8 mythes over extern kapitaal

Transcriptie

1 8 mythes over extern kapitaal Nog nooit was er zoveel risicokapitaal beschikbaar, maar onze ondernemers happen nog veel te weinig toe. Bang dat hun eigendom verwatert. Tijd om wat mythes over externe investeerders uit de wereld te helpen. Tekst Karin Swiers & Philip Verhaeghe Fotografie ID/Jonas Roosens 16 MT MT 17

2 DDe goedkoopste en gemakkelijkste manier om groeiplannen te financieren? Naar de bank gaan voor een lening. Dat doen onze bedrijven dan ook. De Belgische banken hebben nooit meer krediet verleend aan ondernemingen. De rentevoet voor bedrijfskredieten (minder dan 2 procent) staat historisch laag en dat is ook te zien aan de cijfers. Eind mei steeg het kredietvolume voor het eerst uit boven de 120 miljard euro. Dat is historisch hoog. Bij andere vormen van financiering, vooral vreemd kapitaal, private equity of venture capital om het met dure woorden te zeggen, is de goesting heel wat minder. Vooral familiebedrijven gruwelen van het idee van het delen van hun aandeelhouderschap. Hebben ze gelijk? Nee, luidt het in koor bij de financiële toppers die MT heeft uitgenodigd voor dit dossier. mythe 1 Financiële kennis is niet nodig Eén op de drie Belgische kmo-ondernemers weet niet waar cashflow voor staat. Het cijfer komt uit een recent onderzoek van kredietverzekeraar Atradius. Driekwart van onze bedrijfsleiders leidt aan een ernstige vorm van onderkennis en onderbelangstelling van het financiële, zegt ook Michel Vermaerke, Reginald Vossen BAN Vlaanderen Michel Vermaerke Febelfin Michel Casselman PMV Luc Colebunders CroFun CEO van Febelfin. Het is ook niet eenvoudig, dat beseft hij wel. Maar de complexiteit, de regelgeving, de steunmaatregelen, de fiscaliteit, dat is ook een werkwoord. Er zijn al veel inspanningen geleverd om het duidelijker en transparanter te maken, maar stel aan een doorsnee ondernemer de vraag en dan is het ten eerste ik zie door de bomen het bos niet meer en ten tweede is het de moeite om daar mijn tijd in te steken. Dat is nog een drempel. Reginald Vossen, CEO van BAN Vlaanderen, draait het om. Extern kapitaal is niet voor de happy few, het verhaal van die paar ondernemers die de weg weten te vinden. Je mag dat ook eens omdraaien. De ondernemers mogen ook wel een keer zoeken als ze kapitaal nodig hebben. Oké, het is niet gemakkelijk, maar om aan de kant te gaan staan en zeggen dat anderen ervan genieten, dat is ook niet correct. Het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (Vlaio) zet heel wat mogelijkheden voor financiering breed in de markt en communiceert daar ook over. Als ondernemer ben je verplicht in het belang van het bedrijf om naar de meest optimale wegen voor financiering te gaan zoeken. Je moet niet gaan klagen achteraf dat je het niet hebt gehad. Je moet dan eigenlijk durven toegeven dat je niet op tijd bent gaan zoeken. Michel Casselman, CEO van PMV, waarschuwt ondernemers om niet te lang te wachten. Veel ondernemers gebruiken zo lang mogelijk hun eigen middelen uit schrik dat hun aandeelhouderschap verwatert. Dat kan heel pijnlijk zijn als je plots een tegenslag of een dringende kapitaalbehoefte hebt. Dan heb je een kapitaalsverhoging nodig, maar kan je zelf niet meevolgen met de kapitaalverschaffers. Dat zijn dramatische omstandigheden. Dus speel op veilig en ga vroeger en in sterkere positie op zoek naar externe financiering. Veel bedrijven hebben een budget van maximaal één jaar, als ze al een budget hebben. Ik ken er weinig die standaard, zonder dat het extern gevraagd wordt, een vier- of vijfjarenplan hebben. Hoe moeilijk dat ook is, het is wel nuttig om dat te maken. Het ergste wat je kan overkomen is dat je een plan maakt voor één jaar Guy Mampaey Gimv Edwig Tanghe BCFA Gunter Vanden Neucker Vista Capital Advisors Marc Rosiers MR F&A Consult en dat je na twee of drie jaar zonder geld zit, omdat je de kapitaalbehoefte niet hebt zien aankomen. Last minute negotiëren of zoeken naar centen, is nooit aan te raden, is de ervaring van Gunther Vanden Neucker van Vista Capital Advisors, een onafhankelijke corporate finance huis. mythe 2 Investeerders nemen je bedrijf over Het team moet niet vrezen dat een externe partner de bedrijfsleiding overneemt en zelf het business plan gaat uitvoeren. Blijf zelf in de driver's seat zitten als ondernemer en voer zelf uit wat beloofd is, geeft Guy Mampaey, partner van Gimv, aan. Het bedrijf overpakken is niet de ambitie van onze business angels. Daar is niemand naar op zoek, bevestigt Reginald Vossen. Hij vergelijkt een business angel graag met de loodsman op een schip. De loodsman vaart mee op een bepaald stuk van de rit en stapt dan weer af. Het is de kapitein die van begin tot einde vaart. Ondernemers weten vaak niet dat je heel wat kan vastleggen in een aandeelhoudersovereenkomst, aldus Marc Rosiers, directeur MR F&A Consult. Hij spreekt over concrete afspraken in het kader van beslissingsmacht en het toekennen van verschillende rechten aan verschillende soorten aandelen. Dat is wel een stuk van de onderhandeling. Je hoeft zeker geen template van de kapitaalverschaffer te ondertekenen. Een kapitaalverschaffer weet dus zeer goed dat hij of zij minderheidsaandeelhouder wordt, maar toch is nuttig om verwachtingen op voorhand te bespreken. Verwachtingen zijn vaak een bron van frustratie. Sommige ondernemers willen zo snel en zo graag die externe middelen dat ze hun eigen verwachtingen wat verbloemen of niet volledig uitspreken. Daar kan je tijdens en na de rit problemen mee krijgen, want je bent verkeerd vertrokken, vervolgt Marc Rosiers. Technisch kan het heel snel gaan om een dossier te beoordelen en overeen te komen qua voorwaarden, maar je moet de tijd nemen om elkaar te leren kennen. Vertrouwen is veel belangrijker dan techniek, zegt Gunther Vanden Neucker. Wij pleiten ervoor om al bij de ondertekening van een intentieverklaring, dus lang voordat de uiteindelijke deal er is, de > 'Je circa hoeft zeker geen template van de kapitaalverschaffer te ondertekenen, maar dat is wel een stuk van de onderhandeling' 18 MT MT 19

3 delicate afspraken al in bijlage op te nemen en daarover standpunten in te nemen. Liefst de moeilijkste eerst. Het is altijd goed om op voorhand een meningsverschil te hebben en te zien of je er constructief eruit geraakt. Als het probleem zich verder in het traject stelt, is het moeilijker om het op te lossen. mythe 3 Je bedrijf is te klein voor extern kapitaal Het aanbod van extern kapitaal in ons land is groot genoeg, het aantal vormen en formules ook. Het is waar dat niet alle takken van sport even goed zijn vertegenwoordigd. De jonge bedrijven, de heel kleine bedrijven, de bedrijven in moeilijkheden en de meer risicovolle dossiers met private schuld vallen nog wel eens uit de boot. Edwig Tanghe, bestuurder van BCFA: Vandaag is het toch wel moeilijk voor een bedrijf, vooral als je bancair al aan je limiet zit, om nog een paar honderdduizend euro s te vinden. Ofwel ga je naar mezzaninefinanciering, dat is een achtergestelde lening, en dan betaal je rap 12 tot 15 procent rente. Het aanbod is hier niet groot, dus dat is niet evident. Hij krijgt steun van Guy Mampaey: Hoe kleiner het bedrag, hoe moeilijker het te vinden is. Voor de kapitaalverschaffers is er namelijk minder rendement mogelijk op een kleiner bedrag. Zo n dossier kost evenveel moeite, maar de return is niet hoog. Het is niet evident om ergens minder dan een half miljoen euro te kunnen oprapen. Reginald Vossen is het daar niet mee eens. Het Business Angels Netwerk Vlaanderen is er om de starters te bedienen. We komen van ver, maar er is al veel werk verzet. Dankzij samenwerkingsverbanden bieden we nu een erg gediversifieerd aanbod. PMV/Z gaat heel gemakkelijk mee met de business angels om een achtergestelde lening in die bedrijven te brengen, dat werkt zeer vlot vindt ook Edwig Tanghe. Ook de ARKimedes-regeling is erop gericht om hier een rol te spelen, waar we echt mooie dossiers tot 1 miljoen hebben. Dat gat zijn we nu ook aan het dichten. Business Angels hebben wel zo hun voorkeuren, geeft Michel Casselman aan. Start-ups met weinig eigen kapitaal in een vroeg stadium van de grond krijgen, is moeilijk. Als er geen business angel opzit, omdat die het bedrijf niet sexy genoeg vindt, omdat het bijvoorbeeld geen ICT is, dan is het niet 'Een kleiner bedrag levert minder rendement op, maar het dossier kost wel evenveel moeite' circa evident om de financiering rond te krijgen. Ook de financiering van de vele bestaande kmo s in België, die ook moeten vernieuwen, is moeilijker. Reginald Vossen is daar ook niet mee akkoord. Bij de business angels is 35 procent ICT, dat betekent dat 65 procent uit andere sectoren komt. Ons profiel is anders dan de buitenlandse business angel netwerken. We hebben veel mensen uit de klassieke economie verzameld en die investeren heel graag in sectoren die ze kennen. Een typische investering zit bij ons tussen de en euro met uitschieters richting tot euro, maar dat is een serieuze montage waar vier of vijf business angels samen bij betrokken zijn. Luc Colebunders, voorzitter van de Belgische Crowdfunding Federatie, wijst op de alternatieven. Vroeger ging je naar de bank en kreeg je krediet. Vandaag kan je op verschillende niveaus bepaalde kredieten bij elkaar krijgen. Dat maakt het niet zozeer moeilijker voor jonge ondernemers om vlot toegang tot kapitaal te krijgen, maar wel complexer, want je moet de kennis en knowhow samen krijgen. Ik zie dat ook bij crowdfunding.' Wettelijk is bepaald dat je (uitzonderlijk) zonder een (dure) prospectus maximaal euro mag ophalen als er bovendien per investeerder maximaal euro wordt opgehaald. 'Combineer dat met bijvoorbeeld een andere financiering voor euro. Als je die euro bijeen hebt, dan zullen er ook nog business angels willen meegaan in het dossier. Zij brengen niet alleen de centen mee, maar ook de kennis van zaken en de ondersteuning. Dat is een groot verschil met het verleden. Iedereen levert op één of andere manier zijn toegevoegde waarde. Dat is een sterk verhaal voor de toekomstige ondernemingen. Michel Casselman sluit af met een mooi aanbod: Als je financiering nodig hebt en je hebt verschillende componenten samen, maar nog niet alles, kom dan naar PMV, en we helpen je zodat het rondkomt. Dat is de boodschap die we nu geven. We kijken dan wel of het een achtergestelde lening is, een waarborg, een banklening of kapitaal. Allen daarheen! mythe 4 Investeerders willen alleen centen Angelsaksische investeerders stappen pas in bij hele grote bedragen, maar ze zijn ook vrij cru en kil. Die willen maar één ding: cijfers. Haal je budget. De levensduur is maximum vijf jaar. Onze fondsen zijn iets warmer, bieden langere looptijden aan, je kan rond de tafel zitten als het niet loopt zoals het loopt. We treden iets minder hard op, legt Guy Mampaey uit hoe deze mythe ontstaan is. Michel Vermaerke ziet nog een ander voordeel van lokale investeerders. Wanneer het mooi weer is, zijn vele gegadigden bereid om te financieren. Maar wanneer tijdelijk het weer wat draait naar storm, dan is het wel goed om lokale partners te hebben die mee blijven gaan in het verhaal en die niet alleen maar kijken op de zeer korte termijn. Dat geldt voor de klassieke financiering, bancair, als andere vormen van financiering. Je moet partners hebben die meegaan in het verhaal, die de context begrijpen. Je moet dezelfde taal spreken en niet alleen letterlijk. Edwig Tanghe: De trend is juist dat er niet alleen geld wordt aangeboden, maar ook toegevoegde waarde. Het is een mooi initiatief dat die groeibegeleiding mee wordt gegeven. Guy Mampaey benadrukt de trend dat de private equity wereld zich meer specialiseert. Daar zit nu een heel pak ingenieurs en mensen uit het bedrijfsleven bij, onder meer ex- CEO s, die participaties bijstaan, die helpen bij het formuleren van strategieën, enzovoort. Dat verhaal van enkel geld bieden, is wel voorbij. Het gaat echt om toegevoegde waarde bieden. Het is een win-win tussen de vrager en de aanbieder. Gunter Vanden Neucker: Nog een groot misverstand is dat een externe investeerder er meer aan moet verdienen dan de ondernemer zelf. Het is de bedoeling dat de ondernemer er vooral beter van wordt. mythe 5 De boekhouder regelt het wel De boekhouder of familieadvocaat staat de ondernemer vaak bij in de eerste gesprekken over financiering. Geen goed idee, vinden de experts. Reginald Vossen vraagt zich hardop af in hoeverre die boekhouder de evoluties in de markt volgt. Ik weet dat heel veel boekhouders een enorme vrees hebben om ondernemingen te laten groeien. Uit angst dat ze niet meer kunnen volgen en hun klant kwijt zijn. Er zitten heel wat schoenendoosboekhouders in > 20 MT MT 21

4 circa 'Laat je niet afremmen. De boekhouder is niet de ondernemer, dat ben jij. Luister, maar neem je beslissingen zelf' Websites met een handleiding om een goed businessplan op te stellen, zijn er voldoende. Dat je niet weet hoe het moet, kan geen excuus meer zijn. Edwig Tanghe raadt aan om je businessplan ook nog te laten toetsen door externen. Zorg dat je een doorgewinterd plan hebt, dat je voldoende maturiteit hebt en dat het worstcasescenario bekend is. Is een ondernebedrijven die beter verdienen. Dat is eigenlijk heel jammer, want je voelt vaak duidelijk de rem bij die ondernemer. Ik zeg dan altijd die boekhouder is niet de ondernemer, dat ben jij, challenge die boekhouder, luister maar neem je beslissingen zelf. Michel Casselman: Neem daar ook je tijd voor. Laat je goed begeleiden. Het is een leerproces. Technisch gezien zijn er vele manieren om het bedrag dat je nodig hebt te bepalen. Niet alleen de uitkomst is belangrijk, ook het proces is belangrijk. De dynamiek van zo n businessplan, gaat ook over de wat als?-vragen. Stel we gaan naar Frankrijk, maar het duurt een jaar langer, hoeveel meer heb je dan nodig? Het management kan samen met experts veel voorbereiden. Het is niet alleen belangrijk om na te denken over hoeveel je nodig hebt, maar ook waarvoor. Hoe duidelijker de vraag, hoe minder opties. Je gaat bij de Gimv niet aankloppen voor euro en bij ons niet voor 5 miljoen, zegt Reginald Vossen. Het beste is dat je meteen naar de juiste spelers gaat. Dat geldt ook voor sectoren: er zijn heel wat risicokapitaalverschaffers die specifiek aan bepaalde sectoren gelinkt zijn. Vlaanderen is niet groot, ons kent ons, een dossier is snel verbrand. Als je niet eens weet naar wie je moet lopen, dan snelt je reputatie al in ongunstige zin voor je uit. mythe 6 Als ondernemer sta je er uiteindelijk altijd alleen voor Michel Vermaerkes boodschap aan de ondernemer is duidelijk: Omring je met de juiste mensen. Zoek een klankbord met ervaring ter zake en in wie je vertrouwen hebt, maar luister ook aandachtig naar het klankbord. Neem het ernstig. Investeer in dit proces. Spreek ook eens met andere personen die met een investeerder gewerkt hebben. Als de deal afspringt, steek dan de hand in eigen boezem. Stel jezelf de vraag waarom het niet is gelukt. Er zijn onderlegde spelers in de markt die niet over één nacht ijs gaan en als blijkt dat de tijd nog niet rijp is of niet goed is, dan zal dat wel zijn reden hebben. Je mag daar als ondernemer een eigen mening over hebben, maar neem de feedback van investeerders ernstig. Het kan op zichzelf een zeer leerrijke ervaring zijn. Je krijgt een spiegel aangeboden. Michel Casselman: Een Nuttige websites is de containersite van alle mogelijke vormen van financiering, van subsidies tot internationaal risicokapitaal. Het Agentschap Innoveren & Ondernemen helpt ook met vergunningen. is de containersite van alle mogelijke vormen van financiering, van subsidies tot internationaal risicokapitaal. is een overzichtelijke website die het onderscheid maakt tussen kapitaal, leningen, waarborgen en ARKimedes-regeling. essentiële vraag is ook of de aandeelhouders bij je passen als ondernemer. Vaak wordt er gekeken naar de waardering van je bedrijf, naar de centen, naar wat je weet van de sector en dat is allemaal goed. Het is ook zeer belangrijk dat de investeerder ook het DNA van je bedrijf aanvoelt. Dat hij of zij snapt waar je op de lange termijn naar toe wil. Onderweg zal er altijd wel een hick-up zijn en dan is het belangrijk om elkaar te blijven begrijpen en te blijven vertrouwen. mythe 7 Met een goed businessplan komen die euro's vanzelf is de website van de Vlaamse business angels. Vooral interessant voor start-ups. BAN biedt ook een specifieke opleiding voor je gaat pitchen, zo vergroot je de kans op een match. be is een website die je doorverwijst naar de door de BCF erkende crowdfundingplatformen. Per platform krijg je ook een woordje uitleg. mer dan klaar voor de centen? Absoluut niet. Een externe kapitaalverschaffer vraagt ook naar het interne beslissingsproces, naar een adviesraad of een raad van bestuur. Wat we graag zien, is dat de teams in de bedrijven op punt staan. Een vraag die een business angel vaak stelt is, wie is de baas van jullie drieën? Dan moet je die ondernemers soms raar zien kijken. Daar hadden ze nog niet over nagedacht. Als je met externen gaat praten, moet je toch in ieder geval weten wie het mandaat heeft om beslissingen te nemen en vooruit te gaan in de negotiatie, legt Reginald Vossen uit. Marc Rosiers: Het intern beslissingsproces moet duidelijk zijn, dat heet met een groot woord governance. Je moet weten hoe het intern marcheert en dat is vaak niet zo. Zelfs een ondernemer die zich degelijk voorbereidt, zal niet altijd een match vinden. De banken zitten aan hun hoogste acceptatiegraad sinds 2007, zegt Michel Vermaerke. De acceptatiegraad voor bancaire kredietverlening is 88 procent, 70 procent wordt goedgekeurd op basis van het dossier dat is binnengekomen, de rest na bijsturing. Wij krijgen dan tweederde binnen van wat bij jullie wordt afgewezen, grapt Guy Mampaey. Hij geeft aan dat slechts 1 op de 10 dossiers effectief wordt uitgevoerd bij Gimv. Het aantal dat we willen doen, ligt hoger, maar er is competitie op de markt. Bij PMV wordt 9 procent van de dossiers goedgekeurd, dat ligt veel hoger dan de 1 procent van de klassieke markt. Bij de kleinere leningdossiers krijgt tweederde de financiering, zegt Michel Casselman. Van de 450 dossiers die binnenkomen, worden er jaarlijks een 100-tal dossiers aan de business angels gespresenteerd, laat Reginald Vossen weten. Daarvan gaan er een 80-tal in onderhandelingsfase, 20 procent valt af omdat er geen klik is met de angels, en van die tachtig zullen er een 25 tot 30 closen. We hebben heel veel verhalen die in eerste instantie iets losmaken, maar als je onderweg iets verder gaat graven, kom je toch dingen tegen en dan in die mate dat we niet verder gaan. We scoren hoog, want zijn heel weinig colleganetwerken die zoveel realiseren. Guy Mampaey geeft ook het management team een cruciale rol. Een goed managementteam kan van een slecht businessplan nog wel iets maken. Maar een slecht managementteam met een goed businessplan kan je nog veel miserie bezorgen. Tijdens dat hele proces, dat gerust tot een jaar kan duren, moet de ondernemer niet vergeten om zijn business door te laten draaien. Dat is de grote valkuil, zegt Reginald Vossen, er gaat heel veel aandacht naar het proces, want die deal moet slagen. Dan komen er nieuwe 22 MT MT 23

5 kwartaalcijfers. Als die niet in lijn zijn met wat is vooropgesteld in het businessplan, dan ga je een nog moeilijkere onderhandelingsronde in. mythe 8 Aan het einde van de rit gaat je bedrijf in de verkoop Een minderheidsaandeelhouder zal niet instappen voor 1 procent. Het doorsneepercentage is tussen de 30 en 60 procent, zegt Guy Mampaey. De investeerders die voor jouw bedrijf gaan, verwachten ook dat de cost of capital gedekt wordt. De kost van het kapitaal is niet de rente van het spaarboekje. Dat ligt rond 10 procent. Als je als ondernemer ziet dat je zelfs met je partner dat rendement niet kan bieden, dan moet je er niet aan beginnen. Een investeerder is geen bankier die een gemiddelde toegepaste rentevoet van 1,7% voor bedrijfskredieten hanteert, geeft Michel Vermaerke aan. Een ondernemer moet tevens vanaf dag 1 beseffen dat het binnenhalen van extern kapitaal ook betekent dat er een exit volgt. De meeste mensen denken: als ik extern kapitaal binnenbreng dan moet ik op termijn mijn bedrijf verkopen, dat is dus niet zo, zegt Guy Mampaey. Dat bepaal je ook grotendeels zelf. Op je 38ste wil je iets anders dan op je 60ste. Een ondernemer kan akkoord zijn dat zijn bedrijf na vijf jaar wordt verkocht. Hij of zij wil nog even meedraaien, maar dan is het money time, dat is geen schande. Als je dat juist niet wil, dan moet je geen partner binnenhalen waarvan je weet dat die zo snel mogelijk wil liquideren. Reginald Vossen ziet ook starters die snel willen opbouwen en cashen. Hij geeft ondernemers die dat niet willen het advies om vooraf goed na te denken over de volgende fases. Waar wil je geraken met deze investeerder? Er zijn financiers die maar een bepaalde termijn met je mee kunnen stappen. Moet je later in een tweede ronde investeerders vinden? Voorkom dat je een mismatch krijgt tussen de aandeelhouders. Advies op maat van uw onderneming Levert part-time finance managers op maat Assisteert uw onderneming voor professionalisering & verdere uitbouw Biedt tijdelijke ondersteuning aan op management niveau Zoekt voor u de juiste financiële persoon op lange termijn Kortrijksesteenweg 1023 B-9000 Gent tel +32(0) info@conessence.com 24 MT