Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel BRONNEN VAN VERVUILING IN DE BINNENLUCHT Sandrine BLADT Leefmilieu Brussel

2 Doelstelling van de voordracht Presentatie van een dienst voor de analyse van binnenhuisvervuiling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: de Regionale Cel voor Interventie bij Binnenhuisvervuiling Samenvatting van de resultaten en voorstelling van een chemische verontreinigingsindex 2

3 Plan Context Doelstellingen van de RCIB Verloop van een thuisonderzoek Vaststellingen Gemeten chemische polluenten Gemeten biologische polluenten Evaluaties Project kinderopvangvoorzieningen en kleuterscholen Conclusies 3

4 Doelstellingen van de RCIB De bronnen van vervuiling in woningen identificeren en kwantificeren bij gezondheidsproblemen Algemene en gerichte oplossingen voorstellen Een database aanleggen voor de beoordeling van de binnenluchtvervuiling in het BHG Voorbereiding van een strategie van preventieve acties 4

5 Context 80% van onze tijd brengen we in gesloten ruimten door Binnenhuisvervuiling veroorzaakt door gebouwen, menselijke activiteit, externe besmettingsmiddelen 30% van de mensen geboren na 1980 is allergisch 23% van de overlijdens houdt verband met een milieuoorzaak (WGO) Bronnen van vervuiling binnen in de woning bij gezondheidsproblemen identificeren en in cijfers vertalen Algemeen en doelgericht remediëringsadvies voorstellen Een database samenstellen om de binnenhuisvervuiling in de huisvesting in het BHG te evalueren, 5

6 Oost-Vlaanderen Toezicht Volksgezondheid Anne SMIS 09/ Toezichtvolsgezondeid.oostv West-Vlaanderen Toezicht Volksgezondheid Karine MEERSMAN 050/ Toezichtvolsgezondeid.west Fédéral ISP- Mycologie Camille Chasseur 02/ Bruxelles Capitale: CRIPI Sandrine BLADT 02/ Hainaut : LPI Marc ROGER 065/ hvs.lpi@hainaut.be Interveniërende instanties Antwerpen Toezicht Volksgezondheid Liesbet VAN ROOY 03/ Toezichtvolsgezondeid.antw erpen@vlaanderen.be Luxembourg : SAMI-Lux Martyna KUSKE 084/ samilux@province.lu xembourg.be Vlaams-Brabant Toezicht Volksgezondheid Liesbeth LEJON 016/ Toezichtvolsgezondeid.vlaa msbrabant@vlaanderen.be Limburg Toezicht Volksgezondheid Bart BAUTMANS 011/ Toezichtvolsgezondeid.limbu rg@vlaanderen.be Brabant wallon: SAMI Nathalie POPOVIC 010/ sami.bw@brabantwallon. be Liège : SAMI Alain NICOLAS 04/ sami@provincedeliege.be Namur: SAMI Catherine KEIMEUL 081/ Catherine.keimeul@p 6 rovince.namur.be

7 3 Partners Leefmilieu Brussel BIM Laboratorium voor Milieuonderzoek: Monstername en chemische analyses Coördinatie van de dienst WIV Afdeling Mycologie: Microbiologische analyses FARES: Sociale begeleiding 7

8 Types van binnenhuisvervuiling Koolmonoxide Schimmels schoorsteen dak Tabak slaapkamer badkamer slaapkamer Mijten Zitkamer keuken Pesticiden Katten, honden VOS kelder Elektromagnetische golven 8

9 Vraag voor interventie Telefonisch contact Patiënt Labo-analyses 1 e bezoek Onderzoeksverslag Vragenlijst Chemische analyses Biologische analyses Dossier geklasseerd Arts Gezondheid OK Remediëringen 1 an Evaluaties Patiënt Probleem blijft bestaan Ander labo 9

10 Vragenlijst Persoonlijke gegevens, gezinssamenstelling, hobby, ; Symptomen; Geschiedenis van de gezondheidsproblemen (verergering / verbetering); Algemene informatie over de woning, leefgewoonten, huisdieren, gebruikte producten, renovaties, waterschade; Bekledingen/materialen, meubels uit spaanplaat, verluchtingsfrequentie, etc. 10

11 Video van een onderzoek van de RCIB 11

12 Plaats van de onderzoeken RCIB ( ) Geografische spreiding Van 150 tot 200 onderzoeken per jaar 2000 onderzoeken sinds sept

13 conjonctivite rhinite sinusite pharyngite laryngite fatigue chronique malaises atypiques céphalées vertiges paresthésie troubles de l'humeur troubles de l'apprentissage troubles de la mémoire nausées vomissements douleurs abdominales atypiques eczéma dermatite atopique toux chronique asthme infection récidivante Type van pathologie volgens de arts 250 Voies Hogere aériennes luchtwegen supérieures Symptômes Algemene symptomen généraux Troubles Neuropsychische neuro-psychiques stoornissen Atteinte Spijsverteringsstoornissen digestive Manifestations Huidaandoeningen cutanées Voies Lagere respiratoires luchtwegen inférieures

14 Leeftijd van de patiënten 14

15 Type van woning Sociale woning Eigenaar Huurder 24% maison Huis appartement 76% 15

16 Ouderdom van het gebouw a u j a v a n t % 19% 4 8 % 2 3 % 16

17 Gemeten chemische polluenten Vluchtige organische stoffen (VOS) Formaldehyde Gas (koolstofmonoxide) Pesticiden Zware metalen (lood) Fijne stofdeeltjes 17

18 VOS Benzeen, Tolueen, Xyleen, Gechloreerde oplosmiddelen Terpenen Leefruimten + buiten 18

19 VOS 11% > 200 µg/m³ (USA) 8% > 300 µg/m³ (Duitsland) 5 woningen > 3000 µg/m³ Binnenlucht meer vervuild dan de buitenlucht! Achtergrondgeluid + cocktaileffect 19

20 Benzeen Bronnen: Tabaksrook Doe-het-zelf producten, onderhoudsproducten Verbranding van sommige producten Effecten op de gezondheid: Zeker kankerverwekkend Bij hoge concentratie: neurologische stoornissen (slaperigheid, hoofdpijn, depressie, ) 20

21 Benzeen 43% > 5 µg/m³ (Europese norm atmosferische vervuiling) 82% > 2 µg/m³ (CSHPF) Mediaanwaarde (RCIB): 3.8 µg/m³ In de leefplaatsen (keuken, living) Adviezen: Roken buiten het gebouw, of in een goed verluchte ruimte, zonder kinderen De toestand van de bijverwarming nazien (petroleumkachel) Doe-het-zelf producten buiten of in een verluchte ruimte opslaan 21

22 Tolueen Bronnen: oplosmiddelen (verf, lak, lijm, ) vloerbekledingen benzinedampen Effecten op de gezondheid: Irritatie van het ademhalingssysteem, de neus, de ogen, de keel Bij hoge concentratie: hoofdpijn, duizeligheid, gevoel van dronkenschap 22

23 Tolueen P50 (intern) = 15 µg/m³ P50 (extern) = 7 µg/m³ Richtwaarde WGO: 260 µg/m³ - gemiddelde op 1 week Adviezen: Verluchten tijdens en na de werken De ruimten niet onmiddellijk bewonen Producten met het Europese Ecolabel gebruiken 23

24 Terpenen: Limoneen en pineen Bronnen: Voeding Huishoudproducten + was Cosmetica Huisparfums Doe-het-zelf (verf) Grenen meubels Effecten op de gezondheid: Irriterend en gevoelig makend (ogen neus slijmvliezen) Limoneen: Mogelijk huidirriterend Zweden: limoneen = allergene stof bij hoge concentratie 24

25 Terpenen: Limoneen en pineen Vaststellingen: Overheersende verbindingen Geen grenswaarden! Oostenrijk: 150 µg/m³ voor som van terpenen Adviezen: Luchtverfrissers niet verkeerd gebruiken / voorkeur geven aan het verluchten van de ruimten Verluchten tijdens en na het schoonmaken Knutselen in een verluchte ruimte 25

26 Formaldehyde Bronnen: Spaanplaten Oplosmiddelen Isolatiematerialen Appret voor weefsels Schoonmaakmiddelen Cosmetica Tabaksrook Effecten op de gezondheid: Kankerverwekkend Irriterend voor ogen, keel Hoest Hoofdpijn 26

27 Formaldehyde 1.2% > 100 µg/m³ (aanbev. WGO 30 min) 71% > 10 µg/m³ (WGO gevoelige personen) P50: 25 µg/m³ Adviezen: Producten zonder formaldehyde kiezen Verluchten (T en RV niet te hoog) Spaanplaten: norm E1 (Duitsland) 27

28 Chemische verontreinigingsindex P O L L U A N T P E R C E N T IL E S (µ g /m ³) 0 P 2 0 P 2 0 P 5 0 P 5 0 P 7 0 P 7 0 P 9 0 P 9 0 P 9 5 > P 9 5 B e n z è n e 0-1,9 1,9-3,8 3,8-6,0 6,0-1 3,5 1 3,5-2 1,0 > 2 1,0 T o lu è n e 0-8,9 8,9-1 5,2 1 5,2-2 1,7 2 1,7-4 2,0 4 2,0-5 9,7 > 5 9,7 T ric h lo ré th ylè n e 0-0,1 0,1-0,5 0,5-1,1 1,1-3,7 3,7-9,5 > 9,5 T é tra c h lo ré th ylè n e 0-0,2 0,2-0,5 0,5-1,1 1,1-4,0 4,0-8,7 > 8,7 L im o n è n e 0-6,4 6,4-8,5 8,5-1 3,1 1 3,1-3 8, ,0 > 5 4,0 C O V s T o ta u x 0-4 8,4 4 8,4-8 0,1 8 0, , , , , ,3 > 2 4 2,3 p in è n e 0-3,6 3,6-8,3 8,3-1 4,7 1 4,7-3 5,9 3 5,9-5 3,3 > 5 3,3 F o rm a ld é h yd e 0-1 3,9 1 3,9-2 4,7 2 4,9-3 4,3 3 4,3-5 5,4 5 5,4-6 6,6 > 6 6,6 IN D IC E E x c e lle n t B o n M o ye n M a u v a is T rè s M a u v a is E x é c ra b le Woongebied 0-4 8,4 4 8,4-8 0,1 8 0, , , , , ,3 > 2 4 2,3 C O V T o ta u x E x c e lle n t B o n M o ye n M a u v a is T rè s M a u v a is E x é c ra b le Keuken 0-2,0 2,0-4,1 4,1-6,6 6,6-1 5,1 1 5,1-2 4,2 > 2 4,2 B e n z è n e E x c e lle n t B o n M o y e n M a u v a is T rè s M a u v a is E x é c ra b le 28

29 Lood Muren, deuren, kozijn, ramen 5.5% van de waarden > 1mg/cm² (Code de la Santé Publique français) Effecten op de gezondheid: Misselijkheid, braken, diarree, hoofdpijn Aandachtsstoornis, leerstoornis Chronische toxiciteit: - spijsverteringsstoornisen - neurologische stoornissen - bloedarmoede > Saturnisme (>100µg/L) 29

30 Lood Adviezen: Voorzorgsmaatregelen en veiligheid bij werken / beschadiging Inkapseling Regelmatige vochtige reiniging 30

31 Lood 31

32 Lood in het water Norm: 25 µg/l bij de uitgang van de kraan 10 µg/l (25/12/2013) Advies: Voor het bereiden van babyvoeding en voor persoonlijk verbruik, geen stromend water gebruiken dat lood bevat. 32

33 Koolstofmonoxide Effecten op de gezondheid: Misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn Zwakte, moeite om zich te verplaatsen Coma > ademhalingsstilstand 33

34 Koolmonoxide Normen WGO: 100 mg/m³ - 15min 35 mg/m³ - 1u 10 mg/m³ - 8u 7 mg/m³ - 24u 34

35 Fijne stofdeeltjes Bronnen: Koken, pyrolyseproces, stofzuiger, kaarsen, tabak, textiel Effecten op de gezondheid: Chronische ontstekingen, astma, chronische bronchitis Hart- en vaatproblemen 35

36 Fijne stofdeeltjes Mediaan (µg/m³) PM1 PM2.5 PM10 Living Keuken Kamer patiënt WGO (buitenlucht): PM10: 50 µg/m³ - PM2.5: 25 µg/m³ op 24u PM10: 20 µg/m³ - PM2.5: 10 µg/m³ op lange termijn Samenstelling van database over binnenhuisvervuiling om de effecten van het gebrek aan normen te verzachten 36

37 Microbiologische polluenten Productie van waterdamp Ademhaling transpiratie: 0.9 1,2 liter/persoon Koken/4 personen: ± 2 liter Hygiëne: 0,2 0,5 liter Droging van wasgoed: 1,25 tot 2,5 liter Planten: ± 0,5 2 liter / dag Bad / douche: ± 0,5-2 liter/dag Een gemiddeld onderhoud van het huis "produceert" per dag 10 tot 12 liter vocht in de vorm van waterdamp 37

38 Protocol Biologische monsters Zichtbare schimmels + - Tape Lucht + Oppervlak Stof van matras Mijten Schimmels 38

39 Schimmels Bronnen van vocht die schimmels kunnen veroorzaken: Infiltratie (opstijgend vocht, bouwgebrek ) Waterschade, overstroming Condensatie, koudebrug Effecten op de gezondheid: Hoest, rinitis Ademhalingsaandoeningen (astma, bronchitis), dermatitis Misselijkheid, hoofdpijn 39

40 Zichtbare schimmels in de bezochte woningen 40

41 Zichtbare schimmels Evaluatieschaal van zichtbare oppervlakte: 0: geen schimmel 1: <0.3m² 2: 0.3 tot 3m² 20% 3: >3m² 43% 25% 12% Pas de contamination visible <0,3m² 0,3<x<3m² >3m² Geen zichtbare verontreiniging 41

42 Infiltratie 42

43 Condensatie 43

44 Condensatie 44

45 Badkamer 45

46 Koudebrug 46

47 Opstijgend vocht 47

48 Verborgen schimmels 48

49 Muursalpeter 49

50 Mijten Acarex- Test 15% 12% 11% 62% Classe 0 Classe + Classe ++ Classe

51 Beperkingen van de dienst Gratis dienst MAAR: Geen middel om een sociale woning toegewezen te krijgen Niet gewettigd om een huurcontract te verbreken Het rapport mag niet voor juridische doeleinden dienen RCIB komt niet tussen in conflicten tussen huurders en eigenaars Geen contact met de eigenaars (indien de patiënt huurder is), noch met de huisvestingsmaatschappijen 51

52 Evaluaties Artsen Patiënten amélioration duidelijke verbetering nette amélioration lichte verbetering légère ne weet sait het pas niet non nee 52

53 Project kinderdagverblijven en kleuterscholen Belang van het onderzoeken van de kinderopvangvoorzieningen Protocol gebaseerd op de woonomgeving met bacteriologisch luik Project BHG over 34 crèches (2006 tot 2013) : pilootfase kleuterschool 4 kleuterscholen bestudeerd 53

54 Project kinderdagverblijven Chemische analyses: Gebrek aan luchtverversing (CO2) Geen significante contaminant (limoneen) Lood in de verven Biologische analyses: Bacteriologische besmetting van de werkbladen (keuken) Bacteriën binnenlucht > buitenlucht Vocht in 19 van de 34 crèches, met soms schimmelvorming Geluidsmeting: Gemeten waarden > referenties WGO 54

55 Conclusies Binnenhuisvervuiling > buitenhuisvervuiling De binnenhuisvervuiling betreft: Huurder / eigenaar / sociale woningen Nieuwbouw / gerenoveerd / verouderd Bevolking van alle leeftijden Invloed van de toestand van het gebouw + gedrag van de inwoner Referenties Praktische Handleiding: Fiches nr. CSS00 CSS07 CSS08 CSS09 MAT00 55

56 Interessante bronnen en websites Praktische handleiding: Fiches CSS00 CSS07 CSS08 CSS09 MAT00 RCIB, een instrument voor het stellen van milieudiagnoses over de binnenhuisvervuiling, als aanvulling bij de medische diagnose: RCIB, analyse en resultaten van de onderzoeken, na 6 jaar werking 56

57 Coördinaten BLADT Sandrine Departement Gezondheid, Labo chemie en Binnenhuisvervuiling Leefmilieu Brussel : sbladt@environnement.irisnet.be 57