Reisverslagen van de Demersal Fish Survey (DFS) en de Sole Net Survey (SNS) 2009

Transcriptie

1 Reisverslagen van de Demersal Fish Survey (DFS) en de Sole Net Survey (SNS) 2009 Loes J. Bolle, André Dijkman-Dulkes, Thomas Pasterkamp, Marcel de Vries Intern Rapport Vestiging IJmuiden Opdrachtgever: Centrum voor Visserijonderzoek (CVO) Haringkade CP IJMUIDEN Projectnummers & BAS Code: WOT Publicatiedatum: 22 december 2009

2 IMARES is: een onafhankelijk, objectief en gezaghebbend instituut dat kennis levert die noodzakelijk is voor integrale duurzame bescherming, exploitatie en ruimtelijk gebruik van de zee en kustzones; een instituut dat de benodigde kennis levert voor een geïntegreerde duurzame bescherming, exploitatie en ruimtelijk gebruik van zee en kustzones; een belangrijke, proactieve speler in nationale en internationale mariene onderzoeksnetwerken (zoals ICES en EFARO). Dit onderzoek is uitgevoerd binnen het kader van de Wettelijke Onderzoekstaken IMARES Wageningen UR IMARES is geregistreerd in het Handelsregister Amsterdam nr , BTW nr. NL B04. De Directie van IMARES is niet aansprakelijk voor gevolgschade, noch voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van IMARES; opdrachtgever vrijwaart IMARES van aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Dit rapport is vervaardigd op verzoek van de opdrachtgever hierboven aangegeven en is zijn eigendom. Niets uit dit rapport mag weergegeven en/of gepubliceerd worden, gefotokopieerd of op enige andere manier gebruikt worden zonder schriftelijke toestemming van de opdrachtgever. A_4_3_1-V van 34 Rapportnummer

3 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Methoden Sole Net Survey (SNS) Isis Demersal Fish Survey (DFS) Isis Demersal Fish Survey (DFS) Stern Demersal Fish Survey (DFS) Schollevaar Schol en tong indices Bijlage A. Cruise Summary Report SNS Bijlage B. Cruise Summary Report DFS Rapportnummer van 34

4 Samenvatting In september oktober 2009 zijn de jaarlijkse Sole Net Survey (SNS) en Demersal Fish Survey (DFS) uitgevoerd. De SNS kon, zoals de voorgaande jaren, niet voltooid worden in 1 overweekse reis en een deel van de eerste DFS Isis week is gebruikt om de SNS af te maken. De DFS Isis heeft veel oponthoud opgelopen door technische problemen (hoofdmotor Isis). Het programma is uiteindelijk afgemaakt door het inhuren van een kotter (GO58). De programma s van de kleine schepen (Schollevaar en Stern) zijn zonder problemen afgerond. In totaal zijn er 364 trekken gedaan (SNS Isis: 51, DFS Isis & GO58: 110, DFS Stern: 122, DFS Schollevaar: 81). In dit rapport staan de reisverslagen voor elk programma en schip (DFS Isis & GO58 gecombineerd). De gegevens van de DFS en SNS worden onder ander gebruikt in de bestandsschattingen en vangstprognoses die ICES uitvoert voor de schol en tong bestanden in de Noordzee. Daarnaast zijn de gegevens bruikbaar voor diverse onderzoeksvragen over het kustecosysteem. 4 van 34 Rapportnummer

5 1. Inleiding De Demersal Fish Survey (DFS) en de Sole Net Survey (SNS) zijn 2 boomkorsurveys die jaarlijks in september oktober uitgevoerd worden in de kustwateren van Nederland, Duitsland en Denemarken. Beide surveys zijn oorspronkelijk ontworpen voor het verkrijgen van abundantie schattingen van commercieel belangrijke soorten (tong, schol en garnaal), maar worden tegenwoordig ook gebruikt voor diverse andere onderzoeksvragen. De lange tijdsreeks (sinds 1970) van gestandaardiseerde bemonsteringen en verwerking van alle visgegevens heeft veel informatie opgeleverd over (verandering in) de demersale visfauna in kustwateren. Doel van het onderzoek: Monitoring van de demersale visfauna in kustwateren (vangstaantallen, lengtesamenstelling en leeftijdssamenstelling voor platvis) Monitoring van garnalen (vangstaantallen en lengtesamenstelling in DFS) Monitoring van overige macrozoöbenthos in kustwateren (vangstaantallen) SNS: Visserij-onafhankelijke schattingen van de abundantie van jonge schol en tong (leeftijd 1-4) DFS: Visserij-onafhankelijke schattingen van de abundantie van juveniele schol en tong (leeftijd 0-1) Toepassingen resultaten: Schol en tong: recruitment en tuning indices t.b.v. de toestandsbeoordeling en vangstprognoses van de visbestanden (ICES-WGNSSK) Garnaal: abundantie schattingen t.b.v. de toestandsbeoordeling van garnaalbestanden (ICES-WGCRAN) Alle soorten: (I) aantonen van trendmatige ontwikkelingen (o.a. Quality Status Reports) (II) visfauna beschrijvingen (o.a. Fish Atlas) (III) aanleveren gegevens voor specifieke onderzoeksvragen (bijv. evaluatie scholbox) (IV) aanleveren gegevens voor diverse ICES werkgroepen (o.a. WGBEAM) 2. Methoden Voor een uitgebreide beschrijving van de methoden van deze surveys wordt verwezen naar het Handboek Surveys ( en naar het reisprogramma van de DFS/SNS Rapportnummer van 34

6 3. Sole Net Survey (SNS) Isis 3.1 Algemeen Project: WOT Surveys - SNS Projectnummer: (Deel)Projectleider: L.J. Bolle Reisleider (verslag): L.J. Bolle (week 38-39) & T. Pasterkamp (week 40) Opstappers: H. Wiegerinck Weeknummers en jaar: week 38-40, 2009 Plaatsen, data en tijden van vertrek en binnenkomst: Uit (haven) Datum Tijd Binnen (haven) Datum Tijd IJmuiden uur Helgoland uur Helgoland uur IJmuiden uur IJmuiden uur IJmuiden uur 3.2 Verslag Afwijkingen ten opzichte van het vaarprogramma Op maandag 14 september is niet uitgevaren vanwege het slechte weer. De survey kon niet afgemaakt worden in week vanwege aanhoudend veel wind. De SNS is afgemaakt op maandag en dinsdag in week 40 (stond gepland als 1 e DFS week). Op woensdag is in IJmuiden omgetuigd naar DFS. Vistuig Gevist werd met een 6m boomkor voorzien van een tongennet met 4 wekkerkettingen. De vistijd is 15 minuten. Er is dit jaar gevist met 2 nieuwe netten (bakboord en stuurboord). Schade aan materiaal Netten: niet noemenswaardig CTD (minisonde): In week 39 is het batterijcompartiment van de PVC buis gebarsten. Dit is provisorisch gerepareerd aanboord en de rest van de week zijn goeie metingen gedaan. Na de overweekse reis is de PVC buis vervangen en de CTD was op tijd klaar om in week 40 weer aanboord te gaan. Verloop van de reis Week 38 Opstapper : Hanz Wiegerinck Reisleider : Loes Bolle Dinsdagmorgen uitgevaren vanuit IJmuiden en begonnen aan de IJmuiden raai (630); 3 van de 6 stations gedaan. Daarna doorgestoomd naar de Scheveningen raai (640) en alle 4 stations gedaan. Op woensdag 4 van de 5 stations van de Texel raai (660) bevist. De raai kon niet afgemaakt worden vanwege de weersomstandigheden. Omdat ook de voorspellingen slecht waren is er s nachts naar de Esbjerg raai gestoomd. Donderdag alle 6 stations van de Esbjerg raai (601) bemonsterd. Vrijdag alle 4 stations van de Sylt raai (603) en 2 stations van de Helgoland raai (602) bemonsterd. Vrijdagavond binnengelopen op Helgoland. De hele week m.u.v. vrijdag was er veel wind (meestal 5bft, soms 4 of 6bft). Week 39 Opstapper : Hanz Wiegerinck Reisleider : Loes Bolle Zondagavond uur uitgevaren vanuit Helgoland. Maandagmorgen de Helgoland raai (602) afgemaakt (2 stations). Maandagmiddag de Borkum raai gedaan (605, 4 stations) en maandagavond nog 1 station van de 6 van 34 Rapportnummer

7 Norderney raai (608) bevist. Op dinsdag de resterende 4 stations van de Norderney raai bemonsterd. s Nachts voor anker achter de Engelsman plaat in de Waddenzee vanwege het slechte weer. Weersvoorspellingen voor woensdag waren slecht, maar woensdagmorgen bleek het mee te vallen. Weer naar buiten gestoomd en 5 van de 8 stations op de Terschelling raai (607) kunnen bemonsteren. De raai kon niet afgemaakt worden vanwege een toename van de wind. s Nachts naar IJmuiden gestoomd. Binnen in IJmuiden op donderdagmorgen om ca De hele week was er veel wind (meestal 5bft, soms 4 of 6bft). Week 40 Opstapper : Hanz Wiegerinck Reisleider : Thomas Pasterkamp Maandag omstreeks het middaguur uitgevaren uit IJmuiden. Eerst de IJmuiden raai afgemaakt (630, 3 stations over) en s avonds de laatste trek van de Texel raai (660) gedaan. s Nachts naar het noordelijkste station van de Klaverbank raai gestoomd en dinsdag (voor de wind en voor de middag) deze raai bemonsterd (606, 4 stations). s Middags de Terschelling raai afgemaakt (607, 3 stations over). Binnen in IJmuiden om ca op woensdagmorgen. Woensdag is er omgetuigd van SNS naar DFS. Beide dagen was er redelijk veel wind (4-6bft). Beschrijving vangst Algemeen Het vangstbeeld aanboord leek te wijzen op minder (maatse) tong dit jaar in vergelijking met vorig jaar. De scholvangsten leken ongeveer hetzelfde te zijn als vorig jaar. Opvallend verandering t.o.v. voorgaande jaren waren de geringe hoeveelheid kabeljauw en de afwezigheid van maatse mullen. Bijzonderheden 1 hondshaai in trek 48 Gebruikte sample-id s Week 38: t/m Week 39: t/m Week 40: t/m CTD waarnemingen voor samples t/m Verzamelde monsters en gegevens Er zijn in totaal 51 trekken gedaan (zie figuur 3.1) Er zijn in totaal 1568 vissen gesneden voor het verzamelen van otolieten (zie tabel 3.1). Per trek werd de vangst uitgezocht, alle vissen gemeten en alle overige benthos geteld (in totale vangst of subsample). De soortensamenstelling is weergegeven in tabel 3.2. Er zijn CTD (minisonde nr ) gegevens verzameld voor alle trekken. De CTD registreerde: conductivity, temperatuur, diepte en zuurstof. De zuurstof sensor (erg gevoelig) heeft niet goed gewerkt in een aantal trekken. Er is 1 adderzeenaald gevangen en bewaard (verzoek C. van Damme, IMARES). Er zijn een aantal sepiola s gevangen en bewaard (verzoek I. de Boois, IMARES) Er zijn DNA monsters (fin-clippings) verzameld van tarbot en griet (alleen in week 38-39) (verzoek S. van Damme, ILVO, België) Opmerkingen voor intern gebruik Bepaling rijpheidstadia bij jonge vissen lastig indien opstappers hier niet in getraind zijn. Problemen met batterij compartiment van minisonde Rapportnummer van 34

8 Tabel 3.1. Overzicht snijmonsters SNS 2009 Gebied schol tong schar bot griet tarbot totaal Figuur 3.1. Trekposities SNS van 34 Rapportnummer

9 Tabel 3.2: Soortenlijst SNS 2009 NODC code Wetenschappelijke naam Nederlandse naan Totaal in 51 trekken Anthozoa Zeeanemonen Alcyonium digitatum Dodemansduim Aphrodita aculeata Fluw elen zeemuis Buccinum undatum Wulk Hinia reticulata Gevlochten fuikhoorn Spisula sp. Spisula Spisula elliptica Ovale strandschelp Mactra corallina Grote strandschelp Ensis sp. Ensis Donax vittatus Zaagje Venus sp. Venus Sepiola sp. Sepiola Loligo sp. Loligo Loligo subulata Dw ergpijlinktvis Crangon crangon Gew one garnaal Crangon allmanni Allmangarnaal Pagurus sp. Heremietkreeftjes Macropodia rostrata Hooiw agenkrab Corystes cassivelaunus Helmkrab Cancer pagurus Noordzeekrab Carcinus maenas Strandkrab Liocarcinus depurator Blauw pootzw emkrab Liocarcinus holsatus Gew one zw emkrab Necora puber Fluw elen zw emkrab Alcyonidium diaphanum Hanenkam Flustra foliacea Bladachtig hoornw ier Astropecten irregularis Kamster Asterias rubens Zeester Ophiura ophiura Slangster Psammechinus miliaris Zeeappel Spatangus purpureus Purperen zeeklit Echinocardium cordatum E. cordatum Ascidiacea Zakpijp Scyliorhinus canicula Hondshaai Clupea harengus Haring Sprattus sprattus Sprot Gadus morhua Kabeljauw Enchelyopus cimbrius Vierdradige meun Trisopterus luscus Steenbolk Merlangius merlangus Wijting Gaidropsarus vulgaris Driedradige meun Ciliata mustela Vijfdradige meun Syngnathus rostellatus Kleine zeenaald Syngnathus acus Grote zeenaald Entelurus aequoraeus Adderzeenaald Trigla lucerna Rode poon Eutrigla gurnardus Grauw e poon Myoxocephalus scorpius Zeedonderpad Agonus cataphractus Harnasmannetje Liparis liparis Slakdolf Cyclopterus lumpus Snotolf Trachurus trachurus Horsmakreel Mullus surmuletus Mul Echiichthys vipera Kleine pieterman Ammodytes sp. Ammodytes Hyperoplus lanceolatus Smelt Callionymus lyra Pitvis Callionymus reticulatus Rasterpitvis Pomatoschistus sp. Grondel Psetta maxima Tarbot Scophthalmus rhombus Griet Arnoglossus laterna Schurftvis Limanda limanda Schar Microstomus kitt Tongschar Platichthys flesus Bot Pleuronectes platessa Schol Solea vulgaris Tong Buglossidium luteum Dw ergtong 2160 Rapportnummer van 34

10 4. Demersal Fish Survey (DFS) Isis 4.1 Algemeen Project: WOT Surveys - DFS Projectnummer: (Deel)Projectleider: L.J. Bolle Reisleider (verslag): T. Pasterkamp Opstappers: K. Groeneveld, T. Leijzer, G. Rink Weeknummers en jaar: week 40 t/m 45, 2009 Plaatsen, data en tijden van vertrek en binnenkomst: Uit (haven) Datum Tijd Binnen (haven) Datum Tijd IJmuiden Scheveningen Scheveningen Helgoland Helgoland Lauwersoog Lauwersoog IJmuiden Stellendam IJmuiden Verslag Afwijkingen ten opzichte van het vaarprogramma In week 40 is eerst de SNS afgemaakt. Op woensdag is er omgetuigd en op donderdag is er aan de DFS bemonstering begonnen. Door problemen met de hoofdmotor van de Isis is in week 45 een kotter (GO58) ingehuurd om het DFS programma af te maken. De 2 extra trekken bij de Terschellingraai zijn komen te vervallen. Vistuig en apparatuur Standaard opgetuigde 6 meter garnalenkor met 1 wekker. CTD op de bovenzijde van het net Schade aan materiaal Tuigen: Beperkte schade aan netten in week 40, aanboord gerepareerd. Schade aan netten in week 45, in Scheveningen gerepareerd. CTD: In week 41 is er water in batterijkamer van de CTD gelopen, data van die dag onbruikbaar Verloop van de reis Week 40 Opstapper : Hanz Wiegerinck Reisleider : Thomas Pasterkamp : Omtuigen SNS naar DFS : Om 0830 uitgevaren uit IJmuiden, terug met rommel in de schroef. Om 1345 opnieuw uitgevaren, NW 4-5, gebied 402: 3 trekken, netten beschadigd. Om 1845 binnen in Scheveningen. Week 41 Opstapper : Kees Groeneveld Reisleider : Thomas Pasterkamp : Om 1200 uitgevaren uit Scheveningen, ZZW3, gebied 402, 6 trekken incl. de 3 extra trekken verder uit de kust. Geen bijzonderheden : Om 0800 begonnen met vissen, gebied 404, Z4-5. I.v.m. de toenemende wind de buitenste 3 extra trekken voorlopig overgeslagen. 10 trekken, geen bijzonderheden. 10 van 34 Rapportnummer

11 071009: Om 0800 begonnen met vissen, gebied 404 afgemaakt (6 trekken) daarna door naar gebied 405 (3 trekken). Wind: NW4. Bijzonderheden: 1 dikrugtong, uitlezen CTD lukt niet, water in batterijkamer van CTD : Om 0830 begonnen met vissen, zonder CTD, eerst gebied 407 (6 trekken), elke trek iets kabeljauw. Daarna gebied 406 (1 trek). Om 1530, door toenemende wind (NW6) gedwongen te stoppen, wachten op beter weer. Bijzonderheden: CTD schoongemaakt, gedroogd (met dank aan Rob Cornelissen) en uitgelezen, data van gisteren blijken onbruikbaar : Om 0800 begonnen met vissen, beter weer, CTD weer te gebruiken, gebied 406, 8 trekken, geen bijzonderheden. Om 1700, richting Helgoland gestoomd, aankomst Week 42 Opstapper : Kees Groeneveld Reisleider : Thomas Pasterkamp : Om 0000uur, N6-7, voorlopig nog niet uitgevaren en wachtend op beter weer. Om 1400 NNW4, uitgevaren, gebied 406, 3 trekken, geen bijzonderheden : Om 0800 begonnen met vissen, NO3, 4 trekken in gebied 406 gedaan. Laatste trek in gebied 406 (Elbe monding) overgeslagen i.v.m. problemen met moeilijke grond in het verleden en ook recentelijk tijdens de BTS survey. 5 trekken in gebied 405 gedaan : Om 0800 begonnen met vissen, N3-4. gebied 405, 7 trekken, geen bijzonderheden : Om 1000 binnen gelopen in Lauwersoog. Week 43 Opstapper : Twan Leijzer Reisleider : Thomas Pasterkamp : reparatie hoofdmotor Isis : Om 1100 vertrokken uit Lauwersoog, motor nog niet optimaal, harder dan 6 mijl stomen gaat niet, NO5 gebied 404, 4 trekken : Om 0800 begonnen met vissen, O5-6, 10 trekken in gebied 404, en 1 trek in gebied 403, geen bijzonderheden : Om 0800 begonnen met vissen, ZO3-4, gebied 403, 10 trekken, geen bijzonderheden : Om 1000 binnen gelopen in IJmuiden Week 44 Reparatie hoofdmotor ISIS (blijkt langer te gaan duren dan gepland). Geen bemonsteringen Week 45 Opstapper : Gerrit Rink Reisleider : Thomas Pasterkamp : Om 1100 vetrokken uit Stellendam met de GO58, CTD niet meegenomen i.v.m. vreemd schip en weinig positieve weerberichten, ZW4-5,gebied 401, 6 trekken, geen bijzonderheden. Om 1900 binnen in Neeltje Jans : Om 0730 vetrokken, Z5, gebied 401, 9 trekken, geen bijzonderheden. Om 1900 in Stellendam : Om 0800 vetrokken uit Stellendam, W5, gebied 401 (1 trek) en gebied 402 (7 trekken). Bijzonderheden: Trek (binnenstation ten zuiden van Scheveningen) ongeldig i.v.m. stuk net, gerepareerd in Scheveningen. Om 1930 binnen in IJmuiden : Om 0800 vertrokken uit IJmuiden, ZZW3, gebied 403, laatste trek (binnenstation ten noorden van IJmuiden) gedaan, geen bijzonderheden. Om 1000 terug in IJmuiden, aftuigen en opruimen GO58 Gebruikte sample-id s: Week 40: t/m Week 41: t/m Week 42: t/m Week 43: t/m Week 45: t/m Rapportnummer van 34

12 Verzamelde monsters en gegevens In totaal zijn er 110 trekken gedaan (zie figuur 4.1). Er zijn 957 vissen gesneden voor het verzamelen van otolieten (zie tabel 4.1). Per trek werd de vangst uitgezocht, alle vissen en garnalen gemeten en alle overige benthos geteld (in totale vangst of subsample). Hydrografische data werden verzameld met een datalog CTD (minisonde serienr ). CTD gegevens zijn niet beschikbaar voor de GO58 trekken (week 45) en voor een aantal Isis trekken (zie verloop van reis), wegens technische problemen. Extra programma: Alle gevangen sepiola s zijn in potjes gegaan met 96% alcohol. In totaal slechts vijf stuks. Van het ILVO en de WGCRAN was het verzoek gekomen om garnalen monsters te verzamelen voor contaminanten en genetische analyses. In elk gebied zijn hiervoor 4 monsters ingevroren. Opmerkingen voor intern gebruik Water in de batterijkamer van de CTD blijft een terugkerend probleem, ook in 2008 hebben we hier al mee te maken gehad. Jammer blijft ook dat in week 44 (goede weersomstandigheden) te lang werd gewacht met het zoeken naar een vervangend schip, terwijl de mogelijkheden daarvoor er wel waren. Er zijn in totaal 3 extra (diepere) trekken gedaan. Het onderscheid van deze trekken met het standaard stationsnet bij invoer in Billie is gedaan in het AREA_CODE veld: hier staat xtra i.p.v. bijvoorbeeld 401. Tabel 4.1: Overzicht snijmonsters DFS-Isis 2009 Gebied schol tong schar bot griet tarbot Totaal van 34 Rapportnummer

13 Figuur 4.1. Trekposities DFS-Isis 2009 Rapportnummer van 34

14 5. Demersal Fish Survey (DFS) Stern 5.1 Algemeen Project: WOT Surveys - DFS Projectnummer: (Deel)Projectleider: L.J. Bolle Reisleider (verslag): M. de Vries Opstappers: D. Benden, J.A. van Willigen, G.J. Rink Weeknummers en jaar: 36 t/m 40, 2009 Plaatsen, data en tijden van vertrek en binnenkomst: Uit (haven) Datum Tijd Binnen (haven) Datum Tijd Makkum 31 aug 09 11:30 Kornwederzand 3 sept 09 12:00 Makkum 7 sept 09 10:00 Harlingen 10 sept 09 20:00 Harlingen 14 sept 09 11:30 Lauwersoog 17 sept 09 19:00 Lauwersoog 21 sept 09 11:30 Eemshaven 24 sept 09 17:00 Eemshaven 28 sept 09 12:00 Makkum 2 okt 09 10: Verslag Afwijkingen ten opzichte van het vaarprogramma De trek van het Stortemelk kon door slecht weer niet worden bevist. Aan het begin van de survey is contact gezocht met Jan Schot, schipper van de ZZ-7, die een mosselperceel in het Oosterom heeft dat in de geul doorloopt (O11-O13, kaart 2009). Hij had twee jaar geleden commentaar op ons visbestek omdat het door zijn mosselperceel loopt. Hoewel er een goed gesprek werd gevoerd met begrip aan beide kanten wilde hij toch liever niet dat we door zijn perceel zouden vissen ondanks dat wij alleen in de geul vissen. We respecteren zijn wens en hebben de betreffende trek niet gedaan. De trek van de Koffiebonenplaat onder Terschelling, aan de oostkant, kon volgens de schipper van de Stern niet worden bevist doordat het daar erg droog geworden is. De trek in de Dollard onder Emden is verlegd van de buitenbocht naar de binnenbocht aangezien de afgelopen jaren in de buitenbocht veel rommel werd gevangen en regelmatig werd vastgelopen. Vistuig en apparatuur Standard opgetuigd 3 meter garnalenkor met 1 wekker. Op de bovenkap bij de bovenpees is de datasonde (CTD) geplaatst in een hiervoor in het net ingeboet zakje. Schade aan materiaal Er is vrijwel geen schade aan de vistuigen ontstaan. De paar kleine gaten die in het net ontstonden werden direct aan boord hersteld. Verloop van de reis Week 36 Opstapper : Daniel Benden Reisleider : Marcel de Vries Maandag 31 augustus: Door ziekte in de voorgaande week moesten er door de reisleider nog wat voorbereidingen worden getroffen zodat wat later werd vertrokken uit IJmuiden. Om half twaalf werd uit Makkum 14 van 34 Rapportnummer

15 vertrokken en 5 trekken in het Verversgat, Dove Balg en Javaruggen gedaan. Het was goed weer, zon en weinig wind. Er werd niet zo veel gevangen. Voor de nacht werd in Den Oever afgemeerd. Dinsdag 1 september: In de morgen begonnen onder de Afsluitdijk maar er werd zeer veel groen (zeesla) gevangen waardoor het net niet goed viste (blazen). Ook in het Visjagersgaatje en Wierbalg werden deze problemen ondervonden. Een aantal trekken waren daardoor invalid. Nadat de vloed ging lopen en het groen wat de platen op dreef ging het beter. Er werd niet veel vis gevangen. Er werden in totaal 11 trekken gedaan waarna naar de Breesem werd gestoomd. Voor het wantij werd voor anker gegaan halverwege de avond. In de morgen was het weer goed maar in de middag was er meer wind. Woensdag 2 september: Na het wantij te zijn gepasseerd werd in het gebied bij de Cocksdorp opnieuw veel groen gevangen waaroor het vissen bemoeilijkt werd. In de diepere trekken werd minder groen gevangen. In de middag werd met de vloed opnieuw begonnen met de minder diepe trekken wat ook nu beter ging. De vangsten waren ook in de gebied klein. Om 21:00 uur werd terug over het wantij gevaren waarna om 22:00 uur voor anker werd gegaan. Het was goed weer, wel wat wind en fris. Donderdag 3 september: Er stond deze dag een harde wind, kracht 7 tot 8, uit het zuidwesten waardoor vissen in het gebied van de Texelstroom niet mogelijk bleek. Er werd richting Kornwederzand gestoomd waar de omstandigheden niet veel beter waren. De reisleider besloot in overleg met de schipper de visserij voor deze week te staken aangezien er voor de volgende dag opnieuw veel wind werd voorspeld. De opstappers van Imares gingen om 14:00 uur van boord, de bemanning bleef aan boord t/m vrijdag. Week 37 Opstapper : Daniel Benden Reisleider : Marcel de Vries Maandag 7 september: Om 10:00 uur werd uit Makkum vertrokken en buiten Kornwederzand werd direct een trek in de Boontjes gedaan. In de Dove Balg, Javaruggen en Texelstroom werd deze week verder gevist waarna in Oudeschild werd afgemeerd. De vangsten waren iets minder slecht dan vorige week. Dinsdag 8 september: Om 08:00 uur werd uit Oudeschild vertrokken en direct naar het Molengat gestoomd waar de eerste trek werd gedaan. Vervolgens werd via het Schulpengat en de Mok richting de Wierbalg gestoomd waar vorige week een trek was blijven liggen. Via de Texelstroom werd naar het Scheurrak gestoomd en gevist. In het begin van de avond werd voor anker gegaan in het Scheurrak. De vangsten waren vandaag wisselend maar niet erg groot. De afgelopen twee dagen was het erg mooi weer. Woensdag 9 september: Om 08:00 uur werd van de ankerplaats vertrokken en nog één trek gedaan in het Scheurrak, vervolgens werd er in het Molenrak, de Boontjes, Kimstergat en Blauwe Slenk gevist. Het weer is redelijk, een bries uit het Noorden en bewolkt. De vangsten waren deze dag best goed. Er werd aardig wat jonge schol en af en toe ook wat jonge tong gevangen. Het plan om naar Vlieland te gaan kon door de noordenwind kracht 5 en het weerbericht voor donderdag niet doorgaan zodat naar Terschelling werd uitgeweken. Donderdag 10 september: Om 08:00 uur werd uit Terschelling vertrokken en we kunnen direct vissen in het Schuitengat, vervolgens in het Oosterom waar we de trek van de ZZ-7 laten liggen. Zie aantekening bij afwijkingen t.o.v. het vaarprogramma. Verder werden de trekken in de Slenk, de West- en Oostmeep gedaan. In de Westmeep werd ca. 140 liter mosselzaad gevangen, dat is wel bijzonder. Vervolgens werd naar het Inschot gestoomd waar ook twee trekken werden gedaan. Om 20:00 uur werd in Harlingen afgemeerd waarna er nog veel werk te doen was. Vrijdag 11 september: In de morgen werd nog flink gewerkt aan het invoeren en later naar huis gereden. Week 38 Opstapper : Jan van Willigen Reisleider : Marcel de Vries Maandag 14 september: Om 11:30 uur werd uit Harlingen vertrokken en na het passeren van de sluis (wat enige tijd duurde) werd naar de Vliestroom gestoomd. In de Vliestroom werden twee trekken gedaan waarna naar Vlieland werd gestoomd. Er stond een harde noordoosten wind, kracht 6 tot 7. Dinsdag 15 september: Vanmorgen werden de twee trekken in de Vliesloot en de Vlielanderbalg gedaan. Er werd veel garnaal maar niet veel vis gevangen. Ook vandaag veel wind uit het noordoosten, de trek in het Stortemelk kon niet gedaan worden. Er werd daarom richting Terschelling gestoomd. Het programma in dit gebied was af en het volgende hoogwater was pas om acht uur die avond zodat we niet verder konden. Aangezien voor anker liggen met slecht weer geen pretje is werd aan het begin van de middag Terschelling binnengelopen. Woensdag 16 september: Om 06:15 uur werd uit Terschelling vertrokken en via het Oosterom naar het wantij gestoomd. Na de trek op de droogte van het Oosterom te hebben gedaan werd het wantij vlot gepasseerd. De Rapportnummer van 34

16 trek bij de Koffiebonenplaat zou niet meer kunnen en zo werd over het volgende wantij richting Ameland gestoomd. Vervolgens werd vrijwel het gehele gebied onder Ameland bevist. De vangsten waren hier gemiddeld een stuk beter dan in het westelijke deel van de Waddenzee. Regelmatig werden aardige vangsten jonge schol en tong gedaan. Het weer was ook aardig opgeknapt. Wel werd er veel gebaggerd in het Veerbotengat, waar met het vissen nogal hinder van ondervonden werd door de slappe grond en modder. Aan het begin van de avond werd in de Zuiderspruit voor anker gegaan. Donderdag 17 september: Om 08:00 uur werd direct begonnen met de laatste twee trekken in dit gebied. Vervolgens werden de twee wantijen, met tussendoor een trek, onder en ten zuidoosten van Ameland vlot gepasseerd zodat deze dag het gebied bij Schiermonnikoog bemonsterd kon worden. De vangsten waren ook deze dag heel redelijk. Wel werd tijdens de laatste trek een grote hoeveelheid prut gevangen waardoor het uitzoeken nogal lang duurde. Aan het begin van de avond werd in Lauwersoog afgemeerd. Vrijdag 18 september: In de morgen werd nog flink gewerkt aan de administratie en in de middag werd naar huis gereden. Week 39 Opstapper : Gerrit Rink Reisleider : Marcel de Vries Maandag 21 september: Om half twaalf werd uit Lauwersoog vertrokken richting het wantij onder Schiermonnikoog. In de middag werden de trekken van de Lauwers gedaan. De buitenste trek was nog even flink slingeren door de westenwind, kracht 5. De vangsten waren niet zo groot wat betreft de vis. Wel werd er aardig garnaal gevangen. Aan het begin van de avond werd voor anker gegaan. Dinsdag 22 september: Deze dag werd het voormalig LNV-bestek 5b2 garnaal bemonsterd. Er werd op diepte in hetzelfde gebied bevist waarbij twaalf trekken van 7,5 minuut gedaan werden (werd als acht minuten in Billie Turf ingevoerd). De vangsten waren redelijk. Door de harde stroom raakte het net één maal flink in de war, gelukkig was er geen schade. Na de laatste trek werd naar de Zuid Oost Lauwers gestoomd waar bij het Boschwad voor anker werd gegaan. Er stond weer een flinke wind vandaag, ZW 5 later 6. Woensdag 23 september: Vanmorgen bleek het tij ongunstig voor de trek in het Boschwad. Voor de vloed werd richting het wantij van de Warfumerlaag onder Rottum gevist. De vangsten van vis waren niet groot, wel weer veel garnalen. Het wantij werd vlot gepasseerd door de hoge waterstand en vervolgens werd in de middag direct naar het Duitse Wad gestoomd waar nog 4 trekken werden gedaan. Ook hier niet zo veel vis. Aan het begin van avond werd weer voor anker gegaan. Ook deze dag stond er weer vrij veel wind, west 6. Donderdag 24 september: Om 08:00 uur werd van de ankerplaats vertrokken en direct weer met vissen begonnen. Onder het eiland Juist werden een paar enorme kluiten veen gevangen waardoor de trek over gedaan moest worden. De vangsten waren in de ochtend niet zo groot. In de middag werd weer naar de Eems gestoomd waar nog 3 trekken gedaan konden worden, waar ook niet zo veel vangst in zat. In de avond werd in Eemshaven afgemeerd. Week 40 Opstapper : Gerrit Rink Reisleider : Marcel de Vries Maandag 28 september: Om 12:00 uur vertrokken uit Eemshaven. Er stond een noordwesten wind, kracht 5 tot 6 waardoor het even flink slingeren was om bij Borkum te komen waar deze dag de eerste trekken gedaan werden. De vangsten waren klein met uitzondering van de trek in het Emshorngat waar wat meer vis en garnaal gevangen werd. Aan het begin van de avond werd weer in Eemshaven afgemeerd. Dinsdag 29 september: Om uur werd uit Eemshaven vertrokken naar de Bocht van Watum waar aardige vangsten jonge vis werden gedaan. Ook de andere trekken die in de Eems gedaan werden gaven een beter beeld dan maandag. Deze dag was het weer matig met veel miezerige regen. Om 18:00 uur werd in Delfzijl afgemeerd. Van deze dag ontbreken de CTD gegevens doordat de batterijen te laat werden verwisseld, in de morgen werd nog een ruim voltage aangegeven. Wel werd de watertemperatuur van het echolood gebruikt. Deze is verglijkbaar met de temperatuur van de datasonde. Woensdag 30 september: Om 08:00 uur gaan varen naar de Dollard waar nog drie trekken werden gedaan. Met name de eerste trek gaf een aardige hoeveelheid jonge schol. De tweede trek werd verlegd t.o.v. voorgaande 16 van 34 Rapportnummer

17 jaren van de buiten naar de binnenbocht aangezien hier de afgelopen jaren steeds werd vastgelopen. In de laatste trek zat vreemd genoeg aardig wat vis maar niet één scholletje. Vervolgens werd weer richting Delfzijl gestoomd waar naar binnen toe geschut werd en richting Makkum werd gestoomd. Beschrijving vangst Algemeen Schol: in het gehele Wad aanwezig maar gemiddeld minder dan vorig jaar. Vrijwel alleen 0-jarigen gevangen. Tong: op veel plaatsen in het Wad aanwezig in kleine hoeveelheid en vaak op prutterige bodem. Lijkt opnieuw minder dan het vorige jaar. Vrijwel alleen 0-jarigen gevangen. Schar: vrijwel niet aanwezig. Slechts enkele, kleine, exemplaren gevangen. Zeker weer minder dan het voorgaande jaar. Bot: komt op veel plekken in het Wad voor maar lijkt zich meer in het oostelijk Wad op te houden. Alleen in de Eems wat meer 1- of 2-jarige exemplaren. Gemiddeld gelijk of iets minder dan vorig jaar. Griet: slechts enkele kleine exemplaren gevangen, minder dan vorig jaar. Tabot: slechts één klein exemplaar gevangen. Kabeljauw: niet veel van gevangen, weer minder dan vorig jaar. Wijting: duidelijk minder dan vorig jaar maar wel regelmatig waargenomen. Bijzonderheden Geen Gebruikte sample-id s: Week 36: tot en met Week 37: tot en met Week 38: tot en met Week 39: tot en met (waarvan 12 trekken pgm_code= LNV5bG) Week 40: tot en met Verzamelde monsters en gegevens In totaal zijn er 122 DFS trekken gedaan (zie figuur 5.1). Er 663 vissen gesneden voor het verzamelen van otolieten (zie tabel 5.1). Per trek werd de vangst uitgezocht alle vissen en garnalen gemeten en alle overige benthos geteld (in totale vangst of subsample). De soortensamenstelling is weergegeven in tabel 5.2. Hydrografische data werden voor elke trek verzameld met een datalog CTD (datasonde, serie-nr week in 36 en in week 37 t/m 40). Extra programma: voormalig LNV 5b2 garnaal bestek Y (de Spruit; zuidoost van Schiermonnikoog) werd in week 39 uitgevoerd (12 trekken). Opmerkingen voor intern gebruik Geen Tabel 5.1: Overzicht snijmonsters DFS-Stern 2009 Gebied schol tong schar bot griet tarbot Totaal Rapportnummer van 34

18 Figuur 5.1. Trekposities DFS-Stern van 34 Rapportnummer

19 Tabel 5.2: Soortenlijst DFS-Stern 2009 NODC code Wetenschappelijke naam Nederlandse naan Totaal in 122 trekken Aurelia aurita Oorkw al Anthozoa Zeeanemonen Pleurobrachia pileus Ribkw al Buccinum undatum Wulk Mytilus edulis Mossel Modiolus modiolus Paardemossel Crassostrea gigas Japanse Oester Anodonta sp. Zw anemossel Cerastoderma edule Kokkel Ensis sp. Ensis Macoma balthica Nonnetje Barnea candida Witte boormossel Loligo subulata Dw ergpijlinktvis Palaemon sp. Steurgarnaal Pandalus montagui Ringsprietgarnaal Crangon crangon Gew one garnaal Pagurus sp. Pagurus sp Cancer pagurus Noordzeekrab Carcinus maenas Strandkrab Liocarcinus holsatus Gew one zw emkrab Asterias rubens Zeester Ophiura ophiura Slangster Ascidiacea Zakpijp Lampetra fluviatilis Rivierprik Anguilla anguilla Aal Clupea harengus Haring Sprattus sprattus Sprot Osmerus eperlanus Spiering Gadus morhua Kabeljauw Trisopterus minutus Dw ergbolk Trisopterus luscus Steenbolk Merlangius merlangus Wijting Ciliata mustela Vijfdradige meun Zoarces viviparus Puitaal Gasterosteus aculeatus Driedoornige stekelbaars Syngnathus rostellatus Kleine zeenaald Syngnathus acus Grote zeenaald Trigla lucerna Rode poon Myoxocephalus scorpius Zeedonderpad Agonus cataphractus Harnasmannetje Liparis liparis Slakdolf Cyclopterus lumpus Snotolf Mullus surmuletus Mul Dicentrarchus labrax Zeebaars Echiichthys vipera Kleine pieterman Pholis gunnellus Botervis Ammodytes sp. Ammodytes Hyperoplus lanceolatus Smelt Callionymus lyra Pitvis Pomatoschistus sp. Grondel Psetta maxima Tarbot Scophthalmus rhombus Griet Arnoglossus laterna Schurftvis Limanda limanda Schar Microstomus kitt Tongschar Platichthys flesus Bot Pleuronectes platessa Schol Solea solea Tong 968 Rapportnummer van 34

20 6. Demersal Fish Survey (DFS) Schollevaar 6.1 Algemeen Project: WOT Surveys - DFS Projectnummer: (Deel)Projectleider: L.J. Bolle Reisleider (verslag): H.J.A. Dijkman Dulkes Opstapper: P. Groot Weeknummers en jaar: 37 t/m 39, 2009 Plaatsen, data en tijden van vertrek en binnenkomst: Uit (haven) Datum Tijd Binnen (haven) Datum Tijd Hansweert :00 Hansweert :00 Hansweert :00 Yerseke :00 Yerseke :00 Yerseke : Verslag Afwijkingen ten opzichte van het vaarprogramma Geen Vistuig en apparatuur Standard opgetuigd 3 meter garnalenkor met 1 wekker. Op de bovenkap bij de bovenpees is de datasonde (CTD) geplaatst in een hiervoor in het net ingeboet zakje. Net aan stuurboordkant opgebonden aan de pijp. Schade aan materiaal 1 net kapot. Verloop van de reis Week 37 Opstapper : Peter Groot Reisleider : Andre Dijkman Maandag : Vroeg vertrokken naar Hansweert alwaar na de lunch direct begonnen is met vissen op de Westerschelde, vandaag 3 trekken gedaan. Dinsdag : Vanochtend al vroeg opgestoomd naar Vlissingen om de buitentrekken te gaan doen. Vandaag is het bijzonder mooi weer zodat we verwachten daar volop te kunnen vissen. We vangen veel kleine tong en ook wat zeer kleine schar. Wat opvalt, is dat er geen zeebaars gevangen wordt, ook de haring was in voorgaande jaren talrijker. De zesde trek moeten we als invalid laten gaan doordat de kuil vol (circa 10 manden) met kleine zeesterren zit. Hierdoor is het onmogelijk om de netten scheep te krijgen en moet de kuil opengesneden worden. Op de plek van trek 9, waar we vorig jaar een behoorlijke lading mosselen vingen, vangen we nu nagenoeg niets. Woensdag : Er staat vandaag behoorlijk meer wind, maar gelukkig hebben we gisteren de meest verre zee trekken gedaan. We besluiten om trek 11 zowel in als tegen tij te vissen om zo te kijken wat de vangst verschillen zouden zijn. Dit blijkt aanzienlijk! Voor tij hebben we zeer veel lege schelpen, zeker 100 liter, terwijl we tegen tij maar 10 liter vangst hebben. Er zit tegen tij wel meer grote tong in. Soms kunnen we hier op de Zeeuwse stromen niet tegen tij in vissen vanwege de grote stroming. Donderdag : Weer een winderige dag, trek 22 geeft veel (3 tot 4 honderd) kleine tong, die ook echt nog klein zijn, 6 tot 8 cm. Vandaag 7 trekken kunnen doen. Het westelijk deel van de Westerschelde is nu af. 20 van 34 Rapportnummer

21 Week 38 Opstapper : Peter Groot Reisleider : Andre Dijkman Maandag : Vandaag is het nog redelijk weer. We kunnen 4 trekken doen in de buurt van Hansweert. Er zitten in trek 28 weer een paar kleine zeebaarsjes. Dinsdag : De laatste dag op de Wester schelde. In trek 30 meteen een aantal tongen. Trek 32 geeft toch nog een hoop kleine zeebaars. (50 stuks van 6 tot 10 cm). s Avonds stomen we over naar de Oosterschelde. Woensdag : Meteen begonnen op de Oosterschelde. 8 trekken kunnen doen, waarvan in de middag trek 42 en 43 zonder wekker ketting zijn gevist ivm de vele oesters die hier liggen. Hierdoor weten we het net heel te houden. Omdat de lijn van de secchi schijf te kort is hebben we deze vandaag verlengd. Het doorzicht op de Oosterschelde is behoorlijk helder (3-5 meter) en dat willen we op de decimeter nauwkeurig kunnen vastleggen. Het valt op dat in trek 44 veel, een emmer, grotere schol zit, 15 tot 28 cm. Ook vangen we voor het eerst een paar grotere scharren. Voor de rest zijn de trekken weinig visnamig. Donderdag : Vertrokken vanuit Yerseke en onder de Zeelandbrug door begonnen met vissen. In de eerste trek zitten bijna alleen lege schelpen en voor de rest bijna geen vis of benthos. Dit is de minste trek tot nu toe. De overige trekken geven veel slangsterren en wat groen. Opvallend is wel dat er in deze trekken ook schar voor komt, iets wat we in de Westerschelde eigenlijk niet gevangen hebben. De hele dag vallen de vangsten tegen qua visnamigheid. Week 39 Opstapper : Peter Groot Reisleider : Andre Dijkman Maandag : De maandag begint goed met een waarneming van 2 bruinvissen in de Oosterschelde. Afgelopen weekend is er bekend gemaakt dat er ca. 40 stuks in de Oosterschelde zwemmen, en met het mooie windloze weer van vandaag hebben we dus geluk. We binden vandaag de wekker ketting weer op omdat we in de groen-baai gaan vissen en daar altijd veel groen / sla, oesters en rommel vangen. We doen dit dus om de netten te sparen. Trek 52 is nog te bemonsteren, maar de overige trekken van vandaag (53 56) zijn allemaal invallid. Er kan slechts een paar minuten gevist worden en dan zit het net al vol met sla waardoor het gaat blazen. Alleen in trek 55 zit een paling, de eerste dit jaar, voor de rest zit er alleen groen in het net. Door de oesterbodem loopt het net ook schade op. Morgen beginnen we daarom met een nieuw net. Dinsdag : Er staat vandaag weer een behoorlijke bries, we beginnen onder de brug door te vissen. Meteen bij de eerste trek, met het nieuwe net, zitten er zoveel brokkelsterren in het net dat het in de buik scheurt. We kunnen evenwel een goede bemonstering uitvoeren omdat de vangst nog in de kuil zit. De reparatie aan het net geschiedt daarna door de bemanning. Na trek 2 zien we wederom bruinvissen zwemmen in de Oosterschelde. Voor de middag kunnen we ondanks de schade aan het net toch nog 3 trekken doen, waarbij in trek 59 een pijlstaartrog zonder staart gevangen wordt (zie foto). Deze soort is door ons al zeker 10 jaar niet meer in de Oosterschelde gevangen. s Middags nog 4 goede trekken kunnen doen waarbij ook wat grotere schol gevangen is. Woensdag : De eerste 2 trekken van vandaag, trek 64 en 65, zijn dezelfde trekken die zowel in als met tij mee gedaan zijn. Beide trekken zijn invalid ivm het vele groen waardoor de zak opengaat en er zelfs niet langer als een paar minuten gevist kan worden. Hierdoor moeten we eerst langdurig het net spoelen, waarbij de ctd ook wat meer trekken zal registreren. De verdere trekken van vandaag geven geen problemen en kunnen we goed vissen. Donderdag : Vandaag begonnen achterin de Oosterschelde. De eerste trek (73) geeft meteen zoveel groen dat de kuil is opengebarsten bij het halen. We doen deze trek dus over en vissen dan wel wat minder lang, 6 min, zodat we in ieder geval vangst hebben op deze plek. Er zit wederom veel groen in het net en voor de rest voornamelijk benthos. De rest van de dag, in totaal 8 trekken, vangen we voornamelijk veel tot zeer veel groen. We kunnen stellen dat de vangsten in de Westerschelde dit jaar beter waren en de vangsten in de Oosterschelde dit jaar minder waren dan vorig jaar, voornamelijk het vele groen in de Oosterschelde viel op. Beschrijving vangst Algemeen Schol: lijkt redelijk hetzelfde tot iets meer als vorig jaar, komt zowel op de Wester- als op de Oosterschelde regelmatig voor. Rapportnummer van 34

22 Tong: er zijn trekken met zeer grote aantallen kleine tongen, daardoor lijkt het erop dat er meer tong gevangen is als vorig jaar. Schar: in de Oosterschelde hebben we de trend van vorig jaar doorgezet, er is dus wederom iets meer schar gevangen als het jaar hiervoor. Op de Westerschelde zijn ook een paar scharren gevangen, tegen 0 van vorig jaar. Bot: komt veelvuldig voor door het hele gebied heen, zowel Wester- als Oosterschelde, meer als voorgaande jaren. Griet: op de Westerschelde zijn een paar grietjes gevangen, deze soort vangen wij nooit echt veel. Tarbot: Niet gevangen dit jaar. Bijzonderheden Er is een pijlstaartrog gevangen (zonder staart, zie foto) Er zijn verschillende bruinvissen op de Oosterschelde gezien. Gebruikte sample-id s: Week 37: tot en met Week 38: tot en met Week 39: tot en met Verzamelde monsters en gegevens: In totaal zijn er 81 DFS trekken gedaan (zie figuur 6.1). Er zijn 360 vissen gesneden voor het verzamelen van otolieten (zie tabel 6.1). Per trek werd de vangst uitgezocht, alle vissen en garnalen gemeten en alle overige benthos geteld (in totale vangst of subsample). De soortensamenstelling is weergegeven in tabel 6.2. Hydrografische data werden voor elke trek verzameld met een datalog CTD (serie-nr. ds544910). 22 van 34 Rapportnummer

23 Opmerkingen voor intern gebruik: Bij het aanboord komen horen we de ctd een piepgeluid maken. Omdat we het niet vertrouwen vervangen we de batterijen die toch nog op 10.6 volt stonden dus gewoon zouden moeten werken. Na vervanging van de batterijen werkt de ctd gewoon weer goed en zonder gepiep. De netten zijn aan boord geheel doorgemeten, de gegevens hiervan zitten in de map met de treklijsten. Tabel 6.1: Overzicht snijmonsters DFS Schollevaar 2009 Gebied schol tong schar bot griet tarbot totaal Figuur 6.1. Trekposities DFS-Schollevaar 2009 Rapportnummer van 34

24 Tabel 6.2: Soortenlijst DFS-Schollevaar 2009 NODC code Wetenschappelijke naam Nederlandse naan Totaal in 81 trekken Demospongia Sponzen Anthozoa Zeeanemonen Pleurobrachia pileus Ribkw al Aphrodita aculeata Fluw elen zeemuis Crepidula fornicata Muiltje Buccinum undatum Wulk Mytilus edulis Mossel Crassostrea gigas Japanse Oester Ostrea edulis Platte Oester Cerastoderma edule Kokkel Acanthocardia echinata Gedoornde Hartschelp Ensis sp. Ensis Macoma balthica Nonnetje Corbula gibba Corbula Sepiola sp. Sepiola Sepia sp. Sepia Loligo sp. Loligo Loligo subulata Dw ergpijlinktvis Leander serratus Gezaagde steurgarnaal Crangon crangon Gew one garnaal Homarus gammarus Zeekreeft Pagurus sp. Pagurus sp Macropodia rostrata Hooiw agenkrab Cancer pagurus Noordzeekrab Portumnus latipes Breedpootkrab Carcinus maenas Strandkrab Liocarcinus depurator Blauw pootzw emkrab Liocarcinus holsatus Gew one zw emkrab Eriocheir sinensis Chinese w olhandkrab Asterias rubens Zeester Ophiura ophiura Slangster Ophiothrix fragilis Brokkelster Echinidae Zeeegels Psammechinus miliaris Zeeappel Ciona intestinalis Doorschijnende zakpijp Ascidiella aspersa Ruw e zakpijp Dasyatis pastinaca Pijlstaartrog Anguilla anguilla Aal Clupea harengus Haring Engraulis encrasicolus Ansjovis Osmerus eperlanus Spiering Gadus morhua Kabeljauw Trisopterus luscus Steenbolk Merlangius merlangus Wijting Ciliata mustela Vijfdradige meun Zoarces viviparus Puitaal Atherina boyeri Kleine koornaarvis Atherina presbyter Grote koornaarvis Syngnathus rostellatus Kleine zeenaald Syngnathus acus Grote zeenaald Trigla lucerna Rode poon Myoxocephalus scorpius Zeedonderpad Agonus cataphractus Harnasmannetje Liparis liparis Slakdolf Perca fluviatilis Baars Trachurus trachurus Horsmakreel Mullus surmuletus Mul Dicentrarchus labrax Zeebaars Echiichthys vipera Kleine pieterman Pholis gunnellus Botervis Ammodytes sp. Ammodytes Hyperoplus lanceolatus Smelt Callionymus lyra Pitvis Gobius niger Zw arte grondel Pomatoschistus sp. Grondel Scophthalmus rhombus Griet Limanda limanda Schar Microstomus kitt Tongschar Platichthys flesus Bot Pleuronectes platessa Schol Solea solea Tong van 34 Rapportnummer

25 7. Schol en tong indices De gegevens van de DFS en SNS worden onder ander gebruikt in de bestandsschattingen en vangstprognoses die ICES uitvoert voor de schol en tong bestanden in de Noordzee (ICES-WGNSSK). Hiervoor worden de vangstgegevens opgewerkt tot indices per leeftijdsgroep. De procedures voor het berekenen van de indices is beschreven in het Handboek Surveys ( De indices van alle boomkorsurveys, incl. de Beam Trawl Surveys (BTS) zijn geplot in figuur 7.1. De SNS indices worden gebruikt als tuning indices, d.w.z. deze indices worden (tezamen met andere surveys en/of CPUE reeksen) gebruikt voor het kalibreren van het stock-assessment model. De SNS tongindices voor leeftijden 1-4 en de SNS scholindices voor leeftijden 1-3 worden gebruikt als tuning indices in de stockassessment van Noordzee schol en tong. Zowel de DFS als de SNS indices worden gebruikt als recruitment indices, d.w.z. deze indices worden (tezamen met andere data) gebruikt voor het schatten van de recrutering, hetgeen nodig is voor het doen van korte termijn vangstprognoses. De DFS indices voor leeftijd 0, de SNS scholindices voor leeftijden 0-2, en de SNS tongindices voor leeftijden 1-2 worden gebruikt voor het schatten van de recrutering van Noordzee schol en tong. Rapportnummer van 34