ADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS. Datum B&W-vergadering : Openbaar Onderwerp : Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013

Transcriptie

1 ADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Datum B&W-vergadering : Openbaar Onderwerp : Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 Portefeuillehouder(s) : A. de Groot, Afdelingshoofd/hoofd BMO: I. Drupsteen Paraaf : Paraaf: Afdeling : Beleid en regie Datum : Taakveld : Sociale Zaken Reg. nr. : Redacteur : S. Lezaar Betrokken afd./or : DV Inspraak Bezwaar/beroep mogelijk : Nee : Nee Conceptbesluit: - Bij de Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 te kiezen voor: 1. Bij een recidiveboete niet drie maanden achter elkaar volledig te verrekenen met de uitkering maar standaard één maand volledig te verrekenen met de uitkering. De twee maanden erna rekening te houden met bezit. (keuze 1 variant 1b). 2. Wel over te gaan tot kwijtschelden bij fraudevorderingen na 10 jaar om zo werk te stimuleren en voor fraudeurs een start zonder schulden mogelijk te maken. (keuze 2 variant 2b). 3. Indien iemand bij nulfraude niet teveel uitkering heeft ontvangen, eerst een waarschuwing geven in plaats van meteen een boete van 150,- op te leggen. (keuze 3 variant 3b). - In te stemmen met de Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 waarin deze keuzes verwerkt zijn - De Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 ter besluitvorming aan de raad voor te leggen. Paraaf: Akkoord Bespreken Het college heeft besloten burgemeester conform advies 1e wethouder conform advies met tekstuele wijzigingen i.o.m. portefeuillehouder 2e wethouder met wijzigingen secretaris het advies aan te houden Bevoegdheid: Gemeenteraad (voorblad griffie vereist) College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Delegatie/mandaat Voorhangprocedure: Ja (voorblad griffie vereist) Nee Naar de raad (voorblad griffie vereist)

2

3 Aanleiding en probleemstelling (Analyse) Vanaf 1 januari 2013 geldt de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (Fraudewet). Het doel van de wet is fraude bestrijden en steviger aanpakken om zo draagvlak voor de sociale zekerheid te houden. De wet verplicht bij verordening regels te maken over herhaalde fraude. Bestaand beleid Uit ervaring blijkt dat de overgrote meerderheid van de uitkeringsgerechtigden zich aan de regels houdt. Het nieuwe beleid is bedoeld voor de kleine groep die fraudeert. Het is van belang dat uitkeringsgerechtigden goed geïnformeerd zijn over hun rechten en plichten, temeer daar fraude soms onbedoeld gebeurt. Preventie is dan ook een van onze pijlers van handhaving. We organiseren een duidelijke voorlichting en goede informatievoorziening. We herhalen de boodschap en doen dit via diverse kanalen. Sancties zien we als het sluitstuk van de handhaving. Nieuwe bestuurlijke doelstellingen en randvoorwaarden De wet geeft de volgende verplichtingen: 1. Gemeenten zijn verplicht teveel ontvangen uitkering, bij een verwijtbare schending van de inlichtingenplicht, volledig terug te vorderen. De terugvordering was een bevoegdheid. 2. Daarbovenop moet de gemeente een boete opleggen aan bijstandsgerechtigden. 3. Een deel van de uitkering (10%) moet worden gebruikt om de bedragen te innen. Dit is verrekenen met de uitkering. 4. De hoogte van de boete is gelijk aan het bedrag dat teveel aan uitkering is ontvangen. Dit is het benadelingsbedrag. Er is bovendien een minimumboete van 150,-. 5. Bij een herhaling, recidive, binnen 5 jaar, is de boete 150% van het benadelingsbedrag. 6. Als een burger met een WW of WIA bij herhaling fraudeert, wordt deze uitkering op nul gezet. Bij een aanvraag voor bijstand in die situatie, wordt de WWB-uitkering tijdelijk verlaagd. 7. Voor de IOAW en IOAZ is het verplicht het boetebedrag bij recidive, maximaal vijf jaar, volledig te verrekenen met de uitkering. Oplossingsrichtingen/beoogd resultaat De wet geeft een aantal keuzes: 1. De eerste boete mag met maximaal 10 % van de uitkering worden verrekend. Bij herhaling van dezelfde fraude (recidive) kan de boete volledig worden verrekend met de WWB-uitkering. Dit mag maximaal drie maanden. Dit betekent dat de uitkering dan op nul staat. Dit moet worden vastgelegd in een verordening. 2. Ook bij overtreding van de inlichtingenplicht zonder dat er teveel uitkering is betaald, zgn. nulfraude, moet de gemeente straffen. De gemeente kan kiezen om bij nulfraude eerst een waarschuwing te geven. Bij recidive binnen twee jaar moet dan wel een boete worden opgelegd. 3. De wet geeft de mogelijkheid na 10 jaar de fraudevorderingen van de teveel betaalde uitkering kwijt te schelden. De fraudewet biedt de gemeente dus ruimte om een aantal keuzes te maken. In dit voorstel wordt op drie onderwerpen een keuze gevraagd. Voor elke keuze worden twee varianten gegeven en vervolgens beargumenteerd. De centrale vraag is hoe streng Wormerland wil zijn bij (herhaalde) schending van de inlichtingenplicht tegenover tegelijkertijd het zoveel mogelijk beperken van de negatieve maatschappelijke gevolgen. De tweede vraag is: willen we de mogelijkheid van kwijtschelding gebruiken om werk te stimuleren én voor fraudeurs een start zonder schulden mogelijk te maken. In dit voorstel is het ambtelijk advies: 1. Bij een recidiveboete niet drie maanden achter elkaar volledig te verrekenen met de uitkering maar standaard één maand volledig te verrekenen met de uitkering. De twee maanden erna rekening te houden met bezit. (keuze 1 variant 1b). 2. Wel over te gaan tot kwijtschelden bij fraudevorderingen na 10 jaar om zo werk te stimuleren en voor fraudeurs een start zonder schulden mogelijk te maken. (keuze 2 variant 2b). 3. Indien iemand bij nulfraude niet teveel uitkering heeft ontvangen, eerst een waarschuwing geven in plaats van meteen een boete van 150,- op te leggen. (keuze 3 variant 3b). In dit voorstel wordt op drie onderwerpen een keuze gevraagd. Voor elke keuze worden twee varianten gegeven en ze worden vervolgens beargumenteerd. Voorgesteld wordt om te kiezen voor variant 1b, 2b en 3b

4 1. Verrekening van de recidiveboete Argumenten Variant 1a Standaard 3 maanden 100 % verrekenen Uitzondering bij dreigende huisuitzetting en bij overige dringende redenen Variant 1b (wordt geadviseerd) Standaard 1 maand 100 % verrekenen De 2 maanden erna rekening houden met bezit, dan alleen volledig verrekenen tot het bezit gebruikt is. Daarna 20 % verrekenen Uitzondering bij dreigende huisuitzetting en bij overige dringende redenen recidivist voelt de gevolgen van zijn gedraging financiële inning gaat op de snelste manier Uitvoering toename van agressie door ontstaan van financiële achterstanden meer paniek vragen tussendoor en meer schuldenproblematiek recidivist voelt de gevolgen van zijn gedraging negatieve maatschappelijke gevolgen kunnen worden beperkt innen van de recidiveboete duurt langer Uitvoering overzichtelijke regeling waardoor minder vragen worden verwacht en minder gebruik gemaakt hoeft te worden van uitzonderingen bij de uitnodiging om de zienswijze te geven levert de uitkeringsgerechtigde de gegevens aan over bezit. de verlaging voor WW en WIA op dezelfde wijze uitvoeren als de keuze voor verrekening 2. Kwijtschelding van Argumenten fraudevorderingen Variant 2a Niet kwijtschelden, d.w.z. fraude mag niet lonen handhaven van huidig beleid Variant 2b(wordt geadviseerd) Fraudevorderingen na 15 jaar kwijtschelden én Fraudeschulden van werkenden, na 10 jaar kwijtschelden indien ze minimaal vijf jaar hebben gewerkt én Bij betaling ineens van 75% van de restsom het restant kwijtschelden 3. Boetes bij nulfraude Argumenten Variant 3a bij nulfraude een boete van 150,- opleggen financieel neutraal prikkel voor werkaanvaarding mogelijkheid van schulden vrije start kan een kleine financiële tegenvaller betekenen na 10 jaar Uitvoering opschoning van debiteurenportefeuille fraude mag niet lonen de opbrengst van de boetes is iets hoger Variant 3b (wordt geadviseerd) eerste overtreding bij nulfraude, volstaan met een waarschuwing. een proportionele straf bij, mogelijk onbedoelde, nulfraude de opbrengst van de boetes is iets lager In onderstaande worden de adviezen toegelicht. Het advies is variant 1b Hiermee wordt enerzijds uiting gegeven aan: Fraude mag niet lonen. Het gaat hier immers om

5 belanghebbenden die herhaaldelijk hun inlichtingenplicht hebben geschonden. Herhaling willen we strenger straffen. Door bezit aan te spreken voelt de recidivist de gevolgen van zijn gedrag. Als de recidivist nauwelijks verschil merkt tussen een boete of een recidiveboete is dit geen goed alternatief. Dit kan de kans op nieuw recidivegedrag vergroten. Anderzijds wordt er rekening mee gehouden dat de negatieve maatschappelijke effecten groot kunnen zijn als altijd volledig wordt verrekend. Denk hierbij aan huisuitzetting, bijvoorbeeld afsluiting van energie, oplopende schulden en armoede. Door rekening te houden met bezit worden de negatieve maatschappelijke gevolgen beperkt. Voor de uitvoering is de belasting groter indien volledig wordt verrekend. De kans op agressie is groter, er zullen meer vragen over betalingsachterstanden komen. Inning van de boete gaat minder snel maar het totale bedrag komt wel binnen Door te kiezen voor minder strenge varianten van terugvordering duurt het langer voordat eenzelfde bedrag is geïnd. Indien we niet kwijtschelden komt het totale bedrag echter wel binnen. Het advies is variant 2b Het zwaarst weegt dat het een prikkel inhoudt voor werkaanvaarding en een schulden vrije start na 10 jaar. Variant 2b, de mogelijkheid van kwijtschelding na 15 jaar en voor werkenden na 10 jaar, kan wel geld kosten. Hier staat tegenover dat wanneer er een paar mensen per jaar meer aan het werk gaan of aan het werk blijven, dit de lagere opbrengst uit terugvordering snel compenseert. De verwerking van variant 2B hoeft niet in de verordening plaats te vinden maar verwerking in de beleidsregels volstaat. Wel dient intern en met Zaanstad goed afsproken worden dat Wormerland hierin een ander beleid kiest dan Zaanstad. De debiteuren die 10of 15 jaar een schuld hebben en in aanmerking zouden kunnen komen voor kwijtschelding zijn goed uit het systeem te halen. Het advies is variant 3b Eerst een waarschuwing geven bij, mogelijk onbedoelde, nulfraude, is een proportionele straf. We hanteren daarnaast een redelijke termijn van vier weken om informatie door te geven, zodat iemand, ook in bijzondere omstandigheden, niet meteen te laat is en onbedoeld een boete krijgt voor zijn nulfraude. Er staat tegenover dat de opbrengsten van de boetes iets lager zijn. Conceptbesluit - Bij de Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 te kiezen voor: 1. Bij een recidiveboete niet drie maanden achter elkaar volledig te verrekenen met de uitkering maar standaard één maand volledig te verrekenen met de uitkering. De twee maanden erna rekening te houden met bezit. (keuze 1 variant 1b). 2. Wel over te gaan tot kwijtschelden bij fraudevorderingen na 10 jaar om zo werk te stimuleren en voor fraudeurs een start zonder schulden mogelijk te maken. (keuze 2 variant 2b). 3. Indien iemand bij nulfraude niet teveel uitkering heeft ontvangen, eerst een waarschuwing geven in plaats van meteen een boete van 150,- op te leggen. (keuze 3 variant 3b). - In te stemmen met de Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 waarin deze keuzes verwerkt zijn - De Maatregel en boeteverordening Wormerland 2013 ter besluitvorming aan de raad voor te leggen. Bevoegdheid Het is de bevoegdheid van de Raad regels te stellen middels het vaststellen van Verordeningen. Communicatie Na vaststelling wordt de verordening gepubliceerd in het gemeenteblad. Belanghebbenden worden herhaaldelijk geïnformeerd via nieuwsbrieven, via de media, de gemeentelijke website, via verwijzing naar de website weethoehetzit, in de toekenningsbeschikking, en via het informatieboekje Zo zit het met werk en bijstand. Uitvoerders zijn opgeleid, zodat zij op de hoogte zijn van de nieuwe wetgeving. De ICT applicaties zijn en worden aangepast, evenals brieven, beschikkingen, handboeken, websites enz. Beslag op middelen

6 Geen. Er is nu ook een maatregel verordening en de wijzigingen zijn niet dusdanig dat vastgestelde budgetten aangepast moeten worden. Tijdpad/procedure De verordening zal met terugwerkende kracht tot 1 januari 2013 ingevoerd worden. Evaluatie Middels de P&C cyclus