FORMATION BÂTIMENT DURABLE : SANTE ET CONFORT OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 1

Transcriptie

1 OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 1

2 Gezondheidsproblemen// in/verband/met/de/bouw// en/de/bewoning/ van/een/gebouw/ Voordracht in het kader van de opleiding Duurzaam gebouw : GEZONDHEID en COMFORT! Michel ROLAND Maison Médicale Santé Plurielle et Fédération des Maisons Médicales Département Médecine Générale et Ecole Santé Publique ULB

3 Doelstellingen/van/de/voordracht/ De!verschillende!publieksgroepen!die!interesse! hebben!voor!of!betrokken!zijn!bij!de!opleiding! «!Duurzaam!gebouw:!gezondheid!en!comfort!»! sensibiliseren!voor!de!complexiteit!en!het!belang! van!de!rela>es!tussen!de!verschillende!interne! factoren!en!de!verschillende! gezondheidsproblemen.!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 3

4 Plan/van/de/voordracht! Het!belang!van!het!binnenmilieu;! Rela>e!omgevingCgezondheid:!het!toestandCdrukC reac>emodel;! De!rol!van!de!verzorgenden!en!van!het!mul>disciplinair! karakter;! Determinerende!factoren!van!de!gezondheid!en! rela>es!tussen!het!socialec!de!gezondheid;! De!research!BIMCFMMCSF:!vaststellingen!en! problemen;! Het!PEST!werkinstrument.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 4

5 Indoor:/en/outdoorvervuiling/ OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 5

7 Stookolie, benzine (octaangehalte), Verf, vernis, lijmen, ontvlekkingsmiddelen, kunststoffen, Houtverbranding, sigaretten OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 7

8 Rela<e/milieu//&/gezondheid/ Milieubeheer!:! Bescherming!van!de!ecosystemen,! Voor!de!bescherming!van!de!wereld!en!van!de! gezondheid!van!de!individuen!en!de! gemeenschappen.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 8

9 Het/«/Toestand:Druk:Antwoord/»/model/ Ingevoerd!door!de!OESO.!! Dient!in!het!bijzonder!als!basis!voor!talrijke! werken!over!de!biocindicatoren!en! biodiversiteitsindicatoren.! Model!dat!op!het!causaliteitsbegrip!berust!:! De!mens!en!zijn!ac>viteiten!oefenen!druk!uit!op!de!ecosystemen! en!wijzigen!hun!kwaliteit!en!hun!kwan>teit!(hun!toestand).!! De!maatschappij!(of!het!ecosysteem)!reageert!op!deze! wijzigingen!met!andere!wijzigingen,!waarvan!de!omvang!en!de! effecten!ook!geëvalueerd!kunnen!worden!indien!ze!niet!door! indicatoren!worden!gemeten.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 9

10 Milieu/en/gezondheid/ Een!interdisciplinaire!en!transversale!benadering!voor!een! model:! Toestand! Druk! Reac>es! Impact!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 10

11 Multi- Inter- DISCIPLINARITEIT Trans- OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 11

12 De/indicatoren/ Beschrijven!dikwijls!de!verslechtering!van!een!systeem:! de!rechtstreekse!druk!(vb!:!vervuilingen,!het!afnemen!van!weinig!vernieuwbare!hulpbronnen,! etc).! de!onrechtstreekse!druk!(vb!:!menselijke!ac>viteiten!aan!de!oorsprong!van!veranderingen!van! de!ecosystemen,!landbouwsystemen,!stedelijke!systemen,!zoals!de!vernieling!van!natuurlijke! milieus,!opdeling!van!woongebieden,!aantal!voertuigen!en!afgelegde!kilometer!per!persoon! en!per!jaar,!energieverbruik,!energieproduc>e,!bevolkingstoename,!etc.! Meten!op!een!precies!moment!de!toestand!van!een!systeem,!hetzij! om!het!te!vergelijken!met!een!vroegere!toestand!of!toestanden,! hetzij!om!het!daarna!te!vergelijken!met!opeenvolgende!maatregelen! om!een!tendens!te!meten.! Illustreren!de!vorderingsstaat!van!de!genomen!maatregelen! (bijvoorbeeld!op!het!gebied!van!het!milieu!!:!restaura>e,!bescherming! en/of!beheer!van!ecosystemen!en!biodiversiteit).! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 12

13 Milieubevraging/:/ sereniteit,/angst/of/onzekerheid/?/ Op!het!collec>eve!niveau!:! Gerechtvaardigde!interpella>e!?! Collec>ef!onbehagen!?! Beide!gelijk>jdig!?!! Op!individueel!niveau!:! Militan>sme!van!goed!gehalte!?! Angstneurose!?! Beide!gelijk>jdig!?! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 13

14 Moeilijke/posi<e/van/de/verschillende/ gezondheidsverleners/thuis/ Thuiszorg!(huisartsen,! verpleegsters).! Ergotherapeuten.! Sociale!beroepskrachten! (gezinshulp,! maatschappelijk!werkers).! Professionelen!van!de! huisves>ng!(groene! ambulance).! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 14

15 Plaats/van/de/behandelende/ geneesheer?/ Tussen!zijn!pa>ënten!en! De!wetenschappelijke!milieuexperts,!! De!beleidsmakers.! Tegenstrijdige!principes!:! Behoedzaamheid!(en!immobilisme),!! Onverschilligheid!(en!risico s)! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 15

16 /De/huisartsen/:/ bevoorrechte/gesprekspartners/van/de/beleidsmakers/en/de/ burgers/ Bijna!de!hele!bevolking!heeZ!een!vaste!gezinsarts.! Huisartsen!zien!minstens!één!keer!70%!van!hun!pa>ënten!in!1! jaar,!85%!in!2!jaar,!95%!in!3!jaar.! De!huisartsen!hebben!een!:! Globale,!! Geïntegreerde! benadering.!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 16

17 Determinerende/factoren/van/de/ gezondheidstoestand/van/individuen/en/ bevolkingsgroepen/ Géné<que,/héréditaire/! Algemene:!leefwijze!en!C omstandigheden;!! Demografische;!! Biologische;!! Gene>sche;!! Ecologische;!! Geografische!;!! Economische;!! Sociale;!! Culturele;!! Collec>ef!sanitaire!(zorgsysteem);!! Individueel!sanitaire;!!!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 17

18 Individuele/geneeskunde/en/ volksgezondheid/ Globale! gezondheid! Unifactoriële causaliteit of causaliteit met weinig factoren Individuele! geneeskunde! Cura>eve! geneeskunde! VolksgezondC heid! Sociale! epidemiologie! Multifactoriële causaliteit Waarom!is!dit! individu!ziek?! Waarom!maakt! de!maatschappij! dit!individu!ziek?!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 18

19 Determinerende/factoren/van/de/ gezondheidstoestand/van/individuen/en/ bevolkingsgroepen! De!sociaalCeconomische! omstandigheden!en!de! levenss>jl!(cultuur,!opleiding,! voeding,!werk,!inkomen,!etc.)!:! 40C50%.! Gene>sche!aanleg!:!20C30%.! Het!milieu!en!het! ecosysteem! (woonomstandigheden)!:!20%.! Het!zorgsysteem!:!10C15%.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 19

20 Levensverwach<ng/in/België/op/de/ leeoijd/van/25/jaar/(1991:1997)/ Levensverwachting Scholingsniveau Mannen Vrouwen Geen diploma Lager Algemeen lager secundair Technisch lager secundair Verschil!van!!5.5!jaar!(mannen)!!3.5!jaar!(vrouwen)! Beroeps lager secundair Algemeen hoger secundair Technisch hoger secundair Beroeps hoger secundair Hoger korte type Hoger lange type (waarvan univ.) Totaal Sta>s>sch! significante! associa>e! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 20

21 Levensverwach<ng/in/goede/gezondheid/in/ België/op/de/leeOijd/van/25/jaar/(1991:1997)/ Scholingsniveau Mannen Levensverwachting Vrouwen Geen diploma Lager Algemeen lager secundair Technisch lager secundair Verschil!van!!17.8!jaar!(mannen)!!24.7!jaar!(vrouwen)! Beroeps lager secundair Algemeen hoger secundair Technisch hoger secundair Beroeps hoger secundair Hoger korte type Hoger lange type (waarvan univ.) Totaal Sta>s>sch! significante! associa>e! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 21

22 Sociale/ongelijkheden/in/gezondheid/ Sociale!ongelijkheden! Indicatoren!«!sociaal!»! Studieniveau;! Inkomenniveau;! Ongelijkheid!van!inkomen;! Globale!sociale!indicator;! Geen!gezinsinkomen!verbonden!aan! werk,!vs!1,!vs!2;! Werkloosheid,!invaliditeit,!handicap,! etc.;! Huurder!vs!eigenaar;! Eeenoudergezin!vs!tweeC.! Ongelijkheden!in!gezondheid! Indicatoren!«!gezondheid!»!! Levensverwach>ng;! Levensverwach>ng!in!goede! gezondheid;! Perinatale,!globale,!specifieke!sterZe;! Inciden>e,!prevalen>e,!evolu>e,! behandelingstype!van!de! geestesziekte;! Geboortegewicht;! Plaats!van!overlijden;! Subjec>eve!waarneming!van!de! gezondheidstoestand;! Preven>eve!dekking;! Prevalen>e!van!zwaarlijvigheid;! Prevalen>e!van!cariëspercentage.!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 22

23 Mechanismen/die/de/sociale/ ongelijkheden/in/de/gezondheid/ verklaren/ 1. Het!gebrek!aan!financiële!middelen.! 2. De/rechtstreekse/aanvallen/door/biologische,/ fysische/of/chemische/middelen./ 3. De/kwetsbaarheid/voor/schadelijke/factoren/ 4. Het!onderwijsniveau.! 5. De/materiële/werkomstandigheden./ 6. De/zogenaamde/«/risicovolle/»leefgewoonten./ 7. De!toegang!tot!verzorging!en!de!kwaliteit!van! professionele!en!nietcprofessionele!verzorging.! 8. «!Selec>e!»mechanismen.!! 9. Bepaalde/contextuele/factoren./ OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 23

24 Evolu<e/van/de/levensverwach<ng/in/ België/ OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 24

25 De/afstand/neemt/toe/tussen/de/ uiterste/sociale/klassen/ Gestandaardiseerd!sterZecijfer:!mannelijke!werknemers! 20C65!jaar,!Engeland! Verhoging van sociale ongelijkheden: sociale structurering in klassen gebaseerd op beroep, studieniveau, woonwijk, inkomsten, bezittingen, etc.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 25

26 Lorenzcurve/en// Ginicoëfficiënt// Vóór belastingen Na belastingen % % OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 26

28 Gezondheid/en/milieu,/problemen/:/! diversiteit,/atypiciteit/en/veelheid/van/symptomen/ Aantas>ng!van!bovenste!luchtwegen!:! Bindvliesontstekingen,!rini>s,!sinusi>s,!faryngi>s,!laryngi>s,!recidiverend!of!! chronisch,! Aantas>ng!van!onderste!luchtwegen!:! Chronische!hoest,!astma,!recidiverende!infec>es,! Neuropsychologische!stoornissen!:! Duizeligheid,!paresthesieën,!stemmingsstoornissen,!leerCen!geheugenstoornissen,! Aantas>ng!van!de!spijsvertering!:! Misselijkheid,!braken,!atypische!buikpijn,! Huidaandoeningen!:!! Eczeem,!atypische!derma>>s,!! Algemene!symptomen!:!! Chronische!vermoeidheid,!atypische!malaise,!hoofdpijn,!slapeloosheid,!duizeligheid,! misselijkheid,!...! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 28

29 Milieu/en/gezondheid/:/ een/mul<focale/benadering/ Technisch!en!geavanceerd.! Klassiek!(sociaal)!epidemiologisch!maar! ook!microcecologisch.! Impliceert!veldactoren.! Houdt!rekening!met!subjec>eve!en! objec>eve!elementen.!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 29

31 Een/dialoog/openstellen/tussen/de/ actoren/over/«/gezondheid/en/milieu/»/ De!theore>sche!kennis!verzamelen.! Een!eerste!inventaris!opmaken!van!de!Brusselse! actoren!op!het!vlak!van!de!gezondheid.! De!beschikbare!gegevens!bijeenbrengen!en! lokaliseren.! Iden>ficeren!van!de!ontbrekende!gegevens!en!van!de! actoren!die!er!toegang!kunnen!toe!hebben!.! Een!dossier!publiceren!ter!aoen>e!van!de! beleidsmakers,!de!milieudeskundigen!en!de! gezondheidsprofessionelen.! Een!forum!organiseren!voor!de!professionelen!en!het! grote!publiek.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 31

32 Een/dossier/met/3/pijlers // Een!methodologische!pijler:! Theore>sche!basisbegrippen,! Fundamentele!analyseCinstrumenten.! Een!pijler! «!gezondheidsproblemen!»:! Beschrijving!van!de!problemen,! Situa>e!in!Brussel.! Een!pijler!«!werkzame!factoren!».! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 32

33 Belangrijkste/vaststellingen:/ gediversifieerde/verbanden/ Binnen!C!buitenmilieu;! Unieke!e>ologische!factor!C!mul>factoriële!e>ologie;! Bestaande!!verdachte!verbanden;! Consensus!!controverse;! Direct!oorzakelijke!rol!!verzwarende!of!verergerende!rol!bij! aangetaste!personen;! Bestaan!van!een!aanvaardbare!blootstellingsdrempel!!drempels! naar!beneden!toe!herzien!!geen!drempeleffect;! Effect!onarankelijk!van!verschillende!factoren!!cumula>eve!of! toegevoegde!effecten;! Korte!termijn!tussen!de!blootstelling!en!het!pathologisch!effect!! laten>e>jd,!soms!zeer!lang;! Eenduidig!verband!tussen!huisves>ngskwaliteit!en!sociaalC economisch!niveau.!! //////Meestal/:/interac<es/tussen/de/milieufactoren/en/andere/types/van/ factoren/(gene<sche,/sociaal:economische/ )/ OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 33

34 Belangrijkste/vaststellingen:/ e<ologie/en/prioriteitenkeuze/ Unieke!e>ologische!factor!en! goed!geïden>ficeerde!bronnen! van!blootstelling!:!eenduidige! prioriteitskeuze.! Mul>factoriële!en! synerge>sche!e>ologie!:! complexe!prioriteitskeuze.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 34

35 Belangrijkste/vaststellingen:/ volksgezondheid/en/prioriteitskeuze/ Prevalen>e!van!ziektes,!evolu>e!in!de!>jd,!geografische! ongelijkheden.! Verschil!in!kwetsbaarheid!tussen!subgroepen!van!de!bevolking.! Ernst!van!de!pathologieën:!dodelijkheid,!ongemak.! Bestaan!van!een!efficiënte!preven>e!en!cura>eve!middelen.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 35

36 Hiërarchische/lijst/van// gezondheidsproblemen/ Astma;! Chronische!obstruc>eve!bronchopneumopathie!(COBP);!! Emfyseem;!! Chronische!bronchi>s;!! Longoedeem;!! Longkanker;!! Bindvliesontsteking;!! Aangeboren!nietCgene>sche!afwijkingen;!! Leverkanker;!! Vroeggeboorte;!! Vermoeidheid;!! Neusirrita>e;!! Laag!geboortegewicht;!! Leukemie.!! Model/van/Markov/ OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 36

37 Gezondheid/en/milieu,/problemen/:// diversiteit/en/veelheid/van/e<ologische/factoren/ Mijtach>gen:!van!stof!(huidschilfers,!nagels,!beddengoed,! tapijt,!knuffeldieren,!plafonnering,!groeven!in!de!vloer:!hoge!t! en!vocht),!en!van!stockering!(droge!voedingswaren),!planten.! Huisdieren:!allergie!(speeksel,!haren,!huidschilfers,!urine),! pes>ciden,!beten/krabben.! Benzeen,!xyleen,!tolueen:!(aroma>sche!koolwaterstoffen)! olieproducten!(verbonden!met!transport),!gebruikt!als! oplosmiddelen,!voor!organische!samenstellingen.!! Kakkerlakken:!warme!en!voch>ge!omgeving,!opgeslagen! voedingsmiddelen,!kelders,!stortkokers,!vuilnisbakken,! alleseters;!transport!van!ziektekiemen!en!allergie,!pes>ciden.! Lawaai:!gehorige!omgeving.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 37

38 Gezondheid/en/milieu,/problemen/:// diversiteit/en/veelheid/van/e<ologische/factoren/ VOS!vluch>ge!organische!verbindingen:!(belangrijkste!interne! vervuilende!stoffen)!alifa>sche!en!aroma>sche!koolwaterstoffen,! terpenen,!gehalogeneerde!koolwaterstoffen!(chloroform,! trichloorethyleen),!esters,!ketonen,!aldehyden;!verven,!lijmen,!vast! tapijt,!linoleum,!lak!(nieuwbouw),!spuitbussen,! schoonmaakproducten!(auijtmiddelen,!ontvlekkingsmiddelen,! verdunningsmiddelen),!houtverbranding,!stookolie,!sigareoen.! Kunstma>ge!minerale!vezels:!glas!of!gesteente!(kleiner!formaat! en!biopersistent).! Formaldehyde:!kleurloos!gas,!brandbaar,!bijtend;!hoofdzakelijk! VOS;!isola>eschuim,!harsen,!lijmen,!houvineerplaten,!voorgelijmd! behangselpapier),!verven,!cosme>caproducten.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 38

39 Gezondheid/en/milieu,/problemen/:// diversiteit/en/veelheid/van/e<ologische/factoren! Insec>ciden,!schimmelwerende!middelen!en! onkruidverdelgers:!gebruik!in!woning,!transport!vanuit!tuin,! emana>e!door!behandelde!producten;!organochloorverbindingen! (DDT,!lindaan),!pyrethrum!en!afgeleiden,!organofosfaten!en! carbamaten!(cholinesteraseremmers).! Schimmels:!microscopische!zwammen;!vocht!+!warmte!+!O2!+! voedingssubstraat!(vetsporen!op!de!muur,!behangselpapier,!lijmen).! Koolstofmonoxide:!de!«!s>lle!moordenaar!».! S>kstofoxiden!Nox!(NO!en!NO 2 ):!verbranding!aan!hoge!t,! wegverkeer,!huisverwarming.! Planten:!produc>e!van!pollen!+!latex!afscheiding!(ficus).! Lood:!vooral!de!kinderen;!besmeoe!voedingswaren,!waterleidingen! in!lood,!keukengerei!in!lood,!verven,!keramische!producten.! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 39

40 E<ologische,/opera<onele,/opeenvolgende/ en/waarschijnlijkheidsbenadering/ S/O/A/P/ P/E/S/T// S!ubjec>ef! O!bjec>ef! A!pprecia>e! P/rocedures! P/robleem! E!valua>e! S!tudie! T!e!nemen!maatregelen! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 40

41 Opera<onele/benadering/:/ PEST/in/huis/?/ Gezondheidsp roblemen P!=!Probleem,!verdacht,! E!=!Evalua>e,!te!stellen!vragen!(woonplaats),! S!=!Studie,!analyse!van!de!situa>e,! T!=!Te!nemen!maatregelen,!behandeling.! BIM-FARES-RCIB Groene ambulance Verdachten OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 41

42 Voorbeeld/van/astma// (een/eenvoudige/complexiteit)/! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 42

43 +!gene>sche,!familiale,!verworven!factoren! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 43

44 Allergenen!! Werkomgeving! Slokdarmreflux! Tabak!! Sulfieten!! In/outdoor!verontreinigende!stoffen! Medicijnen!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 44

45 P E S - nieuw Vluchtige organische stoffen VOS Insecticiden NOx Schimmels Vezels meubilair in spaanplaten? - recent gebouw of pas gerenoveerd (vooral vochtig en warm)? - dosering lucht. - dosering van de formaldehyde, benzeen, tolueen, xyleen. luchtvochtigheid verminderen. - indien mogelijk de bron elimineren. - niet binnenshuis roken. - kaal hout, zichtbaar, behandeld? - tapijten, behandelde lederen meubels? - gebruik van insecticiden binnenshuis? - dosering van bepaalde insecticiden in de lucht of in de stof- of materiaalmonsters. - ventileren. - keukenfornuizen en gasovens (vooral zonder dampkap)? - verbinding met garage? - dosering van de NOx dicht bij werkende apparaten. - ventileren - vochtig gebouw of geïsoleerde vochtigheid (schimmelgeur, vlekken op de muren)? - zoeken naar schimmels op oppervlakken of in de lucht. - bronnen - verbinding - zoeken - de met vezelisolatie (vooral indien gebouw vochtig)? de lucht. van totale VOS in de T naar zwevende vezels in - ventileren, - indien mogelijk de bron elimineren. - het hout gladschaven of met een toplaag bedekken. en een dampkap gebruiken. - het fornuis niet gebruiken als verwarmingsmiddel. - niet binnenshuis roken. van vocht behandelen en vermijden. - besmette oppervlakken, muren, voorwerpen schoonmaken vezels hermetisch inwerken. - zich beschermen bij de plaatsing. OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 45

46 Voorbeeld/van/het/ chronisch/ vermoeidheids: syndroom/ (een/dubbele/complexiteit)! Geheel!van!algemene!symptomen!! en!van!vage!symptomen!:! C C C C C C Syndroom!van!chronische!vermoeidheid,!! «!Sick!building!syndrome!»,!! Mul>ple!chemical!sensi>vity,! Golfoorlogsyndroom,!syndroom!van! Vietnamveteranen,! Fibromyalgie,! Syndroom!van!amalgaamtandvullingen!met!kwik,! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 46

47 De/diagnose/van/chronische/ vermoeidheid/ Twee!belangrijkste!criteria:! Ernstige asthenie die zich al meer dan 6 maanden ontwikkelt; de uitputting is permanent en verstoort alle activiteiten (vrijetijds-, professionele, sociale), Er kon geen enkele etiologie vastgesteld worden (fysiek of psychiatrisch). En!tenminste!4!minder!belangrijke!criteria!onder!:! Stoornissen in het kortetermijngeheugen en/of in de concentratie, Keelpijn, Spierpijnen, Polyarthralgie zonder oedeem of roodheid, Ongewone hoofdpijn (type en/of hevigheid), Geen recuperatie s nachts, Onbehagen bij inspanningen gedurende meer dan 24 uur. Deze!symptomen!moeten!gedurende!meer!dan!6!maand!aanhouden! of!terugkeren,!en!mogen!niet!hebben!voorafgaan!aan!het! overheersende!vermoeidheidssymptoom.! Alle!paraklinische!onderzoeken!zijn!normaal.!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 47

48 Andere/symptomen/treden/vrij/vaak/op/(20/ tot/50%)// Buikpijn, misselijkheid, Alcoholintolerantie, Nachtelijk zweten, Opgeblazen en opgezet gevoel, Droge ogen en/of mond, Hartkloppingen, Oorpijn, pijn aan de kaken, Chronische hoest, Precordiale pijn, Diarree, Depressie, prikkelbaarheid, angst, paniekaavallen, Gewaarwordingsstoornissen van de huid, Vermagering. OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 48

49 Talrijke/hypothesen/ Infec>euze!hypothese,! Ontstekingshypothese,! Immuunhypothese,! Psychologische!hypothese,! Milieuhypothese,!!! OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 49

50 P E S - nieuw Vluchtige organische stoffen VOS Insecticiden CO Lood meubilair in spaanplaten? - recent gebouw of pas gerenoveerd (vooral vochtig en warm? - verbinding met garage? - dosering de lucht. - dosering van de formaldehyde, benzeen, tolueen, xyleen. luchtvochtigheid verminderen. - indien mogelijk de bron elimineren. - niet binnenshuis roken. - kaal hout, zichtbaar, behandeld? - tapijten, behandelde lederen meubels? - gebruik van insecticiden binnenshuis? - dosering van bepaalde insecticiden in de lucht of in stof- of materiaalmonsters. - ventileren. - heetwatertoestel of verwarming zonder leiding, in slechte staat, niet schoongemaakt? - recent antecedent van brand? - bloedafname: HbCO-dosering. - CO-dosering in de lucht. - ventileren. - oude verf met Pb die afbladdert (vooral indien vochtigheid) of gerenoveerd? - naburige industrie? - metalen, cosmetische recipiënt? - leidingen in Pb, waterontharder? - bloedafname: Pb-dosering. - Pb-dosering in het stof, of rechtstreeks op de oppervlakken. - Pb-dosering in het water. - oude - lucht-, - meting - isoleren wegverkeer? - luidruchtige buurt? Lawaai van de totale VOS in T met sonometer. - ventileren, - indien mogelijk de bron elimineren. - het hout gladschaven of met een toplaag bedekken. - zorgen voor een conforme, onderhouden en gecontroleerde verwarmingsinstallatie en heetwatertoestel. - niet binnenshuis roken. verven bedekken, niet zelf decaperen, handen/gezicht van de kinderen wassen, vloeren. - stoffen met Pb vermijden. - s morgens het water laten stromen, de leidingen vervangen. tegen externe geluiden. - opteren voor gepaste vloer-en muurbekledingen. OPLEIDINGBOUW DUURZAME GEBOUWEN : GEZONDHEID EN COMFORT 50 en de - de geluiden aan de bron geluiden van de uitrustingen verminderen.