Vooruit in Kanaleneiland Zuid Aanpak Kanaleneiland Zuid

Transcriptie

1 Kanaleneiland Zuid Vernieuwt Vooruit in Kanaleneiland Zuid Aanpak Kanaleneiland Zuid STRAKS TOEN NU vastgesteld in gemeenteraad 8 april 2010

2 Kanaleneiland Zuid Gemeente Utrecht

3 Inhoud Inleiding 3 Resultaten inspraak 4 Analyse en toekomstbeeld 6 Verbetering hoofdstructuur 8 Aanpak woningen en directe woonomgeving 12 Clustering basisscholen en voorzieningen 16 Nieuwbouw in het hart en op vrijkomende schoollocaties 20 Imago 22 Voorlopige planning 24 Organisatie en participatie 26 Bijlagen Verantwoording participatie Feiten en cijfers Kanaleneiland Zuid Uitgangspunten verbetering hoofdstructuur Uitgangspunten aanpak woningen en directe woonomgeving Uitgangspunten nieuwbouw in de hoofdstructuur De bijlagen, de laatste versie van Vooruit in Kanaleneiland Zuid en alle informatie over de uitvoering kunt u vinden via dan doorklikken naar De wijk, Projecten Zuidwest en dan Kanaleneiland. 1

4 Uit Suburbia Blues van Martin Bril Ik ben in een buitenwijk geboren, het Kanalen Eiland in Utrecht, en het dreunen van heimachines is de soundtrack van mijn jeugd en de vooruitgang. Die dingen hangen onlosmakelijk samen, ik kan er niets aan doen. Die jeugd speelde zich af in het begin van de jaren zestig, toen Nederland de handen uit de mouwen had gestoken voor een toekomst die nu eens geen droom was, maar een werkelijkheid om de hoek, voor iedereen bereikbaar die maar wilde werken. Ik geloof dat ik een gelukkige jeugd heb gehad, in ieder geval hing er een sfeer van optimisme en daadkracht overheen, van frisse lakens aan alle balkons op iedere maandagmorgen en mannen die met het bovenste knoopje van hun overhemd los en de stropdas omlaaggeschoven verfrommeld thuis kwamen, te laat voor het eten dat klaar stond om vuurvast te worden opgewarmd. Daarna gingen de kinderen naar bed en zaten pa en ma in de huiskamer te rekenen, want ze wilden verder, naar een nieuw huis, een groter huis, een eigen huis. Volgens die logica zagen de ouders van mijn jeugd het leven, en velen slaagden erin die logica aan hun wilskracht te onderwerpen. Vooruitgang bestond, als je maar werkte. De buitenwijk was het startpunt van al die dromen, het was de bakermat van de stijgende lijn het ideaal van het eigen bezit, onafhankelijkheid. Vrijheid. Zo zie ik het. Zo heb ik het beleefd. Het kan zijn dat het beeld vertekend is door jeugdsentiment, heimwee en melancholie, ongetwijfeld, maar het doet er niet toe. Het is een beeld dat staat, als het spreekwoordelijke huis. 2

5 Inleiding Voor u ligt Aanpak Kanaleneiland Zuid. Daarin staat beschreven welke maatregelen gemeente en corporaties voor de komende tien jaar in Kanaleneiland Zuid hebben gepland. Besloten is tot een restauratieve aanpak van dit deel van Kanaleneiland. Het is een aanpak en geen visie, want bewoners, corporaties en gemeente willen concreet aan de slag. En het is een restauratieve aanpak, omdat Kanaleneiland Zuid prachtig is ontworpen. De stedenbouwkundige kwaliteit is goed en de woningen zijn voldoende gevarieerd en van redelijke technische kwaliteit. Echter na zoveel jaren is de buurt versleten en aan een grondige opknapbeurt toe. Voor de vernieuwing van de woningen en de woonomgeving zal worden teruggegrepen op het oorspronkelijke ontwerp. Vervolgens zal worden bekeken wat er moet gebeuren om de oorspronkelijke kwaliteiten terug te halen én te zorgen dat de buurt een duurzame, perspectiefrijke toekomst tegemoet gaat. Een aantal voorzieningen zal worden geclusterd in nieuwbouw in het hart van de buurt. Daardoor komen er locaties voor aanvullende nieuwbouw vrij. Aanpak Kanaleneiland Zuid bestaat uit de volgende ingrediënten: Verbetering hoofdstructuur Aanpak woningen en directe woonomgeving Clustering basisscholen en voorzieningen Nieuwbouw in het hart en op vrijkomende schoollocaties De aanpak is een vervolg op de Ruimtelijke Visie Kanaleneiland uit 2005 en gericht op fysieke maatregelen in de komende tien jaar. De aanpak is nog geen plan, maar geeft richting aan de plannen die samen met bewoners en andere belanghebbenden concreet zullen worden gemaakt. De aanpak sluit aan bij Wijkactieplan Kanaleneiland Leert!; Aanpak en Wijkactieplan samen moeten ertoe leiden dat Kanaleneiland Zuid weer een moderne buurt wordt. Een buurt met veel licht, lucht en ruimte, een groene en verzorgde woonomgeving, duurzaam verbeterde en nieuwe woningen en moderne schoolgebouwen en voorzieningenaccommodaties. Een buurt waar starters, gezinnen met opgroeiende kinderen en ouderen met lagere en middeninkomens graag komen en blijven wonen. Een buurt die net als in de jaren vijftig en zestig allerlei stimulansen biedt om vooruit te komen. Vandaar de titel Vooruit in Kanaleneiland Zuid! Leeswijzer Analoog aan de geschiedenismethode Nu, toen, straks uit de jaren zestig voor het basisonderwijs, is de aanpak als kolommenstuk geschreven. In de eerste twee kolommen (nu) staat beschreven hoe de situatie op dit moment is en wordt beleefd. In de middelste twee kolommen (toen) is te lezen hoe Kanaleneiland Zuid oorspronkelijk was en zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld. In de laatste twee kolommen (straks) wordt aangegeven hoe de buurt er in 2020 uit zal zien en wat er in het kader van de aanpak gaat gebeuren. Gekozen is voor een kort en bondig verhaal. Wie behoefte heeft aan meer achtergrondinformatie, wordt verwezen naar de bijlagen. Wie snel wil weten wat er de komende tien jaar gaat gebeuren, kan volstaan met de oranje tussenpagina s. Daarin worden de beoogde maatregelen beknopt beschreven met illustraties van nu (hoe het er nu uitziet) en straks (hoe het kan worden). 3

6 Resultaten inspraak Inleiding De Aanpak Kanaleneiland Zuid stond in december 2009 en januari 2010 in het teken van inspraak in de buurt. In deze periode mochten bewoners en andere betrokkenen in de buurt hun mening geven over de voorgestelde plannen. De formele inspraakperiode was een vervolg op de actieve deelname van een kleinere groep bewoners tijdens de planvorming in De woningcorporaties, de gemeente en Doenja hebben zich samen met zelforganisaties en scholen in de wijk ingespannen om zoveel mogelijk bewoners bekend te maken met de aanpak. Het belangrijkste moment was een drukbezochte inspraak middag. Inspraakmiddag, zondag 17 januari De inspraakmiddag Aanpak Kanaleneiland Zuid was een succes. Zowel kinderen als volwassenen waren in groten getale aanwezig tijdens een sfeervolle en positieve bijeenkomst. Speciaal voor de kinderen uit buurt waren activiteiten georganiseerd, die aansluiten bij het lesprogramma voor basisscholen over ontdekkingsreizigers zoals Marco Polo. Zo hebben tientallen kinderen hun eigen Marco Poloplantsoen-maquette gemaakt. Met de kinderen, kwamen ook veel ouders naar het buurthuis. In totaal waren zo n 80 bewoners (en 90 kinderen) bij de aftrap op het Krajicek Playground (zie foto) en de presentatie van de plannen in het buurthuis. Bewoners Mensen in Kanaleneiland Zuid zijn kritisch over vernieuwingen in hun buurt. Het aantal insprekers (14) laat zien dat weinig bewoners de behoefte hebben formeel in te spreken. Tijdens de middag was daarom veel ruimte voor persoonlijke vragen en wensen van bewoners. Bewoners hebben op de hoofdlijnen van de aanpak weinig kritiek, ook de sfeer was zeer positief tijdens de inspraakmiddag. De meeste aanwezigen waren vooral nieuwsgierig naar de concrete plannen; nadat zij dan meer hoorden over de plannen waren de reacties grotendeels positief. Bewoners waren vooral enthousiast over de uitvoering van maatregelen op korte termijn, waaronder de aanpak van het Marco Poloplantsoen en de stempelaanpak. Er is nog wel wantrouwen: eerst zien, dan geloven. over de stempelaanpak Over de stempelaanpak zeggen bewoners dan ook: liever vandaag dan morgen. Het merendeel van de bewoners is het eens met de restauratieve aanpak gericht op uitstraling en identiteit. Een enkeling had toch liever ingrijpende maatregelen als sloop-nieuwbouw gezien. Kanaleneilan- ders die een eigen woning bezitten in een stempel, willen graag dat ook particuliere woningverbetering onderdeel is van de stempelaanpak. Daarnaast vinden bewoners dat ook geïnvesteerd moet worden in het sociaal beheer en dat er meer aandacht moet komen voor het onderhoud van de woningen en de woonomgeving, zodra de fysieke verbetermaatregelen zijn uitgevoerd. over de renovatie van het Marco Poloplantsoen Bij de inspraakmiddag was één tafel in het buurthuis ingericht om ideeën van bewoners te verzamelen, voor de renovatie van het Marco Poloplantsoen. Buurtbewoners zijn blij met het plantsoen. Ze komen er met de kinderen, maar ook als mensen er niet komen, dan wordt zo n open, groene ruimte midden in de wijk als prettig ervaren. Wel moet het een en ander verbeteren: bijvoorbeeld mooie beplanting, een fijne verblijfsplek en minder troep in het plantsoen. 4

7 over de nieuwbouwplannen Er is bezorgdheid en onzekerheid over de ontwikkeling van de nieuwbouwplannen voor het hart van de buurt en de vrijvallende schoollocaties. Ten eerste tonen bewoners hun bezorgdheid over het clusteren van alle basisscholen, waardoor de loopafstand en de verkeersdruk toenemen. Daarbij zijn bewoners bezorgd over te hoge bebouwing voor de deur, ook bij de vrijvallende schoollocaties. Ten tweede zijn bewoners bezorgd over de beschikbaarheid van voorzieningen en ruimte voor activiteiten van bewoners in de transformatieperiode. over imago, speelplekken en woningbouw Bewoners benadrukken het belang van het imago van de buurt; zij zouden graag willen dat dit verbetert. Veel ouders vragen om goede speelplekken voor hun kinderen. Oudere bewoners in Kanaleneiland Zuid geven aan dat er behoefte is aan nieuwe seniorenwoningen in de buurt. Op het voorgestelde idee van collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) voor woningbouw op de vrijvallende schoollocaties wordt met waardering en belangstelling gereageerd. De boodschap van bewoners is: eerst zien, dan geloven. Voor de woningcorporaties en de gemeente is dit een aansporing om snel aan de slag te gaan en uit te voeren wat in de aanpak is opgeschreven. Op dat moment is participatie van bewoners belangrijk, want dan gaat het immers over de eigen straat, of over het mooier maken van het plantsoen. Door de maatregelen samen met bewoners te bedenken kan ook het sociaal en fysiek beheer een belangrijke zorg van bewoners - tijdens en na uitvoering verbeteren. De planning van de aanpak omvat een behoorlijk lange periode. Dat betekent dat sommige bewoners, die de voorgenomen maatregelen weliswaar toejuichen, graag zouden zien dat er eerder iets gebeurt. De planning van de stempelaanpak is over meerdere jaren verspreid, omdat het voor de woningcorporaties en gemeente niet mogelijk is om de hele stempelaanpak in één keer uit te voeren. Wel kunnen noodzakelijke maatregelen eerder worden uitgevoerd, zoals de aanpak van enkele binnenpleintjes en onderhoud in corporatiewoningen. Met de bezorgdheid van bewoners over de nieuwbouw van voorzieningen dient bij de uitwerking van de nieuwbouwplannen rekening te worden gehouden. Eén van de onderwerpen van bezorgdheid is hoge bebouwing. In de aanpak is omschreven dat de nieuwbouw twee tot drie lagen zal bedragen, dit past goed in de huidige structuur van Kanaleneiland Zuid. De beschikbaarheid van voorzieningen en ruimte voor activiteiten tijdens de transformatieperiode, is ook een belangrijk aandachtspunt bij de sloop en nieuwbouw van voorzieningen. Goede communicatie met bewoners vooraf en tijdens de nieuwbouw is hierbij van groot belang. Conclusie De uitkomst van de inspraak sterkt de corporaties en gemeente in de overtuiging dat de voorgestelde aanpak de juiste aanpak is voor Kanaleneiland Zuid. Er is echter wel een aantal onderwerpen dat, gezien de aandacht daarvoor van bewoners, extra aandacht verdient bij de uitvoering van de aanpak. 5

8 Analyse en toekomstbeeld N U Doorgangswijk Nu wonen in Kanaleneiland Zuid voor Utrechtse begrippen veel alleenstaande jong volwassenen en veel komst van Kanaleneiland Zuid dat dit weinig binnen de wijk gebeurt en dat er weinig diverse instroom is. Als belangrijke oorzaken daarvan noemen bewoners de ar- TOEN allochtone gezinnen. Hun ambitie is vergelijkbaar met moedige uitstraling van de buurt en het slechte imago de eerste bewoners uit de jaren vijftig: vooruitkomen van Kanaleneiland als geheel. Dankzij de inspanningen in de samenleving. in de afgelopen jaren in sociaal en fysiek beheer, lijkt de Leidsche Rijn is de meest recente nieuwbouwwijk. Veel neerwaartse spiraal tot stilstand gebracht. Maar de sociale stijgers uit Kanaleneiland Zuid stromen door echte omslag moet nog komen. Daarvoor zijn forse in- naar deze nieuwe wijk. Daaronder bevinden zich steeds vesteringen noodzakelijk, ook fysiek. Daarbij kan de vaker ook allochtonen. Het is normaal dat sociale stij- gunstige ligging van Kanaleneiland worden uitgebuit. gers doorstromen, maar het is bedreigend voor de toe- Door de bouw van Leidsche Rijn is Kanaleneiland in het midden van de stad komen te liggen. Hierdoor én door de centrale ligging in het land en de nabijheid van uitvalswegen en sneltram, spreken sommigen van een A- locatie! Er wordt hard aan gewerkt dat Kanaleneiland als geheel een perspectiefrijke toekomst tegemoet gaat. Kanaleneiland Centrum wordt ingrijpend vernieuwd. Ook in Kanaleneiland Noord zullen de nodige vernieuwingen plaatsvinden. Voor Kanaleneiland Zuid zijn minder ingrijpende maatregelen nodig. Want Kanaleneiland Zuid is ruimer van opzet dan Noord, kent een meer gevarieerde woningvoorraad en heeft een meer gedifferentieerde bevolkingssamenstelling. Maar ook hier moet worden geïnvesteerd. Om te zorgen dat de neerwaartse spiraal wordt omgebogen. Om te zorgen dat Kanaleneiland niet enkel een doorgangswijk is, waar je zo snel mogelijk uit vertrekt. Van vooruitgangswijk naar doorgangswijk Toen de oorlog voorbij was, in de jaren vijftig, is Kanaleneiland ontworpen en gebouwd. De puinhopen waren grotendeels opgeruimd. De maatschappij had een vast geloof in de vooruitgang. De nieuwe wijk Kanaleneiland weerspiegelde dat geloof: weg van de bedompte woningen van voor de oorlog. Licht, lucht en ruimte, aan de rand van de stad. Goede woningen met goed sanitair. En voor die tijd een flinke variatie in woningen naar kamertal, verhouding huur/koop en verhouding meergezins/eengezins. Ook de stedenbouw was nieuw. Functies werden gescheiden. Winkels werden verzameld in winkelcentrum of winkelstrip. Doorgaand ver- 6

9 keer werd om de wijk heen geleid. En de wijk kreeg een compleet aanbod aan voorzieningen. De tijdgeest van een nieuwe wereld, optimisme en vooruitgang weer- STR AKS Van doorgangswijk naar vooruitgangswijk Straks, in 2020, is Kanaleneiland Zuid weer een buurt waar mensen voor kiezen. Een buurt met een positief Gemeente en corporaties zijn ervan overtuigd dat de nieuwe identiteit van Kanaleneiland, als jonge, moderne wijk, zeer centraal gelegen, voor mensen die vooruit klonk ook in de straatnamen: Marco Polo, Amerika, Co- imago. Een buurt die veilig is en er verzorgd uitziet. Ka- willen, breed uitgedragen moet worden. lumbus De eerste bewoners, veel jonge gezinnen, wa- naleneiland Zuid is weer een buurt die bewoners de ren dolgelukkig met hun nieuwe huis. Alleen al het gelegenheid geeft om vooruit te komen. Een buurt met woord flat deed mensen duizelen van geluk. De wel- goede scholen, uitdagende speelgelegenheden, eigen- vaart nam toe. tijdse voorzieningen en uitnodigende verblijfsgebie- Begin jaren zeventig, toen de kinderen van de eerste den. Kanaleneiland Zuid is straks een buurt waaruit bewoners naar de middelbare school gingen, kwamen niet iedereen die het beter krijgt verdwijnt. Een buurt de groeikernen op. Sociale stijgers verhuisden daar met een gevarieerd woningaanbod met onder meer naar toe. De leeggekomen plekken werden snel opge- aantrekkelijke woningen voor sociale stijgers en ge- vuld, want Kanaleneiland stond goed aangeschreven. schikte woningen voor ouderen. Een buurt met een In de jaren tachtig werden de vooroorlogse wijken ver- sterk verbeterde openbare ruimte die is toegesneden nieuwd. In Zuid werd Lunetten gebouwd. Ook de over- op de verschillende wensen van de diverse bewoners- loopgebieden bouwden veel nieuwe woningen. Kana- groepen. De buurt staat symbool voor maatschappelijke leneiland schoof in de waardering op naar beneden. vooruitgang. De buurt heeft voldoende gerenoveerde Niet omdat de wijk slecht was, maar omdat de nieuwe en nieuwe woningen die de verbeterde maat schap- wijken beter waren. pelijke positie weerspiegelen. In de jaren negentig werd nog steeds veel gebouwd in Aanpak Kanaleneiland Zuid is gericht op restauratieve de regio, ook meer koopwoningen. De vooroorlogse vernieuwing van de woningen en de woonomgeving, wijken werden populairder bij jonge stedelingen en een nieuw voorzieningenhart en nieuwbouw op een dunner bewoond. Onder allochtonen vond gezinsher- aantal vrijkomende schoollocaties. De fysieke maatre- eniging plaats. Bij hen waren de woningen in Kanalen- gelen zullen in nauwe samenwerking met de bewoners eiland populair. Die waren beter dan de kleine, gehorige worden voorbereid. Dit om te zorgen dat zij er gebruik woningen in de vooroorlogse wijken. van zullen maken en er met zorg mee om zullen gaan. Met de bouw van Leidsche Rijn werd het doorgangska- Deze aanpak, in combinatie met het Wijkactieplan én rakter van Kanaleneiland verder versterkt. Ook alloch- een wijkbrede communicatiestrategie voor Kanalenei- tone stijgers wisten de weg naar dit stadsdeel steeds land als geheel moeten Kanaleneiland Zuid er weer bo- vaker te vinden. venop helpen. 7

10 Verbetering hoofdstructuur N U Kanaleneiland Zuid ligt tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Beneluxlaan en wordt in het noorden begrensd door de Amerikalaan en ten zuiden door de groenstrook aan de Aziëlaan. Ook al zijn er in de loop der jaren verkeersremmende maatregelen getroffen, nog steeds worden de lange lanen in noord-zuidrichting als racebanen ervaren. De dwarslaantjes met hun prachtige bloesembomen worden zeer gewaardeerd. Maar verder is er veel op de woonomgeving aan te merken. Op diverse plaatsen liggen stoeptegels schots en scheef, met name rond bomen, waar boomwortels de stoeptegels omhoog drukken. Bij de groenperken voor de voorgevels en kopgevels van de portiekflats zijn de rozen vervangen door prikgroen, waar zwerfvuil in blijft hangen. Rond de groenperken staan verschillende soorten hekjes, vaak verroest en kapot. De voortuinen van de eengezinswoningen hebben verschillende erfafscheidingen. Dat doet soms rommelig en/of armoedig aan. Overal worden auto s geparkeerd. Ook dat is een rommelig gezicht. Het Marco Poloplantsoen geeft de buurt weliswaar een ruimtelijk gevoel, maar het oogt verwaarloosd en wordt niet goed gebruikt. Alleen op de Krajicek Playground dat in 2006 is aangelegd wordt intensief gespeeld, deels onder professionele begeleiding. Regelmatig verdringen daar groepen elkaar. Gezien de grote hoeveelheid jeugdigen en de grote vraag naar sport- en spelgelegenheid is het goed dat er naast de Krajicek Playground, ter plekke van het voetbalgrasveldje, een Cruijff Court komt. Het stalen koepeltje bij de Krajicek Playground is bedoeld als hangplek voor de jongeren die bij winkelcentrum Vasco da Gama hangen. Het lukt nog niet erg de jongeren te verleiden om daarheen te komen. Het pierenbad ligt er verlaten bij. Het is hoognodig aan een opknapbeurt toe en er moet een oplossing komen voor het beheer, want de vrijwillige beheerder is verhuisd. De oevers van de waterlopen zijn nog niet zo lang geleden vernieuwd. De waterlopen zijn prachtig, maar regelmatig ligt er zwerfvuil in het water, wat smerig en armoedig aandoet. De brede groenstrook langs het Amsterdam-Rijnkanaal wordt zeer gewaardeerd. Het plan om hier een echt park van te maken met meer gebruikskwaliteit wordt toegejuicht. Tenslotte is daar de groenstrook aan de Aziëlaan. Die heeft in het midden een fraai wandelgebiedje met bloemperken en bankjes. Voor de oostkant is op initiatief van kinderen die daar wonen een plan gemaakt voor een nieuwe speelplek. Bijzondere aandacht verdient de westkant. IKEA gaat daar uitbreiden tot op de grens van de groenstrook. Tegen de wand van de parkeergarage is beplanting gepland. TOEN Toen Kanaleneiland volgens een plan uit 1958 werd gebouwd, was dat om de naoorlogse woningnood op te lossen. Eerst werd Kanaleneiland Noord gebouwd, daarna Kanaleneiland Zuid. Kanaleneiland Zuid is ont- 8

11 worpen met lange ontsluitingslanen in noord-zuidrichting en korte, dwarslaantjes in oost-westrichting. Tussen de lanen door kwamen acht vergelijkbare stempels, vaste patronen van portiekflats en eengezinswoningen rond een binnenstraat. Hierdoor kreeg de buurt een duidelijke structuur. De dwarslaantjes en de binnenstraten lagen in de luwte; daaraan was het rustig wonen. Langs de dwarslaantjes werden bomen geplant die nu in de bloesemtijd prachtig in bloei staan. Kanaleneiland heette rozeneiland omdat er rozen stonden in de vele bloemperken langs de lange lanen. Op enkele plekken staan deze er nog. In het hart van de buurt werd het Marco Poloplantsoen aangelegd. Dit plantsoen is ontworpen met een waterloop en rechte paden met daartussen rechthoekige kamers die gebruikt konden worden door verschillende bewonersgroepen. Op de hoek Marco Pololaan-Vasco da Gamalaan werd de protestantse Triumfatorkerk gebouwd. Op de hoek van de Marco Pololaan met de Afrikalaan werden een rooms-katholieke kerk, een buurthuis, een huisartsenpraktijk en een school gebouwd. De waterloop van het plantsoen kreeg een uitloop aan de westkant naar het Amsterdam-Rijnkanaal en aan de oostkant naar Park Transwijk. Deze groene bajonet was bedoeld om de buurt samen met het Marco Poloplantsoen, de groenstrook langs het Amsterdam-Rijnkanaal en de groenstrook langs de Aziëlaan een rijk gevoel van licht, lucht en groene ruimte te geven. Tot op de dag van vandaag worden deze kwaliteiten herkend en gewaardeerd. STR AKS Straks, in 2020, zijn de lange ontsluitingslanen, de korte dwarslaantjes, het Marco Poloplantsoen en de brede groenstroken opgeknapt. Hierbij is rekening gehouden met het oorspronkelijke ontwerp, de eisen van de toekomst - in het bijzonder op het gebied van duurzaamheid - én de wensen van de bewoners. Bij de lange ontsluitingslanen en de korte dwarslaantjes gaat het om: het opknappen van het groen, het vervangen van verschillend straatmeubilair door een eenduidig pakket van materialen (één type lantaarnpaal, prullenbak, voethekje), het vergroten en eenduidig begrenzen van boomspiegels, het straktrekken van stoepen, het bijplanten en vervangen van bomen, het herinrichten van de entreegebieden voor de flats - met aandacht voor het fietsparkeren - en het plaatsen van ondergrondse vuilcontainers. Voor de renovatie van het Marco Poloplantsoen bestaan diverse maatregelen en ideeën. Het opknappen van de speelplekken waaronder het afmaken van de Krajicek Playground, het inpassen van een nieuw Cruijff Court en het vernieuwen van het pierenbadje zijn drie maatregelen voor de korte termijn. Verder wordt gedacht aan het renoveren van het groen, het markeren van de entrees van het plantsoen en het toevoegen van verblijfsplekken langs de hoofdpaden. Ten slotte zou er een verblijfsgebied centraal in het plantsoen toegevoegd kunnen worden waar je bijvoorbeeld een ijsje kunt eten. De beoogde maatregelen bij de groene bajonet zijn gericht op een aantrekkelijke wandelroute van de heringerichte Amsterdamrijnkanaalzone aan de westkant van de buurt naar het reeds gerenoveerde Park Transwijk in het oosten. Ook hier moet het parkeren worden geordend en het groen gerenoveerd. Ten slotte komt aan de oostkant van de groenstrook aan de Aziëlaan een mooie, speelplek met duurzame materialen. Ook de randen van de groenstrook worden verbeterd. 9

12 Plannen en ideeën voor verbetering hoofdstructuur VOORGENOMEN M A ATREGELEN N U N U Langs lange ontsluitingslanen en dwarslaantjes Eindbeeld: eenduidige profielopbouw Herstraten voetpaden (hergebruik best. tegels) Invoeren straatmeubilair Kanaleneiland Rijweg en parkeren: asfalt zonder markering Renovatie van het groen (bomen, plantvakken, corporatietuinen, hagen voor particuliere tuinen) Ondergrondse vuilcontainers Renovatie Marco Poloplantsoen Eindbeeld: gerenoveerd plantsoen, als verblijfsplek voor iedereen Nieuw Cruijff Court Afmaken Krajicek Playground Renovatie speel- en verblijfsplekken, groen, centrale ontmoetingsplek en markering entrees Verbeteringen overig groen Eindbeeld: eenduidige hoofdgroenstructuur met de opzet van een singel Wandelroute Amsterdamrijnkanaalpark Park Transwijk Groen opknappen Rooilijn terugleggen en groene rand rond groene bajonet Opknappen overige groene randen Lange noord-zuidlanen Korte dwarslaantjes 10

13 N U N U STR AKS Lange ontsluitingslaan Lange ontsluitingslaan Dwarslaantje Dwarslaantje Groenstructuur Plantsoen Plantsoen 11

14 Aanpak woningen en directe woonomgeving N U Kanaleneiland Zuid heeft nu acht vergelijkbare stempels, een vast patroon van portiekflats en eengezinswoningen rond een binnenstraat. Onderling zijn er verschillen, maar alle stempels hebben een versleten uitstraling en bewoners missen een eigen identiteit in hun straat. De portiekflats zijn betaalbaar en technisch redelijk op orde, al zijn er verschillen tussen de diverse eigenaren. De grootste eigenaar is Bo-Ex. Daarna komen Portaal en Mitros en aan het kanaal staan nog twee beleggersflats die worden verkocht aan particulieren. Buiten de stempels heeft Portaal nog drie portiekflats in de voorzieningenstrook tussen Marco Pololaan en Columbuslaan en heeft Mitros nog een hoogbouwflat met lift in de groenstrook langs het Amsterdam-Rijnkanaal. De portiekflats hebben vier verdiepingen, maar geen lift. De portiekflat als dominant woningtype komt onvoldoende tegemoet aan de woonvoorkeuren van ouderen en sociale stijgers. Dit zijn groepen die extra aandacht behoeven om ervoor te zorgen dat zij in de wijk kunnen en willen blijven wonen. Liftbijplaatsing zou voor de ouderen een oplossing zijn. Maar dat is alleen economisch verantwoord in combinatie met ingrijpende woningverbetering. En dat is qua kosten en huur vergelijkbaar met sloop/nieuwbouw. Uit een pilotstudie van Bo-Ex is gebleken, dat daar geen draagvlak onder bewoners voor te vinden is. Daarom én omdat bekend is dat sociale stijgers vaak nieuwbouw verkiezen boven oudbouw én omdat de huidige portiekflats naar verwachting nog jaren goed verhuurbaar zijn, is besloten geen liften bij de portiekflats te plaatsen en de portiekflats voor tenminste 15 jaar op te knappen. Voor ouderen wordt gekeken naar de nieuwbouwlocaties buiten de stempels. Daarnaast zijn er enkele flats met lift in de buurt die voor hen geschikt zijn, zoals de flats van Mitros aan het kanaal. Ook voor sociale stijgers wordt gekeken naar de nieuwbouwlocaties buiten de stempels. Binnen de stempels zijn de eengezinskoopwoningen voor hen mogelijk aantrekkelijk en misschien hebben zij interesse voor een portiekflat op de eerste verdieping, gekoppeld aan woon- of werkruimte in de plint, of willen zij een opgeknapte portiekflat kopen. De eengezinskoopwoningen op de hoeken van de stempels staan er over het algemeen verzorgd bij, maar negatieve uitzonderingen komen voor. In ieder geval is voor een betere uitstraling op diverse plekken een gezamenlijke aanpak van de erfafscheidingen van de voortuinen gewenst. De particuliere flats en buitenruimte aan de Beneluxlaan zien er goed uit en behoeven daarom geen extra aandacht. Elke stempel kent in de binnenstraat een speelplein. Deze lijken allemaal op elkaar en hebben veelal ouderwetse en versleten speeltoestellen. De binnenterreinen bestaan uit diepe privé-tuinen achter de flats die er soms verwaarloosd bij liggen. Achter de eengezinswoningen liggen pleintjes met garages en binnenpleintjes om te spelen of te verblijven. Deze binnenpleintjes zijn veelal aan een opknapbeurt toe. TOEN Net als andere naoorlogse wijken van toen heeft Kanaleneiland Zuid een zogenaamde stempel-structuur. Acht stempels werden gebouwd aan weerszijden van de voorzieningenstrook tussen de Columbuslaan en de Marco Pololaan. De acht stempels kenden dezelfde bouwstenen : vier lange portiekflats, vier blokken eengezinswoningen op vier hoeken, een binnenstraat en twee binnenterreinen. De structuur van de stempels was nagenoeg hetzelfde. Maar de bouwsystemen en de architectuur van de portiekflats en de eengezinswoningen waren verschillend. Verreweg de meeste portiekflats werden gebouwd met systeem Intervam. Dat gold ook voor de drie portiekflats van Portaal die buiten de stempels in de voorzieningenstrook staan. Drie portiekflats aan de Livingstonelaan werden gebouwd met het systeem Bredero Beton Bouw. Vier portiekflats in de zuidwesthoek van de buurt werden nog weer volgens een ander systeem gebouwd. Dit waren aanvankelijk beleggerswoningen. Toen de buurt werd gebouwd was men trots op het ideaal dat gerealiseerd werd: goede en betaalbare woningen voor diverse doelgroepen. Het was in een tijd van grote saamhorigheid en collectiviteitszin. De woningen waren ruim, licht en modern. De woningen hadden centrale verwarming. Dat was ongekend in die tijd. Voorzieningen en groen waren binnen handbereik. Wat wilde je nog meer? Onder een laagje ouderdom is veel oorspronkelijke kwaliteit verborgen. De subtiele kleuren van weleer zijn vervangen door andere kleuren, die in veel gevallen 12

15 goedkoop aandoen. Het oorspronkelijke kale beton is weggeschilderd en de houten kozijnen zijn vaak door kunststof vervangen. Daardoor is het subtiele reliëf in de gevels verdwenen. Ook de eengezinswoningen in Rietveldstijl hebben metamorfoses ondergaan, waardoor de oorspronkelijke kwaliteiten niet altijd meer zichtbaar zijn. De inrichting van de woonomgeving was sober en uniform, bijna uitsluitend gericht op moeders met kleine kinderen. STR AKS Straks, in 2020, zijn alle stempels uiterlijk opgeknapt. Dat geldt in ieder geval voor de portiekflats, de openbare binnenstraten en de collectieve binnenpleintjes. Duurzaamheid is een belangrijk thema bij de stempelaanpak, zowel sociaal als technisch. Sociaal doordat de bewoners actief betrokken zijn bij de plannen en nog steeds betrokken zijn bij het beheer. Technisch doordat bijzondere aandacht is besteed aan energiebesparing, waterbesparing, waterberging, inbraakpreventie, sociale veiligheid en duurzame materialen. De portiekflats zijn gerenoveerd met aandacht voor het oorspronkelijke ontwerp. Tegelijkertijd heeft de aanvankelijke soberheid plaats gemaakt voor duurzame kwaliteit en heeft elke stempel een eigen identiteit gekregen. De binnenstraten hebben goede parkeeroplossingen en fraaie entreegebieden met deurmatten naar de portiekflats en mooie pleinen met veel groen en duurzame materialen. Ook de binnenpleintjes achter de woningen zijn fraai en duurzaam opgeknapt. Op diverse plekken zijn garages in de plint omgebouwd tot kleine woon- en/of bedrijfsruimtes, al dan niet gekoppeld aan de erboven gelegen woningen. Bijzondere ontwerpoplossingen zijn gekozen voor de kopgevels aan de groene bajonet. Een deel van de corporatieflats is verkocht, waaronder een blok aan de Livingstonelaan. De ontdekkingsreizigers waarnaar de straten zijn vernoemd, zijn als inspiratiebron gebruikt voor de onderscheidende identiteit van iedere stempel. Andere benutte inspiratiebronnen zijn: leefstijlonderzoek, een toolkit met ideeën voor de woningen en de woonomgeving en een stedenbouwkundig kader voor de buitenruimte. De stempelaanpak ging als een treintje door de buurt. Ieder jaar werd een volgende stempel onder handen genomen. De woonomgeving werd aansluitend aan de woningen aangepakt. De enkele flats van Mitros en Portaal buiten de stempels en de ruimte daar omheen, zijn ook aangepakt. De portiekaanpak van Mitros met leefstijlgestuurde woningtoewijzing wordt bij gebleken succes ook in andere flats toegepast. De particuliere woningverbetering in Kanaleneiland Noord is een voorloper op een mogelijke verbetering van de eengezinswoningen in de stempels in Kanaleneiland Zuid. Voor de eengezinswoningen in de stempels worden de resultaten afgewacht van de particuliere woningverbeteringsaanpak in Kanaleneiland Noord. Wanneer de eigenaren in Zuid daar belangstelling voor hebben, wordt analoog aan de aanpak in Noord een particuliere woningverbeteringsaanpak voor Zuid ontwikkeld. Waar nodig zal in ieder geval worden aangestuurd op een gezamenlijke aanpak van de erfafscheidingen in de voortuinen, omdat dat een belangrijke bijdrage levert aan een betere uitstraling van de stempel als geheel. Ontdekkingsreizigers Stanley en Polo 13

16 Toolkit: ideeën voor aanpak woningen en directe woonomgeving MOGELIJ KE M A ATREGELEN N U Uitstraling portiekflat Kleurstelling vernieuwen Beton reinigen Entrees vernieuwen Balkonhekken vernieuwen Antennes centraliseren Garages ombouwen tot woon/verblijfs/ bedrijfsruimtes Kopgevels verbijzonderen Energieprestatie en comfort portiekflat Nieuwe keukens en badkamers Dakisolatie en isolerende beglazing Energiezuinige cv-ketels Verbeteren ventilatie Binnenstraat Wildparkeren voorkomen Nieuwe inrichting speel/verblijfsruimte Nieuwe inrichting gebied langs de gevels Binnenpleintjes op de binnenterreinen Groene tuinafscheiding eengezinswoningen Nieuwe inrichting pleintjes 14

17 STR AKS Bron: Toolkit Kanaleneiland Zuid Vollmer & Par tners stedebouw en landschap BouwhulpGroep advies en architectuur 15

18 Clustering basisscholen en voorzieningen N U De meeste schoolgebouwen die nu verspreid over de buurt staan en een deel van het voorzieningencluster aan het Marco Poloplantsoen zijn van slechte bouwtechnische en bouwfysische kwaliteit. Ook de indeling van de gebouwen is niet meer geschikt voor het huidige gebruik. Daarom wordt hard gewerkt aan plannen voor nieuwbouw. De schoolbesturen ontwikkelen een plan voor nieuwe scholen met een mate van clustering van die scholen in en aan het Marco Poloplantsoen. Daarnaast is Bo-Ex bezig om voor de rooms-katholieke Kerk, welzijnsorganisatie Doenja, gezondheidscentrum en tandartsenpraktijk een plan te ontwikkelen voor vervangende nieuwbouw op dezelfde plek in het Marco Poloplantsoen. De initiatieven van schoolbesturen en Bo-Ex zijn een unieke kans voor een nieuw wervend brede schoolaanbod in de buurt, zowel qua programma als qua ontwerp en uitstraling. Met het nieuwe voorzieningenhart kan Kanaleneiland Zuid zich als nieuw en vernieuwend profileren. Verder is de buurt op dit moment redelijk goed bedeeld met voorzieningen, vinden zowel bewoners als professionals. Ook in de toekomst lijkt er voldoende ruimte voor voorzieningen te zijn. Want naast het nieuwe voorzieningenhart worden in het Centrum van Kanaleneiland extra vierkante meters voor voorzieningen gerealiseerd. Deze ruimte is bedoeld voor een bibliotheek, centrum voor jeugd en gezin, wijkbureau en commerciële functies. Belangrijke aandachtspunten zijn de vraag naar goedkope ruimte voor diverse groepen en initiatieven van bewoners en de vraag naar ruimte voor kleinschalige bedrijvigheid. Dit is het beeld op dit moment over het voorzieningenniveau nu en in de komende jaren. Dit beeld kan in de toekomst wijzigen. Bijzondere aandacht wordt ten slotte gevraagd voor de toekomst van het jongerencentrum dat even buiten de buurt is gevestigd in een niet al te aantrekkelijke accommodatie. TOEN Zoals te doen gebruikelijk in die tijd kreeg Kanaleneiland Zuid een compleet voorzieningenpakket: een winkelcentrum aan de Vasco da Gamalaan en een winkelstrip aan de Marco Pololaan, kerken en basisscholen voor de diverse zuilen, een buurthuis en een huisartsenpraktijk. Terwijl het wonen voornamelijk in de stempels werd gesitueerd, kwamen de voorzieningen terecht in aparte voorzieningenstroken. Uitzonderingen daarop waren de woningen boven de winkels en een drietal Intervamflats die samen met de Vasco da Gamaflat in de voorzieningenstrook kwamen te staan. De architectuur van de voorzieningenaccommodaties was net als die van de woningen modernistisch, in de stijl van Rietveld: licht, lucht en ruimte. Aanvankelijk stonden er in de buurt drie kerken, een Rooms-katholieke, een Hervormde en een Gereformeerde. Toen in 1985 de hervormden en gereformeerden samen op weg gingen, is de hervormde Lukaskerk gesloopt. In de loop der jaren werd er nieuwbouw aan de voorzieningenstroken toegevoegd: eengezinswoningen achter winkelcentrum Vasco da Gama, het ROC ASA in de strook tussen de Cortezlaan en de Bontekoelaan, het appartementencomplex en het rijtje eengezinswoningen in de strook tussen de Vasco da Gamalaan en de Fernandezlaan en de bedrijfsgebouwen aan de JC Maylaan. Deze nieuwbouw heeft de oorspronkelijke kwaliteiten van het gebied aangetast. In 1985 werd in het zuiden, even buiten de buurt, een jongerencentrum gebouwd dat door Doenja wordt geëxploiteerd. 16

19 In Kanaleneiland Noord kwamen een Marokkaanse en een Turkse moskee. Dit werden ook de gebedshuizen voor de islamitische bewoners van Kanaleneiland Zuid. STR AKS Straks, in 2020, heeft Kanaleneiland Zuid een nieuw kloppend voorzieningenhart dat functioneert als de huiskamer van en voor iedereen in de wijk. Daar wordt geleerd, ontmoet, ontspannen, gesport, creativiteit ontwikkeld, gewerkt aan de gezondheid en gebeden. De leerlingen kunnen daar langer dan de normale schooldag verblijven. Ook voor de ouders en de andere wijkbewoners is daar allerhande aanbod. Het pedagogisch concept vreedzame school is overgenomen door de andere instellingen in de buurt. Daardoor is overal het klimaat, ook op straat, enorm verbeterd. Diverse voorzieningen zijn naar nieuwbouw verhuisd: vier basisscholen met ouderlokalen en gymzalen, een multifunctioneel buurtcentrum, buitenschoolse opvang en een gezondheidscentrum. De voorzieningen zijn gevestigd op locaties in en aan het Marco Poloplantsoen. De locaties zijn op een subtiele manier aan elkaar verbonden met veilige en aantrekkelijke wandelroutes. Daardoor kunnen de kinderen zich binnen en buiten schooltijd gemakkelijk tussen de voorzieningen verplaatsen. Er wordt bijzondere architectuur toegepast. De gebouwen stralen licht, lucht en ruimte uit. Het groen omringt de voorzieningen en is ook binnen de gebouwen aanwezig via groene lobben of groene hoven. Op het moment van uitgave van dit document is het plan om de voorzieningen te verdelen over drie locaties: JC Maylaan, Afrikalaan en locatie Marco Poloplantsoen. Het voorzieningenhart wordt goed beheerd, zodat optimaal gebruik gemaakt wordt van de voorzieningen, ook door groepen die minder draagkrachtig zijn. 17

20 Clustering basisscholen en voorzieningen VOORLOPIG GEPL AN DE M A ATREGELEN N U Locatie J.C. Maylaan Onderdeel van nieuw voorzieningencluster De Kaleidoscoop aan J.C. Maylaan Locatie Afrikalaan Onderdeel van nieuw voorzieningencluster Rafaëlschool VSO aan de Afrikalaan Locatie Marco Poloplantsoen Onderdeel van nieuw voorzieningencluster RK kerk aan Marco Poloplantsoen Buurthuis Zuid aan Marco Poloplantsoen 18

21 STR AKS 19

22 Nieuwbouw in het hart en op vrijkomende schoollocaties N U Nu voor de stempels is gekozen voor een restauratieve aanpak, moeten de kansen zoveel mogelijk worden benut om buiten de stempels nieuwe woningen te bouwen voor ouderen en sociale stijgers. Dit zijn de doelgroepen die de buurt wil vasthouden en waarvoor de portiekflats minder aantrekkelijk of geschikt zijn. Aan ouderen wil de buurt de gelegenheid geven om in hun vertrouwde omgeving te blijven wonen. Sociale stijgers wil de buurt vasthouden omdat iedere buurt mensen nodig heeft die op eigen kracht vooruit komen en (mede)verantwoordelijkheid nemen voor hun omgeving. Buiten de stempels zijn er enkele kansen voor nieuwbouw: de voorzieningenlocaties in het hart van de buurt en de locaties die vrijkomen omdat de scholen naar het hart van de buurt gaan verhuizen. Alles bij elkaar gaat het om zes locaties. Voor de locaties in het hart van de buurt wordt gedacht aan ouderen, vanwege de centrale ligging én omdat het belangrijkste programma hier uit voorzieningen bestaat. Als er al ruimte is voor aanvullende woningbouw, zal dit al gauw in de vorm van appartementen boven de voorzieningen zijn. Voor de verspreid liggende schoollocaties wordt gedacht aan woningen voor sociale stijgers. Wellicht dat één of meer locaties beschikbaar kunnen worden gesteld voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Dat blijkt elders in het land een uitermate geschikte manier te zijn om bewoners aan buurten te binden én nieuwe bewoners aan te trekken. TOEN Toen de buurt gebouwd werd, waren de stroken tussen de stempels bedoeld voor bijzondere functies, zoals de noordzuidstrook waar ook het Marco Poloplantsoen in ligt en de groene bajonet die daar dwars op staat. Deze stroken waren dus niet bedoeld voor wonen. Maar bij de bouw werd daar al iets van afgeweken door wonen boven winkels en een drietal portiekflats in de noordzuidstrook toe te staan. Later, in de jaren tachtig zijn er nog meer afwijkingen gekomen: de eengezinswoningen achter het winkelcentrum en de eengezinswoningen en appartementen tussen de Vasco da Gamalaan en de Fernandezlaan. STR AKS Straks, in 2020, heeft Kanaleneiland Zuid er een aantal bijzondere woningbouwcomplexen bij gekregen. Bijzonder vanwege de afwijkende architectuur. Bijzonder vanwege de speciale aandacht die is besteed aan duurzaamheid. En bijzonder omdat ze grotendeels in samenspraak met de bewoners zijn ontwikkeld. In het hart van de buurt of bij andere nieuwe woonlocaties, dicht bij de voorzieningen, zijn seniorenwoningen gerealiseerd, onder meer voor een Turkse woongroep. Op de voormalige schoollocaties zijn verschillende soorten woningbouwprojecten gerealiseerd. Daar wonen grotendeels jonge gezinnen. Een deel daarvan is door de bewoners zelf in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap ontwikkeld. Het grootste deel van de bewoners komt uit de buurt, het kleinste deel uit de rest van de stad. De projecten voegen zich prachtig in de omgeving. In het voorzieningenhart ligt de nadruk op voorzieningen. Op de vrijkomende locaties komt een mix van wonen en voorzieningen. Voorlopig dient voor deze locaties rekening gehouden te worden met een mogelijke claim in de toekomst van een of meerdere basisscholen. 20

23 Nieuwbouw in het hart en op vrijkomende schoollocaties M A ATREGELEN N U STR AKS Hart van de buurt (locaties J.C. Maylaan, Afrikalaan en Marco Poloplantsoen) Nieuwe appartementen/seniorenwoningen wit Locatie achter Vasco da Gamalaan, Fernandezlaan en Bontekoelaan Nieuwe woningen, gecombineerd met kleinschalige bedrijvigheid en/of voorzieningen. nieuwbouwlocaties 21

24 Imago N U Kanaleneiland heeft nu een slecht imago. Dat geldt voor heel Kanaleneiland. De negatieve reputatie van de wijk zit veel bewoners van Kanaleneiland Zuid hoog. Voor een deel omdat het niet klopt of te zwaar wordt aangezet. Maar ook omdat niemand in een buurt wil wonen die slecht staat aangeschreven. Het slaat terug op het gevoel van eigenwaarde. Het beeld van Kanaleneiland behoeft bijstelling. Voor een deel omdat het wonen in de wijk beter is, dan hoe het wordt afgeschilderd. Voor een ander deel omdat een negatief beeld de neiging heeft zichzelf waar te maken. Gelukkig liggen er de komende jaren talloze aanknopingspunten om aan te geven dat de wijk verandert. De nieuwbouw in het Centrum van Kanaleneiland is het meest aansprekende punt. Maar ook de investeringen in Kanaleneiland Noord en de investeringen in de hier voorliggende aanpak in Kanaleneiland Zuid bieden aangrijpingspunten voor een imagoverbeteringscampagne. En natuurlijk alle inspanningen op sociaal gebied. TOEN Vanuit de vooroorlogse wijken werd toen met bewondering en verlangen uitgekeken naar de nieuwe wijk Kanaleneiland. Een ruim opgezette wijk met moderne woningen, goed sanitair (niemand hoefde meer naar het badhuis!) en nieuwe voorzieningen, grotendeels gescheiden van het wonen. De nieuwe bewoners kwamen veelal uit overbevolkte woningen in dichtbebouwde wijken. De geur van rook uit kolenkachels hing daar tussen de woningen. De nieuwe wijk had centrale verwarming en schone lucht en veel openbare ruimte. Eindelijk konden de jonge stellen op zichzelf wonen. Ze hadden lang moeten wachten op hun nieuwe woningen die volgens strikte regels werden toegewezen. De kinderen gingen naar de nieuwe scholen. De wijk ademde niet alleen vooruitgang, ze was het zinnebeeld van vooruitgang. De ruimte tussen de gebouwen, het vele groen, de ordelijkheid, er was een nieuw tijdperk aangebroken waarin alles beter werd. De woontoestanden van voor de oorlog waren hier het eerst duidelijk overwonnen. Het verleden werd achtergelaten, de toekomst veroverd. Nou ja, dat gold voor de woontoestanden en het uiterlijk van de wijk. Daarbinnen bleef een ieder aanvankelijk nog in zijn zuil. Voor elke belangrijke geloofsrichting was er een kerk en een school en een kruisvereniging. En de toewijzing van de woningen gebeurde via de woningbouwverenigingen die ook vaak een verzuilde achtergrond hadden. Toch maakten de nieuwe bewoners zich al gauw van hun zuilen los en verbreedden zij hun 22

25 blik. Zou dat te maken kunnen hebben met de ruime opzet van de wijk, de openheid, het licht, de lucht en de ruimte? STR AKS Straks, in 2020, is Kanaleneiland Zuid een gewilde buurt met een goede naam. Een buurt waar bewoners net als in de beginperiode trots op zijn. Een buurt waar iedereen wil wonen die vooruit wil komen, omdat er moderne woningen staan in een groene en duurzaam vernieuwde woonomgeving. Een veelkleurige buurt met een rijk voorzieningenaanbod. Een buurt die bovendien fantastisch ligt, niet alleen in Utrecht (vlakbij bij het oude stadscentrum, het nieuwe Leidsche Rijn, de uitvalswegen en de sneltram), maar zelfs centraal in het land. De reputatie van Kanaleneiland Zuid kan niet los worden gezien van die van Centrum en Noord. In het algemeen zal men blijven spreken over Kanaleneiland als geheel. Alleen inwoners van de wijk maken onderscheid tussen Noord en Zuid. Daarom wordt een communicatiecampagne voor heel Kanaleneiland ontwikkeld met één overkoepelende boodschap, waar deelcampagnes op aansluiten. De deelcampagnes zullen worden gevoerd naar aanleiding van concrete projecten in de deelgebieden. Binnen de overkoepelende campagne kunnen ook de bestaande kwaliteiten onder de aandacht worden gebracht, zoals de mooie dwarslaantjes in Kanaleneiland Zuid. een project met de scholen in het kader van Echt Gebeurd over de ontdekkingsreizigers, waarnaar de straten zijn vernoemd. Deze wereldreizigers die kennis maakten met nieuwe culturen zouden inspiratie kunnen bieden voor bepaalde elementen/kunstwerken in de openbare ruimte, waardoor de stempels herkenbaarheid en identiteit krijgen. Voor alle inspanningen geldt dat een imagoverbetering alleen tot stand kan komen met en door bewoners. Positieve verhalen van huidige en nieuwe bewoners van Kanaleneiland zijn veel krachtiger dan alleen geplande promotie-activiteiten. Een voorbeeld van concrete projecten is het benutten van de oplevering van het Cruijff Court in het Marco Poloplantsoen of de eerste verbeteringen in de stempels in de buurt en in de media. Een voorbeeld van de vorm van zo n deelcampagne is 23

26 Voorlopige, indicatieve planning Verbetering hoofdstructuur Wat Wanneer Totaalplanning in beeld Afmaken Krajicek Playground Begin 2010 Herinrichting Amsterdam-Rijnkanaalzone Voorbereiden renovatie Marco Poloplantsoen 2010 Uitvoeren renovatie Marco Poloplantsoen V 2012 U Magelhaen Noord 2012 V 2013 U behoud of mee in scholencluster 2010 V 2011 U Stanley Noord Aanpak woningen en directe woonomgeving binnen de stempels 2012 O ARK zone 2012 V 2013 U Wat Wanneer Voorbereiden en uitvoeren stempel Stanley Noord 2010 en 2011 Voorbereiden en uitvoeren stempel Magelhaen Noord 2011 (overleg met VvE starten in 2010)* en 2012 Voorbereiden en uitvoeren stempel Stanley Midden 2012 en V 2014 U Magelhaen Zuid zomer 2014 opl. scholencluster zomer 2013 opl. voorzieningencluster 2012 V 2013 U Stanley Midden Voorbereiden en uitvoeren stempel Magelhaen Zuid 2013 (overleg met VvE starten in 2012)* en 2014 Voorbereiden en uitvoeren stempel Stanley Zuid 2014 en 2015 (binnenpleintjes 2011/2012)** Voorbereiden en uitvoeren stempel A. de Grote Noord 2015 en 2016 (binnenpleintjes 2011)** Voorbereiden en uitvoeren stempel van Eechoud 2016 en 2017 (binnenpleintjes 2010/2011)** 2014 V 2015 U zomer 2016 opl. nieuwbouw 2010 V 2011 U 2012 O Marco Polo Plantsoen 2014 V 2015 U Stanley Zuid Voorbereiden en uitvoeren stempels A. de Grote Zuid 2017 en 2018 (binnenpleintjes 2010)** *) tijdig overleg met de flateigenaren van de flats aan het Kanaal is noodzakelijk om hen te enthousiasmeren voor de aanpak **) de corporaties willen niet wachten met opknappen van de binnenpleintjes in de laatste stempels, dus dat pakken zij al eerder op Aanpak woningen en directe woonomgeving buiten de stempels Wat Wanneer Voorbereiden en uitvoeren flat Amerikalaan Voorbereiden en uitvoeren flat Afrikalaan Voorbereiden en uitvoeren flat Aziëlaan Voorbereiden en uitvoeren flat Rooseveltlaan V 2016 U Alexander De Grote Noord 2017 V 2018 U Alexander De Grote Zuid zomer opl. nieuwbouw 2014 V 2015 U zomer 2014 opl. nieuwbouw 2016 V 2017 U Van Eechoud Nieuwbouw IKEA V = Voorbereiding U = Uitvoering O = Oplevering 24

27 Financiële paragraaf Clustering voorzieningen en nieuwe woningbouw op vrijkomende schoollocaties Wat Locatie Marco Poloplantsoen Voorbereiding nieuwbouw voorzieningencluster Marco Poloplantsoen Wanneer Heden Tijdelijke verhuizing voorzieningen Marco Poloplantsoen Begin 2011 Start sloop/nieuwbouw voorzieningencluster Zomer 2011 Marco Poloplantsoen Oplevering nieuwbouw voorzieningencluster Zomer 2013 Marco Poloplantsoen Locatie Afrikalaan Voorbereiding nieuwbouw scholencluster Afrikalaan Heden Verhuizing Rafaëlschool locatie Afrikalaan Zomer 2012 Start sloop/nieuwbouw scholencluster Afrikalaan Najaar 2012 Oplevering scholencluster Afrikalaan Zomer 2014 Verhuizing Joannes XXIII en Da Costa Zomer 2014 Voorbereiding nieuwbouw Fernandez- en Bontekoelaan Eind 2011 Start sloop/nieuwbouw Fernandezlaan en Bontekoelaan Eind 2014 Oplevering nieuwbouw Fernandezlaan en Bontekoelaan Zomer 2016 Locatie JC Maylaan Voorbereiding bouw scholencluster JC Maylaan Heden Tijdelijke verhuizing noodlokalen Kaleidoskoop Eind 2013 Start sloop/nieuwbouw scholencluster JC Maylaan Begin 2014 Oplevering scholencluster JC Maylaan Eind 2015 Verhuizing Kaleidoskoop en Luc Stevens Eind 2015 Voorbereiding nieuwbouw achter Vasco da Gamalaan Begin 2013 Start sloop/nieuwbouw achter Vasco da Gamalaan Begin 2016 Oplevering nieuwbouw achter Vasco da Gamalaan Zomer 2017 De tabel hierboven is een indicatie en wordt de komende tijd met de betrokken partijen nader uitgewerkt. Genoemde jaartallen staan daarom nog niet vast. De maatregelen en projecten in de Aanpak Kanaleneiland worden uitgevoerd tussen 2010 en Nog niet voor alle maatregelen in die periode is dekking. Voor de uitvoeringsperiode 2010 tot en met 2014 zijn financiële middelen beschikbaar om de openbare ruimte her in te richten bij vier van de acht woon stempels in Kanaleneiland Zuid. Bij die herinrichting wordt de openbare ruimte aangrenzend aan de doorgaande wegen meegenomen. Voor deze aanpak zijn 2 miljoen euro ISV3-middelen beschikbaar. Tevens zijn er voor de renovatie van het Marco Pololaan in 2011 en ,5 miljoen euro aan middelen beschikbaar gesteld van - uit het Meerjarengroenprogramma. Voor de investering in de openbare ruimte voor de periode zal nog worden gezocht naar dekking van de benodigde financiële middelen. Dit geldt zowel voor de openbare ruimte binnen als buiten de stempels. De corporaties zullen zelf zorgen voor de dekking van de benodigde financiële middelen voor renovatie van hun complexen in de periode Daarvoor zullen ze eerst in overleg met de bewoners plannen uitwerken. Vervolgens zullen zij voor de feitelijke uitvoering per complex nog een formele investeringsbeslissing nemen. Het is de bedoeling dat de basisscholen in Kanaleneiland Zuid worden vernieuwd, deels door vervangende nieuwbouw, in en aan het Marco Poloplantsoen. De ambitie voor deze scholenclustering ligt hoog en er moet nog bekeken worden in hoeverre deze ambitie ruimtelijk, programmatisch en financieel haalbaar is. In samenhang met de vernieuwing van de basisscholen zal er ook een voorzieningencluster in het Marco Poloplantsoen nieuw worden gebouwd. Daarbij gaat het om Doenja, gezondheidscentrum, een tandarts, RK-kerk en seniorenwoningen. De realisatie van deze voorziening betreft een samenwerking van particuliere ontwikkelingen. 25