit plan wordt jaarlijks bijgesteld en geëvalueerd. In aanloop naar het opstellen van het DUP 2016 heeft een evaluatie van het DUP 2015 (edup 2015) plaatsgevonden. Daarbij is aangegeven welke acties zijn afgerond, en is teruggegrepen op het Duurzaamheidsbeleid en de verschillende ambities in dit beleid. Deze evaluatie bevat twee onderdelen: 1. een evaluatie van uitgevoerd acties; 2. een monitoringoverzicht met de verschillende beleidsindicatoren die voor het planet-thema s geformuleerd zijn (aparte bijlage). Dit stuk betreft onderdeel 1 van het edup. Evaluatie van uitgevoerde acties Per onderdeel is kort beschreven welke activiteit is uitgevoerd en vervolgens welk resultaat of effect is bereikt. Soms wordt ook verwezen naar beleidsindicatoren/meetinstrumenten. Aan alle acties is één van de onderstaande vinkjes toegekend: Deze actie is afgerond, een voldoende resultaat is geboekt. Deze actie is in gang gezet, maar wacht nog op een resultaat, of kent een ander resultaat dan vooraf verwacht. Deze actie is (nog) niet van de grond gekomen Acties die schuin gedrukt staan, betreffen acties die zijn vooraf zijn opgenomen in het DUP 2015, maar toch zijn uitgevoerd.

3 3 Leeswijzer Bovenaan iedere pagina staat een aantal beleidsambities, voorzien van paragraafnummering. Deze nummering is afkomstig uit het Duurzaamheidsbeleid waarin de verwoorde ambities en bijbehorende onderbouwing zijn terug te vinden. Onder de ambities vindt u vervolgens steeds concrete acties die een directe bijdrage leveren aan een of meerdere bovenstaande ambities. Tot slot wordt in het DUP 2015 onderscheid gemaakt tussen projecten/initiatieven in de gemeenschap (grijze kaders) en aan acties die raken aan een duurzame gemeentelijke bedrijfsvoering en dienstverlening (groene kaders) en de voorbeeldfunctie van de gemeentelijke organisatie. Proces Doelen/ambities Indicatoren 7.3 We monitoren de resultaten voor het grondgebied uit het duurzaamheidsbeleid. verschillende 7.3 In 2016 en 2018 zijn we tien plaatsen gestegen in de gemeentelijke duurzaamheidsindex. score in GDI Inwoners weten wat er gebeurt op het gebied van duurzame ontwikkeling in de gemeente n.v.t. + ambities Duurzaamheidsbeleid acties DUP 2015 gemeentelijk grondgebied V acties DUP 2015 gemeentelijke bedrijfsvoering, dienstverlening

4 4 1. Proces Proces Doelen/ambities 7.3 We monitoren de resultaten voor het grondgebied uit het duurzaamheidsbeleid. 7.3 In 2016 en 2018 zijn we tien plaatsen gestegen in de gemeentelijke duurzaamheidsindex. 7.4 Inwoners weten wat er gebeurt op het gebied van duurzame ontwikkeling in de gemeente n.v.t. Indicatoren verschillende score in GDI 2.0 Uitgevoerde acties Resultaat 2015 Status Het organiseren/faciliteren van een lokale Voor de ondernemersvereniging gemeente Zuidhorn (OvgZ) is in februari 2015 een inspiratiebijeenkomst gehouden inspiratiebijeenkomst over/voor duurzame over duurzaam ondernemen. Hierbij is gesproken over de mogelijkheden die de Gebiedscooperatie Westerkwartier initiatieven in de gemeente. biedt, het Duurzaamheidsbeleid en zijn kansen voor energiebesparing door een financieel adviseur toegelicht. Er waren ongeveer 40 ondernemers in de zaal. Faciliteren nieuwe, duurzame initiatieven vanuit gemeenschap (o.a. buurtmoestuinen). Er zijn verschillende initiatieven van inwoners gehonoreerd. Daarbij is steeds het huidige subsidieverordening welzijn als kader gebruikt. Budget is ter beschikking gesteld voor buurtmoestuinen en er is een energie coöperatie opgericht (Zonnestroom Zevenster). Overigens hebben andere partijen in de gemeente ook acties ondernomen waaronder Wold en Waard met een leefbaarheidsprijs. Daarnaast is samen met de Gebiedscooperatie Westerkwartier het initiatief voor belevingswinkel op het gebied van wonen ondersteund. Op 4 november heeft een workshop plaatsgevonden in de Molshoop in Noordhorn over een belevingswinkel. Verzameling informatie voor tussentijdse rapportage Dit edup vormt een belangrijke aanzet voor de tussentijdse rapportage eind Monitoring moeten voor bepaalde onderwerpen nog geactualiseerd of ontwikkeld worden. Denk aan maatschappelijk vastgoed, openbare verlichting en groenbeheer. Op deze onderdelen biedt dit edup een evaluatie van uitgevoerde acties over het jaar Actief communiceren over duurzame initiatieven in de gemeente Dit onderdeel stond niet expliciet opgenomen in het DUP Ook heeft de wethouder initiatieven in het zonnetje gezet, zoals de installatie van enkele honderden zonnepanelen bij Oudenbosch Fruit. Vanuit onze faciliterende rol zijn inwoners wel perscontacten ter beschikking gesteld. Er is ad hoc gecommuniceerd over zaken, dit kan planmatiger, actiever en op meerdere manieren en momenten. Dit nemen we mee als verbeterpunt. Ondertekenen Parijsverklaring (Klimaatverbond) In de aanloop naar de klimaatconferentie in Parijs heeft gemeente Zuidhorn de Parijsverklaring ondertekend. Daarmee toont gemeente Zuidhorn ondersteuning van het Klimaatverbond. Met ons Duurzaamheidsbeleid en de uitvoering daarvan laten wij zien dat we op een heel praktische en concrete wijze een bijdrage leveren aan de doelen in de Parijsverklaring. Niet alleen binnen onze gemeenschappen, maar ook binnen onze gemeentelijke organisatie.

5 5 Proces Ambities Indicatoren 4.1 / 5 In 2018 kopen wij 100% duurzaam in criteria inkoopbeleid Westerkwartier 7.1 wij vergroten onze kennis over duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen 7.1 Werknemers meer en vaker betrekken bij acties op het gebied van maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen medewerkertevredenheidsonderzoek 7.1 Wij hebben duidelijke afspraken gemaakt over de coordinatie van duurzame acties 7.4 Inwoners zien ons als een duurzame organisatie score in 'Waar staat je gemeente' Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Opnemen van duurzaamheid als onderdeel van Routeplanner 2016 Actualiseren handboek+ factsheets duurzaam inkopen (versie Leek) en beschikbaar maken in de overige Westerkwartiergemeenten. Opzetten cursus duurzaamheid in (stedebouwkundige) planvorming Samenwerking met kennisinstellingen voor uitvoering duurzaamheidsaspecten grote projecten. In de Routeplanner duurzaamheid wordt zowel op people-gebied (duurzame inzetbaarheid medewerkers) als op planet-gebied (CO 2-reductie) een heldere koers verwoord voor de organisatie in Daarbij wordt de duurzame doelen van de organisatie aangehaald. Het maken van bewuste keuzes ( ook op sociaal terrein) en keuze bij inkoop en (vervangingsinvesteringen) zoveel mogelijk duurzame alternatieven. Het handboek is momenteel nog niet geactualiseerd. Medewerkers betrokken bij de ontwikkeling van het transferium zijn wegwijs gemaakt met de aanpak Duurzaam GWW. Ook zijn sommige initiatiefnemers van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen gewezen op instrumenten om duurzaamheidsaspecten een plek te geven in (ruimtelijke) planvorming. Wij nemen dit mee als aandachtspunt. In de Oostergast is een groep studenten aan de slag geweest om te onderzoeken wat er nodig is om potentiele bewoners in stelling te brengen om extra energiezuinige concepten te kiezen. Voor het Transferium zijn ideeën van Hanze-studenten opgenomen in de planvorming. Samen met RUG en Tauw wordt onderzocht of een piëzo-pilot kan worden toegepast in het nieuwe Transferium ( Living Lab ). Ervaring opdoen met Duurzaam GWW aanpak binnen Transferiumproject. In juli 2015 is gestart met de aanpak Duurzaam GWW. Deze benadering helpt om duurzaamheid concreet een plek te geven in het Transferium Zuidhorn. Op basis van het opgestelde Ambitieweb worden kansrijke maatregelen opgenomen in de verschillende projectonderdelen (planuitwerking, inkoop, nader onderzoeken, gesprekken met externe stakeholders). Het opstellen van communicatiekalender met duurzame communicatieacties Voor de campagne zoals Slim Wonen Westerkwartier en het energieloket zijn communicatieacties opgesteld. Hierin mag nog meer structuur komen. Op bepaalde onderdelen is nog niet gecommuniceerd. Het is nu bijvoorbeeld onvoldoende duidelijke zichtbaar welke duurzame inspanningen gemeente Zuidhorn verricht. Wij nemen dit mee in de vernieuwing van onze communicatiekanalen komend jaar.

6 6 Communiceren over duurzaamheidsaspecten van grote gemeentelijke projecten. Bij het Brede School project is actief aandacht besteed aan duurzaamheidsaspecten in de bouw. Ontwikkelingen rondom duurzaamheid in het transferiumproject zijn gecommuniceerd via de nieuwsbrief en digitale media. Is Transferium. Tijdens de zonnemarkt is de zonnedisplay van het CCZ getoond. Deze toont actuele opwekkingswaarden van de zonnepanelen op het gebouw.

7 7 2. People People mensenrechten woon- en leefomstandigheden eerlijk handelen maatschappelijke ontwikkeling Doelen/ambities Indicatoren 4.1 Wij hebben samen met bewoners invulling gegeven aan een schone, veilige, woonomgeving met passende voorzieningen 4.2 Wij hebben als Millenniumgemeente concreet invulling gegeven aan de nieuwe Millenniumdoelen afspraken woonvisie westerkwartier indicatoren projectplan 4.3 Wij hebben bewustwording, voorlichtende activiteiten op een effectieve manier vormgegeven n.v.t. 4.4 Maatschappelijk verantwoord ondernemen is actief gestimuleerd bij bedrijven in gemeente Zuidhorn sociaal domein, Milieubarometer etc. Uitgevoerde acties Behaalde resulaten Status Ontwikkelen plan van aanpak nieuwe Millenniumdoelen. In september 2015 zijn oorspronkelijke Millenniumdoelstellingen vervangen voor Sustainable Development Goals (SDG s). De werkzaamheden van de Millenniumwerkgroep zijn afgesloten. Het gedachtegoed is terug te vinden in het Duurzaamheidsbeleid Het duurzaamheidsuitvoeringsplan draagt bij aan SDG s en sluit aan bij de doelen gesteld in het Duurzaamheidsbeleid Ondersteunen organisatie van Wereldreis De Millenniumwerkgroep heeft als activiteit dit jaar een zonnewijzer ontwikkeld in plaats van het organiseren van een wereldreis. Een display die in de hal van het gemeentehuis geeft precies weer hoeveel zonne-energie er van moment tot moment door particulieren wordt opgewekt. Organiseren Regionale Woonbeurs Bewust Wonen Op 21 april 2015 is in de Postwagen in Tolbert de beurs Bewust Wonen Westerkwartier gehouden. De beurs bood een Westerkwartier zeer breed aanbod aan praktische producten en diensten om langer thuis te wonen. De beurs is bezocht door ongeveer 300 bezoekers uit het Westerkwartier. Aan ongeveer 15 mensen is informatie nagestuurd over energiemaatregelen in de woning. Nieuwbouwbeurs Zuidhorn met aandacht voor Op 18 april 2015 heeft de Woon- en Energiebeurs plaatsgevonden op het gemeentehuis in Zuidhorn. Gemeente duurzaam wonen. Zuidhorn presenteerde samen met het consortium Slim Wonen Westerkwartier, voornamelijk over energiebesparing. Zo n tien bezoekers is informatie nagezonden over zonnepanelen en duurzaam bouwen in De Oostergast. Bijenproject met basisscholen (lespakketten) Ruim 3000 leerlingen in het Westerkwartier hebben meegedaan met het programma. Er zijn zaadbommen in de openbare ruimte verspreid. Daaruit kwamen bloemen die de bijenpopulatie stimuleren. Ook heeft Gemeente Zuidhorn zelf op locatie bijvriendelijke zaadmengsels aangebracht. Dit resulteert in 2016 in extra bijvriendelijke beplanting. Zwerfvuilcampagne opzetten ( Zuidhorn Buiten Sinds juni 2015 bestrijden we zichtbaar het zwerfvuil in de gemeente. SW-medewerkers besturen een elektrisch Gewoon Schoon ) aangedreven voertuig. Soms geassisteerd door een medewerker van De Zijlen of een inwoner. Er zijn diverse grijpertjes uitgedeeld aan helpende inwoners. Er is reeds meer dan 6000 kilo zwerfvuil opgeruimd, veel als u beseft dat een plastic zakje enkele grammen weegt.

8 8 Versterken gemeentelijke aanpak LFG Er is extra inspanning geleverd op dit gebied. Samen met de ODG is geïnvesteerd in LFG-metingen. De resultaten hiervan worden begin 2016 verwacht. De belangen LFG-gehinderden proberen we zo goed mogelijk te behartigen. Faciliteren samenwerking tussen ondernemers en De Gebiedscoöperatie is dit jaar met ruim twaalf vertegenwoordigers van kennisinstellingen in gesprek gegaan. Dit gebiedscoöperatie (de Kenniswerkplaats) heeft gelijk zijn vruchten afgeworpen. Een groep studenten hiermee actief aan de slag gegaan bij Koopman Transport. De gemeente biedt bedrijven en organisaties het instrument Milieubarometer aan. Dit is een concreet voorbeeld van de verbinding tussen kennisinstellingen en bedrijven in onze gemeente. Stimuleringsaanpak opzetten voor duurzaam ondernemen. Deze actie is dit jaar voorbereid en gaat begin 2016 van start. Er is gekozen om aan te haken bij Koploperproject Groningen. In dit project gaan ondernemers een jaar lang concreet aan de slag met MVO.

9 9 People mensenrechten woon- en leefomstandigheden Ambities Indicatoren 4.3 Het is duidelijk waar inwoners en bedrijven terecht kunnen met vragen/voor informatie over duurzaamheid Waar staat je gemeente 4.3 Bij vergunningverlening & handhaving, nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zijn wij alert op kansen voor verduurzaming Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Afspraken maken met ODG over toezicht op energiebesparende maatregelen Ontwikkelen plan van aanpak en implementatie duurzaamheidsloket. De ODG heeft eind 2015 een plan van aanpak ontwikkelt met daarin ideeën over hoe ze toezicht gaat houden om het nemen van wettelijk verplichte energiemaatregelen. In gemeente Leek wordt met eenzelfde pilot gestart in Contacten over implementatie van de aanpak Zuidhorn zijn reeds gaande. Voor gemeente Zuidhorn is een digitaal energieloket gerealiseerd. Het loket is ontworpen voor alle 23 Groninger gemeenten in het kader van het SER Energieakkoord. Maandelijks bezoeken ca. 70 bezoekers het Energieloket. In 2016 volgt een doorontwikkeling van het loket. Initiëren gemeentelijke aanspreekpunt bodem Er is een gemeentelijk adviseur bodem- en geluidzaken aangenomen. Het aantal bodemgerelateerde vragen die zijn binnengekomen bij de gemeente, is toegenomen. Ondersteuning willen we als gemeente ook volgend jaar continueren.

10 10 3. Planet Planet milieumanagement vervuiling duurzaam gebruik van grondstoffen klimaatverandering bescherming natuurlijk milieu Ambities Indicatoren Wij hebben ons zwerfafval signifcant verminderd indicatoren in schouwresultaten Wij hebben in onze bodemproblematiek de belangrijkste knelpunten aangepakt Bodematlas/indicatoren provinciaal / Wij hebben volledig uitvoering gegeven aan de Kaderrichtlijn Water en het Waterakkoord indicatoren in vgrp Een reductie van 5% op het totale energieverbruik voor zakelijke en particuliere aansluitingen in 2017 (t.o.v. 2013) Energie in Beeld Wij hebben duurzame vormen van mobiliteit (en bijbehorende infrastructuur) gestimuleerd Klimaatmonitor Een aandeel van 7% van duurzame energie in 2017 Klimaatmonitor Wij hebben blijvend geinvesteerd in zeer energiezuinige, duurzame nieuwbouw verantwoording Excellente Gebieden Wij hebben onze totale CO 2 -uitstoot in 2017 met 5% gereduceerd (t.o.v. 2010) Klimaatmonitor/Haskoning DHV 5.4 Wij hebben onze groenstructuren en de lokale biodiversiteit versterkt indicatoren groenvisie Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Starten zwerfvuilcampagne Zuidhorn Buiten Gewoon Schoon Schouw van onze buitenruimte heeft ons meer inzicht gegeven in de hotspotlocaties. Er zijn 3 hotspotlocaties (Zuidhorn, Grijpskerk en Aduard). Deze locaties worden regelmatig bezocht door ons zwerfvuil-team. Inzetten SVn Duurzaamheidslening Per 1 juli 2015 is de duurzaamheidslening voor de gemeente Zuidhorn ingezet. Inwoners kunnen geld lenen tegen rentekorting van 3,5% om duurzame maatregelen te nemen in hun woning. Er zijn sindsdien 25 aanvragen voor een duurzaamheidslening binnengekomen, waarvan 10 zijn toegewezen. In oktober was het budget voor zonnepanelen volledig toegezegd. Om deze reden heeft de raad op 23 november het fonds met een ton verruimd. Slim Wonen Westerkwartier continueren Er zijn zesentwintig extra woningen in de gemeente duurzaam gerenoveerd door het consortium. Vraag en aanbod van energiebesparingsproducten is dichtbij elkaar gebracht door bijeenkomsten. Het lokale bedrijvenconsortium heeft aangegeven ook in 2016 samen met de gemeente enkele bijeenkomsten te willen organiseren in buurten in de gemeente. Bij ontwikkeling en uitvoering nieuwe groenvisie mogelijkheden onderzoek voor stimuleren aantrekkelijke beplanting voor bijen, vlinders etc. Nieuwe energieprestatie afspraken maken met Wold en Waard Er is een start gemaakt met de visie (beleidsstuk), maar deze wordt in 2016 aan de raad aangeboden. Een beter inzicht in natuurkwaliteiten en beleidsinstrumenten voor verbetering natuurkwaliteit en biodiversiteit in kernen. De eerste voorbeelden in de praktijk zijn zichtbaar (zie ecologische zone Brede School). Eind 2015 startte Wold en Waard op de nieuwbouwlocatie in Zuidhorn aan de Abeltasmanstraat/Gaickingalaan de bouw van energienotaloze woningen. Huurders betalen dan vaste lasten die lager zijn dan de energiekosten van een normale woning. Afspraken op energiegebied zijn gemaakt op onderdelen (energielabels van de huurwoningvoorraad). De nieuwe energieprestatieafspraken worden in 2016 verder uitgewerkt..

11 11 Technisch onderzoek/marketingaanpak voor duurzame, zeer energiezuinige nieuwbouw Oostergast fase 2+3 Er is een marketingaanpak duurzame bouw Oostergast opgesteld voor enkele (bijna) energieneutrale concepten, te bouwen ten noorden van het Noorderlicht in fase 2b. Bewoners, kopers in de Oostergast, ontwikkelaars, makelaars zijn betrokken bij duurzame nieuwbouwontwikkelingen in de woonwijk. In 2016 worden de concepten/opties aangeboden aan kopers van vrije kavels en projectmatige woningen in fase 2b. Milieubarometer beschikbaar maken voor bedrijven en organisaties Dialoog met landbouworganisaties over broeikasgassen agrarische sector Bedrijven in de gemeente Zuidhorn kunnen sinds november 2015 een startpakket Milieubarometer kosteloos aanvragen via de website van gemeente Zuidhorn of LTO gaf aan dat Social Return on Investment voor 2015 belangrijk was en dat in 2016 wellicht extra aandacht naar broeikasgasemissies gaat. Dit is echter complexe materie waarover nog veel (wetenschappelijk) ter discussie staat. Kansen en ontwikkelingen worden in 2016 opnieuw besproken met LTO en andere landbouworganisaties. Dialoog met landbouworganisaties over energiezuinige bedrijfsvoering agrarische bedrijven Mogelijkheden om extra aandacht te besteden aan een energiezuinige bedrijfsvoering zijn onderzocht. Bedrijven als Friesland Campina werken met leden-melkveehouders actief aan een meer efficiënte productieketen. Er zijn echter ook melkveehouders die niet zijn aangesloten bij een coöperatie. Hier kan de gemeente mogelijk extra stimuleren om de bedrijfsvoering verder te verduurzamen. Implementeren campagne elektrisch fietsen Samen met gemeente Leek en de Regio Groningen-Assen worden in 2016 werknemers gericht gewezen op aantrekkelijke mogelijkheden om een elektrische fiets toe te passen voor de woonwerk kilometers. Het effect hiervan is minder CO 2-uitstoot door wegverkeer en vermindering van de verkeersdruk in de spits. Voorbereidingen zijn in 2015 gestart. Onderzoeken mogelijkheden in gemeente voor kleinschalige windturbines Een mini-symposium over kleine windturbines is bezocht. Er zijn steeds meer mogelijkheden voor kleine windturbines. Onlangs zijn in de gemeente vergunningen afgegeven voor de bouw van een kleine windturbine in de gemeente. Dit past in eerder opgesteld beleid van de gemeente. Het college ziet dit type kleinschalige windturbines graag in haar gemeente want ze dragen bij aan doelstelling duurzame opwekking.

12 12 Planet milieumanagement vervuiling duurzaam gebruik van grondstoffen klimaatverandering bescherming natuurlijk milieu Ambities Indicatoren % besparing op elektriciteit en 10% op gas in het maatschappelijk vastgoed (scope: MJOP) Slimme meters/milieubarometer/nader % reductie op elektriciteitsverbruik door openbare verlichting (OVL) in 2017 (t.o.v. 2008) Provinciale data/tauw reductie van 10% brandstofverbruik voor zakelijk verkeer in 2017 (t.o.v. 2013) CO 2 -meter in de Milieubarometer Het aandeel van autokilometers in het woon-werkverkeer met 15% verminderd in 2017 (t.o.v. 2013). Milieumeter in de Milieubarometer wij hebben 2 extra gemeentelijke gebouwen van zonnepanelen voorzien. Milieumeter in de Milieubarometer wij hebben gekozen voor duurzame en innovatieve oplossingen voor materiaalgebruik bij wegbeheer/riolering Aparte berekeningen voor milieu reductie van 30% CO 2 -uitstoot per fte in de gemeentelijke bedrijfsvoering in 2017 (t.o.v. 2013) CO 2 -meter in de Milieubarometer 5.4 wij hebben gekozen voor volledig duurzaam groenbeheer Indicatoren Barometer Duurzaam Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Invullen Milieubarometer voor gehele bedrijfsvoering (gemeentewerkplaatsen) Ontwikkelen aanvullende nota en advies over gedifferentieerd, duurzaam wegbeheer Dit proces blijkt arbeidsintensief te zijn en is niet volledig uitgevoerd. De Arbo- en milieuwerkgroep heeft een instructie gekregen over de Milieubarometer. Komend jaar worden alle gegevens verzameld en geactualiseerd en een goede monitoringroutine wordt ontwikkeld. De aanvullende nota is gepresenteerd aan de raad en is vastgesteld. Verlichtingsplan/ opzetten monitoringsysteem OVL Najaar 2015 is gestart met het opstellen van een beeldend beleidsplan Licht in de Openbare ruimte samen met Aanpak mobiliteitsmanagement onderzoeken en maatregelen inzichtelijk maken. Opzetten monitoringsysteem energieverbruik maatschappelijk vastgoed gemeente Grootegast en Marum. Het plan wordt ter vaststelling voorgelegd in Er is een voorlopige aanpak mobiliteitsmanagement opgesteld en gepresenteerd op 11 november aan het MT van Zuidhorn samen met de regio GA. De aanpak wordt begin 2016 verder afgestemd en acties opgenomen in het DUP Monitoring is nu nog enkel gedaan voor grotere panden met slimme meters. Zie het meterstanden overzicht. Besparingen van verbouwingen/renovaties zijn alleen voor deze panden goed meetbaar. Een efficiënt systeem moet nog worden opgezet om voor alle panden in eigendom besparingen in beeld te brengen. Doorontwikkeling vindt plaats in Onderzoeken duurzame maatregelen bij renovatiewerkzaamheden vastgoed (bv. Sporthal De Bokkediek) Er is onderzoek gedaan naar duurzame maatregelen in De Bokkediek. Dit heeft geresulteerd in de toepassing van een nieuwe generatie LED-verlichting. Voor sporttoepassingen kan dit als vernieuwend worden beschouwd. De ledverlichting gebruikt de helft minder energie dan conventionele TL-buizen. Effecten zullen met name zichtbaar zijn monitoringgegevens van de slimme meter.

13 13 Riolering relinen in Noordhorn en Grijpskerk (totaal 3,5 km) Is volgens planning uitgevoerd. Het effect is dat de levensduur van de riolering is verlengd en dat er minder overlast is geweest voor bewoners, ten opzichte van andere werkmethoden. Ontwikkelen van visie papierloos werken Deze visie is op dit moment nog in ontwikkeling in Westerkwartierverband en vindt in 2016 zijn weerslag. Uitvoeren/realisatie zonnepanelen op het De subsidieaanvraag is gehonoreerd. We hebben uitstel aangevraagd bij RVO omdat het plaatsen van zonnepanelen gemeentehuis (lichtstrook) op de luifel, uitgelegd voor kunststofplaten, meer voorbereidingstijd heeft gevraagd dan vooraf voorzien. De zonnepanelen dragen bij aan een duurzame uitstraling (voorbeeldfunctie) en te realiseren CO 2-reductie. Invoeren NS Business Cards Medewerkers kunnen eenvoudig zakelijk reizen met OV. De kosten en kilometers worden geregistreerd in een online omgeving. Toepassen follow-me printing Sinds najaar 2015 worden printopdrachten alleen nog maar gestart als de gebruiker bij de printer de opdracht start. Deze maatregel bespaart op het papier-, inkt- en elektriciteitsverbruik.

14 14 Begrippen en afkortingen DUP Duurzaam bouwen EPC GWW ISDE IVN LFG LEAN Milieubarometer MVO NDCE OVL ODG SDE SVn Total cost of ownership Duurzaamheidsuitvoeringsplan Duurzaam bouwen betekent dat woningen, ontwikkeld en gebruikt worden met respect voor mens en milieu. Het gaat bij duurzaam bouwen niet alleen om energiebesparing in huizen en gebouwen, maar bijvoorbeeld ook om milieu impact van materialen, materiaalgebruik, binnenmilieu, watergebruik. Energieprestatiecoëfficiënt Afkorting voor grond-, weg- en waterbouw Landelijke investeringssubsidie (RVO) voor kleinverbruikers om duurzame warmte op te wekken. Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid laagfrequent geluid Management- en organisatiefilosofie, richting op afslanken en efficiënter maken van werkprocessen. Een online instrument, ontwikkeld door de Stichting Stimular, waarmee eenvoudig de milieu- en CO 2 -footprint van een bedrijf of organisatie inzichtelijk kan worden gemaakt. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Natuur-, Duurzaamheids- en CultuurEducatie. Richt zich op basisschooljeugd in het Westerkwartier. Openbare verlichting Omgevingsdienst Groningen Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie. Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten De totale kosten (over de levensduur) die de aanschaf van een product met zich meebrengt.