Vlees als. lokmiddel. 2 e HALVE 50% korting! PRIJS 2. 99

Transcriptie

1 Vlees als lokmiddel e HALVE PRIJS % korting!

2 Inleiding De Nederlandse supermarkten zijn al jaren verwikkeld in een harde concurrentiestrijd. De laatste prijzenoorlog, in 2003 gestart, woedt in feite nog steeds door. Het prijsstunten vindt vooral plaats in het assortiment met verse producten, waarbij de vleesaanbiedingen een prominente plaats krijgen in de winkelfolders. Supermarkten positioneren zich trots als De Vleeschmeesters, als De grootste slager van Nederland of met hun Februari Vleesmaand. Kiloknallers zijn een overbekend fenomeen, maar de prijsacties spelen zich af over de rug de productiedieren. De reclameacties voor vlees zijn een middel voor supermarkten om klanten te trekken, die vervolgens ook andere producten kopen. De prijskortingen leiden echter tot een enorme prijsdruk in de vleesketen die uiteindelijk ook aan de boer doorberekend wordt. Zijn inkomsten staan onder druk en daarmee ook het welzijn van zijn productiedieren. Inhoud De productie van vlees zorgt voor problemen 3 Kansen voor diervriendelijk vlees 7 De rol van supermarkten 4 Het leven van... 8 Overzicht vleesaanbiedingen 4 Conclusies 10 Topaanbiedingen 7 Colofon 11 2

3 De productie van vlees zorgt voor problemen Dierenwelzijn, milieu en volksgezondheid De intensieve veehouderij wordt al jaren bekritiseerd omdat het slecht gesteld is met het dierenwelzijn. Steeds intensievere productiemethoden moeten zorgen voor een zo laag mogelijke kostprijs. Ruimte voor investeringen in dierenwelzijn ontbreekt en de productiedieren hebben het dan ook onveranderd slecht. Het milieu wordt zwaar belast door de productie van vlees, het is een van de meest milieubelastende activiteiten. Zo blijkt uit een recent FAO-rapport dat de veehouderij verantwoordelijk is voor 18% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dat is meer dan de uitstoot van al het mondiale verkeer bij elkaar. De productie van veevoer zorgt voor de verwoesting van oerwouden en voor een verlies aan biodiversiteit; natuur die nooit meer terug zal keren. De veehouderij zorgt ook in Nederland voor milieuvervuiling, onder andere door mest en ammoniak. De volksgezondheid wordt bedreigd door ziekten als vogelgriep en de overdracht van dier op mens van resistente bacteriën als MRSA. Door consumptie van niet duurzaam geproduceerd vlees te stimuleren, wordt de kans groter dat mensen te veel dierlijke producten eten. Dat is ongezond en een aanmoediging van deze levensstijl is in strijd met het convenant voor gezonde voeding. Kortom, er is alle aanleiding om de consumptie van vlees te ontmoedigen en niet aan te moedigen zoals de supermarkten nu doen. 3

4 De rol van supermarkten Elke dag gaan er in Nederland vier miljoen mensen naar de supermarkt. De supermarkt is het belangrijkste distributiekanaal voor vlees. 60% van de vleesconsumptie wordt verkocht via de supermarkt. Per jaar eten we met z n allen in Nederland 700 miljoen kilo vlees (gewicht zonder karkas). Per week wordt er dus ruim 8 miljoen kilo vlees in de winkelwagentjes geladen op weg naar de kassa van de supermarkt. (Bron: PVE jaarrapport 2006) Vlees speelt een belangrijke rol voor de supermarkten om traffic te genereren; door te stunten met vlees en die ruim te adverteren, worden klanten naar binnen gelokt. De consument heeft door alle acties sterk de indruk gekregen dat vlees eigenlijk heel goedkoop zou moeten zijn. Varkensvlees bijvoorbeeld kost ten opzichte van veertig jaar geleden nog maar 40% van de prijs toen, kip en eieren zijn meer dan zes keer zo goedkoop geworden. Dit alles speelt zich af in een maatschappij die veel rijker is dan in de zestiger jaren, maar toch vinden veel consumenten dat vlees duur is. Door de prijsacties wordt het prijsverschil met biologisch vlees of vleesvervangers steeds groter en steeds zichtbaarder. Dit vermindert de neiging van de consument eens biologisch of vleesvervangers te kopen. Als het probleem van dierenwelzijn op tafel komt, wordt vaak gezegd dat de oplossing uit de markt moet komen. Maar de vleeseter zou nu eenmaal hypocriet zijn: als burger is hij betrokken bij het welzijn van dieren, maar als consument kiest hij voor het goedkoopste stukje vlees. De supermarkten zijn er door het stunten met vlees echter mede debet aan dat de consument zich onethisch gedraagt door altijd voor het goedkoopste, lees vlees uit de bio-industrie te kiezen. Over de ruggen van de dieren (en de boeren) trachten supermarkten klanten van elkaar af te snoepen. Tijd voor een ander beleid. Het is niet de consument die nu aan zet is, maar de supermarkt als belangrijke prijsbepalende speler in deze markt. Overzicht vleesaanbiedingen Om eens in kaart te brengen hoeveel er door supermarkten gestunt wordt met vlees heeft Stichting Varkens in Nood gedurende acht weken de aanbiedingen van vijf grote supermarktconcerns geregistreerd. Totaal aantal aanbiedingen totaal 356 Aanbiedingen per week aanbied. week Gemiddeld aantal aanbiedingen per week 8,7 10,9 12,1 6,1 8,0

5 Aanbiedingen per vleesoort kalf kip rund varken vleesbeleg overig totaal 8 kalf 42 kip 71 rund 113 varken 97 vleesbeleg 23 overig Gemiddelde korting per vleessoort kalf 0,0% 22,5% 18,0% 13,5% 23,4% kip 25,9% 33,4% 25,1% 27,8% 30,9% rund 22,6% 28,9% 21,2% 33,9% 27,2% varken 23,1% 28,0% 23,5% 34,1% 33,2% vleesbeleg 21,9% 26,7% 25,7% 35,2% 26,7% overig 24,4% 31,5% 16,0% 28,5% 27,9% percentage korting verdeeld over vleessoorten 20,2% kalf 28,7% kip 26,1% rund 27,6% varken 26,2% vleesbeleg 27,5% overig Gemiddelde korting per supermarkt 23,6% 28,5% 21,6% 28,8% 28,2% 26,9% 5

6 Gemiddelde Kiloprijzen (normaal) kip 9,33 5,93 7,37 5,99 8,98 rund 12,39 11,67 14,24 9,17 15,10 varken 10,58 9,45 9,74 6,81 10,41 gemiddelde kiloprijzen 7,59 kip 12,51 rund 9,60 varken Gemiddelde Kiloprijzen (actieprijzen) kip 6,83 4,00 5,74 4,21 6,19 rund 9,82 8,47 11,77 6,27 11,30 varken 8,15 6,74 7,46 4,50 7,18 gem. kiloprijzen (met korting) 5,50 kip 9,58 rund 7,02 varken Aantal aanbiedingen vlees biologisch vleesvervanger percentage 98,31% 0,84% 0,84% 6

7 De topaanbiedingen Varkensvlees blijkt erg populair voor de prijsstunters. In totaal zijn er 113 aanbiedingen met varkensvlees geweest in de onderzoeksperiode van acht weken. Met een gemiddeld kortingspercentage van 27,6% kost het vlees niet meer dan 7,02 per kilo. Kortingen van bijna 50% komen vaak voor. Ook kippenbouten zijn populair en worden regelmatig voor slechts 1,99 per kilo verkocht. Het blijkt dat in week 14 voor de Paasdagen de supermarkten zich uitsloven met veel extra vleesaanbiedingen, om nog meer klanten naar hun winkels te trekken. De Plus supermarkten hebben de meeste vleesaanbiedingen, gemiddeld 12,1 aanbiedingen per week. Dit hoge aantal wordt vooral veroorzaakt door flinke uitschieters tijdens hun speciale Vleesweken. Het hoogste kortingspercentage wordt gegeven door de ketens van Superde, C1000 en Dirk van de. De laagste kiloprijzen voor kip worden tijdens acties gegeven door Superde en C1000, respectievelijk 4,00 en 4,21. De laagste gemiddelde kiloprijs voor varkensvlees tijdens aanbiedingen is 4,50 bij C1000. Kansen voor diervriendelijk vlees Biologisch vlees en vleesvervangende producten zijn duurder dan vlees van de intensieve veehouderij. Wanneer er campagnes worden opgezet om het diervriendelijk en duurzame product te ondersteunen, worden deze promotiecampagnes tegelijkertijd ondergraven door de voortdurende prijsacties op niet duurzaam geproduceerd vlees. De prijsafstand wordt zo groot, dat het de bewuste consument wel erg moeilijk wordt gemaakt. Het is niet te verkopen als rundergehakt voor 4,29 per kilo aangeboden wordt, biologisch rundergehakt voor 9,99 (2,3 maal zo duur) en gehakt zonder vlees (vleesvervanger) voor 12,51 per kilo (bijna 3 maal zo duur). Observaties van vleesprijzen in week 16/ 2007 Regulier rundergehakt 4,29 per kilo Biologisch rundergehakt 9,99 per kilo 133% duurder Vleesvervanger: gehakt 12,51 per kilo 192% duurder Regulier varkensfiletlapjes 9,99 per kilo Biologisch varkensfiletlapjes 18,98 per kilo 90% duurder Regulier gehakt half om half 4,29 per kilo Biologisch gehakt half om half 8,29 per kilo 93% duurder C1000 Regulier gehakt half om half 3,58 per kilo Biologisch gehakt half om half 7,98 per kilo 123% duurder Regulier rundergehakt 3,98 per kilo Biologisch rundergehakt NA niet aanwezig Regulier varkensfiletlapjes 6,99 per kilo Biologische varkensfiletlapjes 16,49 per kilo 136% duurder 7

8 Het leven van een fabrieksvarken uit de bio-industrie Een big wordt geboren in een kale stal waarin zijn moeder ingeklemd ligt tussen metalen stangen. Kort na zijn geboorte wordt zijn staartje onverdoofd afgebrand en wordt hij onverdoofd gecastreerd, twee zeer pijnlijke ingrepen. Samen met zijn 12 broers en zussen wordt hij al na 4 weken bij zijn moeder weggehaald. Omdat hij nog niet gewend is aan vast voedsel krijgt hij last van speendiarree. Eenmaal in de opfokstal, een kaal, donker betonnen hok met gemiddeld 11 andere biggen, is het zaak om zo snel mogelijk dik te worden. Het beste recept hiervoor is veel voer en weinig beweging of afleiding en hij leeft vooral in het donker. Na 6 maanden vol stress, frustratie en verveling weegt hij genoeg om geslacht te worden. Met een gemiddeld gewicht van 120 kilo gaat de big op weg naar de slachterij. Vaak is dat de eerste en enige keer dat hij daglicht en frisse lucht ervaart. Bij de slachterij wordt hij een betonnen hok ingedreven, schoongespoten in een soort wasserette, vervolgens op een lopende band geklemd en geëlektrocuteerd. Het leven van een vleeskip uit de bio-industrie 8 Een kuiken wordt geboren in een krat (zij klimt uit het ei) tussen honderden andere kuikens. Meteen na de geboorte wordt ze op een lopende band gezet en gesorteerd. Verpakt in een krat gaat zij in de vrachtauto op weg naar de kippenmesterij. Daar leeft zij binnen in grote stallen samen met honderden anderen. Zij leeft nu met ongeveer 23 kippen op 1 vierkante meter. In kunstmatig licht maar meestal in het donker wordt haar groei gecontroleerd om zo snel mogelijk het slachtgewicht van twee kilo te bereiken. Door deze snelle groei hebben de kippen allerlei gezondheidsproblemen.

9 Ze zakken door hun poten en hebben hartkwalen. Na 38 dagen wordt zij s nachts gevangen, weer in een krat gestopt en naar de slachterij gebracht. Vervolgens belandt zij weer op een lopende band, verdwijnt in een trechter en wordt ondersteboven aan haken opgehangen, gaat met haar kop door een elektrisch waterbad en op weg naar het machinale slachtmes dat 148 kippen per minuut de halsslagader doorsnijdt. (Bron: De Kippenmoord Gerard van Westerloo. M, maandblad NRC, december 2006) Het leven van een stierkalf uit de bio-industrie Een stierkalfje is een stuk slechter af dan de vrouwelijke kalveren die melkkoe worden. De stierkalfjes worden verkocht aan de kalvermesterij en opgefokt voor hun vlees. Nog steeds wordt een stierkalf de eerste 8 weken in een kist gestopt, waarin hij amper kan bewegen. Daarna wordt hij in een krap betonnen hok gezet zonder stro, waar hij samen met een paar kalfjes bij elkaar kan staan. Twee maal per dag krijgt hij een emmer met kunstmelk. Alleen dan gaat het licht in de stal even aan. Zijn zuigbehoefte is niet bevredigd en ter compensatie likt hij steeds zijn eigen vacht. (In het slachthuis worden bij veel kalveren massieve haarballen in de maag aangetroffen, vaak wel zo groot als een tennisbal. Deze ballen kunnen irritatie van de maagwand veroorzaken). Het vlees van het kalf moet zo blank mogelijk zijn. Daarom zit er geen ijzer in zijn voer en lijdt hij aan ernstige bloedarmoede. Behalve bloedarmoede hebben veel kalveren ook last van allerlei andere ziekten zoals maag- en darmaandoeningen en longziekten. Na ongeveer 6 maanden heeft hij een gemiddeld gewicht van 230 kilo en is rijp voor het slachthuis. (Bron: website Wakker Dier) 9

10 Conclusies 1. De prijsverschillen tussen regulier vlees en diervriendelijk vlees zijn groot. Maar die verschillen worden kunstmatig groter gemaakt door de supermarkten die alleen prijsacties hebben met vlees uit de bio-industrie. In onze onderzoeksperiode was er slechts drie keer een vleesvervanger in de aanbieding en drie keer werd biologisch vlees afgeprijsd. Dat is samen 1,7% van het totaal aantal vleesaanbiedingen in die periode. Door de prijsacties verleiden de supermarkten consumenten vooral tot consumptie van dieronvriendelijk vlees en maken ze door de groter wordende prijsafstand de keuze voor diervriendelijk vlees minder aantrekkelijk. 2. Met de prominente vleesacties dragen de supermarkten ook bij aan de prijsdruk in de vleesketen. De marges zijn zo krap dat het voor een veehouder lastig is te investeren in dierenwelzijn, wat nu eenmaal extra kosten met zich meebrengt. Door de vleesaanbiedingen wordt ook de markt voor biologische boeren onder druk gezet, daar zij hun duurdere vlees minder goed kwijt kunnen. 3. De consument wordt een prijskoper als het om vlees gaat en laat zich steeds meer leiden door de aanbiedingen. De kassakortingen leiden tot een neerwaartse spiraal waarbij de consument prijsbewuster wordt en steeds gestimuleerd wordt op zoek te gaan naar vlees tegen stuntprijzen. Men raakt gewend aan lage vleesprijzen. 4. Tevens stimuleren de supermarkten op deze manier de algemene vleesconsumptie door de vleesaanbiedingen een prominente plaats te geven in hun communicatie en op de winkelvloer en te weinig aandacht te geven aan vleesvervangers. Milieu, dierenwelzijn en het welzijn van onze klanten ligt ons aan het hart, zei Klaas van den Doel, voorzitter van Centraal Bureau Levenmiddelen, namens alle supermarkten, op het CBL-congres in maart (27) We willen daarom de supermarkten met klem oproepen om dan ook te stoppen met het stunten met vlees uit de bio-industrie en meer aandacht te besteden aan diervriendelijke producten, zoals biologisch vlees en vleesvervangers. 10 Doe niet zo goedkoop Gebruik geen vlees om klanten te lokken

11 Colofon Tekst: Rita Oppenhuizen en Hans Baaij Foto s: Stichting Varkens in Nood Vormgeving: Tim Grafische Vormgeving Drukwerk: Drukkerij PrimaveraQuint Mei