Infosheet De mythe van duurzame bosbouw in Burma

Transcriptie

1 Infosheet De mythe van duurzame bosbouw in Burma Een kritische reactie op het gebrek aan maatschappelijk verantwoord ondernemerschap van de houtimporteurs Worldwood, Boogaerdt, Van de Stadt en Bruynzeel Multipanel Teak uit Burma Het oorspronkelijke groeigebied van teak (Tectona grandis) ligt in Zuidoost-Azië. Teak is een zeer gewaardeerde houtsoort, het is goed bewerkbaar, mooi en bovenal duurzaam. Door de aanhoudende vraag naar deze houtsoort zijn de natuurlijke teakbossen in landen als Indonesië, Cambodja, Laos, Thailand niet of nauwelijks meer te vinden. Dit in tegenstelling tot Burma, waar zowel verantwoord bosbeheer gedurende de Britse koloniale overheersing als periodes van isolationisme een groot areaal aan natuurlijk teakbos hebben veilig gesteld. De vraag is echter voor hoe lang? De teakbossen worden namelijk bedreigd door de niet aflatende houtkap die onder druk van het huidige regime, dat sinds 1988 aan de macht is, plaatsvindt. Dit militaire regime, SPDC genaamd, onderdrukt en vervolgt de Burmese bevolking en hecht geen waarde aan mensenrechten. Burma wordt door mensenrechtenorganisaties beschouwd als één van de meest extreme dictaturen ter wereld; zo is er geen land ter wereld met zo veel dwangarbeid (slavernij) en kindsoldaten als Burma. Vooralsnog weigert de militaire junta democratische hervormingen door te voeren, met als gevolg dat bijvoorbeeld de Europese Unie steeds scherpere sancties tegen Burma instelt. Tevens hanteert de Nederlandse overheid een officieel ontmoedigingbeleid met betrekking tot het drijven van handel in Burma. De Internationale Arbeidsorganisatie van de VN (ILO) heeft in 2000 iedereen met economische relaties met Burma opgeroepen deze te herzien. In 2005 heeft de ILO diens standpunt verder aangescherpt en gesteld dat alle actoren met economische relaties in Burma should activate and intensify the review of their relations with Myanmar that they were called upon to make under the 2000 resolution, and to urgently take the appropriate actions, including as regards foreign direct investment in all its various forms, including relations with State- or military-owned enterprises in Myanmar. Het militaire regime is altijd hard op zoek naar buitenlandse valuta en stimuleert daardoor grootschalige ontbossing. Omdat natuurlijk teakhout steeds schaarser wordt neemt de vraag alleen maar verder toe. De Burmese oppositie onder leiding van Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi verzoekt de internationale gemeenschap geen handel te drijven in Burma omdat dit alleen het regime ten goede komt. D e m y t h e v a n d u u r z a m e b o s b o u w i n B u r m a 1

2 Rapport van houtimporteurs: geen blijk van goede wil In Nederland importeren in ieder geval vier importeurs Burmees teak, voornamelijk ten behoeve van de jachtbouwsector, voor de constructie van scheepsdekken. De bedrijven Worldwood, Boogaerdt, Van de Stadt en Bruynzeel Multipanel menen de situatie in Burma beter te kunnen inschatten dan de Burmese oppositie en negeren het Nederlandse ontmoedigingsbeleid, het ILO-beleid etc. Door de groeiende negatieve publiciteit rond het onverantwoorde ondernemersschap van de bedrijven hebben Worldwood, Boogaerdt en Van de Stadt in oktober 2005 een gezamenlijk project opgestart met als titel Op weg naar duurzame bosbouw in Burma. Het project heeft als doel het bevorderen van duurzaam bosbeheer in de keten van Burmees teak. De bedrijven willen de haalbaarheid van aantoonbaar duurzaam en/of legaal bosbeheer door middel van certificering bestuderen. Een analyse wordt uitgevoerd naar enkele subdoelen in de keten van Burmees teak, waaronder maatschappelijk verantwoord ondernemen volgens OESO richtlijnen. Eind 2005 heeft de FNV een formele klacht tegen alle vier teakimporteurs ingediend bij de Nederlandse regering. De bedrijven schenden volgens de vakbond de OESO-richtlijnen en houden zich niet aan de ILO-resolutie betreffende Burma. In navolging hiervan heeft minister de Geus (Sociale Zaken) aangekondigd dat de regering de houtsector deze zomer nog verder onder druk zal zetten. Hij heeft ook, na hernieuwde druk vanuit regerings- en oppositiefracties in de Tweede Kamer in mei, aangegeven het Nederlandse ontmoedigingsbeleid kracht bij te willen zetten. Een zeer ruime meerderheid van de Tweede Kamer wil dat er meer druk op ondernemers wordt gevoerd om geen zaken te doen met Burma. Burma is een extreem land, aldus: Amnesty International Transparency International Stichting Vluchteling Freedom House e.a. Global Witness 1144 politieke gevangenen in Burma achter de tralies Burma is het op twee na meest corrupte land ter wereld Na Palestijnse gebieden, Afghanistan en Soedan komen de meeste vluchtelingen ter wereld uit Burma Burmese generaal Than Shwe behoort tot de worst of the worst in the world timber industry in Burma is characterised by corruption, cronyism, illegality and unsustainable practices from the highest levels of authority down Het is onmogelijk om FSC-gecertificeerd teak uit Burma te verkrijgen. Forest Stewardship Council (FSC) heeft een hele sterke sociale paragraaf, waardoor conflicthout uitgesloten is. Vrije vakbonden bestaan niet in Burma, waardoor FSC certificering onmogelijk wordt. Als gevolg zien de bedrijven zich genoodzaakt een eigen certificeringsysteem te ontwikkelen. De legitimatie van dit project is zeer dubieus te noemen waardoor zowel het Burma Centrum Nederland (BCN) als Milieudefensie deze ontwikkelingen met argusogen volgen. Verdeeldheid tussen bedrijven? Eerder deze maand werd bekend dat zowel Boogaerdt als Van de Stadt zich uit het project hebben terug getrokken, volgens Worldwood omdat both actors has a different vision on the realization of the project. Worldwood continueert het project nu op D e m y t h e v a n d u u r z a m e b o s b o u w i n B u r m a 2

3 individuele basis; het bedrijf spaart blijkbaar kosten nog moeite om de handel in conflicthout uit Burma te continueren. Kritiek van NGOs op project duurzaam bosbeheer in Burma Hieronder volgen enkele voorname kritiekpunten op het rapport Op weg naar duurzame bosbouw in Burma (de bevindingen van Worldwood c.s. zijn cursief gedrukt). 1) Het bosbouwbeleid van Burma is niet transparant naar de buitenwereld toe met als gevolg dat er verhalen komen over illegaal hout en onderdrukking van mensen Reactie: Door het ontbreken van transparantie in de Burmese bosbouwsector kunnen grove mensenrechtenschendingen, deels gerelateerd aan buitenlandse bedrijvigheid, plaatsvinden. De oorzaak is slecht bestuur, de gevolgen zijn onderdrukking en roofbouw. Hierdoor neemt het gebrek aan transparantie in de sector alleen maar verder toe. Door de gevolgen te ontkennen worden de problemen van vluchtelingen en bosgemeenschappen niet serieus genomen. Dit voorjaar moesten de Franse tak van Artsen zonder Grenzen en het Zwitserse Centrum voor Humanitaire Dialoog op last van de militaire junta het kantoor sluiten. Humanitair werk ten behoeve van de Burmese bevolking wordt het laatste jaar verder bemoeilijkt door de militaire junta. Toch verwacht Worldwood in een land waar geen persvrijheid bestaat, waar vakbonden zijn verboden en waar zowel nationale als internationale NGO s het werk vrijwel onmogelijk wordt gemaakt, een duurzaam, transparant en sociaal bosbeheersysteem in Burma te kunnen opzetten. Dit is volstrekt ongeloofwaardig. 2) Teak geïmporteerd uit Myanmar is gegarandeerd officieel en legaal, omdat dit is geverifieerd door de Myanmar Timber Enterprise (MTE) en de douane Reactie: Legaal hout is gekapt en verhandeld in overeenstemming met de geldende nationale wet en regelgeving. Echter, de militaire junta heeft de macht in Burma op illegale wijze overgenomen. Hierdoor rijst de vraag in hoeverre de wet en regelgeving in Burma als rechtmatig en legaal kan worden beschouwd. Daarnaast is legaal hout niet per definitie duurzaam geproduceerd. In het rapport Legal Forest Destruction (2006) van Greenpeace, WWF e.a. wordt o.a. een case study uit Burma beschreven waarin de legale houthandel destructieve gevolgen heeft voor de bossen en lokale gemeenschappen in Doo The Htoo District, Karen State. Hieruit blijkt dat zowel de legaliteit als de duurzaamheid van de houthandel moet worden gecombineerd en gegarandeerd. Dit is in Burma totaal niet aan de orde omdat de uitvoerig toegepaste gecorrumpeerde wet- en regelgeving tot legale roofbouw leidt. Daarnaast is de MTE een zeer corrupte commerciële instelling die berucht staat om de illegale praktijken in de bosbouw. Het feit dat de MTE garandeert dat het hout legaal is biedt binnen dit perspectief weinig toegevoegde waarde. De MTE hanteert geen gesloten Chain of Custody systeem waardoor legaliteit niet onafhankelijk kan worden geverifieerd. Er kan dus op elk willekeurig moment ongeverifieerd hout in de handelsketen terechtkomen. De MTE is een staatsbedrijf en heeft vanzelfsprekend nauwe banden met het militaire regime. D e m y t h e v a n d u u r z a m e b o s b o u w i n B u r m a 3

4 3) Track and trace is mogelijk. MTE en de private toeleveranciers beschikken over veel documentatie waarmee de herkomst van het hout tot een bepaald niveau achterhaald kan worden Reactie: Tracking and tracing is binnen duurzaam bosbeheer cruciaal, in het rapport staat echter nergens beschreven waar bovenstaande bevinding op gebaseerd is. Voor duurzaam geproduceerd hout is een bepaald niveau absoluut niet voldoende. Een Chain of Custody (COC) systeem biedt de mogelijkheid de herkomst van een bepaalde houtsoort in een product te herleiden tot aan het niveau waar onbewerkt hout (zoals boomstammen) in de productieketen terecht is gekomen. In combinatie met een Wood Origin Control systeem (WOC) kan de herkomst van hout gecontroleerd en geverifieerd worden aan de hand van officiële documenten. Binnen duurzaam bosbeleid zijn COC en WOC onmisbare procedures die garanderen dat uitsluitend duurzaam hout in de keten terecht komt. Het is zeer merkwaardig dat Worldwood c.s. hier geen enkele keer aan refereert. Daarnaast heeft een document met een officiële stempel in één van de meest corrupte landen ter wereld weinig toegevoegde waarde. 4) Private zagerijen en toeleveranciers scoren met betrekking tot moreel verantwoord ondernemen hoger dan het gemiddelde Reactie: Duurzame certificeringschema s moeten op zijn minst de rechten van de lokale bevolking, waaronder etnische minderheden erkennen. Dit is niet zonder reden: de eerste stap naar duurzaam bosbeheer is immers de volledige participatie van alle belanghebbenden, dus ook de lokale bevolking die in en rond de bossen leven. Dit principe is in Burma volledig uitgesloten aangezien de bevolking in het algemeen en etnische minderheden in het bijzonder nog steeds worden vervolgd en tot dwangarbeid worden gedwongen. Overigens is nog geen enkele keer, zoals aangegeven in het stappenplan, aandacht besteed aan de sociale omstandigheden. Juist dit onderwerp verdient met betrekking tot duurzame bosbouw in Burma extra aandacht en prioriteit. Zoals gebruikelijk bij certificeringschema s is het de bedoeling dat de zagerij, die uiteindelijk Worldwood c.s. van gezaagd teak moet voorzien, wordt geaudit door een onafhankelijke derde partij. Omdat in Burma vakbonden en belanghebbenden organisaties zijn verboden is het zeer twijfelachtig of er wel een derde onafhankelijke partij bestaat. Het lijkt erop dat Worldwood of de MTE een eigen derde partij naar voren schuift die de onafhankelijke audit gaat uitvoeren. Normaliter wordt voor de onafhankelijke audit een geaccrediteerde derde partij aangetrokken die aan de hand van expertise een situatie onafhankelijk kan inspecteren en een rechtmatig oordeel kan vellen. In Burma lijkt dit problematisch door de zeer beperkte bewegingsvrijheid. Overigens oordeelt Global Witness vernietigend over de positie van private partijen: Purchasing the timber through an intermediary is even more problematic, as almost without exception these companies have close links to high-ranking military officials and help to finance their systems of patronage. D e m y t h e v a n d u u r z a m e b o s b o u w i n B u r m a 4

5 Conclusie Handel met Burma getuigt niet van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Daarom tracht Worldwood c.s. de negatieve aandacht rondom hun contacten met het militaire regime te verdoezelen. Het project voor duurzaam bosbeheer in Burma is een farce. Zolang de politieke situatie in Burma niet verbetert is duurzame bosbouw en gerelateerde handel in hout onmogelijk. Handel in Burmees teak is handel in conflicthout. Met als resultaat de grootschalige ontbossing in Burma, schending van mensenrechten en steun aan een misdadig regime. Worldwood c.s. dient daarom alle directe en indirecte banden met het militaire regime en diens zakenpartners te verbreken en de import van Burmees hout per direct te staken. Hiermee zou Worldwood c.s. zich na vele jaren eindelijk gaan houden aan het economische ontmoedigingsbeleid van de Nederlandse regering, de aangescherpte ILO-resolutie en bovenal- het dringende verzoek van de Burmese democratisch gezinde krachten onder leiding van Aung San Suu Kyi. D e m y t h e v a n d u u r z a m e b o s b o u w i n B u r m a 5

6 De infosheet De mythe van duurzame bosbouw in Burma is een gezamenlijke uitgave van het Burma Centrum Nederland (BCN) en Milieudefensie ( ) Burma Centrum Nederland Postbus LB Amsterdam Milieudefensie Postbus GD Amsterdam D e m y t h e v a n d u u r z a m e b o s b o u w i n B u r m a 6