ADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS. Datum B&W-vergadering : 3 april 2012 Vertrouwelijk Onderwerp : Verordeningen aanscherping WWB

Transcriptie

1 ADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Datum B&W-vergadering : 3 april 2012 Vertrouwelijk Onderwerp : Verordeningen aanscherping WWB Portefeuillehouder(s) : Anna de Groot Afdelingshoofd/hoofd BMO: Inge Drupsteen Paraaf : Paraaf: Afdeling : Beleid & Regie Datum : 28 maart 2012 Taakveld : Werk Inkomen en Zorg Reg. nr. : Redacteur : S.Lezaar Betrokken afd./or : Werk Inkomen en Zorg Inspraak Bezwaar/beroep mogelijk : Ja : Nee Conceptbesluit: Burgemeester en wethouders besluiten: 1. Vaststellen van de nieuwe verordeningen omtrent aanscherping WWB, inhoudende wijzigingen in de volgende verordeningen: o Afstemmingsverordening Wormerland 2012, o Verordening toeslagen en verlaging bijstand Wormerland 2012, o Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand Wormerland 2012, o Re-integratieverordening Wormerland In te stemmen met het raadsvoorstel inzake het vaststellen van de Verordening maatschappelijke participatie kinderen WWB In te stemmen met het raadsvoorstel inzake het vaststellen van de Verordening bijzondere bijstand Wormerland De raad voor te stellen de volgende verordeningen in te trekken: o Verordening werkleeraanbod Wet investeren in jongeren Wormerland 2009, o Toeslagenverordening Wet investeren in jongeren Wormerland 2007, o Maatregelenverordening wet investering in jongeren Wormerland 2009, o Afstemmingsverordening Wormerland 2007, o Re-integratieverordening Wet werk en bijstand Wormerland 2007, o Verordening toeslagen en verlagingen Wet werk en bijstand 2009, o Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk bijstand Paraaf: Akkoord Bespreken Het college heeft besloten burgemeester conform advies 1e wethouder conform advies met tekstuele wijzigingen i.o.m. portefeuillehouder 2e wethouder met wijzigingen secretaris het advies aan te houden Bevoegdheid: Gemeenteraad (voorblad griffie vereist) College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Delegatie/mandaat Voorhangprocedure: Ja (voorblad griffie vereist) Nee Naar de raad (voorblad griffie vereist)

2 Aanleiding en probleemstelling Inleiding De Tweede Kamer heeft 11 oktober 2011 het wetsvoorstel tot samenvoeging van de Wet werk en bijstand (WWB) en Wet investeren in jongeren (WIJ) aangenomen. Het wetsvoorstel is op 20 december 2011 door de Eerste kamer aangenomen. Dit betekent dat jongeren tot 27 jaar vanaf 1 januari 2012 weer onder de WWB vallen. Ook is vanaf 1 januari 2012 de huishoudinkomenstoets gaan gelden voor het recht op bijstand. De gemeenten hebben tot 1 juli 2012 de tijd om de verordeningen aan te passen. Door de aanscherping van de wet wordt de WWB strenger en soberder. De toegang tot de bijstand wordt voor jongeren moeilijker, de WWB- gerechtigden worden meer aangesproken op verantwoordelijkheid binnen het gezin met alle verplichtingen die daarbij horen. De verordeningen geven de gemeentelijke invulling van de wettelijke wijzigingen en beleidsvrijheid weer. De verordeningen moeten gelijk met de veranderingen in de wetgeving in werking treden. Belangrijkste wijzigingen WWB Hieronder worden de belangrijkste veranderingen in de WWB nader toegelicht. 1 Aanscherping voorwaarden en sancties voor jongeren. Wettelijke wijziging De jongere wordt verplicht eerst zelf 4 weken naar werk te zoeken. Het recht op een Werkleeraanbod wordt vervangen door een aanspraak op ondersteuning. De afspraken over de ondersteuning en de bijbehorende verplichtingen worden vastgelegd in een Plan van aanpak en dit plan is onderdeel van de toekenning van de uitkering. Bij de aanvraag moet de jongere aantonen dat hij zich de eerste 4 weken heeft ingespannen om werk te zoeken en dat er geen mogelijkheden meer zijn in het reguliere onderwijs. Heeft de jongere geen startkwalificatie en zijn er wel nog scholingsmogelijkheden dan is dat een reden om de uitkering te weigeren. De consequenties van het niet nakomen van de verplichtingen tijdens de zoektijd zijn vastgelegd in de wet (uitkering weigeren waarna de jongere zich opnieuw kan melden met wederom 4 weken zoektijd). De consequenties van het niet volledig voldoen aan de verplichtingen tijdens de zoektijd en de verplichtingen uit het Plan van aanpak zijn vastgelegd in de maatregelenverordening. In de wet staat dat een jongere niet eerder dan vier weken na de meldingsdatum een aanvraag mag indienen. In het licht van de eigen verantwoordelijkheid is het de bedoeling dat de jongere zelf actie onderneemt en na vier weken aantoont dat hij geen opleiding kan volgen en geen baan heeft kunnen vinden. De inkomensaanvraag staat los van de ondersteuning naar arbeidsinschakeling. De gemeente kan er voor kiezen om de zoekperiode te begeleiden vanuit het re-integratiebudget (W-deel). De jongeren, die zich komen melden voor een uitkering worden verwezen naar het jongerenloket omdat de scholing prioriteit moet krijgen en er bij het loket een goed netwerk bestaat. In 2012, in aanloop naar de Wet Werken naar Vermogen zal ook het (integrale) beleid rondom de jongeren onder de loep genomen worden. Voorheen had een jongere tot 27 jaar recht op ondersteuning vanuit de gemeente en kon zich hiervoor melden bij het Werkplein. Pas als er gesproken werd over terugkeer naar school, vervulde het jongerenloket een rol. De rol van het jongerenloket zal groter worden. Alle jongeren die in 2012 een uitkering aanvragen kunnen aanspraak maken op ondersteuning, maar dit is niet een wettelijk recht meer. Bij de jongeren zonder startkwalificatie wordt terugkeer naar school de grootste prioriteit en het Jongerenloket zal hier een grote rol in vervullen. Zij zullen met name tijdens de vier weken zoektijd ondersteuning bieden. Aan het begin van de zoektijd krijgt de jongere wel een concrete opdracht mee die bij de aanvraag getoetst kan worden. Heeft de jongere niet voldaan aan de opdracht dan kan de uitkering geweigerd worden of er kan uitkering worden verstrekt met een maatregel.

3 2. Aanscherping gezinsbijstand en huishoudinkomenstoets. Nu bestaat er een partnertoets waardoor alleen partners alle algemene noodzakelijke kosten van bestaan delen. Dit wordt een huishoudtoets, waardoor alle inwonende bloed- en aanverwanten in de eerste graad de kosten moeten gaan delen. Het gezin wordt gezien als eenheid en krijgt gezamenlijk recht op bijstand naar de norm voor een gezin. Dit betekent dat ook de inkomsten uit werk van een inwonend kind (of schoondochter/zoon) vanaf 18 jaar, wordt meegenomen in het bepalen van het recht op bijstand. Ook wordt er voor het recht op uitkering gekeken naar het vermogen van alle gezinsleden, die vallen onder de huishoudtoets. Er zijn uitzonderingen gemaakt voor een studerend kind en een zorgbehoevend gezinslid. Als zij voldoen aan de voorwaarden genoemd in de wet, dan worden zij niet tot het gezin gerekend. Het studerende kind mag tot een bepaald maximum bijverdienen zonder dat het wordt meegenomen in de huishoudtoets. Ook de Wajong uitkering wordt niet meegenomen in de huishoudtoets. Er is geen beleidsvrijheid op dit gebied. Dit betekent dat deze regeling voor de gemeente Wormerland naar schatting bij 25 inwoners invloed zal hebben op de uitkering. Het is wel mogelijk om uitzonderlijk voor de schrijnende situaties via een individuele bijzondere bijstand te compenseren. Daarnaast door het vergoeden van de premie van de ziektekostenverzekering voor inwoners die vallen in de groep van 110 tot 120% van het bijstandsniveau, zorgt men ervoor dat de personen toch verzekerd blijven. Met betrekking tot het minimabeleid geldt het jaar 2012 ook als overgangsjaar. 3. Tegenprestatie naar vermogen De tegenprestatie is met ingang van 1 januari 2012 in de WWB opgenomen en houdt in dat het college de uitkeringsgerechtigden kan verplichten om naar vermogen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden uit te laten voeren. Deze werkzaamheden worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en mogen niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. De gemeente kan er ook voor kiezen de tegenprestatie wel of niet op te leggen of op vrijwillige basis aan de tegenprestatie te laten deelnemen. De zwaarte van de maatregel is ter beoordeling van de gemeente. Zo kan de maatregel vallen in de categorie 1 (10% verlaging), categorie 2 (25% verlaging) of categorie 3 (100% verlaging) van de maatregelenverordening. De gemeente Wormerland kiest er niet voor dit nieuwe instrument in te zetten. Belangrijk is de eigen verantwoordelijkheid van de uitkeringsgerechtigden en men mag verwachten dat iedereen bereid is een tegenprestatie naar vermogen voor zijn uitkering te leveren. 4. Beperking verblijfsduur in het buitenland. De maximale vakantieperiode voor personen tot 65 jaar om in het buitenland te verblijven wordt teruggebracht tot maximaal 4 weken per kalenderjaar. Ontheffing van de arbeidsverplichting speelt daarbij geen rol meer. Uitkeringsgerechtigden vanaf 65 jaar ontvangen een uitkering van de Sociale Verzekeringsbank. Ook voor hen verandert de maximale vakantieperiode. Zij mogen 13 weken in plaats van 26 weken in het buitenland verblijven. Langer mag, maar dan zonder uitkering. en beleidsvrijheid Op dit punt is geen ruimte voor gemeentelijk beleid.

4 5. Alleenstaande ouders in de WWB Voor alleenstaande ouders met kinderen tot 12 jaar wordt een nieuwe bepaling in de wet opgenomen, waardoor deze ouders gedurende 3 jaar een deel van hun inkomsten uit arbeid mogen houden. en beleidsvrijheid Op dit punt is geen ruimte voor gemeentelijk beleid. 6. Aanscherping minimabeleid Het college was tot 1 januari 2012 vrij om de hoogte van het sociaal minimum te bepalen. Daardoor kunnen gemeenten het minimabeleid toegankelijk maken voor mensen met een inkomen boven bijstandsniveau. Vanaf 1 januari 2012 is de wet op dit punt aangescherpt en voert de rijksoverheid een maximaal percentage in van 110%. Met betrekking tot de keuzevrijheid van beleid van de inkomensgrens maakt Wormerland gebruik van de mogelijkheid om de maximale grens van 110% te hanteren. Deze grens kan ook lager vastgesteld worden. De gemeente heeft de keuze om de hoogte van de langdurigheidstoeslag vast te stellen, de referteperiode vast te stellen als deze niet korter is dan 3 jaar en kan de regeling meer koppelen aan de inzet om werk te krijgen. Gemeenten kunnen ervoor kiezen om de referte periode terug te zetten naar ten minste 5 jaar een minimum inkomen. Hierdoor heeft het accepteren van tijdelijk werk niet direct gevolgen voor het recht op de langdurigheidstoeslag. Hoogte inkomensgrens Voor het gemeentelijk minimabeleid hanteerde Wormerland al de 120% inkomensgrens. Gezien de aanscherping om de maximale grens van 110% te hanteren zal dit gevolgen hebben voor de groep die buiten de inkomensgrens vallen. Referteperiode langdurigheidstoeslag Voor het bepalen van het recht op een langdurigheidstoeslag willen wij uitgaan van de minimale periode van 3 jaar. Gemeente Wormerland kiest ervoor de langdurigheidstoeslag met 100,00 te verhogen voor een gezin dat uit meer dan 2 meerderjarige personen bestaat bij 100% van het Sociaal Minimum. Deze toeslag geeft extra ondersteuning aan de getroffen gezinnen van de aanscherping van de gezinsbijstand en de huishoudinkomentoets. De toeslag bedraagt: - Voor een alleenstaande 361,00 per jaar; bij 100% van het sociaal minimum; - Voor een alleenstaande ouder 462,00 per jaar; bij 100% van het sociaal minimum; - Voor een gezin bestaande uit 2 personen 515,00 per jaar; bij 100% van het sociaal minimum; - Voor een gezin bestaande uit meer dan 2 meerderjarige personen 615,00 per jaar; bij 100% van het sociaal minimum; - In geval van 100% tot 110% van het sociaal minimum geldt 50% van de bovengenoemde bedragen.

5 7. Verordeningplicht participatie van schoolgaande kinderen. De gemeenteraad moet een verordening opstellen met betrekking tot het verlenen van categoriale bijzondere bijstand voor kosten van maatschappelijke participatie van kinderen die onderwijs of een beroepsopleiding volgen. Ook hier geldt dat het sociaal minimum maximaal 110% kan zijn. De gemeenteraad heeft de verplichting een verordening vast te stellen gericht op de maatschappelijke participatie van kinderen van 4 tot 18 jaar. In de verordening moet de wijze en hoogte van de bijstand worden geregeld. De bijstand kan worden verstrekt zowel in geld als in natura. Gemeenten hebben slechts een beperkte vrijheid op dit gebied. Met de aanscherping van de WWB is de gemeenteraad verplicht om een verordening vast te stellen gericht op de maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen. Er is gekozen om de hoogte van deze categoriale bijstand in te delen naar het soort onderwijs van het kind op de peildatum. 1. Ten last komend kind dat basisonderwijs volgt 200,00 2. Ten last komend kind dat voortgezet volgt 250,00 De voorkeur gaat uit naar een regeling, waarbij de bijstand in natura wordt verstrekt. Deze verordening heeft daarom een tijdelijk karakter en zal naar verwachting met ingang van 1 januari 2013 vervangen worden door een regeling die voorziet in de verstrekking van bijstand in natura, waardoor de verstrekking nog meer recht zal doen aan het streven van het college van burgemeester en wethouders om het risico op een sociaal maatschappelijk isolement van kinderen te voorkomen. 8. Verordening bijzondere bijstand De wijzigingen in de WWB bieden tevens de mogelijkheid om de verordening individuele bijzondere bijstand te wijzigen. De gemeente heeft de vrijheid om het inkomen waarover geen draagkracht wordt berekend vast te stellen tussen de 100 en 120 % zijnde bijstandnorm (inclusief vakantiegeld). Gemeente Wormerland kiest ervoor om het inkomen waarover geen draagkracht wordt berekend vast te stellen op 120% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm inclusief vakantiegeld. Hiermee kan een bredere doelgroep eventueel beroep doen op individuele bijzondere bijstand. Hiervoor is gekozen ter compensatie van de versobering van Wet Werk en Bijstand. Beoogd resultaat Het aanpassen van de verordeningen van Werk en Inkomen aan de aangescherpte wet WWB Kader Begroting 2012 Wijziging van de Wet werk en bijstand en samenvoeging van die wet met de Wet investeren in jongeren gericht op bevordering van deelname aan de arbeidsmarkt en vergroting van de eigen verantwoordelijkheid van uitkeringen. Wet Werk en Bijstand. Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers. Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk gewezen zelfstandigen. Burgerlijk wetboek. De Gemeentewet. De Algemene wet bestuursrecht.

6 Argumenten Er is bij de nieuwe verordening Maatschappelijke participatie schoolgaande kinderen en bij afstemmingsverordening een uitgebreide toelichting gegeven. Adviesraad De adviesraad is zeer tevreden over de werkwijze dat de portefeuillehouder de mogelijkheden heeft onderzocht om creatief met de aanscherping Wet Werk en Bijstand om te gaan. Met de nieuwe hulpmiddelen is er rekening gehouden met de burgers in Wormerland. Financiële consequenties Op basis van de wettelijke aanscherpingen verlaagt het rijk het macrobudget voor het I-deel. De verlaging van het macrobudget is gebaseerd op een aanname in de berekeningen en brengt (risico s) met zich mee dat de gemeentelijke bijstandsuitgaven geen gelijke tred (daling) houden met de rijksbezuiniging. Door de invoering van de huishoudtoets heeft de rijksoverheid tevens een bezuiniging doorgevoerd op het macrobudget. Omdat deze middelen onderdeel zijn van het Gemeentefonds kan alleen op basis van een theoretische benadering het nadeel voor de gemeente berekend worden. Gemeente Wormerland heeft ervoor gekozen om verordeningen aan te passen. Omdat het aantal uitkeringsgerechtigden in 2011 niet gestegen is en er 25 uitkeringen zullen wegvallen als gevolg van de huishoudtoets zal er nauwelijks een financieel nadeel ontstaan door deze nieuwe verordeningen. Juridische consequenties Door aanpassing van de verordeningen worden deze in overeenstemming gebracht met de veranderingen, die als gevolg van de kabinetsvoorstellen in de Wet werk en bijstand worden doorgevoerd. Er is voor gekozen om de verordeningen te herschrijven, zodat de nieuwe verordeningen vastgesteld worden en de oude verordeningen kunnen worden ingetrokken. Tijdpad/Aanpak/uitvoering De consulenten hebben meegewerkt aan de ontwikkelingen, een plan van aanpak gemaakt en hierdoor inzicht in de doorvoeringen; De uitkeringsgerechtigden zijn ingelicht in de nieuwe wetswijzigingen. Naar verwachting treedt per 1 januari 2013 de Wet Werken naar vermogen (WWnV) inwerking. Het nieuwe beleid moet naast de invulling van de WWnV, aansluiten bij de bezuinigingen en visie van het college. Kernwoorden hierbij zijn: eigen verantwoordelijkheid van de klanten, sober en streng, werkgever als klant. Naar verwachting zal de verordening maatschappelijke participatie schoolgaande kinderen per In natura verder uitgewerkt zijn. Datum: 29 februari 2012

7 Conceptbesluit 1. Het vaststellen van de nieuwe verordeningen omtrent aanscherping WWB: o Afstemmingsverordening Wormerland 2012, o Verordening toeslagen en verlaging bijstand Wormerland 2012 o Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand Wormerland 2012, o Re-integratieverordening Wormerland In te stemmen met het raadsvoorstel inzake het vaststellen van de Verordening maatschappelijke participatie schoolgaande kinderen WWB In te stemmen met het raadsvoorstel inzake het vaststellen van de Verordening bijzondere bijstand Wormerland De raad voor te stellen de volgende verordeningen in te trekken: o Verordening werkleeraanbod Wet investeren in jongeren Wormerland 2009, o Toeslagenverordening Wet investeren in jongeren Wormerland 2007, o Maatregelenverordening wet investering in jongeren Wormerland 2009, o Afstemmingsverordening Wormerland 2007, o Re-integratieverordening Wet werk en bijstand Wormerland 2007, o Verordening toeslagen en verlagingen Wet werk en bijstand 2009, o Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk bijstand Bevoegdheid Vaststellen van verordeningen is de bevoegdheid van de raad. Communicatie Omtrent de wetswijzigingen zijn de cliënten van Wormerland ingelicht. Wanneer met de verordeningen wordt ingestemd, zullen deze op de website geplaatst worden. Daarnaast zal informatie over de wetswijzigingen WWB op de website van gemeente Wormerland geplaatst worden. Evaluatie De aanscherping van de WWB is ingezet als voorbereiding van de Wet Werken naar Vermogen per 1 januari In deze voorbereiding zal tijdens het proces van het implementeren van de Wet Werken naar Vermogen de lering getrokken worden uit de huidige wetswijzigingen. De evaluatie wordt meegenomen in dit proces.