Starttaal 2F. Leerwerkboek deel A. Methode Nederlands voor het mbo

Transcriptie

1 Starttaal 2F Leerwerkboek deel A Methode Nederlands voor het mbo Egberdien Prins Suzanne Dieleman Antje Diepersloot Ruth Jansen Bregje Cruijsberg Marleen Tienstra Suzet Volders Lieke van Pagée Carrien Brinkman Michael Mandersloot Marjan Dorresteijn Ruud van den Belt Rieke Wynia

2 VERANTWOORDING VAN DE METHODE Verantwoording van de methode Starttaal is de nieuwe methode Nederlands van Uitgeverij Deviant. Starttaal is ontwikkeld voor mbo-leerlingen die een beroepsopleidende leerweg volgen en aan het einde van hun opleiding examen op 2F- of 3F-niveau moeten doen. Het betreft voornamelijk leerlingen in de leeftijdscategorie van 16 tot en met 25 jaar die fulltime naar school gaan. De methode Starttaal is sectoronafhankelijk en speelt in op de belevingswereld van deze leerlingen. Leerwerkboeken De methode Starttaal bestaat voor zowel 2F- als 3F-niveau uit twee leerwerkboeken: deel A en deel B. De leerling oefent in deze leerwerkboeken met de taalvaardigheden lezen, luisteren, taalverzorging, schrijven, spreken en gesprekken voeren. In de leerwerkboeken worden theorie, voorbeelden en opdrachten na elkaar aangeboden. Deel A In deel A van Starttaal 2F oefent de leerling met taal in een betekenisvolle en functionele context. Deel A biedt een cursorische aanpak binnen thema s die de doelgroep aanspreken. De leerling oefent stapsgewijs met de lesstof die nodig is om het vereiste 2F-niveau te bereiken. In deel A krijgt de leerling bovendien alle bagage mee om aansluitend te starten met de examenvoorbereiding in deel B. Deel B Als een leerling alle opdrachten in deel A heeft gemaakt, kan hij starten met de examenvoorbereiding in deel B. Deel B biedt de leerling naast examenvoorbereiding per taalvaardigheid ook oefenexamens voor de receptieve en productieve vaardigheden. Een leerling die de opdrachten in zowel deel A als deel B heeft gemaakt, is klaar voor de examens op 2F-niveau. Verantwoordelijkheid docent Introductie & modeling Begeleide oefening Samen toepassen Zelfstandig toepassen Verantwoordelijkheid leerling IK WIJ JULLIE Bron: Gradually Release Responsibility Instruction Model (GRRIM), Pearson & Gallagher (1983) JIJ Bewezen aanpak Van begeleid naar zelfstandig oefenen. Structurele inzet van modeling. Veel aandacht voor zelfreflectie en peerfeedback. Aanleren en toepassen van relevante lees- en luisterstrategieën. Inzet van schrijf- en spreekplan. Taalverzorging in dienst van schrijven. Schrijven aan de hand van het vijffasenmodel. Vijffasenmodel Fase 1: Oriënteren op het onderwerp Fase 2: Oriënteren op de opdracht Fase 3: Schrijven Fase 4: Bespreken en herschrijven Fase 5: Verzorgen en publiceren Bron: Hoogeveen (1993), Kouwenberg & Hoogeveen (2007) Aanvullende materialen bij de leerwerkboeken Uitgeverij Deviant biedt docenten die met Starttaal werken aanvullend materiaal bij de leerwerkboeken. Dit aanvullende materiaal bestaat onder meer uit: antwoordmodel inclusief handreiking per opdracht; thematoetsen; kijk- en luisterfragmenten; aftekenkaarten; controle- en feedbackformulieren. 5

3 VERANTWOORDING VAN DE METHODE Deze aanvullende materialen zijn kosteloos te downloaden van de methodesite Studiemeter. Docenten kunnen een inlogcode aanvragen voor Studiemeter.nl door een te sturen naar Spraakwater Als aanvulling op de methode Starttaal kunnen docenten het kaartspel Spraakwater inzetten. Met Spraakwater trainen leerlingen op een leuke en interactieve manier hun gespreksvaardigheid. Leerlingen worden in het spel uitgedaagd keuzes te maken en te beargumenteren, actief naar elkaar te luisteren en op gepaste wijze te discussiëren. Naast de speelkaarten vinden de leerlingen in Spraakwater: een tipkaart voor het stellen van open vragen; een kaart met gespreksregels waaraan iedere speler zich tijdens het spel moet houden. Van nulmeting tot examinering Uitgeverij Deviant biedt de volgende lesmaterialen om leerlingen taalvaardig te maken op 2F-niveau: Methodeonafhankelijke niveautest TNT Taalniveautest Uitleg Starttaal leerwerkboeken Oefenen Starttaal 2F ViaStarttaal Online 2F Ondersteuning VIA Vooraf VIA Vervolg Spraakwater VIA Vooraf Online VIA Vervolg Online Toetsen Thematoetsen ViaStarttaal Online deeltoetsen & eindtoetsen Examentraining Examencoach Nederlands 2F Examen IE Nederlands 2F schrijven, spreken en gesprekken voeren CE Nederlands 2F lezen en luisteren Papier Digitaal 6

4 VERANTWOORDING VAN DE METHODE TNT De Taalniveautest (TNT) is een methodeonafhankelijke online niveautest Nederlands. Met de TNT kan de docent het startniveau Nederlands van een leerling bepalen. De docent kan de TNT ook als voortgangsinstrument inzetten. De TNT meet het niveau van de volgende onderdelen: lezen, spelling, stijl, woordkennis en luisteren. ViaStarttaal Online ViaStarttaal Online is het digitale oefen- en toetsprogramma taalverzorging voor Op weg naar 1F tot en met 4F-niveau. Met ViaStarttaal Online traint de leerling de volgende vaardigheden: stijl, grammatica, algemene spelling, werkwoordspelling, vaste uitdrukkingen en woordenschat. De leerling vindt in ViaStarttaal Online ook extra oefenmateriaal voor lezen en luisteren. ViaStarttaal Online kan worden ingezet als aanvulling op de lesstof in Starttaal. Examencoach Nederlands Met de Examencoach Nederlands kan de leerling zich online voorbereiden op het centraal examen lezen en luisteren op 2F- en 3F-niveau. De Examencoach Nederlands bestaat uit: Vijf oefenexamens die de leerling individueel, in zijn eigen tijd en op zijn eigen tempo maakt. Na afloop krijgt de leerling uitgebreide feedback op de antwoorden die hij heeft gegeven. Twee proefexamens waarin het examen wordt gesimuleerd. De leerling maakt een proefexamen op school en onder toezicht. De leerling moet het examen binnen de vastgestelde tijdsduur maken. Instellingsexamens Nederlands Uitgeverij Deviant ontwikkelt methodeonafhankelijke instellingsexamens Nederlands op 2F- en 3F-niveau voor de taalvaardigheden schrijven, spreken en gesprekken voeren. Deze instellingsexamens worden ontwikkeld in samenspraak met verschillende roc s in Nederland. Onderwijsinstellingen die onze methode Starttaal gebruiken kunnen onze instellingsexamens kosteloos downloaden van Studiemeter. Voorlichting en training Wilt u meer weten over de didactische achtergrond van Starttaal? Wilt u weten hoe u Starttaal, of ons andere lesmateriaal voor het vak Nederlands, in uw dagelijkse onderwijspraktijk kunt inzetten? Neem dan contact met ons op door een te sturen naar info@uitgeverij-deviant.nl onder vermelding van Voorlichting en training Starttaal. Of bel en maak direct een afspraak. 7

5 INHOUDSOPGAVE STARTTAAL 2F DEEL A Inhoudsopgave Starttaal 2F deel A Verantwoording van de methode 5 Woord aan de leerling 8 Thema 1 VRIJE TIJD Thema 2 GELD Hoofdstuk 1 Lezen 1.1 Verkennend lezen Tekstdoelen Globaal lezen 17 Hoofdstuk 2 Luisteren 2.1 Oriënteren op gesproken teksten Beeld in fragmenten 37 Hoofdstuk 3 Taalverzorging 3.1 De tegenwoordige tijd De verleden tijd De voltooide tijd 54 Hoofdstuk 4 Schrijven 4.1 Schrijfdoelen Doelgroep Een tekst voorbereiden Een tekst schrijven Een tekst controleren en verbeteren 82 Hoofdstuk 5 Spreken 5.1 Communicatie Spreekdoel en publiek Non-verbale communicatie Verstaanbaarheid en spreektempo 98 Hoofdstuk 6 Gesprekken voeren 6.1 Interactie en miscommunicatie Doorvragen en controlevragen stellen Interactieregels Feedback geven 120 Hoofdstuk 1 Lezen 1.1 Intensief lezen Aanpak lastige tekstdelen Teksten samenvatten Stappenplan intensief lezen 158 Hoofdstuk 2 Luisteren 2.1 Intensief luisteren Aantekeningen maken en samenvatten Stappenplan intensief luisteren 184 Hoofdstuk 3 Taalverzorging 3.1 Zinnen Hoofdletters 196 Hoofdstuk 4 Schrijven 4.1 Korte berichten Zakelijke brieven Advertenties 231 Hoofdstuk 5 Spreken 5.1 Een presentatie voorbereiden Een presentatie indelen Een presentatie geven 255 Hoofdstuk 6 Gesprekken voeren 6.1 Korte zakelijke gesprekken Vraaggesprek 265 3

6 INHOUDSOPGAVE STARTTAAL 2F DEEL A Thema 3 TOEKOMST Hoofdstuk 1 Lezen 1.1 Zoekend lezen Tabellen en diagrammen Stappenplan zoekend lezen 290 Hoofdstuk 2 Luisteren 2.1 Gericht luisteren Stappenplan gericht luisteren 300 Hoofdstuk 3 Taalverzorging 3.1 Samenstellingen Taalverzorging controleren en verbeteren 310 Hoofdstuk 4 Schrijven 4.1 De inhoud van een werkstuk De indeling van een werkstuk De opmaak en controle van een werkstuk 335 Hoofdstuk 5 Spreken 5.1 Samenhang in een presentatie Een digitale presentatie maken Een presentatie oefenen 350 Hoofdstuk 6 Gesprekken voeren 6.1 Een mening onderbouwen Een mening geven 358 Scheurbladen 361 4

7 H O O 1F D S T U K Lezen 1.1 Verkennend lezen Theorie 1 Een tekst verkennen Bij verkennend lezen bekijk je de tekst om snel te bepalen wat de tekstsoort en het onderwerp van de tekst is. Als je weet wat de tekstsoort en het onderwerp is, kun je voorspellen wat er in de tekst staat. Voorbeeld Tijdens een examen moet je een lange tekst lezen. Voor je de tekst in zijn geheel leest, lees je de tekst verkennend. Je bepaalt dat de tekst een nieuwsbericht is en over het opstappen van een trainer gaat. Je voorspelt dat in de tekst staat waarom de trainer is opgestapt en wie de nieuwe trainer zal worden. Je kunt een stappenplan gebruiken om een tekst verkennend te lezen. Stappenplan verkennend lezen 1. Wat valt je op aan het uiterlijk van de tekst? Bijvoorbeeld: delen van de tekst in afwijkende grootte of kleur veel of weinig afbeeldingen een indeling in kolommen 3. Wat valt je op aan de tekstonderdelen? Lees of bekijk: de titel tussenkopjes de lead afbeeldingen en bijschriften de bron bij een brief of afzender en onderwerp 2. Wat is de tekstsoort? Bijvoorbeeld: een artikel een advertentie een brief 4. Wat is het onderwerp? Bijvoorbeeld: geweld in het voetbal fitnesskleding lidmaatschap sportclub 10

8 H O O F D S T U K 1 LEZEN Voorbeeld titel LEKKER ZORBEN Opgesloten in een kunststofbal van een helling rollen. lead Lezen Heb jij wel eens van zorben gehoord? Dit is een sport waarbij je in een kunststofbal zit en van een helling rolt. In deze tekst vertellen we je meer over deze extreme sport. Kunststofbal tussenkopjes De kunststofbal noem je een zorb. Deze bestaat uit een grote buitenbal met daarin een kleinere bal, die met kabels aan elkaar verbonden zijn. Iemand die zorbt heet een zorbonaut. Je klimt de bal in door een gat van zeventig centimeter en wordt vastgezet in een harnas. De zorb wordt daarna dichtgeritst en naar beneden gerold. Adrenalinekick In Nieuw-Zeeland bedachten een computerprogrammeur en een muzikant het zorben. Ze wilden in opblaasballen een berg afrollen, want ze dachten daar net zo n adrenalinekick uit te kunnen halen als uit bungeejumpen. Opblaasbare ballen waren alleen niet handig omdat je die moest opblazen als je erin wilde. En dus perfectioneerden de heren de opblaasbare bal door hem van kunststof te maken en er een rits aan vast te zetten. Manieren van zorben Je kunt op verschillende manieren zorben, één manier is hydrozorben. Je springt in de zorb, een emmer water wordt naar afbeelding binnen gegooid en daarna rolt de zorb van de heuvel. Bij deze manier van zorben lijkt het net alsof je in een wasmachine zit. Bij hydrozorben word je niet vastgezet in de zorb en daardoor kan je met maximaal drie mensen in de zorb. Stappenplan verkennend lezen 1. De tekst is ingedeeld in kolommen en de tekst begint met een lead. 2. Het is waarschijnlijk een artikel. 3. Titel: Zorben? Nog nooit van gehoord. Afbeelding: Het heeft iets te maken met grote plastic ballen. Lead: Ok, zorben is een sport waarbij je in een plastic bal van een helling rolt. Tussenkopjes: Adrenalinekick? Je zult waarschijnlijk heel hard naar beneden rollen. 4. Het onderwerp is de sport zorben. Ik denk dat de schrijver gaat uitleggen wat zorben is en welke manieren van zorben er zijn. Bron (bewerkt): Quest 11

9 t h e m a 1 VRIJE TIJD Opdracht 1 Kies een klasgenoot om mee samen te werken en voer de deelopdrachten uit. a. Lees de vragen in het Stappenplan verkennend lezen. Stappenplan verkennend lezen 1 Wat valt jullie op aan het uiterlijk van de tekst? 2 Wat is de tekstsoort? Leg jullie antwoord uit. 3 Wat valt jullie op aan de tekstonderdelen? Lees of bekijk ze en geef antwoord op de vragen. Wat is de titel? Zijn er tussenkopjes? Zo ja, welke? Is er een lead? Zo ja, leg dan in eigen woorden uit welke informatie je in de lead krijgt. Zijn er afbeeldingen? Zo ja, wat zie je op de afbeeldingen? Wat is de bron? 4 Wat is het onderwerp van de tekst? Leg jullie antwoord uit. 12

10 T H E M A 1 VRIJE TIJD 4.5 Een tekst controleren en verbeteren Theorie 11 Fouten verbeteren en een netversie schrijven De laatste fase van het schrijfproces is het controleren van de tekst. Je verbetert fouten, bedenkt een titel en schrijft een netversie van de tekst. Stappenplan schrijven Controleren 9 Controleer de tekst. Ga na of je alle informatie hebt gebruikt die je wilde gebruiken. Controleer je tekst op taalfouten. Verbeter je tekst waar nodig. Bedenk een passende titel. Schrijf de netversie van je tekst. Opdracht 17 Werk samen met dezelfde klasgenoot als bij opdracht 16. Lees de alinea s die jullie bij opdracht 15 hebben geschreven en vul samen het Controleformulier middenstuk in. Controleformulier middenstuk + +/ In de tekst zijn drie argumenten uitgewerkt. Elk argument is in een eigen alinea uitgewerkt. Boven elke alinea staat een tussenkopje. Er staat een witregel tussen de alinea s. De werkwoordspelling is correct. Dit is goed: Dit kan beter: Opdracht 18 Lees de opdrachtinformatie en voer de deelopdrachten uit. Opdrachtinformatie: In deze opdracht ga je een informerende tekst schrijven. De doelgroep bestaat uit je klasgenoten. Je tekst gaat over een van de volgende onderwerpen: een album van je favoriete band of artiest; een muziekfestival waar je bent geweest; een muziekstijl die je leuk vindt. Je geeft in de tekst antwoord op drie deelvragen. Je tekst moet minimaal 200 en maximaal 300 woorden bevatten. 82

11 h o o f d s t u k 4 SCHRIJVEN a. Bereid je tekst voor. Gebruik hiervoor het Stappenplan schrijven. Stappenplan schrijven Voorbereiden 1 Bepaal je schrijfdoel. informeren 2 Bepaal je doelgroep. mijn klasgenoten 3 Bepaal het onderwerp en de deelvragen. Bedenk waar je tekst over gaat. Bedenk op welke deelvragen je antwoord wilt geven in je tekst Verzamel en selecteer informatie. Bedenk wat je zelf al weet over het onderwerp. Schrijf dit in steekwoorden op. Schrijven Bedenk voor welke deelvragen je meer informatie nodig hebt om antwoord te kunnen geven. Zoek die informatie op. 5 Orden de informatie. Zet de deelvragen in een logische volgorde

12 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Starttaal 2F deel B Verantwoording van de methode 4 Woord aan de leerling 7 Deel 1 Examentraining CE Fase 1 Voorbereiding Fase 2 Oefenexamens Hoofdstuk 1 Lezen 1.1 Examenteksten lezen Examenvragen beantwoorden Oefenen met tijdsdruk 41 Oefenexamen lezen & luisteren 1 78 Oefenexamen lezen & luisteren 2 92 Hoofdstuk 2 Luisteren 2.1 Kijken en luisteren naar examenteksten Oefenen met tijdsdruk 68 Deel 2 Examentraining IE Fase 1 Voorbereiding Fase 2 Oefenexamens Hoofdstuk 3 Schrijven 3.1 Het examen schrijven De beoordeling van het schrijfexamen Examenteksten schrijven 130 Hoofdstuk 4 Spreken 4.1 Het examen spreken De beoordeling van de presentatie Een presentatie voorbereiden 176 Oefenexamen schrijven Oefenexamen schrijven Oefenexamen spreken Oefenexamen spreken Oefenexamen gesprekken voeren Oefenexamen gesprekken voeren Hoofdstuk 5 Gesprekken voeren 5.1 Het examen gesprekken voeren Een gesprek voorbereiden De beoordeling van het gesprek 195 Scheurbladen 223 3

13 H O O 1F D S T U K Lezen 1.1 Examenteksten lezen Theorie 1 Examenteksten verkennend, globaal en intensief lezen Tijdens het leesexamen beantwoord je vragen bij leesteksten. Om de vragen bij deze teksten te kunnen beantwoorden, moet je de teksten goed begrijpen. Daarom moet je de teksten intensief lezen. Voordat je een tekst intensief leest, lees je de tekst verkennend en globaal. De stap globaal lezen is tijdens het examen minder uitgebreid dan je gewend bent, omdat je bij het examen beperkt de tijd hebt. Voor het lezen van examenteksten kun je het Stappenplan intensief lezen gebruiken: Stappenplan intensief lezen Voor het intensief lezen: 1 Lees de tekst verkennend. Bekijk de titel en ondertitel, de tussenkopjes, de lead, de bron en eventuele afbeeldingen en bijschriften. Bepaal de tekstsoort en het onderwerp. Voorspel waar de tekst over gaat. 2 Lees de tekst globaal. Bedenk wat je al weet over het onderwerp. Lees de inleiding en de eerste en laatste zin van elke alinea. Bepaal het tekstdoel. Bedenk waar de tekst in grote lijnen over gaat. Tijdens het intensief lezen: 3 Lees de tekst nauwkeurig. Let daarbij op: de aanwijzingen in de inleiding; de verbanden tussen de verschillende tekstdelen; de betekenis van woorden die je niet begrijpt. Na het intensief lezen: 4 Vat de tekst in je hoofd samen. 5 Beantwoord de vragen bij de tekst. 12

14 h o o f d s t u k 1 LEZEN Tijdens het examen kun je sleutelwoorden in de tekst digitaal markeren. Je mag ook pen en papier gebruiken om sleutelwoorden op te schrijven. Verder mag je een woordenboek gebruiken om de betekenis van woorden op te zoeken.! Zoek niet te veel woorden op want dat kost tijd. Zoek woorden alleen op als je de betekenis nodig hebt om de tekst te begrijpen en je de betekenis niet kunt afleiden uit de tekst. Voorbeeld Tijdens het examen lees je een tekst volgens het Stappenplan intensief lezen. Lezen Verkeerde houding Fysıotherapıe / Na de muısarm rukt nu de tabletnek op 1. In steeds meer huizen behoort een tablet vaak zijn het er meer tot het meubilair: de tablet wordt elke dag gebruikt. Bij zulk intensief gebruik stijgt ook het risico op fysieke klachten. Vooral de nek moet het ontgelden en dit kan pijn veroorzaken. 2. Er komen de laatste tijd steeds meer klachten binnen, terwijl de tablet al jaren bestaat, zegt Marjolein Vaarwater van Nijmegen-Zuid Fysiotherapie. Het duurt altijd even voordat overbelastingsklachten zich manifesteren. Dat is juist het verraderlijke, dat mensen pas later klachten krijgen. Maar het is nu al jarenlang zo dat mensen meerdere uren per dag achter tablets en andere mobiele apparaten zitten. 3. Nijmegen-Zuid Fysiotherapie is een speciale behandeling gestart voor mensen met een tabletnek. Ik hoor ook van andere praktijken dat ze behandelingen aanbieden. Het wordt echt een ding. Eenzelfde trend zagen we rond 2000, toen we massaal last hadden van een muisarm. Oorzaak 4. Het probleem is dat tabletgebruikers hun tablet vaak op schoot hebben liggen. Hierdoor buigen ze hun hoofd voorover als ze met het apparaat werken. Maar het hoofd is zo zwaar gemiddeld rond de 6 kilogram dat de spieren in de nek door die buiging overbelast kunnen raken. Bij een gebogen nek is de druk op de nekwervels namelijk veel groter dan normaal. Daarbij komt nog dat mensen vaak in elkaar gezakt voor hun tablet zitten. Kinderen 5. Kinderen die zijn opgegroeid met tablets lopen een extra risico. Zij kunnen niet alleen met klachten te maken krijgen, maar soms ook met een vergroeiing van hun nek of wervelkolom Het menselijk lichaam is net een bonsaiboompje, het groeit in de richting waarin het wordt neergezet. 6. Nekklachten door het gebruik van een tablet kunnen volgens Vaar water worden voorkomen. Dit kan door de tablet niet te lang achter elkaar te gebruiken en geregeld een pauze te nemen. Bij gebruik moet je je hoofd zo veel mogelijk rechtop houden. Je moet daarom de tablet wat hoger en rechtop neerzetten, bijvoorbeeld met behulp van een kussentje. Daarnaast moet je ervoor zorgen dat je regelmatig van houding verandert. Bron (bewerkt): Elsevier 13

15 d e e l 1 EXAMENTRAINING CE fa s e 2 OEFENEXAMENS Oefenexamen lezen & luisteren 1 Met dit oefenexamen test je of je klaar bent voor het centraal examen (CE) Nederlands op 2F-niveau. Het oefenexamen bestaat uit de volgende onderdelen: Aantal vragen Aantal te behalen punten Lezen Tekst 1: Jongere loopt de disco voorbij 5 5 Tekst 2: Bij ONVZ blijft u verzekerd van vrije keuze 8 8 Tekst 3: Hoe werkt een leugendetector? 5 5 Tekst 4: Energieprijzen 6 6 Luisteren Tekst 5: Online Fietscoach B-Riders 5 5 Tekst 6: Gebakken lucht in de supermarkt 9 9 Tekst 7: Games 4 4 Totaal Je mag: zelf weten in welke volgorde je de onderdelen maakt. Je hebt 90 minuten de tijd om het oefenexamen te maken. zo vaak naar fragmenten kijken als je wilt. Let daarbij wel op de tijd die je hebt! Maak aantekeningen om tijd te besparen. een pen of potlood, kladpapier en een woordenboek gebruiken. 78

16 LEZEN & LUISTEREN Tekst 1 Lees de tekst en geef antwoord op vraag 1 tot en met 5. Jongere loopt de disco voorbij Hardste klappen in strompelende horeca vallen bij clubs. Festivals funest voor discotheken. 5. Ik denk dat we nu in het dal der dalen zitten, zegt Martijn Veen van brancheorganisatie Disco Brains. Dat komt deels door trends, maar ook door allerlei halfslachtige overheidsmaatregelen. Hij noemt het rookverbod en de verhoging van de minimumleeftijd voor drank van zestien naar achttien jaar. Nu vindt de overheid het prima als jongeren zich thuis of op de camping klem zuipen, onder het mom dat ze daar toch niets aan kan doen. Daardoor gaan tieners niet meer naar disco s waar ze aan de cola moeten, of ze gaan pas heel laat. Nu komen ze pas om half twee dronken aan bij een club. Die draait dan nauwelijks nog omzet. 1. ROTTERDAM - Het paradijs op aarde. Zo stelde Nicole Vink (28) zich de Hollywood Music Hall voor. Ik had er zoveel over gehoord. Dat er zestig zalen waren met verschillende soorten muziek en bewegende dansvloeren. Op haar dertiende glipte ze stiekem het huis uit en stapte ze met een vriendin in de tram. Naar de Rotterdamse discotheek. 2. Vink zal die eerste keer nooit vergeten. Voor de deur waren we hartstikke zenuwachtig, eenmaal binnen was het fantastisch. Op twee Bacardi Breezers heb ik me van twaalf tot zes helemaal gegeven op de dansvloer. Er was inderdaad een vloer die op en neer ging; die zestig zalen bleken er slechts zeven te zijn. Maar wat heb ik mijn ogen uitgekeken. 3. Deze week sloot Hollywood na zeventien jaar zijn deuren. In de hoogtijdagen zond muziekzender TMF de feesten in de Holly live uit. Schuimparty s en dj s als Tiësto trokken wekelijks drieduizend bezoekers, vooral tussen de zestien en twintig jaar. De bezoekersaantallen en de inkomsten zijn instabieler geworden. Eigenaar Fred Diaz opende onlangs nog een nieuwe R&B-zaal, maar het bleek niet genoeg om zijn zaak te redden. 4. Door de crisis heeft de hele horeca het moeilijk, maar onder discotheken vallen de hardste klappen. Vijf jaar geleden waren er nog driehonderd clubs in Nederland. Vorig jaar was dat aantal gedaald naar Discotheken leggen het af tegen de zeer populaire dancefestivals, zegt Saskia Deerenberg van Koninklijke Horeca Nederland. De jeugd is veranderd. Vroeger gingen jongeren elk weekend naar dezelfde disco, nu zijn jongeren veel mobieler. En via sociale media en de smartphone weten ze veel beter wat er speelt. Ze zoeken beleving. 7. Die vinden ze niet tussen steeds weer dezelfde muren van een club. Festivals hebben meer mogelijkheden met thema s en aankleding. Verschuiven 8. Zeker, al die festivals elk weekend snoepen bezoekers weg bij de discotheken, zegt Martijn Veen van de discobranche. Maar door het grote aanbod is de festivalmarkt ook al behoorlijk verzadigd. De feesten in de openlucht raken steeds moeilijker uitverkocht. Veen: Je ziet de trend verschuiven van massaliteit naar kleiner en intiemer. Daar kunnen kleine discotheken van profiteren, want die bieden intimiteit. 9. Veen is ervan overtuigd dat het op korte termijn weer beter zal gaan met grote clubs. Een aantal jaar geleden, toen disco s hot waren, kon elke schuur die een paar lampen ophing zich een disco noemen. Veen denkt dat de clubs die overblijven best eens als grote winnaars uit de crisis kunnen komen. Je moet alleen op tijd de bakens verzetten. Op een gegeven moment is een formule uitgemolken en moet je iets nieuws verzinnen. Bron: Trouw 79

17 H O O 3F D S T U K Schrijven 3.1 Het examen schrijven Theorie 1 Verkenning van het schrijfexamen Tijdens het schrijfexamen moet je verschillende soorten teksten schrijven, zoals een kort bericht, een zakelijke brief of een artikel. Voordat je aan het schrijfexamen begint, verken je het hele examen. Dit doe je zodat je weet wat er van je wordt verwacht. Als je het schrijfexamen verkent, stel je jezelf een aantal vragen: 1. Hoeveel tijd heb ik om het examen te maken? 2. Uit hoeveel opdrachten bestaat het examen? 3. Wat voor teksten moet ik schrijven? Bepaal de tekstsoort, het onderwerp, het schrijfdoel en de doelgroep. 4. Zijn er bronnen die ik moet gebruiken? Zo ja, wat voor bronnen? 5. Hoeveel tijd heb ik per opdracht ongeveer nodig? 6. In welke volgorde kan ik de opdrachten het beste maken?! Bij elke opdracht staat hoeveel woorden je minimaal en maximaal mag gebruiken. Aan het schrijven van een tekst met veel woorden ben je vaak meer tijd kwijt dan aan een tekst met weinig woorden. Voorbeeld Brian moet schrijfexamen doen. Voordat hij aan het examen begint, verkent hij het schrijfexamen. Hij geeft voor zichzelf antwoord op de voorbereidende vragen. Instellingsexamen Nederlands 2F Schrijven Informatie voor de kandidaat Beste kandidaat, Je gaat examen doen voor het onderdeel schrijven van het vak Nederlands. Het examen bestaat uit twee opdrachten. Voor het maken van die opdrachten krijg je 90 minuten de tijd. Lees de opdrachten eerst goed door. Na afloop van het examen lever je de teksten die je hebt geschreven en dit examenboekje in bij de docent. aantal opdrachten duur van het examen 112

18 h o o f d s t u k 3 SCHRIJVEN Examenopdracht 1: Situatie: Tijdens de les Nederlands bespreekt de docent een toets die voor volgende week gepland staat. Een van je klasgenoten is ziek en heeft jou gevraagd de belangrijke informatie over de les en de toets aan hem door te geven. Aan het begin van de les vertelt de docent dat de toetsdatum is verschoven: de toets staat nu gepland op 6 mei om 11:00 uur in plaats van op 7 mei om 15:00 uur. De locatie is ongewijzigd. Tijdens de les geeft de docent uitleg over het schrijven van een artikel. Ze geeft aan dat de opbouw van het artikel zwaar meeweegt in de beoordeling van de toets. Ook legt ze de opbouw van een artikel nog eens uit en ze raadt iedereen aan de theorie over de opbouw van een artikel in hoofdstuk 8 goed door te nemen. Opdracht: Schrijf per een bericht aan je klasgenoot waarin je informatie geeft over de les Nederlands en de toets. Je klasgenoot heet Jamal. Gebruik minimaal 75 en maximaal 100 woorden. de tekst die je moet schrijven Examenopdracht 2: Situatie: Je schrijft soms artikelen voor een studentenblog. Deze studentenblog wordt vooral gelezen door studenten. In een tijdschrift lees je een artikel over een onderzoek naar aantekeningen maken dat je interessant vindt (zie bron). Je besluit hierover een informerend artikel te schrijven voor de studentenblog. bron In het artikel wil je lezers informeren over het onderzoek naar aantekeningen maken. Ook wil je je eigen ervaring met het maken van aantekeningen delen. Je geeft in het artikel aan wat jij de prettigste manier van aantekeningen maken vindt. Opdracht: Schrijf het artikel voor de studentenblog. Gebruik minimaal 300 en maximaal 350 woorden. de tekst die je moet schrijven Schrijven 113

19 d E E L 2 EXAMENTRAINING IE fa s E 1 VOORBEREIDING 1. Hoeveel tijd heb ik om het examen te maken? 90 minuten 2. Uit hoeveel opdrachten bestaat het examen? twee opdrachten 3. Wat voor teksten moet ik schrijven? 1. bericht per aan klasgenoot met informatie over gemiste les en toets 2. informerend artikel voor studenten over onderzoek naar aantekeningen maken 4. Zijn er bronnen die ik moet gebruiken? Ja, bij opdracht 2 een artikel over aantekeningen maken. 5. Hoeveel tijd heb ik per opdracht ongeveer nodig? 20 minuten voor de , 70 minuten voor het artikel 6. In welke volgorde kan ik de opdrachten het beste maken? Eerst de , zodat ik de rest van de tijd kan besteden aan het artikel. Opdracht 1 Verken Oefenexamen schrijven 1 op blz. 212 tot en met 214. Voer daarna de deelopdrachten uit. a. Hoeveel tijd heb je om het oefenexamen te maken? b. Uit hoeveel examenopdrachten bestaat het oefenexamen? c. Neem de opdrachten in het oefenexamen kort door. Wat voor teksten moet je schrijven? Schrijf van elke tekst de tekstsoort, het onderwerp, het schrijfdoel en de doelgroep op. 114