Beroepsvereniging voor Katholieke Pastores in de Gezondheids- en Welzijnszorg Deontologische code

Transcriptie

1 Beroepsvereniging voor Katholieke Pastores in de Gezondheids- en Welzijnszorg Deontologische code Versie. ( 1 maart 01) Werkgroep: Ria Vercamer, Frederique Vanneuville, Ingrid Wuyts, Pieter Vandecasteele Dit voorstel is gebaseerd op de beroepscode van de Nederlandse VGVZ, waar reeds verschillende andere documenten ontwikkeld zijn (beroepsprofiel, registratieregeling). Deze documenten vormen samen de beroepsstandaard die ontwikkeld en erkend is om de kwaliteit van geestelijke verzorging te waarborgen. Er zijn ook nog verschillende andere standards of practice en codes of conduct geraadpleegd als vergelijkingsmateriaal. Verder werd een beroep gedaan op het begrippenkader dat door Mia Leijssen is ontwikkeld (Gids Beroepsethiek. Waarden, rechten en plichten in de psychotherapie en hulpverlening, Acco, Leuven, 00). Zij definieert de deontologische code als volgt: Beroepscodes zijn meestal opgebouwd vanuit die tweedelige doelstelling: het regelen van onaanvaardbaar gedrag en bevorderen van optimaal gedrag. Daartoe worden gedragsregels opgevat als concretiseringen van belangrijke professionele attitudes. De basishoudingen respect, integriteit, verantwoordelijkheid en deskundigheid vormen de kern van de meeste beroepscodes (p. 1). Dit tekstvoorstel kadert in een proces met verschillende doelstellingen. Er wordt in eerste instantie gekozen voor een deontologische code voor katholieke pastores (die lid zijn van de beroepsvereniging). Ondertussen wordt er gewerkt aan de contacten met vertegenwoordigers van andere religies en levensbeschouwingen, om een gemeenschappelijk draagvlak te creëren voor werken aan een statuut van de spiritueel zorgverlener in de zorg- en welzijnssector. Hierbij hoort een algemene of generieke deontologische code van de spiritueel zorgverlener. Indien de voorliggende deontologische code goedgekeurd wordt door de algemene vergadering van 0 april 01, wordt de tekst toegevoegd aan de individuele ledenpagina van ieder lid, met de vraag om expliciet aan te kruisen dat men deze code onderschrijft. Inhoud: Vooraf Algemene uitgangspunten Verhouding tot de werkgever en de zendende instantie Verhouding tot de zorgvrager Inter- en intradisciplinaire samenwerking Vrijwilligers en stagiaires 1

2 Vooraf Motivatie Deze deontologische code is tot stand gekomen als antwoord op de wens van de leden van de beroepsvereniging om te definiëren aan welke normen en plichten een lid van de beroepsvereniging zich moet houden tijdens de beroepsuitoefening. Op die manier kan het beroep van pastor meer objectief en professioneel geprofileerd worden in de sector van de gezondheids- en welzijnszorg. Dit is niet alleen van belang voor pastores zelf, maar ook voor de werkgevers en de overheid. Het onderschrijven van de deontologische code is een garantie voor de kwaliteit van het spiritueel zorgaanbod, en dus van het integrale zorgaanbod dat in zorg- en welzijnsvoorzieningen wordt nagestreefd. Ten slotte is het ook ten aanzien van de zorgvrager belangrijk, die in de deontologische code een waarborg vindt voor de integriteit van de pastor met wie hij of zij een vertrouwensrelatie opbouwt.. a. Spirituele zorg Onder spirituele zorgverlening wordt dit deel van het integrale zorgaanbod verstaan dat focust op het existentiële, spirituele of religieuze welbevinden van patiënten, bewoners, cliënten, en hun naasten. Spirituele zorg is ondersteunende, adviserende en versterkende zorg bij het omgaan met levensvragen, die op heel diverse wijzen en in verschillende contexten de kop opsteken. Spirituele zorg neemt de levens- en geloofsovertuiging van de zorgvrager altijd als vertrekpunt voor het zorgaanbod. Spirituele zorg kan ook gezien worden als zorgaanbod naar collega s en medewerkers binnen de zorgvoorziening. b. De spiritueel zorgverlener en de pastor De term spiritueel zorgverlener verwijst naar het specifieke zorgberoep dat instaat voor de spirituele dimensie van het integrale zorgaanbod. De term (rooms-katholieke) pastor verwijst naar de ambtelijkheid, die onlosmakelijk aan de professionaliteit gekoppeld is. In deze deontologie is een pastor dus een spiritueel zorgverlener die gezonden, voorgedragen of aangesteld is door de plaatselijke bisschop of tewerkgesteld is met zijn medeweten. De omzendbrief De Saeger (dd. april 1) heeft het over bedienaars, vertegenwoordigers en lekenraadgevers. Er wordt in deze omzendbrief geen generieke term gebruikt die het specifieke zorgberoep aanduidt (spiritueel zorgverlener).. Bestemmings- en toepassingsgebied Deze deontologische code is bestemd voor en van toepassing op alle pastores die lid zijn van de beroepsvereniging voor Katholieke pastores in de gezondheids- en welzijnszorg vzw. Wanneer er in de code over pastores wordt gesproken, gaat het dus over rooms-katholieke pastores die lid zijn van de beroepsvereniging.. a. Doelstelling Deze deontologische code geeft tegelijk een streefdoel en een ondergrens weer. Dit betekent dat er belangrijke na te streven idealen met betrekking tot het beroep worden geformuleerd, en

3 1 1 1 dat er ook fundamentele gedragsregels beschreven worden waarvan verwacht mag worden dat pastores die respecteren. b. Verantwoording Het behoort tot de professionaliteit van iedere pastor de idealen na te streven en de gedragsregels te onderhouden. Wie vragen heeft met betrekking tot het gedrag of de professionele houding van een collega pastor, mag/moet deze collega in een collegiaal gesprek onder de gepaste omstandigheden om verantwoording vragen.. Deontologische dynamiek Het formuleren van een deontologische code is geen statische en eenmalige gebeurtenis, maar is voortdurend onderworpen aan evaluatie en indien nodig revisie. Om de drie jaar wordt de deontologische code daarom formeel geagendeerd op de raad van bestuur. Het werken aan een deontologische reflectie en dynamiek bij pastores is belangrijker dan het streven naar een exhaustief pakket aan gedragsregels. Algemene uitgangspunten De pastor respecteert de uniciteit van ieder mens. Iedereen heeft recht op spirituele zorgverlening, ongeacht etnische afkomst, nationaliteit, leeftijd, geslacht of seksuele geaardheid. Ook de levensbeschouwing, de religie, de politieke voorkeur of de sociale positie van de zorgvrager mogen geen rol spelen. De (ethische) keuzes in de zorg en de planning van de toekomstige zorg mogen evenmin discriminerend werken in het spiritueel zorgaanbod.. De pastor is aanspreekbaar op wie zij of hij is en waarin zij of hij gelooft, als professionele zorgverlener en als persoon.. De pastor is zich steeds bewust van de asymmetrie (in deskundigheid en in positie) in de verhouding tussen zichzelf en de gesprekspartner/zorgvrager. De pastor vermijdt te allen tijde het misbruik van deze asymmetrie.. De pastor is verantwoordelijk voor de kwalitatief hoogstaande uitoefening van haar of zijn beroep. Dit impliceert dat hij of zij voortdurend werkt aan de eigen expertise, de houding en de competenties, via de daartoe voorziene kanalen van scholing, opleiding, en diverse vormen van praktijkbegeleiding.. De pastor hecht belang aan het onderhouden van de eigen spiritualiteit en neemt hiertoe de nodige initiatieven. Hij of zij draagt ook zorg voor de relatie met de geloofsgemeenschap waaruit hij of zij gezonden wordt.. De pastor zal het beroep op geen enkele manier in diskrediet brengen. Als lid van de beroepsvereniging zal zij of hij handelen in overeenstemming met de waardigheid van het beroep, waartoe ook het persoonlijke functioneren, zowel binnen als buiten werkverband, gerekend wordt.

4 Verhouding tot de werkgever en de zendende instantie a. Dubbele loyaliteit De pastor heeft als spiritueel zorgverlener een dubbele loyaliteit: enerzijds ten aanzien van de voorziening die als werkgever optreedt, anderzijds ten aanzien van (de vertegenwoordiger van) de geloofsgemeenschap die als zendende instantie optreedt. De relatie met de werkgever is geregeld door het arbeidscontract en het huishoudelijk reglement van de organisatie. De relatie met de zendende instantie is geregeld door de afspraken tussen de pastor en (de vertegenwoordiger van) de zendende instantie. b. Spanningsvelden Deze loyaliteiten kunnen spanningen met zich meebrengen. Wanneer deze spanningen om keuzes vragen, dient de pastor hier professioneel, transparant en op verantwoorde wijze mee om te gaan. Ten aanzien van de zorgvrager geldt het fundamenteel respect voor de levens- of geloofsovertuigingen van de betrokkene. Wanneer dit voor de pastor moeilijk ligt, dan kan er gezocht worden naar mogelijkheden voor doorverwijzing. Verhouding tot de zorgvrager Respect voor de persoon De pastor respecteert de zorgvrager, diens mogelijkheden en onmogelijkheden. Hij of zij erkent de eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager, en neemt ook zelf de verantwoordelijkheid op die hoort bij de identiteit van de pastor. 1. Respect voor de vrijheid De pastor waarborgt dat het contact met de zorgvrager in volledige vrijheid kan worden aangegaan, worden onderhouden en worden beëindigd. De zorgvrager heeft het recht om de begeleiding of ondersteuning te beëindigen, op om het even welk tijdstip. Zij of hij is niet tot verantwoording van de stopzetting verplicht. De pastor heeft dit recht op beëindiging niet, tenzij er sprake is van gewichtige redenen. Wanneer het toch tot een stopzetting van de begeleiding of ondersteuning komt, moet de pastor dit duidelijk communiceren en motiveren naar de zorgvrager (en in gepaste mate naar de verantwoordelijke van het behandelend team). Indien gewenst door de zorgvrager, kan er gezocht worden naar mogelijkheden voor doorverwijzing. 1. Respect voor de privacy a. Aangezien de pastor zich bezig houdt met de persoonlijke levenssfeer van de zorgvrager, dient zij of hij de gepaste terughoudendheid te betrachten. b. De pastor heeft een geheimhoudingsplicht ten aanzien van alles wat de zorgvrager haar of hem als geheim toevertrouwt, alsook datgene waarvan het vertrouwelijke karakter duidelijk is. c. De pastor kan zich slechts dan ontslagen achten van de geheimhoudingsplicht wanneer voldaan is aan alle hieronder genoemde voorwaarden:

5 Alles is in werking gesteld om toestemming te krijgen van de zorgvrager. De pastor komt in gewetensnood te verkeren door het handhaven van de geheimhouding. Er is geen andere weg dan het doorbreken van het geheim om het probleem op te lossen. Het is vrijwel zeker dat het niet-doorbreken van het geheim door derden of voor de zorgvrager zelf aanwijsbare en ernstige schade en/of gevaar zal opleveren. De pastor is er vrijwel zeker van dat door de doorbreking van de geheimhouding die schade of dit gevaar voorkomen of beperkt kan worden. De geheimhouding slechts zover doorbroken wordt als nodig is om het gevaar af te wenden of de schade te voorkomen (proportionaliteit) 1. Respect voor zuivere verhoudingen a. De pastor zal ieder eigenbelang of mogelijk voordeel van welke aard dan ook mijden bij het verlenen of onderhouden van spirituele of pastorale zorg. b. Wanneer andere belangen of secundaire doelstellingen in het geding zijn (bij voorbeeld de aanwezigheid van een stagiair), moet hiervoor op voorhand instemming van de zorgvrager zijn. c. De pastor zal gedurende de begeleiding geen andere dan een professionele relatie hebben met de zorgvrager of de wens hiertoe laten blijken. 1. Functionele registratie De pastor verzamelt omtrent de zorgvrager slechts gegevens voor zover dat in functie staat van het spiritueel of pastoraal zorgaanbod. Deze gegevens worden slechts uitgewisseld met andere zorgverleners voor zover dit noodzakelijk is voor (de zorg voor) de zorgvrager. De registratie van deze gegevens gebeurt functioneel. Persoonlijke werkaantekeningen behoren niet tot het zorgdossier en worden zorgvuldig gearchiveerd zonder dat derden er toegang toe hebben, of worden na afloop van de begeleiding vernietigd. De pastor registreert over zijn professioneel handelen zodanig dat er altijd rekenschap kan afgelegd worden over de gemaakte beslissingen, tegenover zichzelf, tegenover collega pastores of andere spiritueel zorgverleners, of indien nodig tegenover andere zorgverleners. Inter- en intradisciplinaire samenwerking De pastor streeft naar een goede samenwerking met en afstemming op de andere zorgverleners. De bereidheid tot samenwerking en het verstrekken van goede wederzijdse informatie worden te allen tijde voorondersteld. 1. De pastor streeft ernaar dat de spirituele zorgdiscipline geïntegreerd wordt in de werking en het zorgaanbod van de voorziening. Daartoe geeft zij of hij de nodige vorming en verduidelijking ten aanzien van (nieuwe) medewerkers. 0. De pastor begeeft zich niet op het professionele terrein van andere zorgverleners, en verwijst indien mogelijk en wenselijk door naar de gepaste zorgdisciplines.

6 1 Wanneer er een doorverwijzing plaatsvindt, zorgt de pastor voor een goede overdracht van de relevante informatie, steeds in overleg met de zorgvrager. 1. De pastor respecteert de levensbeschouwing van andere zorgverleners, en werkt vanuit haar of zijn eigen perspectief mee aan het actief pluralisme in de voorziening.. De pastor houdt rekening met de pluriformiteit aan inzichten onder collega spiritueel zorgverleners ten aanzien van levensbeschouwing en spirituele zorgverlening, en probeert steeds de dialoog aan te knopen. Vrijwilligers en stagiaires Vrijwilligers De pastor neemt de gepaste verantwoordelijkheid ten aanzien van de pastorale vrijwilligers, en zorgt voor een goede invulling van hun engagement in de voorziening.. Stagiaires De pastor die enkele jaren ervaring heeft, is bereid om stagiaires toe te laten en om hen met de nodige intensiteit te begeleiden. Dit vereist een grondig engagement dat ook voor de pastor een leerproces inhoudt. Bovendien moet de begeleidende pastor zelf de nodige vorming volgen voor het begeleiden van stagiaires.