Van formele gelijkheid tot kruispuntdenken. Sarah Scheepers

Transcriptie

1 Van formele gelijkheid tot kruispuntdenken Sarah Scheepers

2

3 Van gelijke kansen naar diversiteit in ORGANISATIES EN BELEID Evolutie: Formele gelijkheid (bij R&S: merit ) Gelijke kansen en positieve actie Diversiteit kruispuntdenken Vaak zijn onze praktijken een mengelmoes van verschillende van deze filosofieën.

4 X: Ons bedrijf voert een diversiteitsbeleid in die zin dat al onze functies openstaan voor zowel mannen als vrouwen. (Metro, 01/ 06) Spraakverwarring verwarring in organisatie- en beleidspraktijken

5 FORMELE GELIJKHEID & MERIT GELIJKE KANSEN DIVERSITEIT. 1. FORMELE GELIJKHEID & MERIT - vb. onze grondwet, art.10 Alle Belgen zijn gelijk voor de wet - Vb. Verdrag van Rome Gelijk loon voor gelijk werk - Vb. Richtlijn 76/207 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de arbeid

6 Merit ( verdienste ): - Iedereen wordt volgens hetzelfde criterium beoordeeld (diploma). - De beste, meest competente persoon wordt gekozen (sociale kenmerken doen niet (langer) terzake. - Schriftelijke examens: neutraal & objectief (dat is alvast de bedoeling)

7 2. GELIJKE KANSEN & POSITIEVE ACTIE - Het principe van formele gelijkheid is niet voldoende om discriminatie te verbannen (vb. alle Belgen zijn gelijk voor de wet ) - Sommige groepen zijn benadeeld, zij hebben speciale aandacht nodig ( GK, positieve actie, ) - VS ( goedmaken ) vs Europa ( rechtzetten ) - Liberale vs. radicale visie op GK en positieve actie - Slecht imago, want eigenlijk ongelijke behandeling - Probleem: altijd focus op wie achterblijft, niet op wie geniet van privileges.

8 FEDERAAL POLITIEK (uitvoerend) Staatssecretaris voor Gelijke Kansen ADVISEREND Raad van Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen VLAANDEREN Minister voor Gelijke Kansen Commissie Diversiteit (SERV) Steunpunt Gelijke Kansen (ᶧ2016) ADMINISTRATIEF Federaal Migratiecentrum en Interfederaal Gelijkekansencentrum Cel Gelijke Kansen Afdeling voor het doelgroepenbeleid (FOD WASO) Cel Diversiteit (FOD P&O) Gelijke Kansen in Vlaanderen Commissie Gelijke Kansen (transversaal) Dienst Diversiteitsbeleid (Departement Bestuurszaken)

9

10 3. diversiteit(smanagement) - Oorsprong: multi-nationals, bedrijfsleven, marktlogica - Uitgangspunten: - Men kan niet denken in termen van benadeelde groepen, aangezien iedereen uniek is. - Verschil moet gewaardeerd worden - Ieder individu moet beoordeeld worden op basis van talenten, competenties (niet op basis van sociale kenmerken). - Economische + ethische argumenten - Gevaar: ongelijkheid verdwijnt uit beeld, enkel nog verschil. Aandacht voor machtsverschillen verdwijnt. (cf. verschilfeminisme, focus op gelijkwaardigheid) - Aandacht gaat naar het individu en diens eigen empowerment, de focus ligt op de eigen verantwoordelijkheid voor het falen/slagen.

11

12 4. Kruispuntdenken

13 kruispuntdenken Jaren 70: Kritiek van black feminists (Collins, hooks, Crenshaw ) - Op witte middenklassefeminisme: gender als belangrijkste breuklijn alle vrouwen op dezelfde manier onderdrukt - Op antiracistische bewegingen: ras als belangrijkste breuklijn alle zwarten op gelijke wijze onderdrukt door blanken - Onzichtbaarheid van specifieke ervaring van zwarte vrouwen: ontkenning van ras door witte feministen + ontkenning van gender door zwarte antiracisten - Definiëren van identiteit op basis van één kenmerk (afkomst, sekse ) negeert verschillen binnen deze groepen. Cf debatten: daily racism // wij overdrijven niet

14 Kruispuntdenken Sojourner Truth kruispuntdenkster avant la lettre Voormalige slavin (19de eeuw), zwarte vrouwenrechtenactiviste en tegenstander van de slavernij. Bekend van de mooie speech Ain t I A Woman? (Ohio Women s Rights Convention in 1851) Voorgedragen door de zwarte feministe Alice Walker: Toont het belang aan om binnen het feminisme (eender welke stroming) steeds zelfkritiek en een intersectioneel perspectief centraal te stellen.

15 Kruispuntdenken Kimberlé Crenshaw Kimberlé Crenshaw, feministische critical race & legal theory professor aan UCLA in de VS. De eerste echte theoretische conceptualisering van intersectionaliteit: De term intersectionaliteit is 1989 gelanceerd door de feministische juriste Kimberlé Crenshaw. Zij duidde daarmee op een manier van denken binnen genderstudies aan ( ) waarin gender, ras /etniciteit, klasse, seksualiteit en andere assen van betekenisgeving, zoals leeftijd, nationaliteit en religie, elkaar co-construeren en tegelijkertijd werkzaam zijn. Wekker, Gloria (2007). In: Gender in media, kunst en cultuur Theorie < de praktijk, namelijk antidiscriminatierechtzaken in de VS. Een van de rechtzaken die Crenshaw aanhaalt, is de Emma Degraffenreid et Al. v. General Motors Assembly Division -zaak. Discriminatie daar was duidelijk gebaseerd op combinatie van seksisme en racisme, maar het Hof geloofde niet in deze combinatie.

16 Kruispuntdenken Gloria Wekker Eerste zwarte vrouwelijke professor in Nederland. Intussen emiritus hoogleraar gender en etniciteit aan de Universiteit Utrecht. Professor Wekker introduceerde het concept intersectionaliteit na haar doctoraat in de VS in Nederland, en ruimer, in Europa. Volgens Wekker is een kruispuntperspectief cruciaal, omdat: Women s Studies that do not acknowledge the intersections of their central category, gender, with other axes of differentiation, stay irrelevant to the majority of the world s women. (Wekker, Gloria (1995). 'After the Last Sky, Where Do the Birds Fly? )

17 Kruispuntdenken (of: intersectionaliteit) -> Hoe maken onze posities op de sociale assen van gender, afkomst en klasse (en... en ) ons meer of minder kwetsbaar voor vormen van discriminatie en uitsluiting?

18 Kruispuntdenken Machtsverschillen in de maatschappij Wie is er in een bepaalde context in- of uitgesloten en op basis van welke criteria? vb. beslissing over asielaanvraag: verhaal van echtgenoot doorslaggevend Machtsposities niet benoemd; onzichtbaar en neutraal (vb. vaak wordt de etniciteit van witte mensen niet benoemd of onderscheiden) In relatie tot identiteit: meervoudige identiteit. Heb oog voor hybride identiteiten en posities. Aandacht voor verschillen binnen groepen/oog voor overeenkomsten tussen groepen

19 Kruispuntdenken Discriminatie versus privilege Beide kanten van dezelfde medaille (Zie onder meer Michael Kimmel & Allan Johnson) Centrale privileges in onze maatschappij bevinden zich op het vlak van: gender (mannelijkheid), etniciteit (witheid), seksuele oriëntatie (heteronormativiteit), religie/levensbeschouwing (secularisme)

20 INTERSECTIONEEL WERKEN: DE RODE DRADEN 1) Een andere aanpak is nodig 2) Vertrek vanuit de leefwereld van de zwaksten 3) Creëer partnerschappen 4) Intersectionaliteit op alle niveaus van de organisatie 5) Omgaan met spanningsvelden (vb. beleid, politiek,..)

21 Wat kan je zelf doen? Bewustzijn eigen positie, privileges, macht Bottom-up werken Welke stemmen worden niet gehoord? Gedachtenexperiment De andere vraag Open en bescheiden houding aannemen Hoe zou dit verhaal er uit zien en hoe zou ik het begrijpen als deze persoon andere etnische kenmerken en een andere leeftijd zou hebben? Een man zou zijn in plaats van een vrouw? Een hogere of juist lagere opleiding had genoten?

22 Wat kan je zelf doen? Organisatie-structuur en cultuur? Besluitvormingsprocessen in de organisatie? Communicatie (intern/extern)? Gelijkekansen- en/of diversiteitsbeleid? Financiën?

23 Zie ook: Contact: