VOCHT EN SCHIMMEL. Nathalie Hoef. Gezondheidseffecten

Transcriptie

1 VOCHT EN SCHIMMEL Gezondheidseffecten Nathalie Hoef

2 AFDELING PREVENTIE VAN AGENTSCHAP ZORG EN GEZONDHEID Valt onder Vlaams departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (WVG). Werkt rond 5 thema s: 1. Binnenmilieu Binnenmilieubesluit 11 juni 2004* 2. Gezondheidseffecten mobiliteit 3. Risico analyse en hot spots 4. Recreatiewater 5. Drinkwater Er is samenwerking met de Logo s (lokaal gezondheidsoverleg) en LNE (departement Leefmilieu, natuur en energie). *Introduceerde richtwaarden voor de fysische, chemische en biologische factoren uit het binnenmilieu. Voor sommige factoren zijn ook interventiewaarden ingevoerd die een minimale kwaliteit in het binnenmilieu moeten garanderen en die bij overschrijding kunnen leiden tot dwingend optreden.

3 WAT KOMT AAN BOD? Waarom vocht bestrijden? Gezondheidseffecten WHO (populatieniveau) Beïnvloedende factoren Inschatting gezondheidsimpact individu Zijn schimmelmetingen nuttig? Preventie Aanpak Technische oorzaken wegnemen Bestaande schimmel verwijderen Bewonersgedrag

4 WAAROM VOCHT BESTRIJDEN? Bevordering groei huismijt Daling comfort Aantrek ongedierte Bovendien brengen we een groot deel Ontbinding oppervlakte materialen Te veel vocht Instabiliteit bouwconstructie van de dag binnenshuis door. Groei microorganismen

5 GEZONDHEIDSEFFECTEN In het overgrote merendeel van de gevallen is de oorzaak van de gezondheidseffecten van schimmel een allergische reactie op schimmel. Een allergie is een abnormale en overdreven reactie van ons immuunsysteem op een uiterst kleine hoeveelheid stoffen uit onze omgeving. Zowel levende/dode schimmel als levende/dode sporen of zelfs celfragmentenkunnen allergische reacties uitlokken. In de Verenigde Staten wordt er geschat dat zo'n 15% van de bevolking allergisch of atopisch is. Héél uitzonderlijk kan een echte schimmelinfectie optreden (bij immuundeficiëntie patiënten bv. door chemo of na orgaantransplantatie), de levende schimmel kan dan in de luchtwegen beginnen groeien. Er is een vermoeden dat de mycotoxinesen de vluchtige organische stoffen ook een uitwerking op de gezondheid kunnen hebben. Over het algemeen is de concentratie van deze bestanddelen in de lucht laag, maar langdurige blootstelling zoude gezondheid schade kunnen toebrengen. Deze zaken zijn echter nog onvoldoende onderzocht.

6 Wat zegt de WHO: blootstelling aan vochtige woonomstandigheden klinisch geassocieerd met: Verergering astma * Ontstaan astma Klachten bovenste luchtwegen (keelpijn, niezen, verstopte neus) zo goed als oorzakelijk verband statistisch significant verband statistisch significant verband diepere luchtwegen (hoesten, piepen, benauwdheid) infecties luchtwegen * inschatting VS: stijging van 50% van astma-aanvallen in vochtige gebouwen (privé en publiek) mogelijks 21% van alle astmagevallen te linken aan vocht en schimmel in het binnenmilieu

7 Meerdere factoren tegelijkertijd zelfde atypische symptomen

8 Volgende gezondheidseffecten worden in verband gebracht met vocht en schimmel maar komen eerder zeldzaam voor: schimmelinfectie luchtwegen ontsteking longblaasjes door een allergische reactie op schimmel ontsteking neusholte en sinussen door een allergische reactie op schimmel

9 WIE IS GEVOELIG? lagere SES Wonen vaak in huizen met bouwtechnische gebreken, achterstallig onderhoud, onvoldoende mogelijkheid ventileren en verwarmen, te hoge bezettingsgraad. Reeds gezondheidsongelijkheid allergische en gevoelige personen Door toename prevalentie astma en allergieën neemt het aantal individuen toe die gevoelig is voor vochtige woonmilieus. leeftijdsgebonden Ouderen Baby's

10 BLOOTSTELLING langverblijf kortverblijf slaapkamer/ woonkamer badkamer/ kelder/zolder klein oppervlak groot oppervlak beroepsmatige blootstelling privé

11 DE AAN BINNENMILIEU GERELATEERDE ZIEKTELAST IN NEDERLAND, opgedeeld naar bron (tabaksrook is buiten beschouwing gelaten) (bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid, versie 4.17, 23 juni 2014, RIVM). Bij gezondheidsklachten gelinkt aan het binnenmilieu kan o.a. via de huisarts een woningonderzoek worden aangevraagd bij de MMK werkzaam bij het Logo van je regio. contacteer_ons-12.html

12 WAT BETEKENT VOORGAANDE INFO VOOR EEN INDIVIDU DIE WOONT IN EEN WONING MET VOCHT EN SCHIMMEL? Er is een link tussen vocht en schimmel en bepaalde gezondheidseffecten maar er is geen 1 op 1 relatie. Heel wat variabele factoren spelen een rol waardoor het is moeilijk om een precieze inschatting te maken van de gezondheidsimpact voor het individu. Er kan enkel een inschatting gemaakt worden van de relatieve grootte van een probleem aan de hand van volgende zaken: Gevoeligheid bewoners (bv. kleine kinderen of personen met chronische gezondheidsklachten, allergische personen, medicatiegebruik)? Grootte van het probleem (oppervlakte, meerdere ruimtes, welke ruimtes, )? Blootstellingsduur? Enz. Hieruit kan de dringendheid van de aanpak worden ingeschat maar sowieso zal aanpak steeds nodig zijn!!! Binnenmilieubesluit11 juni 2004 Voor schimmel enkel richtwaarden ( 200 KVE/m³), geen interventiewaarden.

13 Fictieve vergelijking 3 cases gezin 2 kleuters 1 baby groot oppervlak schimmelin woonkamer Alleenstaande man Klein oppervlak schimmel in badkamer jong koppel geen kinderen schimmel in kelder

14 Fictieve vergelijking 3 cases gezin 2 kleuters 1 baby groot oppervlak schimmelin woonkamer Alleenstaande man Klein oppervlak schimmel in badkamer jong koppel geen kinderen schimmel in kelder Maar stel ook: orgaantransplantatie ondergaan Maar stel ook: vrouw is astmapatiënt

15 SCHIMMELMETINGENNUTTIG OM GEZONDHEIDSIMPACT IN TE SCHATTEN?

16 IN DE MEESTE GEVALLEN HEBBEN SCHIMMELMETINGEN GEEN MEERWAARDE: zichtbare vocht en schimmel aanwezig neen, want maatregelen zijn gekend geen zichtbare vocht en schimmel aanwezig, geen muffe geur en geen positieve bloedtest neen, andere bron is mogelijks de oorzaak geen zichtbare vocht en schimmel aanwezig, maar een bloedtest heeft uitgewezen dat er antistoffen tegen een bepaalde schimmelsoort aanwezig zijn (indicatie blootstelling) in het lichaam JA In laatste geval kunnenluchtstalen genomen worden om te bepalen of er meer schimmelsporen in de lucht zweven dan normaal, bij een verhoogde waarde kan dit wijzen op een verborgen schimmelbron (bv. achter een valse wand) en moet deze opgespoord en aangepakt worden..

17 PREVENTIE Voedingsstoffen Goede groeiomstandigheden schimmels vermijden Vocht!!! temperatuur

18 kleine invloed mogelijk Temperatuurbehoefte schimmels ligt tussen 10 en 35 C: comforttemperatuur van woningen valt binnen deze range. verwarmen toch nodig omdat warme lucht meer vocht kan opnemen dan koude lucht (lagere relatieve vochtigheid) Naast behangpapier, hout, boeken, tapijt, voedsel, gyproc(gips), zijn ook vuil en stof voedingstoffen voor schimmels: regelmatig huis schoonmaken

19 grote invloed mogelijk VOCHT= BASISVOORWAARDE VOOR SCHIMMEL HIEROP INSPELEN WEL MOGELIJK vertrekken van goed ontwerp/bouw/onderhoud EN bewonersgedrag EN Te veel vocht vermijden EN bij problemen de technische oorzaak opsporen en wegnemen

20 Condens Muffe schimmelgeur Verleden van waterschade of insijpeling indicatoren Zichtbaar vochtige muren Zichtbare schimmel

21 AANPAK Technische oorzaken wegwerken zie presentatie Yves Vanhellemont WTCB deze zijn in 3 groepen onder te verdelen: incidenten (lekken, overstromingen, hevige regen,...) inkomende vochtige lucht (via kieren en openingen maar ook opstijgend vocht via capillaire krachten in muren), regeninslag condens (door temperatuurverschillen tussen verschillende oppervlakken of koudebruggen)

22 Bestaande schimmel verwijderen: Oorzaak vochtprobleem wegnemen!!! Indien mogelijk aangetaste ondergrond verwijderen. Poreuze materialen verwijderen (hout, behangpapier, gipsplaten, pleister, ), stoffen heet wassen of weggooien, matrassen weggooien. Schimmel verwijderen met detergent in lauw water met doek of natte borstel (nooit stofzuigen). Naspoelen met water. Indien schimmel terugkomt deze procedure herhalen. Procedure laten uitvoeren door gezonde en ongevoelige personen. Geen allergische, zieke of zwangere personen. Goed verluchten tijdens de behandeling + draag handschoenen en een mondmasker. Binnendeuren dicht houden. Kinderen uit de ruimte houden. Losse onaangetaste materialen eerst uit de ruimte verwijderen. Meubelen, speelgoed, boeken, Vermijd javel (=bleekwater/ verdunde chlooroplossing) of andere zogenoemde schimmelverwijderaars, deze zijn schadelijk voor gezondheid en milieu.

23 Bewonersgedrag: Huizen niet overbevolken(adem bevat ook vocht). Huizen goed onderhouden/in goede staat houden. Huizen voldoende verwarmen (minimaal 15 C). goed vochtbeheer = passende temperatuurcontrole + ventilatie + verluchten

24 Bewonersgedrag: Huizen 24/24 h ventileren manueel of via ventilatiesysteem Bij vocht genererende activiteiten extra verluchten zie ook folder ventileren en verluchten