N V G P T. 8 e congres. 10 december Heerlickheijd van Ermelo

Transcriptie

1 N V G P T 8 e congres 10 december 2004 Heerlickheijd van Ermelo

2 Inleiding Heeft u hij uw praktijkvoering we! eens te maken met: instabiliteit na orthodontie? relaps na een osteotomie? TemporoMandibulaire Dysfunctie? een oncomfortabel gevoel of slikklachten na het plaatsen van een restauratie of prothetische voorziening? Ziet u wel eens betande patiënten met een open frontbeet? Uiteraard! Maar stelt u de tanden net zo op als deze patiënt tandeloos wordt? Of plaatst u onmiddellijk implantaten om een onverklaarbare instabiliteit van een prothese te verhelpen? Is het u wel eens opgevallen dat sommige patiënten met een adequate superstructuur op implantaten nog steeds niet afdoende geholpen lijken te zijn. Al eens aan de tong gedacht? De tong, één bonk moeilijk te dresseren spieren midden in ons werkterrein. Hinderlijk als we moeten boren en slijpen, dus houden we hem af met spiegels, spatels en afzuigers. Irritant als tastorgaan, want elk detail wordt als onder een vergrootglas opgeblazen. Weg met dat ding! Rond de behandeling zouden we het Iiefst geen tong tegenkomen. Maar ons werkterrein, de mondholte, maakt deel uit van een cluster samenwerkende weefsels die samen een orgaan vormen. Als wij klaar zijn met ons werk, dan hernemen alle onderdelen van dit kauworgaan hun normale functies en binnen de haag der tanden heerst de tong! Antwoord op alle in de aanhef gestelde vragen kán worden gevonden in het analyseren van de tongfunctie: een onderdeel van de functieanalyse die ons tandartsen nooit werd onderwezen! In dit congres zal worden duidelijk gemaakt dat voor tandartsen, orthodontisten, kaakchirurgen en alle andere behandelaars van de mond kennis over de tong(dys)functie onontbeerlijk is! U zult na dit congres de mondholte anders gaan bekijken en uw respect voor de tong zal zijn gegroeid! Het congresthema zou derhalve kunnen worden samengevat als: Hoe kunnen tongen worden bedwongen? Moderator Boudewijn Stegenga en programmacoördinator James Huddlestoo Slater hebben een evenwicht en zeer boeiend programma weten te realiseren en daarbij niet vergeten dat de tong ook als drager van sieraden én als zetel van de smaak een zeer grote rol speel in de eeuwige zoektocht naar genot! In ónze Heerlickheijd hoop ik u op 10 december te mogen begroeten, schrijf tijdig in, want vol is vol! Ben Derksen, voorzitter NVGPT

3 Programma achtste congres N/V/G/P/T/ De Tong Vanaf 8.00 uur Ontvangst, inschrijving en koffie uur Opening congres door de voorzitter van de NVGPT - H.B. Derksen uur Inleiding dagvoorzitter: Prof Dr. B. Stegenga uur Functies van de tong - Dr. P.J.W. Jüch uur Mandibulaire functiestoornissen en TMD: hetzelfde of toch anders? Prof Dr. A. Dc Laat uur Koffiepauze uur Burning mouth syndrome - Dr j. Zakrzewska uur Intermezzo uur Lunchpauze uur Het belang van de tong in de orthodontie Dr H.J. Remmelink uur Tongfuncties en de logopedist - P. Helderop uur Theepauze uur Uitreiking publicatieprijs uur BODY ART tongversieringen Dr R.A.C.A. Voorsmit uur Sluiting congres voorzitter NVGPT uur Borrel

4 Dr. P.J.W. Jüch Functies van de tong Onze tong speelt een belangrijke rol bij de verschillende functies van het orofaciale systeem. Bij het kauwen, spreken en slikken maakt de tong bewegingen die een bijzondere motorische aansturing vereisen. Sensorisch speelt de tong natuurlijk een belangrijke rol bij de smaak. Tijdens deze voordracht zal ingaan worden op de neuromusculaire aansturing van de tong met ook aandacht voor de anatomie en innervatie van de tong. Daarnaast zal aandacht besteed worden aan de rol die de tong speelt bij de smaakperceptie. Prof. Dr. A. De Laat Mandibulaire functiestoornissen en TMD: hetzelfde of toch anders? Zowel de logopedist als de tandarts-gnatholoog streven naar een pijnvrije, onbelemmerde functie van het kaakstelsel. Daar waar de tandarts vooral bezorgd is voor de kauwfunctie, zal de logopedist trachten de spraak te optimaliseren. Beiden spreken van functiestoornissen, en bedoelen daar dikwijls niet hetzelfde mee, Vooral do tong kan bij spreken en slikken voor problemen zorgen, en deze is in het kader van pijn en disfunctie (vanuit gnathologisch oogpunt) zeer magere bestudeerd. Bestaan er verbanden tussen een afwijkende tongfunctie en kaakgewrichtsproblemen? Zijn er aanwijzingen dat we bij het behandelen van kaakdysfunctie en pijn ook meer de tongfunctie moeten betrekken? Zou de logopedist een extra gewaardeerd lid kunnen worden in een multidisciplinair team? Dr. J. Zakrzewska Burning mouth syndrome Patients with burning mouth syndrome, BMS, experience burning sensation / discomfort of the mouth often with altered taste and dryness and have clinically normal oral mucosa. No medical and odontological causes are found. It is relatively rare and is most often seen in menopausal women. It may represent a form of neoropathic pain A systematic review of treatments for BMS does show that several randomised controlled trials have been conducted but the only treatment that is likely to be effective is cognitive behaviour therapy. Patients need to reassured, offered support and encouraged to self manage their condition. Dr. H.J. Remmelink Het belang van de tong in de orthodontie Interpositie van de tong tussen het onder- en bovengebit in rust en tijdens slikken gaat de eruptie van onder- en bovengebitselementen tegen en veroorzaakt een open beet. In de orthodontie is een heel arsenaal aan hulpmiddelen ontwikkeld om open beten tegen te gaan, zoals bijv. tonghekken, tong-spurs, high-pull headgears en allerlei beugels met verticale elastieken, beetverhogingen en elkaar afstotende magneten. Ook zijn er speciale maatregelen die bij de behandeling van open-beetafwijkingen een rol spelen. Zo houdt men o.a. bij extractiebehandelingen van open-beetafwijkingen rekening met de keuze van de te verwijderen

5 gebitselementen en worden er geen sterke intermaxitllaire elastieken gebruikt. In extreme gevallen wordt soms de hulp van de kaakchirurg ingeroepen om een open beet operatief te sluiten. Desondanks moet men bij het sluiten van een open beet altijd rekening houden met onvoldoende behandelingseffect en recidief als gevolg van persisterende tonginterdentaliteit. Ook buiten de tandheelkunde houden vakgebieden zich met de afwijkende positie van de tong bezig. In eerste instantie kan daarbij worden gedacht aan het terrein van de kno-arts. Van oudsher worden vergrote amandelen immers verantwoordelijk gehouden voor een voorwaartse verplaatsing van de tong, resulterend in een open beet. Al rond 1900 liet Edward Angle, de grondlegger van de huidige orthodontie, vergrote amandelen door de kno-arts verwijderen om de open beet tegen te gaan. Enige tijd geleden hebben gedegen studies aangetoond dat de houding van de tong, de vorm van de kaken en de stand van het gebit daadwerkelijk kunnen worden verbeterd door vergrote amandelen te verwijderen. Vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw hebben talloze orthodontisten getracht om tonginterdentaliteit tijdens slikken met behulp van logopedische behandelingen tegen te gaan. Na een evaluatie van de resultaten van deze behandelingen heeft de American Speech and Hearing Association (de wetenschappelijke vereniging van logopedisten in de VS) samen met de Arnerican Association of Orthodontists in 1974 echter een gezamenlijk standpunt opgesteld, waarin wordt verklaard dat niet is aangetoond dat de behandelingen werken. In dit veel geciteerde standpunt wordt tevens afgeraden dat logopedisten zich met dergelijke behandelingen bezighouden. In 1989 heeft de ASHA dit standpunt op grond van recente literatuurgegevens drastisch herzien. In het nieuwe standpunt stelt de ASHA dat logopedische behandeling van een afwijkende houding of functie van de tong wel degelijk nut heeft. In het algemeen is iedereen het er over eens dat de tong een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van een open beet. De meningen lopen echter uiteen over de vraag of de houding van de tong in rust en tijdens slikken blijvend kan worden veranderd. Tijdens de presentatie zal worden ingegaan op de klinische relevantie van de effecten van het verwijderen van vergrote amandelen voor de orthodontie. Ook zullen de wetenschappelijke argumenten die geleid hebben tot de verandering van het ASHA standpunt kritisch vanuit het oogpunt van de orthodontist worden beoordeeld. Ten slotte wordt ingegaan op de praktische benadering van open-beetafwijkingen in de orthodontische praktijk. P. Helderop Tongfuncties en de logopedist Logopedie in de breedste zin van zijn betekenis richt zich in zijn algemeenheid op het optimaliseren van communicatie. Communicatie kan verstoord raken op het gebied van stem, spraak, taal en gehoor. Een onderdeel van spraakstoornissen zijn de afwijkende mondgewoonten waarbij de tongmusculatuur, een van de belangrijkste articulatieorganen waar de logopedist in het dagelijkse werk mee te maken heeft, een belangrijke plaats inneemt. In het algemeen geldt dat afwijkende mondgewoonten een verstoring van het evenwicht tussen de oro-faciale spieren veroorzaken, wat weer kan leiden tot een afwijkende fysionomie. Afwijkende mondgewoonten waaronder mondademen, duimzuigen etc. in combinatie met een afwijkend slikpatroon kan bijvoorbeeld leiden tot een sterke protrusie van het bovenfront. De tong duwt de tanden naar voren en de lippen. die bij het mondademen niet gesloten zijn, geven geen tegendruk. Het verkeerde gebruik van de spieren en het ontbreken van tegendruk leidt in dit geval tot een afwijkende vorm van de kaken en/of gebit. De functionele malocclusie is een feit. Als deze dan veranderd moet worden, dan ligt het voor de hand eerst de functie van de betrokken spieren te veranderen.

6 De logopedische therapie die hiervoor wordt gegeven is de OMFT, ofwel de Oro-Myofunctionele Therapie. Do logopedist speelt een belangrijke rol bij het herstellen van een verstoord evenwicht in het functioneren van de spieren van het oro-faciale skelet. Vroegtijdige onderkenning en behandeling van een afwijkende mondgewoonte en/of een afwijkend slikpatroon zijn van groot belang voor een stabiele occlusie. Een multidisciplinaire benadering is dan ook wenselijk voor een blijvend resultaat. Dr. R.A.C.A. Voorsmit BODY ART- tongversieringen Body art is trendy. Er bestaat geen cultuur ter wereld waar mensen door de eeuwen heen hun lichaam niet versieren, van tijdelijke vormen als make-up, verven kleding en kapsels tot permanente veranderingen als vervormingen, tatoeages, littekens, implantaties en piercings. Verontrustend is de extreme vorm van lichaamskunst waarbij lichaamsdelen al dan niet op rituele wijze ernstig worden verminkt. Lichaamsversieringen tonen in één opslag niet alleen iemands plaats in onze maatschappij, maar geeft ook boodschappen door zonder dat er een woord gesproken hoeft te worden. Wat voor de ene cultuur als een misvorming, een teken van status of een belachelijke verschijning wordt aangezien, is voor de andere cultuur het toppunt van schoonheid of aanzien. In onze westerse wereld is lichaamskunst veel meer een cult die aan snelle mode onderhevig is. Deze multi-audiovisuele presentatie laat zien, dat body art niet alleen een actueel modeverschijnsel is, maar een fenomeen van alle tijden en culturen, waar iedere vorm van lichaamskunst een boeiend verhaal op zich is. Met name zal worden ingegaan op tongversieringen. Tevens zal kort aandacht worden besteed aan enkele extreme en vooral schokkende vormen van lichaamskunst.