Energiezorg in de praktijk. :: Jonathan Fronhoffs :: projectleider energiezorg

Transcriptie

1 Energiezorg in de praktijk :: Jonathan Fronhoffs :: projectleider energiezorg

2 Inhoud Energiezorg Energiekadaster en benchmarking Energieboekhouding Principes Resultaten Energie-audits Types Resultaten Wettelijke verplichtingen EPB, EPC

3 Energiezorg: Waarom? Management Investeert HVAC Installaties Onerhoud & aannemer Energiefactuur Energieverbruik Gebouwgebruikers 3

4 Energiebeheer in de praktijk: wat en waarom? 4 taken van een goede energiezorg in de praktijk Inventariseren en benchmarken van gebouwen Energieboekhouding Bestaande gebouwen optimaliseren Duurzaam bouwen en renoveren: energie en comfort 4

5 Energiezorg: wat? Het op een structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van: organisatorische maatregelen technische maatregelen gedragsmaatregelen... om het gebruik van energie te minimaliseren.

6 Energiezorg: waarom? Substantiële besparing Besparing behouden gedurende langere tijd Hoger comfort en tevredenheid gebruikers Positieve maatschappelijke uitstraling Positieve milieu-impact Beter inzicht in beheer gebouwenpark

7 Efficiënte installaties Optimalisatie regelingen Energiezorg: waarom? 100% 90% 70% Dreigende ontsparing Monitoring en Energiezorg

8 Energiezorg: Waarom? Management Investeert HVAC Installaties Onerhoud EC & aannemer Energiefactuur Energieverbruik Gebouwgebruikers 8

9 Energiezorg: De oplossing Management Rapporteren - Overtuigen EC HVAC Installaties Onderhoud & aannemers Gebouwgebruikers 9

10 Rol van de energiecoördinator

11 Normalised consumptions % lower consumption!! kwh norm PCI janvier mars mai juillet septembre novembre

12 12

13 Consommation en m³/an Energiezorg - Waarom Consommations standards Evolution par année

14 Energiezorg

15 Energiezorg - Definitie Energiezorg is het op een structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van organisatorische, technische en gedragsmaatregelen om het gebruik van energie (incl. energie voor de productie en het gebruik van grond- en hulpstoffen) te minimaliseren.

16 Energiezorg - Concreet De energiecoördinator is de sleutelfiguur, deze moet absoluut bevoegdheden krijgen die door iedereen erkend worden!

17 Benchmarking - Energiekadaster

18 Benchmarking/Energiekadaster Hoeveel verbruikt mijn school? Indicatoren of kengetallen Benchmarking en energiekadaster Principe Verbruik per relevante éénheid Meestal per m²

19 Benchmarking/Energiekadaster

22 Benchmarking/Energiekadaster School Oppervlakte [m²] Verbruik [kwh] De Hummeltjes Klavertje Het Groen De Kadeekes KA Vanginder Middelbare school II KA Vandaar KTA Marcel Campus Opbergen Atheneum

23 Kengetal (kwh/m²) Benchmarking/Energiekadaster Kengetallen en besparingspotentieel De Hummeltjes Klavertje 6 Het Groen De Kadeekes KA Vanginder Middelbare school II KA Vandaar KTA Marcel Campus Opbergen Atheneum 23 School Kwh/m²

24 Kengetal (kwh/m²) Besparingspotentieel [kwh²/m²] Benchmarking/Energiekadaster Kengetal kwh²/m² Kengetallen en besparingspotentieel De Hummeltjes Klavertje 6 Het Groen De Kadeekes KA Vanginder Middelbare school II KA Vandaar KTA Marcel Campus Opbergen Atheneum 23 0 School

25 Kengetal [kwh/m²] Besparing [ ] Benchmarking/Energiekadaster Kengetal en Besparingspotentiëel De Hummeltjes Klavertje 6 Het Groen De KadeekesKA Vanginder Middelbare school II KA Vandaar KTA Marcel Campus Opbergen Atheneum 23 0 Kwh/m² 5 % besparing [ ] 15 % besparing [ ]

26 Energiekadaster Prioriteiten

27 Energieboekhouding

28 Wat is energieboekhouding? Registreren van energieverbruiksgegevens en vergelijken met: Verwacht eigen verbruik: (dis)continuïteit in metingen Referentiewaarden andere gebouwen met als doel aan energiebeheer te kunnen doen.

29 Waarom energieboekhouding? Opsporen van abnormaal energieverbruik: energieboekhouding maakt verborgen gebreken zichtbaar Verhogen van inzicht in energiefactuur Evaluatie van prestaties onderhoudsfirma s Optimaliseren van tarieven en keuze van energieleverancier in vrije energiemarkt Evalueren van besparingsmaatregelen Energiebewustzijn aanmoedigen Budgetten kunnen opstellen Kortom het is een noodzakelijk instrument voor een goed REG-beleid

30 Waarom energieboekhouding? Inventarisatie op zich genereert kostenbesparing... In gebouwencomplex in Gent werd bij de inventarisatie een aantal niet-gebruikte grote gastellers vastgesteld waarvoor toch jaarlijks vast recht werd betaald In een gebouw in Sint-Jans-Molenbeek betaalden de bewoners 25 % te veel door een foute conversiefactor van m³ gas naar kwh: 14,2 kwh/m² ipv 10,2 kwh/m²

31 Water (m3) Energieboekhouding STAP 1. Registreren verbruiken STAP 2. Verwerken gegevens STAP 4. Bijsturen STAP 3. Rapporteren resultaten jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

32 Stap 1: registreren verbruiken Manueel via voorgedrukt invulformulier (meterkaart) of via PDA/handterminal meestal maandelijks, soms wekelijks Importeren via internet, intranet, /excel Automatisch telemetering kwartier, uur of dagmeting Compatibel met gebouwbeheersystemen (protocols?) en telemetrietoepassingen?

33 Stap 1: Registreren verbruiken Software kan zowel bij klant als bij leverancier geïnstalleerd en onderhouden worden bij klant: energieboekhouding in eigen beheer (Erbis voor Windows) bij leverancier: energieboekhouding uitbesteden consultatie van gegevens via internet (ErbisWeb)

34

35

36 Stap 2: verwerken gegevens Controle (plausibiliteit) meterstanden Vergelijking werkelijk verwacht verbruik via lineaire regressie analyse met correcties voor graaddagen, gebruiksuren, Vergelijking met kengetallen van andere gebouwen

37 Verbruik Stap 2: verwerken gegevens Werkelijk vs verwacht verbruik Berekening van het verwacht verbruik via lineaire regressieanalyse op basis van graaddagen, gebruiksuren, R²= 0, graaddagen

38 Stap 2: verwerken gegevens Correcties voor graaddagen

39 Berekenen gecorrigeerd verbruik Gasverbruik 2006: m³ Gasverbruik 2007: m³ Te veel verbruikt?? Gasverbruik (m³) Graaddagen (grd) m³/grd , ,02 12 % bespaard! Een standaard jaar heeft ongeveer 2300 GD

40 Stap 3: rapporteren resultaten Terugkoppeling informatie naar gebouwgebruiker via fax of of rechtstreeks aflezen via internet Ad hoc-analyse en rapportages Overschrijdingsrapportage: registreren afwijkingen tussen verwacht verbruik en werkelijk verbruik (automatisch?) flexibele rapportages mogelijk per doelgroep Energieverbruik op week-, maand-, kwartaal- en/of jaarbasis Maandelijkse verbruiken van verschillende jaren in 1 grafiek... Jaarlijks overzichtsrapport

41 Stap 4: bijsturen Oorzaak van overschrijdingen opsporen energieboekhouding maakt verborgen gebreken zichtbaar Defecten/problemen verhelpen zowel organisatorisch als technisch Sensibilisering van energie/gebouwverantwoordelijken alle betrokkenen

42 Voorbeeld terugkoppeling Elektrisch verwarmde containerklassen bijgeplaatst jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

43 Water (m3) Voorbeeld terugkoppeling Autospoeling urinoirs defect jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

44 Voorbeeld terugkoppeling 2,400 2,200 2,000 1,800 1,600 1,400 Koeling blijft ook in de winter ingeschakeld! 1,200 1, Jan 2000 Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Jan 2001 Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec werkelijk

45 Voorbeeld terugkoppeling Luchtgroep blijft aangeschakeld tijdens feestdagen

46 Voorbeeld terugkoppeling Renovatie stookplaats jan 1999 feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan 2000 feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Werkelijk Streef

47 Voorbeeld terugkoppeling

53 Energie-audit

54 Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe? Energie-audit: concrete technische maatregelen Beoordelen op hun efficiëntie op het vlak van kostenbesparing en rendabiliteit. De mogelijke subsidies in rekening brengen bij het berekenen van de financiële rendabiliteit. De maatregelen onderverdelen in 3 categorieën: maatregelen met een geringe investering die onmiddellijk kunnen worden geïmplementeerd (TVT < 2 jaar); maatregelen die een grotere investering vergen en een langere terugverdientijd hebben; maatregelen die een bijkomende studie vergen en kunnen geïmplementeerd worden op het moment dat gedacht wordt aan een grondige renovatie of vervanging.

55 Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe? Energie-audit: aandachtspunten Niet teveel energie-audits tegelijkertijd: focus in eerste instantie op: gebouwen met maximaal besparingspotentieel onderdelen van gebouw met maximaal besparingspotentieel (vb. thema audit verwarming) low cost maatregelen op basis van ervaring eerste audits kunnen tweede reeks van audits doelgerichter

56 Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe? Energie-audits: implementatie Voorzie begeleiding bij implementeren van maatregelen Snelle implementatie aantal maatregelen met aantoonbare besparingen -> motivatie

57 Bestaande gebouwen optimaliseren: wat? Beheer gebouwen: aandachtspunten indien eigenaar huurder: onderhandel REG-maatregelen: meer huur indien REGmaatregelen worden uitgevoerd óf onderhandel minimale comfortvoorwaarden en nieuwe huur en laat eigenaar energie- en waterfacturen betalen indien onderhoudsfirma: overweeg energieprestatieclausule indien energieprestatieclausule... besteed meerdere gebouwen tegelijkertijd uit voorzie steeds eigen energieboekhouding

58 Hoe gebeurt een audit? 1. Verzamelen gegevens 2. Gebouwenrondgang 3. Gegevensverwerking 4. Rapportering 5. Voorstelling rapport

59 Huidige situatie - Bestaand Oud gebouwenpark Slecht ontworpen gebouwen Slecht onderhouden installaties 1970? 1960? Qui dit mieux?

60 OPLOSSINGEN Ketels & regeling Besparing en TVT: ketels 15 à 30 % 5 à 12 jaar Regeling: 10 à 25 % Renovatie stookplaats: 15 à 30 (40) % 7 à 15 jaar

61 OPLOSSINGEN Ketels & regeling

62

63 SOLUTIONS Résultats d audits Chaudières & Régulation

64 OPLOSSINGEN Ketels & regeling Economie et temps de retour: Chaudières atmosphériques: 5 à 12 ans Régulation: 10 à 25 % Rénovation chaufferie: 15 à 30 % - 7 à 15 ans

65 OPLOSSINGEN Ketels & regeling

66 OPLOSSINGEN Ketels & regeling Dimmensionnering: 1200 à 1500 u/j In werkelijkheid : 700 à 800 u! SWW inbegrepen!

67 OPLOSSINGEN Distributie

68 OPLOSSINGEN Distributie TVT : Leidingen: 1 6 jaar Appendages: 3-10 jaar - maatwerk

69 OPLOSSINGEN Distributie Waarom wordt SWW steeds minder geïsoleerd dan CV?

70 OPLOSSINGEN Distributie Leiding : 2 Stookolie: 0.65 Isolatie: 30 /m Isolatie CV SWW / 251 kwh 16,34 3 cm 44 kwh kwh kwh 5.61

71 OPLOSSINGEN Pompen Toerental geregelde pompen: - 50% Voorbeeld: 250 W x u/jaar: kwh kwh x 0,16 /kwh x 50% = 114 /j Idem verlaging pompvermogen

72 OPLOSSINGEN Pompen Verhogen vermogen Debiet: + 50 % Q: + 5 % P: 300 % Verlagen vermogen Débit: - 100% P: - 80 Q: -17,5 %

73 Warmteafgifte Vermogen OPLOSSINGEN Pompen 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, ,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 3 2,8 2,6 2,4 2,2 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Pom pdebiet Warm teafgifte bij 90/70 C Opgenom en verm ogen

74 Verwarming: regeling Thermostatische kranen Registreert de omgevingstemperatuur en opent/sluit zichzelf naargelang zijn instelling Niet afdekken met kleding, gordijnen, Stand correct instellen Leefruimte, kantoren, : stand 3 = 20 C Toiletten, gangen, : stand 2 = 16 C Berging, garage,...: Hogere stand snellere opwarming vorstvrij Indien kamerthermostaat aanwezig: kraan volledig open

75 Verwarming: regeling Thermostatische kranen Voordeel: Ruimtetemperatuur bepaalt mee de afgifte van de radiator Naregeling temperatuur op lokaalniveau mogelijk Vandalismebestendige kranen Stand kan niet veranderd worden door onbevoegden Sleutel nodig voor aanpassing Kostprijs = max 50 EUR TVT = 3 à 5 jaar

76 Verwarming: distributie Radiatoren: circulatie lucht noodzakelijk vrij opstellen niet afdekken

77

78 En zonneboilers? Voorbeeld : Liter à 60 C/per dag Kost : % = BTW inc Besparing : 30 % x l = 1500 l/dag Soit : 365 x 1,5 m³ x 1,16 kwh/m³.k x (60-10)K / 0,7 = kwh = l mazout Oplossing 1 : / (4.500 x 0,5 /liter) = 17 jaar... Oplossing 2 : / (4.500 x 25 jaar) = 0,35 /liter! Oplossing 3 : 30% van 15% = 5% Juiste knop omdraaien %!

79 Maatregelen: Energetische hiërarchie 2 1 3

80 Maatregelen: Financiële Hiërarchie 2 1 3

81 mercredi 5/dec/07 0:00 mercredi 5/dec/07 12:00 jeudi 6/dec/07 0:00 jeudi 6/dec/07 12:00 vendredi 7/dec/07 0:00 vendredi 7/dec/07 12:00 samedi 8/dec/07 0:00 samedi 8/dec/07 12:00 dimanche 9/dec/07 0:00 dimanche 9/dec/07 12:00 lundi 10/dec/07 0:00 lundi 10/dec/07 12:00 mardi 11/dec/07 0:00 mardi 11/dec/07 12:00 Temperature en C METINGEN Graphique Total Semaine Temp.Ext. Circuit 1 S-E A + R.sk retour Circuit 1 S-E A + R.sk départ Circuit 2 N-O Avant R + A.sk retour Circuit 2 N-O Avant R + A.sk départ Primaire chaud

82 Temperatuur in C woensdag 26/okt/05 0:00 woensdag 26/okt/05 12:00 donderdag 27/okt/05 0:00 donderdag 27/okt/05 12:00 vrijdag 28/okt/05 0:00 vrijdag 28/okt/05 12:00 zaterdag 29/okt/05 0:00 zaterdag 29/okt/05 12:00 Buitentemp Collectoraanvoer Kringaanvoer Ruimtetemperatuur zondag 30/okt/05 0:00 zondag 30/okt/05 12:00 maandag 31/okt/05 0:00 maandag 31/okt/05 12:00 dinsdag 1/nov/05 0:00 dinsdag 1/nov/05 12:00 Metingen Ketels & regeling Tijdstip

83 Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe? Energie-audit: regeling! In het weekend continu dagregime! Klok 12u verschoven: nachtverlaging overdag! Groen: temperatuur continu boven 20 C Rood: warmer s nachts Bron: metingen Cenergie

84 C METINGEN - Verwarmen en koelen tegelijk Opp.temp. convector Lokaaltemperatuur Hoewel de verwarming aanslaat, neemt de lokaaltemperatuur niet toe 0 15/04/00 16/04/00 17/04/00 18/04/00 19/04/00 20/04/00

85 Bestaande gebouwen optimaliseren: wat? Taak 1: energiezorgsysteem realiseren Taak 2: inventariseren gebouwen Taak 3: energieboekhouding opstarten en opvolgen Taak 4: bestaande gebouwen energetisch optimaliseren Taak 5: duurzaam bouwen en renoveren

86 Duurzaam bouwen Ecologische aspecten: Materialen Energie Ruimtegebruik, Transport Economische aspecten: Rendabele maatregelen Lange levensduur Flexibiliteit Ergonomische aspecten: Esthetiek Comfort en veiligheid Integratie in de omgeving Ecologische Economische aspecten aspecten Ergonomische aspecten

87 Duurzaam bouwen Het doel is een gebouw te realiseren met een zo beperkt mogelijke impact op het milieu en de omgeving, waar het comfort voor de gebruikers uitstekend is. 80% van de milieudruk van gebouwen situeert zich in het energieverbruik tijdens de gebruiksfase. Gebouwgebonden energiebesparende maatregelen op lange termijn zijn bijgevolg doorslaggevend Integrale ontwerpaanpak noodzakelijk.

88 Integraal ontwerpen Sterk gereduceerde energiebehoefte Multidisciplinair bouwteam Commissioning, om te krijgen wat je wil Gebouw en installaties versmelten Hoger comfort Langere ontwerptijd, korte realisatiefase investeren in brains i.p.v. bakstenen

89 Integraal ontwerpen Dossierkennis Bron: Annex 47: Oliver Bauman

90 Duurzaam bouwen: comfort en energie Duurzaam gebouw = maximaal comfort minimaal energie gebruik

91 Duurzaam bouwen: comfort en energie El-Tertiary = European research-project cogefinancieerd door BIM en VEA Online enquête comfort en gebruik van 866 werknemers verspreid over 24 belgische kantoren (Nov 2007 ) Meer info: BE.pdf

92 Effect on satisfaction score comfort general. Duurzaam bouwen: comfort en energie 10 meest invloedrijke variabelen op gebouwniveau 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% Control heating Ventilati on via windo ws Feel good work Gender male General wo rksitu ation Sedenta ry work Thermal mass Thermal loss Cooling Comfort able seat etc. Co mfo rt gen. building 12,1% 7,1% 3,5% 2,6% 2,4% -2,3% 1,2% -1,2% 1,0% 0,9%

93 Besluiten: comfort en energie Comfortabel gebouw: meer controle door gebruikers (eventueel bijgestaan door intelligent GBS) meer robust HVAC-systeem Energiezuinig? veel daglicht (met zonnewering) opengaande ramen geen actieve koeling (tocht) geen bevochtiging minder comfort klachten tijdens zomer -> koeling vermeden minder comfort klachten tijdens winter -> excessieve comfort eisen tijdens winter vermeden geen vraag naar bevochtiging -> bevochtiging vermeden 20-40% energiebesparing bij behoud van comfort-niveau door rationaliseren van comfortdoelstellingen!

94 Wettelijke vereisten

95 EPB Energieprestatie en binnenklimaat Nieuwe gebouwen = E70 Bij aanvraag stedenbouwkundige vergunning Eisen: K-peil, E-peil of wanden Verschil tss Vlaanderen en Brussel! Brussel ook eisen op installaties! Vlaanderen: Brussel: Start pagina > Professionelen > Thema's > Energie Energieprestatie gebouwen (EPB) pe=2067

96 Om te onthouden van de presentatie Inzicht in de praktijk van een goed energiebeheer Energetische optimalisatie van een patrimonium via: Inventarisatie Energieboekhouding Energiekadaster / Benchmark Audits Energiebesparende maatregelen en duurzame renovatie Nieuwe gebouwen duurzamer bouwen Doorgeven van energiebewustzijn 96

97