zichtlocatie langs de A59. Het is een uniek bedrijventerrein door de combinatie van wandelroutes, zichtlocaties en kleinere kavels.

Transcriptie

1 Brabantse economie Anders dan de Randstad met dichtbevolkte steden als Rotterdam en Amsterdam biedt Brabant ruimte en mogelijkheden tot groei. Tegelijkertijd kent de provincie een topeconomie op regionaal, nationaal en internationaal niveau. Diversiteit is de kracht van deze regio, die onder meer op het gebied van technologie, transport, industrie, handel- en dienstverlening sterk ontwikkeld is. Brabant ligt centraal in een internationaal gebied met 50 miljoen inwoners. Deze enorme afzetmarkt, de sterke industrie en de nabijheid van de mainports Schiphol, Rotterdam en Antwerpen maken de regio aantrekkelijk voor internationale bedrijven waaronder logistieke dienstverleners. Met onderwijsinstellingen op topniveau in onder meer techniek, handel en sport investeert de provincie ook volop in de toekomst. Midden- en Noordoost-Brabant onder de loep Midden- en Noordoost-Brabant heeft veel te bieden. De regio ligt strategisch tussen grote (inter)nationale economische centra en bevolkingsconcentraties, zoals de Randstad, de Belgische stedendriehoek en het Ruhrgebied. De regio is bruisend en vol vertier maar biedt ook rust en ruimte. Kunst, theater, film, muziek en evenementen zijn er volop. Een kleine greep uit het aanbod: popcentrum 013 in Tilburg of de Verkadefabriek voor film en theater in Den Bosch. En voor wie zich wil onderdompelen in het groen zijn er natuurgebieden als het Groene Woud en De Meierij. Naast grote steden als Tilburg en Den Bosch zijn er idyllische dorpen als Oisterwijk of Liempde. Liefhebbers van moderne architectuur komen met name in de grote steden aan hun trekken. Maar ook op historisch gebied is er van alles te beleven. De binnenstad van Den Bosch met de monumentale Sint-Janskathedraal en het door de stad slingerde water van de Binnendieze is een prachtig voorbeeld. Maar ook vestingsteden als Woudrichem en Heusden met haven en windmolens zijn het bezoeken waard. Ook op sportief gebied telt de regio mee Al met al vormt Midden- en Noordoost-Brabant een schitterend decor voor een bloeiend bedrijfsleven. Tilburg Midden-Brabant, met Tilburg als stedelijk centrum, heeft zich vooral sterk ontwikkeld op het gebied van logistiek, leisure en life science. Op logistiek gebied zijn er veel toonaangevende bedrijven, zoals DHL, Danzas en Ingram Micro. De logistieke sector trekt bovendien veel verwante bedrijvigheid aan: final assembly, maintenance en repair, maar ook call centers en servicefuncties. Als het gaat om leisure heeft Tilburg publiekstrekkers als attractiepark De Efteling en de Loonse en Drunense Duinen, het grootste stuifzandgebied van West Europa. Op het gebied van life science heeft de regio onder meer ziekenhuizen van topniveau, grote zorginstellingen en via de Universiteit van Tilburg wetenschappelijke kennis in huis. Buitenlandse bedrijven in Tilburg en omgeving zijn onder meer Fuji, Epson, Sony, Jansen- 16

2 Cilag, IFF, Bosch VDT, Coca-Cola, Ericsson, Schenker, Otto en Fabory. Waalwijk Tot het stedelijke centrum van Midden-Brabant behoort ook Waalwijk. De gemeente heeft een gezond economisch klimaat. Het Waalwijkse bedrijfsleven heeft zich prima aangepast aan het vrijwel geheel verdwijnen van de schoenen- en leerindustrie. Waalwijk richt zich met name op de moderne industrie, zakelijke dienstverlening en de transportsector. Sinds 2004 werkt Waalwijk aan de ontwikkeling van bedrijventerrein Haven Zeven, een hoogwaardig terrein met zichtlocatie langs de A59. Het is een uniek bedrijventerrein door de combinatie van wandelroutes, zichtlocaties en kleinere kavels. Den Bosch Als het gaat om economische kracht is Den Bosch een topgemeente. De stad is wordt wel omschreven als een stad die in economische zin uit vele richtingen de wind mee heeft, en dat al decennialang. Dat is uniek in Zuid-Nederland en heeft dan ook zijn vruchten afgeworpen: aanhoudende groei van werkgelegenheid, een grote economische diversiteit, uitstekend presterende bedrijven en een tamelijk gezonde arbeidsmarkt. De gunstige ligging en het goede vestigingsklimaat trekken veel (inter)nationale bedrijven aan. Van Acer Computers, Heineken, Heijmans, Interpharm, Caterpillar, Fortis, Malmberg, Océ Copiers, OMRON (semiconductors), Nashuatec, SAP, SNS Bank, Van Lanschot Bankiers en Würth zitten hoofdkantoren in de gemeente. De regio kenmerkt zich verder door diversiteit. Voor zover er sectoren uitspringen, zijn dat food, machines en systemen, logistiek, zorg en farma en recreatie en toerisme. Bron: Kamer van Koophandel Brabant 17

3 Investering in de economie Brabant investeert in een duurzame economie. Om er voor te zorgen dat er in de toekomst nog voldoende concurrentiekracht en werkgelegenheid is, zet Brabant zich in voor innovatie. Brabant heeft een aantal sectoren die nationaal of zelfs internationaal de concurrentiestrijd aan kunnen. Bedrijven in die sectoren hebben het in zich om mondiaal te excelleren. Deze sectoren worden daarom ondersteund, onder andere via het EZ-programma Pieken in de Delta en het Europese programma voor Zuid-Nederland (OP-Zuid). Pieken in de Delta Het programma Pieken in de Delta is de gebiedsgerichte economische agenda van het Ministerie van Economische Zaken. De agenda draagt bij aan de ambitie om van Nederland een concurrerende en dynamische economie te maken in een sterk en innovatief Europa. Uitgangspunt van Pieken in de Delta is het stimuleren van gebiedsspecifieke economische ontwikkelingen. Diverse programma s in Brabant Pieken in de Delta is uitgewerkt in zes verschillende programma s. Noord-Brabant valt onder twee programma s: Pieken in Zuidoost Nederland en Pieken in Zuidwest Nederland. Sectoren die in Oost-Brabant worden ondersteund zijn high tech systemen & materialen, automotive, food & nutrition en life sciences & medische technologie. In West-Brabant gaat het om maintenance, bio-energie en logistiek. Allemaal sectoren waarin Brabant sterk opereert. Een overzicht: High Tech Systemen & Materialen Binnen deze sector wordt de nadruk sterk gelegd op het versterken van de innovatieve kracht van de Brabantse high tech maakindustrie. Logistiek De Nederlandse overheid wil in Europa leidend zijn op het gebied van logistiek. De komende jaren probeert zij dit doel te bereiken door fors te investeren in innovatie. Food & Nutrition De Food & Nutrition-sector is groot in Brabant. Bijna 700 midden- en kleinbedrijven in de voedings- en genotsmiddelenindustrie zijn gevestigd in Zuid-Oost Nederland. Door middel van innovatie kan de concurrentiepositie verder worden versterkt. Life Sciences & Medische Technologie Deze sector is vrij breed en grofweg in drie onderdelen in te delen: geneesmiddelenontwikkeling, medische technologie en biomedische wetenschap. De provincie maakt innovatie in deze sector mogelijk door belemmerende knelpunten weg te nemen. Maintenance De ligging van Brabant is economisch gezien interessant. Met 2 wereldhavens binnen handbereik, 5 vliegbases en veel uiteenlopende industrieën op haar grondgebied is er een groot potentieel aan bedrijvigheid. Samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen kan ertoe leiden dat Brabant topregio wordt. Design Brabant is goed in design en moet een topregio op dit gebied worden! Automotive Qua techniek heeft Brabant een streepje voor en dat moet verzilverd worden in de sector Automotive! Bio-energie Kennis over duurzame energie kan worden omgezet in economische kansen voor Brabant. De 5-sterrenregio en De ideale connectie Zowel Midden-Brabant als Noordoost- Brabant hebben naast de programma s vanuit Economische Zaken regionaal specifieke programma s gelanceerd ter verbetering en versterking van de regio, 18

4 waarbij aansluiting wordt gezocht met Pieken in de Delta. REAP Noordoost-Brabant is een samenwerkingsverband van de 9 grootste gemeenten, provincie Noord-Brabant en de Kamer van Koophandel Brabant gestart, de 5-sterrenregio. Onder deze vlag starten concrete projecten waarin bedrijven en kennisinstellingen samenwerken aan innovatieve ontwikkelingen of aan de uitstraling van de regio. Deze projecten worden ondersteund vanuit een kleine centrale organisatie met een Task Force, een klankbordgroep en een projectenbureau. De 5-sterren duiden niet alleen op de kracht van de regio, maar ook op de 5 sectoren die vanuit het REAP primair worden ondersteund: food, farma, toerisme, logistiek en machinebouw. In De ideale connectie hebben de gemeenten, onderwijs- en kennisinstellingen en het bedrijfsleven van Midden-Brabant de handen ineen geslagen. De ideale connectie heeft als doel de regionale economische kracht van Midden-Brabant te versterken en zichtbaar te maken voor partners in binnen- en buitenland. De focus ligt op Leisure (recreatie, toerisme en creatieve industrie), Logistics (logistiek en maintenance) en Life sciences (zorg). Bron: provincie Brabant, De ideale connectie, 5-sterrenregio en Kamer van Koophandel Brabant. 19

5 Economische structuur en ontwikkeling (COEN) De kamers van koophandel hebben meer dan 30 jaar de stand van de economie gepeild met de Enquête Regionale Bedrijfsontwikkeling (ERBO). Deze enquête werd steevast in het derde kwartaal van het jaar gehouden en onder meer in deze gids gepubliceerd. Echter ook andere organisaties hadden dergelijke monitoren (EIB, CBS, etc.) waardoor de enquêtedruk onder het bedrijfsleven steeds toenam. Om die reden hebben de kamers van koophandel, met de benoemende organisaties besloten om over te gaan tot een nieuw instrument: de Conjunctuur Enquête Nederland (COEN). Daarbij werken de kamers van koophandel nauw samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), VNO-NCW, MKB Nederland en het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid. De bedoeling is dat COEN een kwartaalmonitor wordt, waarbij in het derde kwartaal 2008 de eerste meting heeft plaatsgevonden. Hierna zal ingegaan worden op de resultaten uit het derde en vierde kwartaal van 2008 (en de verwachtingen die bedrijven hebben uitgesproken over het 1e kwartaal van 2009.) Hoe komen de COEN-scores tot stand? De scores van het Nederlandse en Brabantse bedrijfsleven worden op vier hoofdindicatoren gemeten. Deze indicatoren zijn: economische prestaties, concurrentiepositie, productie en voorraad en orderpositie. Elk van deze indicatoren bestaat weer uit drie onderliggende indicatoren, te weten: Economische prestaties: omzet, export, personeelssterkte Concurrentiepositie: Concurrentiepositie binnenland concurrentiepositie in de EU en concurrentiepositie buiten de EU Productie en voorraad: productie, productiecapaciteit en voorraad Orderpositie: ingekomen orders, orderpositie algemeen, orderpositie buitenland De score op elke indicator wordt berekend door de positieve antwoorden (stijging, toename, groot) te verminderen met de negatieve antwoorden (daling, afname, klein). Uitzondering vormen de indicatoren productiecapaciteit en voorraad, waarbij het aantal bedrijven met een normale capaciteit/voorraad wordt verminderd met het aantal bedrijven met een (te) grote of (te) kleine capaciteit of voorraad. Ontwikkeling naar sector Uit de COEN cijfers over de laatste twee kwartalen van 2008 blijkt duidelijk dat Score sectoren op omzet, export en personeel, 4e kwartaal

6 Brabant de economische crisis voelt. Wel zijn er nog verschillen tussen de sectoren te constateren. De landbouw en zakelijke dienstverlening laten een kleine plus zien in de export. Ook wat betreft de personeelssterkte is bij de zakelijke dienstverlening nog een plus te melden. De detailhandel scoorde in het derde kwartaal onder gemiddeld, maar had hoge verwachtingen voor de decembermaand, die waargemaakt werden. Het 4e kwartaal laat een positieve omzet en personeelssterkte zien. In de horeca tot slot is veel te doen geweest over de gevolgen van het rookverbod. Desondanks scoorde deze sector in het derde kwartaal op veel onderdelen boven gemiddeld. Het vierde kwartaal is voor de horeca veel minder positief en laat de omzet een negatief beeld zien. Concurrentiepositie (CP) in binnen- en buitenland (EU en buiten de EU), 3e en 4e kwartaal 2008 Met name exporterende sectoren hebben het moeilijk. De industrie, de groothandel en de transportsector, die alle drie voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van de export, laten slechte cijfers zien. De groothandel weet de schade enigszins te beperken. De zakelijke dienstverlening en de landbouw scoren als enige sectoren, in het vierde kwartaal, op de onderdelen winst, rendement en investeringen beter dan het gemiddelde van het Brabantse bedrijfsleven. In het kwartaal daarvoor was de zakelijke dienstverlening ook het meest positief gestemd. Tekort aan arbeidskrachten nog altijd knelpunt De ondernemers is gevraagd naar mogelijke belemmeringen bij de productie. Meer dan Productiebelemmeringen KvK Brabant en Nederland de helft van de bedrijven ondervindt problemen en slechts 45% kan probleemloos opereren. Het uitblijven van voldoende vraag is in het vierde kwartaal duidelijk de grootste productiebelemmering. Ruim 28% van de bedrijven geeft dit als reden op. Het gebrek aan arbeidskrachten blijft een knelpunt, maar is wel een minder groot probleem geworden in het 4e kwartaal. Ruim een op de twintig bedrijven heeft te kampen met financiële beperkingen. Vooral in de transportsector, groothandel en industrie hebben bedrijven hiermee te maken. Concurrentiepositie blijft op peil In het derde kwartaal beoordeelt zowel het bedrijfsleven in Nederland als in het kamergebied Brabant haar concurrentiepositie per saldo als licht verbeterd. In het vierde kwartaal heeft een verslechtering plaatsgevonden. Desondanks blijft de concurrentiepositie op peil. De meeste bedrijven beoordelen hun concurrentiepositie als onveranderd, zowel op de thuismarkt als op de exportmarkten. Met name de detailhandel, groothandel en landbouw hebben per saldo meer bedrijven die een verbetering in de concurrentiepositie melden. Ook de zakelijke dienstverlening is nog positief gestemd. De transportsector is duidelijk het minst tevreden over de ontwikkeling van hun concurrentiepositie. Bron: Kamer van Koophandel (COEN) 21

7 Als stedelijk netwerk vooruit Door de investeringen, vanuit Economische Zaken, in het kader van Pieken in Delta, worden mogelijkheden gecreëerd om de sterke punten te innoveren en daarin uit te blinken. Tussen deze programma s moeten verbindingen worden gelegd. Zoals de algemeen directeur van de Kamer van Koophandel Brabant in zijn voorwoord aangeeft: de steden en regio s in Brabant moeten uitgroeien tot één netwerk, metropool van competenties, mensen en samenwerking. Mede door de ondersteuning die deze gids biedt, wordt dit doel nagestreefd. De gids verschaft u inzicht in de ontwikkelingen in de markt, laat zien Geconcludeerd moet worden dat een integraal netwerk en samenwerking in de huidige economie belangrijker is dan ooit. De Kamer van Koophandel Brabant wil hierin het voortouw nemen door partijen te mobiliseren, krachten te bundelen, ambities te formuleren en ideeën te verwoorden. Dit is vastgelegd in de Brabantvisie. De kamer streeft naar meer en sterkere verbindingen om een krachtig stedelijk netwerk te creëren om gezamenlijk te kunnen concurreren. Om die concurrentiepositie van de regio sterk te houden en te verbeteren wordt ingezet op vier concrete thema s: 1. Optimale bereikbaarheid Wegennet en vaarwegen opwaarderen en knelpunten oplossen, verbeteren van regionaal openbaar vervoer en (inter)nationale spoorverbindingen, en doorontwikkelen van Eindhoven Airport. 2. Magneet voor talent Talentvolle studenten en arbeidskrachten aan Brabant binden via gemeenschappelijke promotie en ontwikkeling. 3. Synergetische clusters Innovatieve samenwerking stimuleren tussen bedrijven en toeleveranciers met opwaardering van het toeleverend MKB. 4. Georganiseerde ambities Krachten bundelen voor een aantrekkelijkere leefomgeving, betere voorzieningen, vermindering regeldruk en meer ruimte voor bedrijvigheid. Ook door de inzet van de regionaal specifieke programma s in de vorm van De ideale connectie en 5-sterrenregio, worden de handen ineen geslagen om gezamenlijk de kwaliteit van de regio s op de kaart te zetten. wat instanties, onderwijsinstellingen, gemeenten en andere bedrijven voor u kunnen betekenen. Samenwerking en uiteraard de business-to-business wordt gestimuleerd. Bovenal is deze gids een visitekaart voor de regio. Bron: Kamer van Koophandel Brabant 22