Inventarisatie en vergelijking jaaremissies Rijnmond. over de jaren

Transcriptie

1 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies Rijnmond over de jaren

2

3

4 Inhoud 1 Inleiding 7 2 Opgave per branche Inleiding Totaal opgegeven emissies Energie en Utilities Chemie Raffinaderijen Natte bulk Afvalverbranding Droge bulk 22 3 Conclusies en aanbevelingen Conclusies algemeen Conclusies per branche Aanbevelingen 25 4 Referenties 27 5 Emissies per bedrijf 28 blad 4 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

5 Samenvatting Dit rapport geeft een overzicht van de emissies naar de lucht van de grote bedrijven in het Rijnmondgebied. De meeste gegevens zijn afkomstig van de elektronische milieujaarverslagen die de bedrijven jaarlijks moeten inleveren. De componenten die zijn beschouwd, zijn: koolstofdioxide (CO 2 ), zwaveldioxide (SO 2 ), stikstofoxiden (NO x ), koolwaterstoffen, carcinogene (kankerverwekkende) koolwaterstoffen, ammoniak en stof. Het rapport geeft een overzicht van de totale emissies van die stoffen over de periode en maakt ook een analyse van de emissies per branche. De branches die onderscheiden zijn, zijn: Energie en Utilities, Chemie, Raffinaderijen, Natte bulk, Afvalverbranding en Droge bulk. Uit dit rapport blijkt opnieuw dat de branches met de grootste CO 2 -uitstoot Energie en Utilities en Raffinaderijen zijn. De grootste uitstoot van koolwaterstoffen wordt veroorzaakt door Raffinaderijen, Natte bulk en Chemie. Energie en Utilities en Raffinaderijen veroorzaken de grootste NO x -uitstoot. Raffinaderijen zijn verantwoordelijk voor de grootste SO 2 -emissie. Droge bulk en Chemie stoten het meeste totaalstof uit. Afvalverbranding, Energie en Utilities en Chemie stoten alle ammoniak uit. Carcinogenen worden vooral geëmitteerd door Chemie en Raffinaderijen. De emissies van CO 2 blijven vrij constant over de beschouwde periode. De meeste andere stoffen laten in de eerste jaren een daling zien en stabiliseren de laatste jaren. Alleen de emissie van carcinogene koolwaterstoffen vertoont, na een gestage daling in de afgelopen jaren, in 2013 weer een stijging. Dit is het gevolg van het feit dat sommige energiebedrijven de voorgeschreven kengetallen voor de emissie van koolwaterstoffen en benzeen gebruiken en bij een groot aardgasverbruik betekent dit ook hoge emissies van deze componenten. Er is discussie over deze voorgeschreven kengetallen en het idee is dat ze veel te hoog zijn. Het is de verwachting dat deze kengetallen volgend jaar zullen worden aangepast. Op basis van dit rapport kunnen de bureaus van de afdeling Toezicht en Handhaving prioriteiten stellen bij het nauwkeuriger beoordelen van de ingediende milieujaarverslagen. Daarnaast biedt dit rapport voor de vergunningenbureaus een handvat bij het prioriteren van de inzet voor het mogelijk verder verlagen van bepaalde emissies. Summary This report presents an overview of the atmospheric emissions of the large industry in the Rijnmond area. Most of the data originate from the electronic annual reports most companies have to submit each year. The components of interest are: carbon dioxide (CO 2 ), sulphur dioxide (SO 2 ), nitrogen oxides (NO x ), hydrocarbons, carcinogenic hydrocarbons, ammonia and particulate matter. The report presents the total emissions of these substances over the period and also analyses the emissions per sector. The sectors are: Energy and Utilities, Chemical industry, Refineries, Wet bulk, Waste incinerators and Dry bulk. The report shows that the largest CO 2 emissions come from Energy and Utilities and the Refineries. The largest emissions of hydrocarbons are caused by Refineries, Wet bulk and Chemical industry. Refineries and Energy and Utilities cause the largest NO x emissions and Refineries are responsible for the largest SO 2 emissions. Waste incinerators, Energy and Utilities and Chemical industry emit all of the ammonia. Carcinogenic hydrocarbons are emitted mainly by Chemical industry and Refineries. The CO 2 emissions remain stable over the report period. Most of the other substances initially show a decrease, but the emissions stabilize in the last years. Only the emissions of carcinogenic hydrocarbons show an increase in 2013 and 2014 after a steady decrease over the previous three years. The main cause of this increase lies in the fact that the power plants use standard emission factors for the amount of hydrocarbons (and thus of benzene) from the burning of natural gas. These emission factors appear to be too high and will probably be corrected next year. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 5 van 48

6 This report enables the bureaus of the Inspection and Enforcement department of DCMR to prioritize the close assessment of the annual reports. The report also can serve as a guide for the Licensing bureaus in prioritizing the efforts towards further minimizing certain emissions. blad 6 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

7 1 Inleiding De grote industrie in Rijnmond, met de provincie Zuid-Holland als bevoegd gezag, rapporteert jaarlijks aan de overheid de jaarvrachten van de emissies naar de lucht. Deze verslagen zijn voor het verslagjaar 2014 op grond van de volgende wetgeving gemaakt. - PRTR verslagen op grond van het Uitvoeringsbesluit en de Uitvoeringsregeling EGverordening PRTR en PRTR-protocol 1, een uitwerking van de EG-verordening Europees protocol voor geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging (E-PRTR) 2. Verreweg de meeste bedrijven doen dit door middel van het verplichte milieujaarverslag. Enkele bedrijven maken op vrijwillige basis een milieujaarverslag, of leveren een emissiejaarrapport in op basis van een voorschrift in de vergunning. Dit rapport geeft een analyse van de gerapporteerde emissies van de grote industrie over de jaren 2006 t/m Alle milieujaarverslagen worden beoordeeld conform een landelijk vastgesteld protocol. Tijdens de beoordeling van de milieujaarverslagen wordt prioriteit gelegd bij volledigheid en betrouwbaarheid en daarnaast bij specifieke emissies (80/20 regel). Dat laatste wil zeggen dat de bedrijven die (samen) verantwoordelijk zijn voor 80% van de emissies van een bepaalde stof nauwkeuriger beschouwd zullen worden dan de bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de rest van de emissies. De grote industrie is onderverdeeld in een zestal branches. Het gaat daarbij om de branches Energie en Utilities, Chemie, Raffinaderijen, Natte bulk, Afvalverbranding en Droge bulk. De laatste jaren geven ook bedrijven die niet onder het bevoegd gezag van de provincie vallen (en/of niet door de afdeling Haven en Industrie worden behandeld) hun emissies op in een milieujaarverslag. Deze bedrijven zijn in hoofdstuk 5 ondergebracht in de categorie Overig. Voorliggend rapport is een vervolg op de rapportage van oktober 2014 (DMS ), waarin de emissies van 2006 tot en met 2013 zijn gepresenteerd en geanalyseerd. De nadruk van dit rapport ligt op de componenten koolstofdioxide (CO 2 ), stikstofoxiden (NO x ), zwaveldioxide (SO 2 ), koolwaterstoffen 3, carcinogene koolwaterstoffen 4, ammoniak (NH 3 ) en stof. Voor stof geldt dat in de meeste jaren totaal stof is opgegeven en pas de laatste jaren onderscheid wordt gemaakt tussen totaal stof en fijn stof (PM 10 ). Uit de rapportages blijkt echter wel dat het voor veel bedrijven nog niet duidelijk is welk deel van de stofuitstoot bestaat uit fijn stof. Eventuele conclusies over waargenomen trends kunnen dus alleen getrokken worden over de component totaal stof. In hoofdstuk 2 staan de totalen van de verschillende branches opgesomd en wordt zo mogelijk een verklaring gegeven voor de geconstateerde verschillen van jaar tot jaar. In hoofdstuk 3 worden enkele conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. Hoofdstuk 4 bevat de referenties. Hoofdstuk 5, ten slotte, geeft een overzicht van de emissies per bedrijf over de beschouwde jaren. 1 Staatsblad, 2008, nr 28, 29 en 30; wijziging Stb 2009, 209, 210; wijziging Stb ,231. Staatscourant 2008, 46; wijziging Strcrt. 2009,105 2 EG, In deze rapportage wordt met koolwaterstoffen (KWS) alle koolwaterstoffen bedoeld, met uitzondering van methaan. Dit wordt ook wel NMVOS genoemd. 4 De carcinogene koolwaterstoffen in dit rapport zijn: acrylonitril, benzeen, 1,2-dichloorethaan, epichloorhydrine, ethyleenoxide, propyleenoxide en vinylchloride; dit zijn de kankerverwekkende koolwaterstoffen die in het Rijnmondgebied in bulk worden opgeslagen en/of geproduceerd. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 7 van 48

8 2 Opgave per branche 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk zijn de jaaremissies van de verschillende bedrijven per branche opgeteld en in tabel- en grafiekvorm weergegeven voor de jaren 2006 t/m Voor zover relevant, worden steeds de emissies van koolstofdioxide (CO 2 ), koolwaterstoffen zonder methaan (kws, of NMVOS), stikstofoxiden (NO x ), zwaveldioxide ( SO 2 ), totaal stof, carcinogene (kankerverwekkende) koolwaterstoffen en ammoniak gepresenteerd. Onder de carcinogene koolwaterstoffen worden in dit verband verstaan acrylonitril, benzeen, 1,2-dichloorethaan, epichloorhydrine, ethyleenoxide, propyleenoxide en vinylchloride. In alle overzichten maken eventuele carcinogene koolwaterstoffen ook deel uit van de vermelde uitstoot van totaal koolwaterstoffen. Voor stof geldt dat in de meeste opgaven geen onderscheid gemaakt is tussen totaal stof en fijn stof. Per branche zal worden aangegeven hoe hiermee omgegaan is. Per branche wordt een analyse gemaakt van het getoonde verloop in de emissies en eventuele opvallende verschillen worden zo mogelijk verklaard. Ten behoeve van een mogelijke prioriteitstelling voor extra controle of maatregelen, zal binnen de branches worden aangegeven welke bedrijven verantwoordelijk zijn voor 80% van de emissies van de branche. 2.2 Totaal opgegeven emissies Om de emissies per branche in de volgende paragrafen te kunnen duiden, wordt in deze paragraaf eerst een overzicht gepresenteerd van de totaal opgegeven emissies. In Tabel 2.1 en Figuur 2.1 staan de totale emissies over de jaren 2006 tot en met Tabel 2.1 Totale emissies (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO , , , , , , , ,9 KWS 15528, , , , , , ,3 9553,5 NO X 23467, , , , , , , ,1 SO , , , , , , , , ,1 Totaal stof 4162,5 4160,7 4043,6 2927,7 2845,3 2808,3 2620,9 2862,5 2307,9 NH 3 72,4 65, ,8 44,2 37,7 48,6 41,7 37 Carcinogenen 190,9 142,9 143,1 144,5 105,2 85,8 92,1 156,4 128,4 blad 8 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

9 Figuur 2.1 Totaal opgegeven emissies Rijnmond (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar). Om een idee te krijgen wat de belangrijkste branches zijn voor de emissies van de verschillende stoffen, staat in Figuur 2.1 de emissie per stof per branche voor het jaar Uit Figuur 2.2 blijkt dat de branches die de grootste CO 2 uitstoot veroorzaken Energie en Utilities en Raffinaderijen zijn. De grootste uitstoot van koolwaterstoffen wordt veroorzaakt door Raffinaderijen, Natte bulk en Chemie. Energie en Utilities en Raffinaderijen veroorzaken de grootste NO x -uitstoot. Raffinaderijen zijn verantwoordelijk voor de grootste SO 2 -emissie. Droge bulk en Chemie stoten het meeste totaalstof uit. Afvalverbranding, Energie en Utilities en Chemie stoten alle ammoniak uit. Carcinogenen worden vooral geëmitteerd door Chemie en Raffinaderijen. De emissies van CO 2 blijven vrij constant over de beschouwde periode. De meeste andere stoffen laten in de eerste jaren een daling zien en stabiliseren de laatste jaren. Alleen de emissie van carcinogene koolwaterstoffen vertoont, na een gestage daling in de afgelopen jaren, in 2013 weer een stijging. Dit is het gevolg van het feit dat sommige energiebedrijven de voorgeschreven kengetallen voor de emissie van koolwaterstoffen en benzeen gebruiken en bij een groot aardgasverbruik betekent dit ook hoge emissies van deze componenten. Er Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 9 van 48

10 is discussie over deze voorgeschreven kengetallen en het idee is dat ze veel te hoog zijn. Het is de verwachting dat deze kengetallen volgend jaar zullen worden aangepast. Voor het totaal van Rijnmond kan ook worden aangegeven welke bedrijven er verantwoordelijk zijn voor 80% van de emissies van de afzonderlijke stoffen. Dit is hieronder weergegeven. De koolwaterstofemissies en de benzeenemissies van Enecogen en Eurogen zijn hoogstwaarschijnlijk te hoog ingeschat. Tabel 2.2 Bedrijven die samen verantwoordelijk voor 80% van de uitstoot van de betreffende stof Component Bedrijf E.On Maasvlakte Shell Nederland Raffinaderij BP Esso GDF Suez CO 2 AVR Rijnmond PerGen Enecogen Air Liquide Air Products Hyco 4 Shell Nederland Raffinaderij Esso BP Archer Daniels Midland (ADM) Enecogen Koolwaterstoffen Eurogen Shell Nederland Chemie MOT SNR Europoort Kuwait Petroleum Europoort TEAM Shell Nederland Raffinaderij E.On Maasvlakte BP Esso AVR Rijnmond Eurogen NOx GDF Suez Kuwait Petroleum Europoort Aluchemie PerGen Cabot Almatis Glasfabriek Schiedam blad 10 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

11 Component Bedrijf BP Esso SO 2 E.On Maasvlakte Shell Nederland Raffinaderij Shell Nederland Chemie EMO EECV Totaal stof EBS Laurenshaven BP EBS Europoort Shell Nederland Chemie Esso Enecogen Vopak TTR Lyondell Botlek Carcinogenen Eurogen BP Shin Etsu Botlek Exxon aromaten (RAP) Vopak Chemiehaven Indorama AVR Rijnmond Ammoniak Air Products Hyco 4 Aliphos Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 11 van 48

12 Figuur 2.2 Emissies per branche in blad 12 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

13 2.1 Energie en Utilities Tabel 2.3 toont de emissiegegevens voor de branche Energie en Utilities voor de jaren 2006 tot en met Tabel 2.3 Emissies Energie en Utilities (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO , , , , , , , , KWS 200, , ,2 211,5 858,3 784,9 1087,2 NO X 12114,1 5872,1 5519,2 5719,3 5824,6 5938,8 5132,8 5248, SO ,4 3162,7 1317, ,7 2228,1 2424,9 2505,9 2130,9 Totaal stof 106,2 115,3 63,6 41,6 38,1 44, ,9 69 Fijn stof 106,2 115,3 63,6 41,6 39,8 60,1 Carcinogenen NH 3 4,4 4,9 5, ,4 7,4 Figuur 2.3 laat het verloop over de jaren zien per component. N.B. Tot en met 2010 was Europoort Utility Partners een apart bedrijf, dat was ondergebracht in de branche Energie en Utilities. Intussen is het bedrijf overgenomen door buurbedrijf Indorama en vormt het dus één inrichting. Indorama valt in de branche Chemie. Om geen trendbreuk in het verloop van de emissies in de branche Energie en Utilities te krijgen, is besloten alle CO 2 - en NO x -emissies van Indorama onder te brengen in deze branche. De overige emissies van Indorama zijn ondergebracht bij Chemie. Conclusies De emissies binnen deze branche worden vooral veroorzaakt door E.ON Maasvlakte. De grote daling in NO x -emissie van 2006 naar 2007 en de grote daling van de SO 2 -emissie van 2007 naar 2008 is veroorzaakt door E.ON Maasvlakte. De emissies van CO 2 en SO 2 van dit bedrijf zijn in 2010 overigens fors gestegen ten opzichte van 2009 en in 2011, 2012 en 2013 nog verder gestegen; de NO x -emissie steeg in 2013 met 400 ton. In 2014 zijn alle emissies van E.ON Maasvlakte weer gedaald. De overige bedrijven vertonen een wisselend beeld. Eurogen en Enecogen geven de afgelopen jaren een heel grote kws-emissie op, blijkbaar omdat men netjes de omrekentabellen uit het e-mjv volgt. Dit heeft ook tot gevolg dat ze hoge benzeenemissies opgeven. Andere energiebedrijven doen dat niet of in veel mindere mate. Het blijkt dat het RIVM een veel lager kengetal hanteert voor de emissie van koolwaterstoffen bij de verbranding van aardgas. Het RIVM is hierover in gesprek met de e-mjv organisatie en de verwachting is dat de kengetallen volgend jaar naar beneden zullen worden bijgesteld. GDF Suez was in 2013 voor het eerst in bedrijf en heeft in 2014 het hele jaar op bescheiden schaal gedraaid. E.ON Galileïstraat is in 2014 uit bedrijf genomen en heeft over dit jaar dus slechts een beperkte emissie gerapporteerd. De emissie van CO 2 en NO x door deze branche is de afgelopen jaren redelijk constant. De uitstoot van SO 2 nam in 2014 af na een aantal jaren van toename. De uitstoot van stof blijft toenemen. Deze laatste twee emissies zijn het gevolg van het stoken van kolen voor de energievoorziening. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 13 van 48

14 Figuur 2.3 Emissies van de branche Energie en Utilities ( ) blad 14 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

15 2.2 Chemie Tabel 2.4 toont de emissiegegevens voor de branche Chemie over de jaren Tabel 2.4 Emissies Chemie (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO , ,3 2023,5 2380,6 2413,9 2319,5 2366,9 2425,3 KWS 2831,7 3312,5 2983,5 3258,3 2973,4 3380, ,2 2168,6 NO X 2725, ,5 1920,6 2055,5 2513,3 2247,3 2063,6 1996,4 SO ,1 2356,8 2195, ,4 1540, ,6 1846,6 Totaal stof 234,5 219, , ,1 237,4 378,6 180,9 Fijn stof 100,8 93,2 142,3 149,9 154, ,7 138,7 87,5 Carcinogenen NH 3 35,7 35,2 14,6 13,5 15,1 10,2 12,6 2,9 7,4 Figuur 3 laat het verloop zien van de emissies door de Chemie per component. Zoals hierboven al vermeld, zijn de NO x -emissies van Indorama ondergebracht bij Energie en Utilities. De emissie van koolwaterstoffen is in 2013 gedaald omdat ADM dat jaar tot de ontdekking is gekomen dat ze de afgelopen jaren hun emissie veel te hoog hebben ingeschat. Over 2014 hebben ze een vergelijkbare hoeveelheid opgegeven. De stijging in de SO 2 -emissie komt dit jaar voor rekening van Cabot (+165 ton). De sterke stijging van de stofemissie in 2013 komt volledig voor rekening van Akzo Nobel Botlek. Blijkens de toelichting bij het e-mjv hebben ze dat jaar conform de voorgeschreven kengetallen de stofemissie gerapporteerd. Over 2014 geven ze weer een veel lagere stofemissie op (6,5 ton tegen 134,6 ton in 2013). Er blijven grote twijfels over de juistheid van de stofemissie over De emissie van carcinogene koolwaterstoffen van Shin Etsu VCM Botlek was 28 ton lager dan in 2013 en dat verklaart de grote daling voor de hele branche. Conclusies De emissie van CO 2 is opnieuw licht gestegen en die van NO x is verder gedaald. Bij SO 2 is er opnieuw sprake van een stijging. De uitstoot van carcinogene koolwaterstoffen is fors gedaald ten opzichte van de voorgaande jaren. De uitstoot van de overige koolwaterstoffen varieert over de jaren, maar liet over het algemeen een redelijk constant beeld zien. Over 2013 heeft ADM een fors lagere emissie gerapporteerd, zodat de totale emissie van de branche ook fors gedaald is. Over 2014 is er sprake van een geringe daling. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 15 van 48

16 Figuur 2.4 Emissies van de branche Chemie ( ) blad 16 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

17 2.3 Raffinaderijen In Tabel 2.5 staan de emissiegegevens van de raffinaderijen over de jaren Tabel 2.5 Emissies raffinaderijen (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO , ,9 9460,6 9745,7 9285,1 9127, ,4 KWS ,9 5055,8 4859,1 4339, NO X ,8 7325,4 5411,9 5010,7 5197,3 4766,5 4999,6 4722,8 SO , , , , , , ,7 Totaal stof 1744,7 1556,4 1331,1 542,3 370,4 364,2 268,8 244,6 249 Fijn stof 0,4 0,7 0,4 515,8 284,4 294,7 176,8 218,1 225 Carcinogenen 36,9 43,6 58,4 50,4 49,4 37,8 25,2 37,4 38,5 Figuur 2.5 laat het verloop over de jaren per component zien. Conclusies Voor de hele branche is de CO 2 -emissie gestegen en zijn de emissies van koolwaterstoffen, NO X en SO 2 gedaald. Voor totaal stof en benzeen is sprake van een heel lichte stijging. Bij Shell zijn alle emissies gedaald, en die van koolwaterstoffen zelfs fors. Esso en KPE laten forse stijgingen van hun SO 2 -emissie zien en BP juist een forse daling. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 17 van 48

18 Figuur 2.5 Emissies van de branche Raffinaderijen ( ) blad 18 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

19 2.4 Natte bulk In Tabel 2.6 staan de emissiegegevens voor de branche Natte bulk over de jaren Tabel 2.6 Emissies Natte bulk (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO 2 54,9 85,5 66,3 83,2 82,5 81,7 87,7 80,7 75,8 KWS 4789,3 4255,5 3586,3 3672,1 3084,9 2723,6 2326,4 2200,3 2014,4 NO X 48 39,1 45,7 49,5 82, , ,4 SO 2 2,1 0,9 0,1 0,2 0,1 Carcinogenen 76,4 31, ,3 18,4 22,3 In Figuur 2.6 staat het verloop van de emissies over de jaren per component weergegeven. Figuur 2.6 Emissies van de branche Natte bulk ( ) Conclusies De uitstoot van CO 2 door de natte bulk is redelijk constant over de beschouwde jaren. De stijging in de NO x -emissies in 2010 komt vooral voor rekening van Odfjell. Sinds 2011 is de NO x -emissie van de branche redelijk constant. Bij de meeste bedrijven die een emissiejaaropgave hebben gedaan was in 2014 sprake van een verdere daling van de koolwaterstofemissies. Alleen SNV (depot Pernis) had door een storing in de dampverwerkingseenheid een fors hogere emissie dan voorgaande jaren. De daling in de emissie van carcinogene koolwaterstoffen tussen 2006 en 2007 vond vooral plaats bij Odfjell. De daling in 2011 is het gevolg van een afname van de emissies van Vopak Chemiehaven. In 2012 is er weer sprake van een lichte stijging. De verdere stijging in 2014 komt van Vopak Chemiehaven. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 19 van 48

20 2.5 Afvalverbranding Tabel 2.7 laat de emissies van de branche Afvalverbranding zien over de jaren In 2009 waren de beide inrichtingen van AVR nog in bedrijf. AVR Rotterdam is eind 2009 gesloten, dus de getallen over 2010 t/m 2014 betreffen alleen AVR Rijnmond. Voor alle componenten is AVR Rijnmond ook in de voorgaande jaren de belangrijkste emittent geweest. Tabel 2.7 Emissies Afvalverbranding (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO ,6 1415, ,5 1545,8 1576,1 1500,5 1512,7 KWS 5,6 4,2 2,9 2,5 2,8 2,4 2,2 2,1 2 NO X 572,7 540,5 574,7 647,4 529, ,1 477,8 514,6 SO , ,7 10,8 7,6 8,6 12 Totaal stof 8,1 6,3 2,9 5,1 1,9 2,1 1,8 1,8 2,4 NH 3 36,7 29, ,9 23, ,4 22,2 Figuur 2.7 toont het verloop over de jaren per component. Conclusies De CO 2 -emissie van AVR Rijnmond steeg in 2010 met ruim 200 kton, maar in de jaren daarna lag de emissie weer op het niveau van Alle overige emissies zijn in 2014 gestegen. blad 20 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

21 Figuur 2.7 Emissies van de branche Afvalverbranding ( ) Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 21 van 48

22 2.6 Droge bulk De bedrijven in de sector Droge bulk slaan kolen, ertsen, zand, grind en agribulk (granen e.d.) op en over. Slechts vier van deze bedrijven geven de laatste jaren hun emissies op, maar dat zijn dan ook wel de grootste bedrijven. Het gaat om EMO, EECV, EBS Europoort en EBS Laurenshaven. EBS had tot voor enige jaren twee terminals in de Europoort, maar een van de terminals is overgegaan naar ADM. Dit bedrijf is ondergebracht bij de sector Chemie, maar vanwege de specifieke activiteiten is het op- en overslaggedeelte in dit rapport opgenomen onder de naam ADM-bulk. Over de jaren heeft ADM de emissies van fijn stof berekend volgens dezelfde methode als de andere bedrijven dat gedaan hebben. Over de jaren is ook de emissie van totaal stof berekend. ADM heeft over de jaren 2010 t/m 2013 geen nieuwe berekening van de stofemissies gedaan. Voor die jaren zijn in dit overzicht dezelfde cijfers als voor 2009 gebruikt. Over 2014 heeft ADM de stofemissies voor het eerst weer berekend en opgegeven en dat resulteert in een fors lagere emissie. Het verloop van de emissies is weergegeven in Tabel 2.8 en Figuur 2.8. Pas vanaf 2005 hebben álle bedrijven onderscheid gemaakt in de emissies van totaal stof en fijn stof (PM 10 ). De fijnstofemissies zijn voornamelijk die van EMO en ADM-bulk. EMO heeft in de jaaropgave over 2008 ook een berekening gemaakt van de emissies van CO 2 en NO x vanaf De hieronder genoemde emissies van die stoffen zijn tot en met 2012 uitsluitend afkomstig van EMO. Nadere beschouwing van de gebruikte emissiefactoren heeft geleerd dat EMO te hoge factoren heeft gebruikt. In de rapportage over 2012 zijn nieuwe emissiecijfers gepresenteerd en die zijn in dit rapport met terugwerkende kracht opgenomen. Over 2013 en 2014 heeft ook EECV de emissie van CO 2 en NO x opgegeven. EMO en EECV geven in de jaaropgaven wel fijnstofemissies op, maar al enige jaren geen totaal stof. Voor die component is de emissie geschat door gebruik te maken van de verhouding tussen fijn stof en totaal stof die in het verleden is vastgesteld (Vrins, 1999). Uit dit onderzoek bleek de totaal stofemissie 3,5 maal zo hoog te zijn als de fijnstofemissie. De opgegeven fijnstofemissies zijn dus met 3,5 vermenigvuldigd om de in dit rapport gepresenteerde totaalstofemissies te krijgen. Tabel 2.8 Emissies branche Droge bulk (ton/jaar; CO 2 in kton/jaar) CO 2 10,1 10,6 11,2 8,7 11,4 11,1 10,5 14,4 14,7 NO X ,9 87,7 88,8 Totaal stof 1992,4 2180,9 2304,2 1989,1 2097,6 2106,4 2004,4 2133,4 1762,1 Fijn stof 582,2 632,5 662,6 569,7 592, ,5 605,1 527,7 Conclusies Het verloop van de stofemissies bij deze bedrijven laat een duidelijke relatie met de economische ontwikkelingen zien. Deze emissies zijn immers voor het grootste deel direct gerelateerd aan de doorzet van ertsen en kolen. De daling van deze emissie in 2014 is het gevolg van de nauwkeuriger berekening die ADM dit jaar heeft uitgevoerd. Het ligt voor de hand dat de stofemissies van dat bedrijf de afgelopen jaren te hoog zijn ingeschat. De stijging van de CO 2 - en NO x -emissies is het gevolg van het feit dat nu ook EECV deze emissies opgeeft. blad 22 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

23 Figuur 2.8 Emissies van de branche Droge Bulk ( ) Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 23 van 48

24 3 Conclusies en aanbevelingen 3.1 Conclusies algemeen Uit dit rapport blijkt, zoals ook in de voorgaande jaren, dat de branches die de grootste CO 2 - uitstoot veroorzaken Energie en Utilities en Raffinaderijen zijn. De grootste uitstoot van koolwaterstoffen wordt veroorzaakt door Raffinaderijen, Natte bulk en Chemie. Energie en Utilities en Raffinaderijen veroorzaken de grootste NO x -uitstoot. Raffinaderijen zijn verantwoordelijk voor de grootste SO 2 -emissie. Droge bulk en Chemie stoten het meeste totaalstof uit. Afvalverbranding, Energie en Utilities en Chemie stoten alle ammoniak uit. Carcinogenen worden vooral geëmitteerd door Chemie en Raffinaderijen. De emissies van CO 2 blijven vrij constant over de beschouwde periode. De meeste andere stoffen laten in de eerste jaren een daling zien en stabiliseren de laatste jaren. Alleen de emissie van carcinogene koolwaterstoffen vertoont, na een gestage daling in de afgelopen jaren, in 2013 weer een stijging. Dit is het gevolg van het feit dat sommige energiebedrijven de voorgeschreven kengetallen voor de emissie van koolwaterstoffen en benzeen gebruiken en bij een groot aardgasverbruik betekent dit ook hoge emissies van deze componenten. Er is discussie over deze voorgeschreven kengetallen en het idee is dat ze veel te hoog zijn. Het is de verwachting dat deze kengetallen volgend jaar zullen worden aangepast. 3.2 Conclusies per branche Hieronder worden de conclusies per branche uit hoofdstuk 2 herhaald. In hoofdstuk 5 zijn de afzonderlijke emissies per bedrijf over de beschouwde jaren weergegeven Energie en Utilities De emissies binnen deze branche worden vooral veroorzaakt door E.ON Maasvlakte. De grote daling in NO x -emissie van 2006 naar 2007 en de grote daling van de SO 2 -emissie van 2007 naar 2008 is veroorzaakt door E.ON Maasvlakte. De emissies van CO 2 en SO 2 van dit bedrijf zijn in 2010 overigens fors gestegen ten opzichte van 2009 en in 2011, 2012 en 2013 nog verder gestegen; de NO x -emissie steeg in 2013 met 400 ton. In 2014 zijn alle emissies van E.ON Maasvlakte weer gedaald. De overige bedrijven vertonen een wisselend beeld. Eurogen en Enecogen geven de afgelopen jaren een heel grote kws-emissie op, blijkbaar omdat men netjes de omrekentabellen uit het e-mjv volgt. Dit heeft ook tot gevolg dat ze hoge benzeenemissies opgeven. Andere energiebedrijven doen dat niet of in veel mindere mate. Het blijkt dat het RIVM een veel lager kengetal hanteert voor de emissie van koolwaterstoffen bij de verbranding van aardgas. Het RIVM is hierover in gesprek met de e-mjv organisatie en de verwachting is dat de kengetallen volgend jaar naar beneden zullen worden bijgesteld. GDF Suez was in 2013 voor het eerst in bedrijf en heeft in 2014 het hele jaar op bescheiden schaal gedraaid. E.ON Galileïstraat is in 2014 uit bedrijf genomen en heeft over dit jaar dus slechts een beperkte emissie gerapporteerd. De emissie van CO 2 en NO x door deze branche is de afgelopen jaren redelijk constant. De uitstoot van SO 2 nam in 2014 af na een aantal jaren van toename. De uitstoot van stof blijft toenemen. Deze laatste twee emissies zijn het gevolg van het stoken van kolen voor de energievoorziening Chemie De emissie van CO 2 is opnieuw licht gestegen en die van NO x is verder gedaald. Bij SO 2 is er opnieuw sprake van een stijging. De uitstoot van carcinogene koolwaterstoffen is fors gedaald ten opzichte van de voorgaande jaren. blad 24 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

25 De uitstoot van de overige koolwaterstoffen varieert over de jaren, maar liet over het algemeen een redelijk constant beeld zien. Over 2013 heeft ADM een fors lagere emissie gerapporteerd, zodat de totale emissie van de branche ook fors gedaald is. Over 2014 is er sprake van een geringe daling Raffinaderijen Voor de hele branche is de CO 2 -emissie gestegen en zijn de emissies van koolwaterstoffen, NO X en SO 2 gedaald. Voor totaal stof en benzeen is sprake van een heel lichte stijging. Bij Shell zijn alle emissies gedaald, en die van koolwaterstoffen zelfs fors. Esso en KPE laten forse stijgingen van hun SO 2 -emissie zien en BP juist een forse daling Natte bulk De uitstoot van CO 2 door de natte bulk is redelijk constant over de beschouwde jaren. De stijging in de NO x -emissies in 2010 komt vooral voor rekening van Odfjell. Sinds 2011 is de NO x -emissie van de branche redelijk constant. Bij de meeste bedrijven die een emissiejaaropgave hebben gedaan was in 2014 sprake van een verdere daling van de koolwaterstofemissies. Alleen SNV (depot Pernis) had door een storing in de dampverwerkingseenheid een fors hogere emissie dan voorgaande jaren. De daling in de emissie van carcinogene koolwaterstoffen tussen 2006 en 2007 vond vooral plaats bij Odfjell. De daling in 2011 is het gevolg van een afname van de emissies van Vopak Chemiehaven. In 2012 is er weer sprake van een lichte stijging. De verdere stijging in 2014 komt van Vopak Chemiehaven Afvalverbranding De CO 2 -emissie van AVR Rijnmond steeg in 2010 met ruim 200 kton, maar in de jaren daarna lag de emissie weer op het niveau van Alle overige emissies zijn in 2014 gestegen Droge bulk Het verloop van de stofemissies bij deze bedrijven laat een duidelijke relatie met de economische ontwikkelingen zien. Deze emissies zijn immers voor het grootste deel direct gerelateerd aan de doorzet van ertsen en kolen. De daling van deze emissie in 2014 is het gevolg van de nauwkeuriger berekening die ADM dit jaar heeft uitgevoerd. Het ligt voor de hand dat de stofemissies van dat bedrijf de afgelopen jaren te hoog zijn ingeschat. De stijging van de CO 2 - en NO x -emissies is het gevolg van het feit dat nu ook EECV deze emissies opgeeft. 3.3 Aanbevelingen Met ingang van 1 januari 2005 is voor de branches Raffinaderijen en Chemie afgesproken dat de vaststelling en opgave van diffuse emissies van koolwaterstoffen zou gaan gebeuren volgens Auweraert (2004) en Auweraert en Schuttinga (2004). Uit de eerste berichten zou blijken dat de emissies hierdoor sterk zouden dalen. maar daarvan is in dit rapport geen sprake. Er is niet nader bezien hoe de KWS-emissies van de beide branches zijn opgebouwd (verdeling tussen diffuse emissies en procesemissies). Het verdient aanbeveling om nader te onderzoeken hoe de opgegeven emissies van koolwaterstoffen bij deze branches zijn onderverdeeld. De nattebulkbedrijven geven hun emissies van koolwaterstoffen op conform de afgesproken systematiek, en gebruikmakend van alom geaccepteerde emissiefactoren. Uit onderzoeken in de afgelopen jaren met behulp van remote sensing technieken (SOF, DIAL) zijn aanwijzingen gekomen dat de emissies wel eens (veel) groter zouden kunnen zijn dan nu wordt aangenomen. Er zullen de komende tijd meer van dit soort onderzoeken worden uitgevoerd en het ligt voor de hand dat aan de hand hiervan voorstellen zullen worden geformuleerd om te komen tot aanpassing van de gebruikte emissiefactoren. Dit is echter iets dat op landelijk niveau zal moeten plaatsvinden, met medewerking van het ministerie van I&M en de branchevereniging. Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 25 van 48

26 Uit contacten met het RIVM blijkt dat er discussie is over de te gebruiken kengetallen voor de emissies van koolwaterstoffen (en dus ook van benzeen) als gevolg van het verbranden van aardgas. Het RIVM hanteert daarvoor een emissiefactor van 3,8 gram/gj en in de rekenregels van het e-mjv wordt 100 g/gj gebruikt. De energiecentrales die de voorgeschreven rekenregels volgen geven dan heel hoge NMVOS- en benzeenemissies op. De gebruikte kengetallen staan ter discussie en het is de verwachting dat die van het e-mjv volgend jaar naar beneden zullen worden bijgesteld. In dit rapport zijn de door de bedrijven opgegeven emissies vermeld, maar zijn de emissies van de bedrijven die de kengetallen blijkbaar niet gebruikt hebben niet gecorrigeerd. Op basis van dit rapport kunnen de bureaus Toezicht en Handhaving van de afdeling Haven en Industrie prioriteiten stellen bij het nauwkeuriger beoordelen van de ingediende milieujaarverslagen. Daarnaast biedt dit rapport voor de vergunningenbureaus een handvat bij het prioriteren van de inzet voor het mogelijk verder verlagen van bepaalde emissies. blad 26 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

27 4 Referenties Auweraert. R.J.K. van der, 2004, Meetprotocol voor lekverliezen; Rapportagereeks Milieu- Monitor; Nummer 15 Auweraert. R.J.K. van der, Schuttinga. N.Y., 2004, Diffuse emissies en emissies bij op- en overslag; Handboek emissiefactoren; Rapportagereeks MilieuMonitor; Nummer 14 CBS Statline v Laatst bekeken op 20 oktober Hammingh P; Aben JMM; Beck JP; Elzenga HE; Esbroek MLP van; Geilenkirchen GP; Gijsen A; Haan BJ de; Hinsberg A van; Hoen A; Jaarsveld JA van; Jimmink BA; Koelemeijer RBA; Nijdam DS; Maas RJM; Peek CJ ; Smeets WLM; Zeijts H van - Hammingh P (eds), 2006, Haalbaarheid nationale emissieplafonds in 2010, MNP Rapportnr Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), 2010, Balans van de Leefomgeving 2010, Publicatienummer Staatsblad, 2007, nr. 414, Wet van 11 oktober 2007 tot wijziging van de Wet milieubeheer (luchtkwaliteitseisen); Den Haag Staatsblad, 2008, nr. 28, Uitvoeringswet EG-verordening PRTR en PRTR-protocol, 5 februari 2008 Staatsblad, 2008, nr. 29, Besluit van 18 januari 2008, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Uitvoeringswet EG-verordening PRTR en PRTRprotocol, 5 februari 2008 Staatsblad, 2008, nr. 30, Uitvoeringsbesluit EG-verordening PRTR en PRTR-protocol, 5 februari 2008 Staatscourant, 2009, nr. 105, Regeling tot wijziging van de Uitvoeringsregeling EGverordening PRTR en PRTR-protocol, 28 mei 2009 EG, 2006, Het Europees parlement en de raad. De instelling van een Europees register inzake de uitstoot en overbrenging van verontreinigende stoffen en tot wijziging van de Richtlijnen 91/689/EEG en 96/61/EG van de Raad. VERORDENING (EG) Nr. 166/2006, 18 januari 2006 Vrins E Fijnstofemissies bij op- en overslag. VR Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 27 van 48

28 5 Emissies per bedrijf Bedrijfsnaam Gegevens Chemie Akzo Nobel Base Chem. Eur. (Neste Resins) CO ,4 kws 33,1 6,6 6,6 5,4 10,8 10,9 11,2 6,5 0,4 Akzo Nobel Botlek CO 2 203,2 201,4 207,2 186, ,9 139,7 146,8 130,2 kws 84,4 17,8 14,4 34,5 32,1 32,7 30, ,3 NOx 224,9 215,4 242,7 208,4 199,6 200,6 207,4 182,7 104,8 totaal stof 0,1 1,8 0,9 1,8 0,7 134,6 6,5 Almatis (vh. Alcoa) CO 2 23,2 22,6 19,2 15, ,6 18,4 19,3 18,4 NOx 263,5 295,3 226,3 257,6 344,1 310,5 301,4 313,7 305 totaal stof 4,2 9,8 12,7 17,9 16,4 7 4,7 4,4 Aluchemie CO ,9 250,5 192,8 260,2 219,5 205,2 208,9 168,5 kws 13 0,4 1, ,1 0,1 0,2 0,7 NOx 158,1 171,8 207,9 252,3 290,8 699,8 511,1 438,5 432,4 SO ,3 452,1 406,3 485,3 553, ,8 775,6 totaal stof 55,9 54, ,5 147,4 87, ,8 69,9 Cabot CO 2 249,3 231,6 209,1 195,4 227, ,8 223,1 222,2 kws 13, ,8 12,7 12,8 13,7 15,8 NOx 430,5 400,5 379,2 352,2 449,8 429,5 391,8 400,3 387,1 SO 2 539,8 476,8 440,8 370,2 295, ,5 279,2 443,1 totaal stof 8,8 7,4 7,9 10,2 10 8,2 8,6 17,6 6,3 Caldic CO 2 8,3 8,1 7,9 7,3 7,7 11,1 11,3 10,9 11 kws 0,2 38,6 10,5 4,3 4,5 6 6,9 6,5 7,8 NOx 0,8 0,7 0,8 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,8 totaal stof 0,1 0,1 NH 3 0,3 0,2 Carbon Black NL CO 2 149,5 159,9 141,7 86,5 61,4 12,3 kws 0,9 0,9 0,7 0,6 0,5 blad 28 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

29 Bedrijfsnaam Gegevens NOx 776,1 562,6 517,7 221,6 111,3 11,3 SO 2 726,3 806,4 612, ,1 totaal stof 12,7 28,3 30,3 7,7 19,9 0,2 Cerexagri/Arkema (vh. Atofina) CO 2 9,2 9,3 10,3 kws 0,6 0,2 0,4 NOx 10,1 10,7 8,8 SO 2 25,5 26,4 23 totaal stof 0,4 0,4 0,3 Arkema (vh. Atofina) CO 2 4,2 3,8 3,8 3,7 3,8 3,6 kws 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 NOx 2,8 6 6,9 5,2 5,1 5,1 SO 2 28,5 34,1 36,1 30,1 26,5 26 totaal stof 0,3 0,3 0,3 0,1 Cerexagri CO 2 5,6 5,6 4,9 5 4,8 2,7 kws 0,4 1,2 1,5 1,8 1,6 0,9 NOx 0,9 3,7 2,5 2,6 2,8 1,3 NH3 0,1 Climax Molybdenum CO ,4 6,8 9,3 9,7 5,8 9,6 8,9 NOx 8,4 7,7 5,8 12,5 15, ,9 9,6 SO 2 169,5 157, ,8 131,4 135,4 166,4 164,7 151,5 NH 3 33,5 29,8 9,6 8,4 9,9 9,3 9,6 1,6 3 DSM Resins CO 2 7,7 7,2 6,6 5,8 5,2 5,6 5,6 5,8 6 kws 13,4 7,9 10,9 21,4 6,4 11,2 9,9 10,9 9,4 NOx 5,8 5,7 5,3 4,6 3,8 3,6 3 2,7 4,2 ENCI CO 2 12,6 11,9 11,4 11,4 11,4 11,4 11,4 11,4 NOx 8,8 9,8 9,2 9,2 9,2 9,2 9,2 9,2 totaal stof 17 15,7 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 Exxon aromaten (RAP) CO 2 415,8 427,4 334,1 406,3 411,4 442, ,6 390,1 kws 179,5 172,6 144, ,8 113,8 126,1 109,7 148,3 NOx 232,9 241,8 156,6 139,4 150,8 159,1 124,7 116,2 106,7 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 29 van 48

30 Bedrijfsnaam Gegevens SO 2 585,2 537,3 478,3 535,2 370,8 489,2 499,4 367,6 404,4 totaal stof 19,9 23,7 15,1 15,8 16, ,7 12,9 12,7 carcinogenen 30,8 28,5 23,5 15,2 11,7 9,2 9,5 8,2 7,1 Exxon oxoalcoholen (ROP) CO 2 58, ,6 47,8 55,5 50,8 57,4 58,4 53 kws 21 14,8 15,1 13, , ,3 9,6 NOx 45,3 43,6 47,7 37,5 45,2 39,5 44,3 41,9 30 totaal stof 1,4 0,5 0,8 0,5 1,4 0,3 0,4 0,5 0,6 Exxon weekmakers (RPP) CO 2 52,5 46,9 54, ,6 52,2 37,8 49,5 48,9 kws ,2 22,7 12,3 11,5 12,7 12,4 16,2 NOx 2,9 2,6 2 2,7 2,6 3,3 3,3 3,4 1,7 SO 2 0,4 0,4 0,3 1,1 0,8 1,4 1,3 1 0,4 totaal stof 0,3 0,4 0,3 0,3 0,4 0,4 0,5 0,5 0,5 Ferro CO 2 7,9 7,5 3,8 kws 0,8 0,8 0,9 NOx 139,3 124,4 62,7 totaal stof 1 0,9 0,5 Hunter Douglas CO 2 15,8 15,6 14,3 12,7 13,1 10,6 9,6 11,4 10,4 kws 54,9 48,6 43,5 19, ,4 22,9 7,3 13,6 NOx 19,6 21,1 20,6 17,5 18,8 15,1 13,2 19,7 22,6 SO 2 0,1 0,1 totaal stof 1,6 1,2 1,2 1,2 3,2 1,7 0,6 1,6 1,1 Huntsman (voorheen ICI) CO 2 0,4 0,8 kws 48,6 44, ,8 58,6 59,9 7,9 6,4 6,2 NOx 0,1 0,1 Invista (vh. DuPont) CO 2 8,7 5,7 4,8 4,7 8,2 6,6 5,4 6,7 7,4 kws 0,1 0,1 0,3 0,3 0,5 0,4 0,3 0,2 0,4 NOx 2,8 4, ,1 4,1 3,4 4,2 4,7 totaal stof 0,3 0,3 0,4 0,1 Kemira Chemicals (vh. Europoort) CO 2 10,1 8,5 8,9 8,8 9 7,6 7,6 7 6,8 kws 6,4 6,4 5,4 5,7 4,9 4,9 blad 30 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

31 Bedrijfsnaam Gegevens NOx 2,5 2,1 2,2 2,2 2,2 1,9 1,9 2,1 2 totaal stof 0,3 0,3 carcinogenen 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 Kemira Polymers Botlek (vh. Cytec) CO 2 0,9 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,5 kws 37,8 2,1 2,1 3,7 1,7 2,4 2,1 1,8 1,5 NOx 0,9 totaal stof 0,9 carcinogenen 0,2 0,2 0,3 0,3 0,1 0,3 0,3 0,3 0,3 Loders Croklaan CO 2 9, ,2 7,1 14,9 15,7 15,6 14,4 kws 16,2 7,8 7,9 10,5 NOx 1,9 2,3 2,3 2,9 5,1 4,4 4,5 4,6 4,2 totaal stof 1,3 2,5 carcinogenen 0,2 0,2 0,3 Lucite (vh. Ineos Acrylics (vh ICI)) kws 0,9 0,9 0,9 0,9 0,8 0,7 0,6 0,6 0,5 Lyondell Botlek (voorheen Arco) CO 2 128,1 135,4 118,6 118,4 133,1 104,9 125,5 129,7 121,9 kws ,3 143,5 145,4 140,9 113,7 100,6 108,3 117,8 NOx 50,8 56,5 52,9 53,5 56,9 44,1 53, ,6 SO 2 0,5 0,3 0,3 0,3 0,3 3,2 3,2 3,2 3,2 totaal stof 41 27, ,3 9, ,5 12,7 13 carcinogenen 2,1 9,4 9,6 11,1 6, ,1 9,9 Lyondell Maasvlakte CO 2 11,5 10,2 12,6 9,7 11,7 10,2 10,2 11,5 10,3 kws 23,6 17,4 23,6 89,9 153,7 161,1 146,6 165,3 151,3 NOx 1,9 1,8 5,9 3,2 5,7 6 4,7 2,8 6 totaal stof 0,1 0,2 carcinogenen 7,3 1,7 2,6 1,4 0,4 0,5 0,5 1 2,4 Nufarm kws 4,4 3, ,7 3 4,6 4,8 4,3 totaal stof 0,3 0,6 0,4 0,3 0,3 0,3 0,5 0,4 0,4 Quest CO 2 0,6 0,8 0,6 kws 0,9 0,5 0,6 NOx 1,1 0,8 0,6 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 31 van 48

32 Bedrijfsnaam Gegevens SO 2 0,5 0,6 0,4 totaal stof 0,1 0,1 0,1 carcinogenen 0,2 Shin Etsu PVC Pernis kws 3,6 5,9 4,3 7 7,2 4,5 3,7 2,6 3,7 totaal stof 0,3 2,3 3 4,1 2,3 carcinogenen 3,5 3,3 3,4 3,6 3,8 4,1 3,6 2,4 2,9 Shin Etsu VCM Botlek CO 2 80, , ,9 101,9 101,6 100,6 87,2 Tronox (vh.kerr McGee (vh. Kemira Pigments)) kws ,6 60,7 157,2 72, ,7 21,2 NOx 39,7 41,9 40,1 36,2 45,5 45,5 47,4 45,6 45,9 carcinogenen 28,8 16,6 24,1 35,4 21,4 18,7 22,3 35 7,2 CO 2 93, ,1 95,1 97,2 79,4 92,2 90,2 kws 0,3 6,7 7,6 6,5 7,3 7,6 NOx 21,7 23, ,8 6,2 8,6 12 7,6 13,1 SO 2 1,1 0,9 0,9 0,2 3,3 2,9 6,9 totaal stof 0,5 2 2,1 2,4 0,5 1 0,8 1,4 1,7 carcinogenen 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 Archer Daniels Midland (ADM) CO 2 186,5 188,1 200,2 223, ,8 187,7 174,9 163,1 kws 1484, ,2 1989,1 1847,3 2094, ,7 966,4 NOx 165,4 160,2 168,6 190,4 162,5 169,6 151,3 153,5 114,6 totaal stof 37,8 22,6 27,6 14,3 19,8 18,3 16,5 24,8 carcinogenen 3,3 3,1 2,9 Organik Kimya kws 0,2 NOx 1,9 0,2 Shell Nederland Chemie (SNC) CO 2 38,1 31,6 34,8 38,4 33,3 33, ,7 45,8 kws 432,9 374,8 274,4 313,1 291,7 309,1 355,8 312,6 331,1 NOx 18,1 11,8 13,4 12,7 12,3 11,9 14,1 12,6 15,2 SO 2 0,7 0,8 0,8 0,7 0,7 0,6 0,7 0,6 0,7 totaal stof 27,3 17,1 20,3 26,5 22,5 33,4 40,9 31,7 33,8 carcinogenen 3 2,5 0,2 0,4 0,1 0,1 7,2 2 blad 32 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

33 Bedrijfsnaam Gegevens Indorama (vh. Eastman (vh. Voridian)) CO 2 57,8 52,6 55,5 56,4 kws 44,4 53,1 25,2 86,8 27,2 89,4 119, ,2 NOx 18,5 16,6 16,2 16,3 SO 2 0,2 totaal stof 0,2 carcinogenen 2,9 1,1 0,3 0,3 1,9 2,3 2,2 3,5 Greif CO 2 3,4 3,3 3,4 3,3 Momentive Specialty Chemicals Botlek (vh. Hexion, vh. Borden) Momentive Sp. Chem. (vh.hexion Pernis, vh. Resolution) kws 26,1 2,1 1,9 1,6 1,6 1,5 NOx 7,2 6,4 6,3 5,9 CO 2 0,5 6,3 5,7 5,7 7,4 6,5 5,6 4,8 7,3 kws 0,2 1,3 1,1 0,6 1,2 0,9 2,6 2,5 2,1 CO 2 33,6 43,8 37,5 34,3 37, ,6 40,4 42,2 kws 11 9,8 10,6 11,1 15,2 5,9 6,8 3,4 4 NOx 13,4 19,7 17 7,4 20,4 23, ,6 29,1 SO 2 72,6 43,9 33,9 50,9 32,2 19,3 22, ,7 totaal stof 0,1 0,1 0,8 carcinogenen 0,6 1,7 0,2 Abengoa Bioenergy CO 2 278,7 417,5 315,8 399,6 594,3 kws 13,6 159,1 102,1 52,6 104,4 NOx 197,4 208, ,9 totaal stof 1,2 8,8 41,5 30,8 15,4 Wilmar Edible Oils CO 2 3,5 4,1 15,9 12 NOx 1,5 2,5 3 11,5 3,7 Emerald Kalama (vh. DSM Sp. Products) CO 2 129,7 111,9 118,6 95,5 101,1 94,3 95,4 76,9 69,4 kws 26,8 20,7 28,8 60,5 47,5 47, ,4 34,3 NOx 57,1 74,2 80,7 59,7 67,6 66,5 75,8 56,1 53,5 totaal stof 0,3 2,6 0,7 1 2,4 3,2 2,3 5,2 2,9 carcinogenen 1,7 0,9 1,1 1,1 1,5 1,4 1,4 1,3 1,3 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 33 van 48

34 Bedrijfsnaam Gegevens Neste Oil Nederland CO 2 2,2 47, ,5 NOx 1,6 2,9 5,9 6,8 OCI Terminal Europoort (vh. Micro Chemie) CO 2 12,3 10,8 7,5 6,8 NOx 9 7,9 5,4 4,9 NH 3 1 4,2 3,8 3,9 3,9 0,8 0,7 0,8 Ducor (vh.domo,vh.targor,vh.basf) CO ,2 7,5 7 7,3 4,1 6,1 7,5 kws 15,6 23,5 29,5 20,6 26,2 23,3 14,5 9,8 11,8 NOx 2,5 2,5 1,9 2 1, ,6 2,1 totaal stof 0,3 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 Yara (vh. NU3, vh. Hydro Agri) CO 2 0,7 0,6 0,7 0,6 0,6 0,5 0,4 0,4 0,4 kws 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 NOx 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 totaal stof 0,1 0,1 0,1 1 1,5 0,9 1 1,3 1 Aliphos (vh. Tessenderlo Chemie) CO ,3 3,2 3,3 6,1 NOx 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 2,9 4,6 2,4 3,4 SO 2 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 3,6 3,8 4 totaal stof 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 0,9 2,2 0,3 7,4 NH 3 3,4 CO 2 Chemie 2245, ,3 2023,5 2380,6 2413,9 2319,5 2366,9 2425,3 KWS Chemie 2831,7 3312,5 2983,5 3258,3 2973,4 3380, ,2 2168,6 NOx Chemie 2725, ,5 1920,6 2055,5 2513,3 2247,3 2063,6 1996,4 SO 2 Chemie 2420,1 2356,8 2195, ,4 1540, ,6 1846,6 Totaal stof Chemie 234,5 219, , ,1 237,4 378,6 180,9 NH 3 Chemie 35,7 35,2 14,6 13,5 15,1 10,2 12,6 2,9 7,4 Carcinogenen Chemie 78 67,9 66, ,6 42,9 57,6 73,2 40,1 blad 34 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

35 Bedrijfsnaam Gegevens Droge bulk EECV CO 2 1,9 2,7 NOx 11,6 16,8 totaal stof ,7 354,9 477,8 469,7 449,9 467,5 493,8 EMO CO 2 10,1 10,6 11,2 8,7 9,3 11,1 10, ,1 NOx ,5 60,2 totaal stof , , , ADM-bulk totaal stof 552,1 567,5 626, ,4 EBS Europoort totaal stof 83,3 141,9 144,2 108,8 106, , ,1 EBS Laurenshaven CO 2 2,1 2,5 1,9 NOx ,9 15,6 11,8 totaal stof ,5 193,2 204,4 146,6 170,7 173,4 193,9 358,8 CO 2 Droge bulk 10,1 10,6 11,2 8,7 11,4 11,1 10,5 14,4 14,7 NOx Droge bulk ,9 87,7 88,8 Totaal stof Droge bulk 1992,4 2180,9 2304,2 1989,1 2097,6 2106,4 2004,4 2133,4 1762,1 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 35 van 48

36 Bedrijfsnaam Gegevens Energie en utilities Air Liquide CO 2 45,7 0,1 27,2 37,1 52,9 130,1 283,3 917,7 781,1 kws 92,2 200, ,9 NOx 43,3 45,5 49,2 31,7 40,3 58,3 78,2 69,5 80,9 carcinogenen 2,3 5 2,2 2,2 Air Products Botlek CO ,4 360,2 360,9 402,6 309, ,9 278,1 kws 0,1 NOx ,5 282,2 276,2 271,6 242, ,5 195,2 totaal stof 0,9 0,8 0,9 0,7 0,6 Air Products Pernis CO , kws 1,8 NOx 92,3 95,3 109,2 96,8 110,9 81,7 totaal stof 0,8 0,9 0,9 0,1 E.On Galileïstraat CO 2 443,3 339,3 478,8 479,8 482,2 427,5 420, ,1 kws 12 6,4 9 9,2 4,8 8,4 4,4 4 1,3 NOx 656,1 450,3 846,8 894,4 869,4 753,3 829,4 829,9 202,2 E.On Maasvlakte CO ,2 6983,2 6175,6 6680,6 6756,5 6997,3 7226,7 6698,2 kws 39,8 27, ,2 19,7 7,2 NOx 8717, ,8 1749,1 1810,8 1986,1 1956,2 2368, SO ,3 3162,7 1315,2 1659, ,8 2422,7 2496,1 2030,2 totaal stof 105,7 113,6 61,9 41,6 35,7 41,4 53,1 58,9 43 NH 3 4,4 4,9 4,7 14,7 14,5 E.On RoCa CO 2 679,3 700,3 680,6 715,2 671,3 607,5 443,4 469,1 462,1 kws 18,1 13,4 12,5 13,4 6,8 6 4,4 4,4 4,4 NOx 314,4 309,8 366,7 333,9 417,6 310,4 298,4 204,2 237,7 carcinogenen 8,3 Enecal CO 2 228, ,5 234,5 204,2 189, ,2 8,8 kws 26,6 6,3 NOx 260,5 69,2 52,4 55, ,7 33,3 28,2 9 blad 36 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies

37 Bedrijfsnaam Gegevens SO 2 0,2 totaal stof 0,1 carcinogenen 0,7 0,2 Eurogen CO 2 450,9 467,3 459,9 405,7 464, ,8 506,9 kws 315,6 366,2 342,1 NOx 513,3 532,3 528,4 540,8 561,8 546,2 483,8 574,5 498,4 SO 2 2,4 2,3 totaal stof 4,4 carcinogenen 9,4 8,6 Rijnmond Energie CO ,4 1889,6 1568,4 1891,8 1781,6 1849,7 960,5 210,5 394,3 kws 41,242 40,6 33,2 37,5 37,8 39,2 20,4 4,5 8,4 NOx 1128,9 1175,7 915,2 1169,8 1078,2 1145,6 542,6 106,1 233,6 totaal stof 1,6 0,9 0,4 carcinogenen 0,5 0,1 0,2 PerGen CO 2 580,8 1312,1 1374,8 1315,9 1270,3 1292,1 1196,8 kws 1,4 NOx 245,8 480,5 385,1 396,4 403,8 390,5 399,1 SO 2 1,9 2,3 2,3 2,2 2,1 2,2 2 totaal stof 0,3 E.On Delftsevaart CO 2 9 4,8 13,9 4,9 9,7 kws 0,2 NOx 9,6 5,3 13,3 6,3 10 E.On Blekerhof CO 2 0,3 0,1 5,2 0,2 0,6 NOx 0,3 0,1 4,8 0,1 0,5 SO 2 0,3 0,2 0,4 Maasstroom Energie CO 2 639, ,7 241,5 190,6 kws 13,6 12,8 4,1 NOx 160,9 162,4 68, ,8 SO 2 0,1 0,1 0,1 totaal stof 0,6 0,5 0,2 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies blad 37 van 48

38 Bedrijfsnaam Gegevens Indorama (Europoort Utility Partners (Air CO 2 115, ,5 116,8 110,8 159,4 181,8 156,6 125,2 Products Europoort)) kws NOx 84,9 81,8 75,2 79,9 76,1 98,9 92,1 75,8 70,3 SO 2 0,1 totaal stof 0,5 Enecogen CO 2 422,3 439,1 400,2 893,4 kws 310,8 283,7 633,7 NOx 119,3 116,4 107,7 247,4 NH 3 0,8 2,3 2,2 2,2 carcinogenen 7,1 15,8 Air Products Hyco 4 CO 2 606,2 545,6 616,2 NOx 22,9 18,6 20,6 NH 3 4,7 5,2 GDF Suez CO 2 199,7 2172,9 NOx 213,1 472,3 SO 2 4,8 96 totaal stof 20 Peakshaver Maasvlakte CO 2 0,9 1,2 1,9 1,9 0,9 15,1 4,2 15,9 26 kws 17,7 15,5 18,3 34,7 19,5 52,9 1,9 NOx 0,6 0,7 1,3 1,2 0,5 0,6 0,3 0,8 2 CO 2 Energie en utilities 11219, , , , , , , , KWS Energie en utilities 200, , ,2 211,5 858,3 784,9 1087,2 NOx Energie en utilities 12114,1 5872,1 5519,2 5719,3 5824,6 5938,8 5132,8 5248, SO 2 Energie en utilities 3869,4 3162,7 1317, ,7 2228,1 2424,9 2505,9 2130,9 Totaal stof Energie en utilities 106,2 115,3 63,6 41,6 38,1 44, ,9 69 NH 3 Energie en utilities 4,4 4,9 5, ,4 7,4 Carcinogenen Energie en utilities 2,3 5,5 27,8 27 blad 38 van 48 Inventarisatie en vergelijking jaaremissies