Later als ik groot ben, word ik.. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld

Transcriptie

1 Later als ik groot ben, word ik.. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld Hogeschool van Amsterdam Lerarenopleiding Grafimedia Opdracht Grafimedia Branche 18 januari 2008 Studentnr

2 1 Inhoudsopgave 2 Inleiding De Grafimedia branche Werken in de Grafimedia branche Andere grafische bedrijven Grafisch onderwijs Toekomst Gebruikte bronnen...16 Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 2

3 2 Inleiding Toen je klein was, wist je vast wat je later wilde worden. Brandweerman, stewardess, misschien zelfs piloot. Nu je wat ouder bent geworden zijn die dromen vast veranderd. Denk je erover om te gaan werken als drukker, vormgever, DTP er, media-intermediair of een andere functie in de grafische wereld dan is dit boekje wat voor jou! In dit boekje wordt informatie gegeven over de Grafimedia branche. Wat voor soort bedrijven horen daar eigenlijk allemaal bij, en wat voor werk kun jij daar doen? Welke opleiding heb je nodig, en hoe kun je eventueel verder leren? Omdat de grafische wereld groter is dan alleen de Grafimedia branche, wordt daar in dit boekje ook informatie over gegeven. Wat moet je doen om bij een groot reclamebureau te kunnen werken? Als je freelance vormgever wilt worden eigen baas waar moet je dan op letten? offset drukkerij Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 3

4 3 De Grafimedia branche Waarschijnlijk weet je het niet, maar iedere dag zie je wel iets wat gemaakt is in de Grafimedia branche. Kijk s middags maar eens op je deurmat: reclamefoldertjes en tijdschriften! Op straat zie je posters en aankondigingen voor concerten, je krijgt op het station een krantje in je handen gedrukt. Allemaal producten die gemaakt zijn in de Grafimedia branche. Bedrijven in de Grafimedia branche houden zich bezig met het maken van grafische producten, zoals tijdschriften, reclamedrukwerk, kranten, verpakkingen, boeken en ander drukwerk zoals posters en flyers. Er werken heel wat mensen in de Grafimedia branche, ongeveer 46 duizend (46.000). Er zijn veel kleine en middelgrote bedrijven in deze branche, waar tussen de 1 en 50 personen werken. Toch kun je ook best bij een groot bedrijf terecht komen: er zijn 55 hele grote bedrijven waar meer 100 mensen werken. Grofweg kun je de bedrijven die horen in de Grafimedia branche in drie groepen verdelen: 1. Bedrijven die zich bezig houden met de voorbereiding van drukwerk - dit noemen we ook wel prepress. 2. Bedrijven die zich bezighouden met het drukken zelf drukkerijen. 3. Bedrijven die de producten afwerken. 8% 11% voorbereiding drukkerijen afwerking 81% Indeling bedrijven naar hoofdactiviteit Zoals je in het grafiekje ziet, zijn er veel meer bedrijven die zich bezighouden met drukken, dan met voorbereiding en afwerking. Dit komt ondermeer omdat veel drukkerijen zelf de voorbereiding en afwerking doen. Zij laten dat dus niet doen door bedrijven die gespecialiseerd zijn in enkel afwerken of voorbereiden. Je bent vast benieuwd naar de producten die worden gemaakt in de Grafimedia branche. In het grafiekje zie je dat drukkerijen het meeste verdienen met reclamedrukwerk. Ook overig drukwerk is belangrijk, hierbij kun je denken aan visitekaartjes, briefpapier, enveloppen enzovoort. Daarnaast worden veel tijdschriften gedrukt, kranten en verpakkingsdrukwerk. Omdat reclamedrukwerk zo n groot deel uitmaakt van het werk, heeft de algemene economie een groot effect op de Grafimedia branche. Hiermee wordt bedoeld, dat als het met alle bedrijven in Nederland minder goed gaat (we zeggen dan dat het met de economie minder goed gaat) de Grafimedia branche dan opeens veel minder werk heeft. De bedrijven willen dan namelijk minder geld aan reclamedrukwerk uitgeven. Als het weer beter gaat met de Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 4

5 economie (een moeilijk woord daarvoor is hoogconjunctuur), gaat het met de bedrijven in de Grafimedia branche ook weer beter. 11% 12% 24% krant(achtig)en 13% tijdschriften boeken/jaarverslagen reclamedrukw erk 6% verpakkingsdrukw erk overig drukw erk 34% Omzet drukkerijen naar product Afwerkingsbedrijven hebben, vergeleken met drukkerijen, minder werk aan reclamedrukwerk. Het afwerken van tijdschriften is de belangrijkste bezigheid in een afwerkingsbedrijf. In de grafiek hieronder zie je met welke producten je vooral te maken krijgt als je bij een afwerkingsbedrijf zou gaan werken. 28% 42% tijdschriften boeken reclamedrukw erk overig 19% 11% Omzet afwerkingsbedrijven naar product We weten nu meer over wat voor soort bedrijven er in de Grafimedia branche zitten, en wat voor soort producten zij maken. Nu ben je vast benieuwd wat voor soort functies er allemaal zijn in de branche. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 5

6 4 Werken in de Grafimedia branche Er zijn heel wat verschillende functies in de bedrijven van de Grafimedia branche. Globaal kun je die in vier groepen indelen: 1. Commercieel personeel 2. Tekst- en beeldopmakers (DTP ers) 3. Drukkers 4. Nabewerkers In het onderstaande grafiek zie je hoeveel mensen, welk beroep uitoefenen in de Grafimedia branche. De meeste mensen werken in een commerciële functie (zo n 7200). Bij tekst- en beeldopmaak (DTP werkzaamheden) werken ook veel mensen, ongeveer jongeren (16-20 jaar) drukvormvervaardiging proces- en kw aliteitscontrole secretariaat algemeen technische w erkzaamheden technische hulpw erkzaamheden automatisering expeditie P & O administratie leidinggevenden planning, w erkvoorbereiding en calculatie nabew erken drukken tekst- en beeldopmaak commercie Werkzame personen naar beroepsgroep Wat doe je dan precies als je bijvoorbeeld DTP er bent? Hieronder een paar voorbeelden van werkzaamheden van de verschillende beroepen in de Grafimedia branche. Vind je het leuk om veel met klanten te werken, en kun je goed verkopen? Dan kun je commercieel medewerker worden. Jij bent de link tussen de klant en jouw collega's. Je wilt de beste kwaliteit leveren tegen de laagste kosten. Hou je ervan om achter de computer te zitten, ontwerpen te maken en deze productieklaar te maken? Dan kun je DTP'er of grafisch vormgever worden. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 6

7 Heb je overzicht, hou je ervan om je mouwen op te stropen en ben je precies? Jij kunt aan de slag als drukker. Techniek en nieuwe apparatuur in de vingers krijgen vind je een uitdaging! Wil je graag het eindproduct afwerken, zodat het gedrukte papier een echte folder wordt? Jij kunt aan de slag als nabewerker. Binden, snijden, stansen, plakken, verpakken, magazijnwerk en transport. Workflow het proces van het product Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 7

8 5 Grafische bedrijven Behalve bedrijven in de Grafimedia branche zijn er nog andere grafische bedrijven waar je terecht kunt met een grafische opleiding. Wat dacht je van het ontwerpen en bouwen van websites? Misschien wil je het liefst eigen baas zijn, en ga je als freelancer (zelfstandige) aan de slag na je studie. Nieuwe beroepen als gamedesigner kun je ook leren op de grafische lycea! Zonder volledig op alle mogelijkheden in te gaan, worden een paar voorbeelden gegeven van grafische bedrijven waar jij kunt gaan werken met de juiste opleiding. Een groot reclamebureau Lijkt werken bij een groot reclamebureau jou leuk? Hieronder een beschrijving van één van de grootste reclamebureaus van Nederland, Eden Design & Communication. Bij Eden staat ontwerp en communicatie centraal. Eden werkt veel voor de overheid (dat zijn bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam, maar ook de Rijksoverheid), maar ook voor grote bedrijven zoals ABN AMRO, de NS en de Rabobank. Eén van de belangrijkste takken in het bedrijf is information design. Dit heeft te maken met het goed ontwerpen van bijvoorbeeld formulieren en informatiebrochures. Vooral de overheid heeft veel formulieren nodig, denk maar eens aan formulieren over studiefinanciering, zorgtoeslag en huurtoeslag! Er is eigenlijk niet echt een opleiding voor information design. De mensen die bij Eden werken hebben vaak een hoge opleiding, ze hebben HBO gedaan of zelfs universiteit. De mensen die zich bezighouden met creatieve vormgeving komen vooral van de kunstacademie, waar kunstzinnige opleidingen op HBO niveau worden gegeven. Vormgeving is bij deze instellingen vaak een afstudeerrichting. Alleen de beste studenten worden aangenomen bij Eden! De mensen die zich meer bezighouden met technische zaken komen vaak van een technische universiteit, zoals de TU Delft. Hier kun je bijvoorbeeld opleidingen volgen voor industrieel ontwerper. Er zijn weinig MBO functies binnen het bedrijf. Alleen op de DTP-afdeling werken mensen met een MBO opleiding. Als je bij Eden of een vergelijkbaar reclamebureau zou willen werken als vormgever, is het dus slim om door te leren op het HBO! Het is bij grote bedrijven altijd lastig om binnen te komen. Er zijn niet vaak geschikte vacatures, en vaak worden dan mensen aangenomen die het bedrijf al kennen, doordat ze bijvoorbeeld als freelancer al eens voor het bedrijf gewerkt hebben. Een van de beste manieren om aan een leuke baan te komen is via je stage! Als je erg je best doet op je stage, is er een goede kans dat je (natuurlijk als je je diploma hebt gehaald) een baan bij je stagebedrijf kunt krijgen. Denk er dus aan dat je een stagebedrijf uitzoekt, dat goed bij je past. En doe je best tijdens de stage! Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 8

9 Bij een reclamebureau zoals Eden krijg je niet zomaar een stageplek. Je moet in ieder geval een goede portfolio met eerder gemaakt werk meesturen. Als de portfolio en de gemaakte producten er heel goed uitzien, heb je een kans om uitgenodigd te worden voor een gesprek. In zo n gesprek moet je jezelf goed kunnen verkopen, want alleen de beste studenten krijgen een stageplek bij Eden. bron: en interview medewerker P&O 30 november 2007 Zoals uit de beschrijving hierboven blijkt, is het nog helemaal niet zo makkelijk om bij een groot reclamebureau terecht te komen. Er zijn bij een reclamebureau zoals Eden vooral functies voor HBO en WO (universiteit) opgeleide mensen. In de Grafimedia branche veel meer vraag naar mensen met een MBO opleiding. Bij kleinere reclamestudio s is het opleidingsniveau vaak van minder groot belang; als je bij een sollicitatie een goede portfolio kunt laten zien is dat vaak belangrijker dan een afgeronde opleiding. Een signbedrijf Een aparte tak in de grafische wereld is de signbranche. De signbranche houdt zich bezig met binnen- en buitenreclame. Hierbij kun je denken aan autobeletteringen, maar ook bijvoorbeeld de mega spandoeken die je vaak in de stad ziet hangen op steigers. Bij een signbedrijf worden de producten gemaakt (bijvoorbeeld geprint of geplot) en gemonteerd of aangebracht, maar vaak is er ook een ontwerpafdeling. Om je een beeld te geven van de verschillende functies in een signbedrijf, staat hieronder een beschrijving van Beedesign. Beedesign reclame-atelier is een signbedrijf waar 9 mensen werken. Er wordt zowel voor kleine en middelgrote bedrijven gewerkt, als voor heel grote bedrijven. Er wordt soms in opdracht van reclamebureaus gewerkt, zodat het ontwerp klaar is om uitgevoerd te worden. Maar er worden ook regelmatig zelf ontwerpen gemaakt. Voorbeelden van verschillende opdrachten die bij Beedesign worden uitgevoerd zijn: - Autobelettering voor Super de Boer bestelbus. - Veertig grote wandvullende fotowanden voor de Belastingdienst. - Allerlei producten (van een print op een debattafel, tot meterslange wanden) voor de Provinciale Statenverkiezing in Flevoland. - Megaspandoek bij een bouwproject in Amersfoort - Grote vloerstickers voor o.a. Idols, X-factor en BNN. Zoals wel blijkt uit bovenstaande voorbeeldprojecten, worden er heel veel verschillende producten gemaakt bij een signbedrijf. Bij Beedesign werken daarom vier mensen in het atelier. Hier worden bijvoorbeeld borden beplakt, snijteksten geplot (machinaal uitgeneden) en auto s beletterd. Ook zijn de ateliermedewerkers vaak op locatie om producten ter plekke aan te brengen of te monteren. Naast de ateliermedewerkers, werken twee mensen aan het ontwerpen en opmaken van de producten. Voor fotowanden moeten bijvoorbeeld foto s gezocht Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 9

10 en bewerkt worden. Twee mensen werken bij de verkoop zij houden de contacten met klanten bij en een persoon houdt de administratie bij. Voor een functie bij de ontwerp/dtp afdeling moet je een DTP of vormgever opleiding op MBO niveau hebben afgerond. Je moet het leuk vinden om aan heel verschillende projecten te werken: soms een simpel logo ontwerpen, soms werk je voor grote opdrachtgevers zoals de Rabobank. Als je in het atelier wilt komen werken, hoef je niet een specifieke opleiding te hebben. Er is sinds kort pas een opleiding voor signmedewerker, het meeste leer je in de praktijk. Je moet niet bang zijn om stevig aan te pakken en vieze handen te krijgen! Omdat je veel verschillende dingen doet, moet je ook goed problemen kunnen aanpakken. Vaak is een situatie anders dan je had verwacht, en dan moet je dat toch weten op te lossen. Als je verkoopmedewerker wilt worden, moet je veel kennis van de verschillende signproducten hebben. Ook moet je goed met verschillende mensen kunnen praten, van kleine zelfstandige ondernemers tot accountmanagers bij grote bedrijven. En je moet natuurlijk een commerciële instelling hebben! Bron: interview B. Bijvank (vormgever), Autobelettering en vloer-graphic (Beedesign) Zoals je ziet is werken in een signbedrijf afwisselend. Je komt als je bij Beedesign werkt soms in de grote televisiestudio s, soms werk je in het atelier. Als DTP er krijg je ook met veel verschillende producten te maken. Zo moet je banners, vlaggen en banieren kunnen opmaken met de juiste specificaties. Ook moet je wat van digitaal printen afweten, omdat de DTPafdeling de grootformaat printers aanstuurt. Zelfstandig ondernemer Hou je niet van vroeg opstaan, maar wel van hard werken? Misschien is het een idee om als zelfstandige aan de slag te gaan na je studie. Je bent je eigen baas, je bepaald zelf de tijden waarop je werkt (als je maar bereikbaar bent voor klanten!). Het lijkt allemaal erg aantrekkelijk, maar er zijn natuurlijk ook minder leuke kanten aan het hebben van een eenmanszaak. Je krijgt niet iedere maand je vaste loon op je rekening gestort; als je een maand minder opdrachtgevers hebt, heb je gewoon minder inkomsten. Het is dus best onzeker. Ook randzaken waar je als werknemer weinig mee te maken hebt, spelen een rol. Zo moet je nauwkeurig een administratie bijhouden, zelf wanbetalers bellen, zorgen dat rekeningen betaald worden enzovoort! Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 10

11 Wil je een eigen webdesign studio starten, dan heb je niet zoveel nodig; een goede pc of Mac, een aantal grafische programma s en een internetverbinding en je kan aan de slag! Zodra je klanten moet ontvangen is het natuurlijk handig om een kantoor te hebben, maar in het begin kun je best vanuit huis werken. Als je een kleine digitale drukkerij wilt beginnen heb je echter een stuk meer nodig. Dure apparatuur, en een geschikte ruimte waar deze kan staan. Je moet dan dus rekening houden met flinke maandelijkse kosten! Onderstaand een voorbeeld van een eenmanszaak: webdesign en grafische vormgeving. Studio n558 is een kleine ontwerpstudio. De studio is opgericht terwijl de eigenaar nog studeerde. Als kleine studio kun je ook grote klanten hebben! Studio n558 heeft Fortis als vaste klant. Voor Fortis worden allerlei Flash-demo s van hun producten gemaakt. Naast deze grote klant werkt de studio voor veel middelgrote en kleine bedrijven. Voorbeelden hiervan zijn winkels, aannemers enzovoort. Ook in de Amsterdamse jazz-scene is de studio niet onbekend. De studio ontwerpt veelal posters voor bands en optredens. De studio is heel klein is begonnen, vanuit huis. Door de tijd heen is er wel veel geïnvesteerd, bijvoorbeeld in goede Macs, camera s enzovoort. Hierdoor kan het bedrijf nog steeds blijven meedraaien. Ook belangrijk is het op peil houden van kennis. Daarom zul je in het kantoor altijd de nieuwste vakbladen en boeken vinden. De studio kan veel verschillende producten maken: Flash demo s - Websites (zowel html als Flash) - Vormgeving, huisstijl - Posters, flyers - Fotografie - Fotobewerking De studio werkt zo nu en dan ook voor andere reclamebedrijven. Een van de specialiteiten is fotobewerking. Voor heel grote fotowanden (bijvoorbeeld 4 bij 2 meter) is flink wat kennis van fotobewerking noodzakelijk, die niet alle bedrijven zelf in huis hebben. Het voordeel van eigen baas zijn, is de vrijheid om zelf bijvoorbeeld je tijd in te delen. Het betekent echter ook, dat als het druk is, je vaak s avonds en in het weekend ook werkt! Soms is het moeilijk om nieuwe klanten te vinden, je moet best actief zijn en voor iedere opdrachtgever een stapje harder zetten zodat hij bij jou blijft! Wil je meer lezen over deze studio? Op de website vind je meer info. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 11

12 Zoals je hebt kunnen lezen: de mogelijkheden om te werken in de grafische wereld zijn groot! Nu nog kiezen wat je later wilt worden! In het volgende hoofdstuk kun je zien welke opleidingen je allemaal kunt volgen. Fotobewerking (Studio n558) Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 12

13 6 Grafisch onderwijs Er zijn speciale scholen die les geven over grafische vakken. Als je VMBO doet, kun je op zo n school alvast kennis maken met het grafische vak. Daarna kun je verder leren op het MBO. Ook als je een nog een niveau hoger wilt verder leren kan dat, bijvoorbeeld op de kunstacademie (dat is HBO niveau). In Nederland zijn er vier grafische scholen, die we een Grafische Lyceum noemen. Daarnaast kun je ook op verschillende ROC s een grafisch vak leren. Omdat op de ROC s vaak maar enkele grafische opleidingen worden gegeven, zullen we daar verder weinig over vertellen. De Grafische Lycea (dat is het meervoud van Lyceum) in Nederland zijn: Het Grafisch Lyceum Utrecht (GLU) Het Media College Amsterdam (MA) Het Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR) Het Grafisch Lyceum Eindhoven De Eindhovense School De opleidingen die op deze scholen gegeven worden kun je indelen naar niveau. Bij sommige opleidingen kun je tegelijk werken en leren (je gaat dan ongeveer een dag per week naar school). Dat noemen we BBL als je gewoon iedere dag naar school gaat noemen we dat BOL. Ook als je een BOL-opleiding doet ga je al snel aan de slag bij een echt bedrijf tijdens verschillende stages. Een overzicht van verschillende grafische opleidingen op MBO-niveau: Niveau 1 Grafisch assistent Je werkt met machines en allerlei materialen. Samen met anderen maak je verschillende grafische producten. Als Grafisch assistent help je bij het bedienen, onderhouden en controleren. Niveau 2 Medewerker grafische en multimedia opmaak Een ontwerp, foto s, tekst. Bij jou komt alles samen. Als medewerker grafische & multimediale opmaak maak je van die losse onderdelen een geheel. Bijvoorbeeld voor een website, poster of folder. Jij bent degene die er de laatste hand aan legt. Printmedia - Medewerker press & print Druktechniek staat centraal. Jij weet daar alles van. Als medewerker press & print bedien je de drukpers. Door jou verschijnt het product van vormgever en dtp er echt. Je bent bezig met techniek, werkt veilig en nauwkeurig. Printmedia - Medewerker finishing De finishing touch, daarin ben jij specialist. Je leert alles over nauwkeurige afwerking van Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 13

14 grafische producten en werkt graag met techniek. Jij doet als medewerker finishing aan nabewerking door snijden, vouwen, lijmen, nieten of naaien. Niveau 3 Allround dtp'er Een creatieve teamspeler met talent voor regelen. Je maakt als Allround dtp er diverse media-uitingen. Je overlegt met ontwerpers. Door jou wordt een voorbeeld echt een website of drukwerk. Je bent de spin in het web en zorgt dat de persen kunnen draaien of de site online kan. Specialisatie press & print Door de specialisatie press & print word je echt specialist. Je leert alles van een techniek, bijvoorbeeld offset-, zeefdrukken of digitaal drukken. Je volgt de opleiding in de BBL en bent dus vooral aan het werk in de praktijk. Specialisatie finishing Je leert alle finishingtechnieken zelfstandig toe te passen. We leren je ook alles van een techniek, bijvoorbeeld snijden, vouwen of lijmen. Je leert in het echt, de opleiding volg je namelijk in de BBL. Je werkt dus vooral in de praktijk. Niveau 4 Mediamanagement Denken en doen, regelen en uitvoeren. Dat zijn jouw sterke punten. Als Mediamanager weet je alles van de (grafi)mediabranche. Je werkt als schakel tussen de opdrachtgever en de makers. Je houdt van afwisseling en nieuwe technieken. Grote opdrachten zie jij als uitdaging. Gamedesigner Achter het spel zie je meer. Je hebt oog voor techniek, verhaal en vorm. Als Gameontwikkelaar bekijk je spellen met andere ogen. Jouw uitdaging vind je in de techniek en het bouwen. Mediatechnologie Jouw hart ligt bij technologie. Als Mediatechnoloog weet je welke hard- en software je gebruikt voor media-uitingen. Je gaat voor de techniek en minder voor de vorm en inhoud. Jouw technische kennis speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een opdracht. Mediavormgever Je bent creatief, hebt oog voor vorm en kunt goed organiseren. Je bedenkt en maakt verschillende media-uitingen. Grafisch, inter- actief of audiovisueel. Als Mediavormgever weet je precies wat je nodig hebt om met communicatie je doel te bereiken. Wil je nog een niveau hoger? Op HBO niveau kun je opleidingen volgen voor mediatechnologie, of op een kunstacademie een HBO opleiding vormgeven doen. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 14

15 7 Toekomst Net als in veel andere sectoren van de economie, krijgt de Grafimedia branche binnenkort te maken met vergrijzing. Misschien heb je dat woord wel eerder gehoord. Het betekent dat veel mensen die nu werken, over een tijdje met pensioen gaan. Omdat er best veel wat oudere mensen werken in de sector, betekent het dat er jonge, opgeleide mensen moeten worden aangenomen in bedrijven. Toch is er altijd best veel onzekerheid over de toekomst. Aan de ene kant worden technieken verbeterd, er komen bijvoorbeeld betere machines. Aan de andere kant zoeken (zeker grote) klanten altijd de goedkoopste aanbieder. En die goedkoopste aanbieder kan best wel eens een Chinees bedrijf zijn! Ook is er vaak een discussie, of drukwerk (dus echt papier) wel zo belangrijk blijft in de toekomst. De komst van internet heeft best veel veranderd in de wereld. Tot nu toe blijkt nog niet dat drukwerk wordt verdrongen door internet en het beeldscherm, maar het is natuurlijk onzeker hoe dat zich in de toekomst gaat ontwikkelen. Vooral jongeren (jullie dus!) houden meer van internet en televisie dan van bijvoorbeeld de krant lezen. Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 15

16 8 Gebruikte bronnen BOER, ALEX DE & TEUNEN, JOS (2007) Trends in Grafimedia Arbeidsmarkt en onderwijs in verandering, Kenniscentrum GOC, Veenendaal Grafimedia in cijfers, Juni 2007 (2007) Kenniscentrum GOC, Veenendaal & Koninklijke KV- GO, Amstelveen foto drukkerij: Werken in de Grafimedia branche en de grafische wereld 16