1 september 2013 Update Maleisisch houtkeurmerk MTCS

Transcriptie

1 1 september 2013 Update Maleisisch houtkeurmerk MTCS Het Maleisisch houtkeurmerk MTCS (2002), beheert door MTCC (Malaysian Timber Certification Council), voldoet nog steeds niet aan de Nederlandse duurzaamheidcriteria ondanks de twee jaar geleden gemaakte, bilaterale afspraken met de Nederlandse overheid. 1. Het omzetten van natuurlijk bos in andere gebruiksvormen (bv palmolieplantages, landbouw, infrastructuur) wordt onvoldoende tegengegaan. 2. De standaard sluit alleen de wettelijk erkende gebieden van de inheemse bevolking (orang asli) uit, terwijl meer dan 90% van de claims op de orang asli-gebieden nog niet zijn beoordeeld door de Maleisische overheid. 3. Geografische kaarten zijn van slechte kwaliteit. De grootte en grenzen van gebieden zijn niet nauwkeurig te beoordelen, terwijl dit aan de basis staat van duurzaam bosbeheer. De beoordeling van het houtkeurmerk MTCS (2002) is feitelijk niet meer relevant, aangezien MTCC inmiddels een nieuwe standaard, MC&I (Natural Forests), heeft vastgesteld. Deze standaard is inmiddels van kracht in Maleisië, maar is nog niet getoetst door TPAC. Sinds 1 juli 2012 is de nieuwe standaard [MC&I (Natural Forests) Malaysian Criteria and Indicators for Forest Management Certification (Natural Forests)] van kracht. Volgens MTCC vervangt deze nieuwe standaard de oude MTCS-standaard. Er is door de NGO-coalitie bij de Staatssecretaris herhaaldelijk op aangedrongen om deze nieuwe standaard en de uitvoering ervan door TPAC te laten beoordelen volgens de gangbare procedure. Nederlands duurzaam inkoopbeleid De Nederlandse rijksoverheid heeft in 2008 de ambitie uitgesproken om in 2010 op rijksniveau honderd procent duurzaam in te kopen en op gemeentelijk en provinciaal niveau respectievelijk 75 en 50 procent. Hieronder valt ook duurzaam geproduceerd hout. Om goede en slechte keurmerken van elkaar te kunnen scheiden heeft de Nederlandse overheid in 2008, in goed overleg met stakeholders, criteria voor duurzaam hout opgesteld en vervolgens met grote instemming van het parlement vastgesteld. Bij duurzaam bosbeheer wordt het hout op een verantwoorde manier geoogst, zodat alle functies van het bos behouden blijven. Het gebruik van bosproducten mag geen gevaar opleveren voor het in stand houden van het bos. Ook de arbeidsomstandigheden van bosarbeiders en de rechten van inheemse volken die er wonen zijn een belangrijk onderdeel van duurzaam bosbeheer. Toetsingscommissie Inkoop Hout (TPAC) In 2008 riep het Ministerie van VROM de onafhankelijke Toetsingscommissie Inkoop Hout (TPAC) in het leven. Deze toetsingscommissie valt onder de Stichting Milieukeur (SMK) en toetst houtcertificatiesystemen aan de Nederlandse Inkoopcriteria en spreekt hierover een oordeel uit. Naast de Inkoopcriteria beschikt TPAC over duidelijke procedures die ervoor zorgen dat de beoordeling van certificatieschema's transparant, betrouwbaar en controleerbaar verloopt. De commissie bestaat mede vanwege de politiek gevoelige aard van de beoordelingen - uit onafhankelijke experts op het gebied van boscertificatie. 1

2 Historie beoordeling MTCS ANNEX 1 Samenvatting 2010: Na een bezwaar van de NGO s concludeert toetsingscommissie TPAC dat MTCS niet voldoet aan Nederlandse inkoopcriteria, MTCC gaat in beroep : de toetsingscommissie TPAC oordeelt in eerste instantie dat het Maleisische certificeringsysteem voor duurzaam hout (MTCS, Malaysian Timber Certification System, beheerd door MTCC, Malaysian Timber Certification Council) voldoet aan de Nederlandse criteria. TPAC ziet wel tekortkomingen, maar daar geeft de commissie geen oordeel over. De NGO's Greenpeace, ICCO, Milieudefensie, het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV) en het Wereld Natuur Fonds (WNF) tekenen onmiddellijk bezwaar aan tegen dit oordeel van TPAC. Volgens de organisaties vertoont MTCS ernstige tekortkomingen en kan het systeem niet als duurzaam worden bestempeld. Op 22 oktober 2010 brengt TPAC een herzien eindoordeel uit aansluitend op de bezwaarprocedure van de NGO-coalitie. TPAC concludeert alsnog dat MTCS niet voldoet aan de Nederlandse inkoopcriteria : Staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu laat de Tweede Kamer per brief weten dat hij van plan is MTCS als duurzaam hout binnen het Nederlandse inkoopbeleid te accepteren, ondanks het eindoordeel van TPAC. Gesprekken met het bestuur van MTCC en met de Maleisische Minister van Plantation Industries and Commodities hebben hem het vertrouwen gegeven dat de belangrijkste bezwaren van TPAC binnen afzienbare tijd door MTCC zullen worden opgelost. Op verzoek van de Tweede Kamer wordt een hoorzitting gepland op 10 februari : MTCC gaat in beroep tegen het eindoordeel van TPAC bij het College van Beroep van de stichting Milieukeur. Samenvatting 2011: Stichting Milieukeur wijst beroep MTCC af. Oordeel TPAC over houtkeurmerk MTCS blijft van kracht. MTCC neemt nieuwe standaard aan, van kracht per 1 januari 2013, nog niet getoetst door TPAC : Er vindt een hoorzitting plaats in de Tweede Kamer. De kamer stelt daarna het geplande AO van 10 februari uit tot de beroepsprocedure zal zijn afgerond. Staatssecretaris Atsma licht op 7 februari in een brief toe waarom hij MTCS wil accepteren als bewijs voor duurzaam geproduceerd hout voor het inkoopbeleid van Nederland. In een brief van 9 februari voegt hij daaraan toe, dat hij uitstel van zijn besluit tot na de beroepsprocedure te lang vindt duren. Als reactie hierop dienen de NGO s op 10 februari een dagvaarding in voor een kort geding tegen de Staat der Nederlanden om Staatssecretaris Atsma te weerhouden voortijdig een besluit te nemen. Die dagvaarding wordt ingetrokken, nadat de landsadvocaat aangeeft dat de staatssecretaris toch zal wachten met besluiten tot nadat hij met de Tweede Kamer heeft kunnen overleggen : Staatssecretaris Atsma kondigt aan MTCS te willen accepteren per 1 juli Hij geeft aan dat hij op basis van het oordeel van TPAC harde afspraken met MTCC heeft gemaakt over de noodzakelijke verbeteringen van het systeem. MTCC heeft deze afspraken vertaald naar concrete instructies voor bosbeheerders en certificerende instellingen. Atsma acht daarmee MTCS conform de Nederlandse inkoopcriteria voor duurzaam hout : Er dient alsnog een kort geding waarover de rechter op 20 juni een uitspraak doet: hij verbiedt staatssecretaris Atsma per 1 juli het Maleisisch houtkeurmerk MTCS op te nemen in het Nederlandse duurzame inkoopbeleid, hij moet de beroepsprocedure van Stichting Milieukeur (SMK) afwachten : De NGO s brengen een Memorandum 1 uit met nieuw onderzoek waaruit blijkt dat MTCC cruciale gegevens niet beschikbaar stelt en ook onjuiste informatie verstrekt. Er vindt veel meer ontbossing plaats dan MTCC rapporteert en ook de rechten van inheemse volken worden nog altijd 1 Het Memorandum MTCC, conversie en inheemse volken is te downloaden via 2

3 niet gewaarborgd. Op 14 juli volgt een addendum op basis van informatie die MTCC daarvoor niet op de website openbaar had gemaakt. Deze toont o.a. aan dat MTCC selectief is in het verstrekken van relevante informatie en dat deze niet consistent is met de actuele situatie van gecertificeerde gebieden. MTCS als certificaat kan niet garanderen dat hout afkomstig uit MTCS-gebieden op een duurzame wijze wordt geproduceerd : De NGOs dienen een verzoek in op grond van de Wet Openbaarheid van Bestuur om documenten die betrekking hebben op de contacten tussen de Nederlandse regering, MTCC en de Maleisische overheid, over MTCS openbaar te maken. Op 16 augustus maakt het ministerie van I&M 15 documenten openbaar die hierop betrekking hebben en waarin onder meer de afspraken staan die Staatssecretaris Atsma heeft gemaakt met MTCC over verbeteringen van MTCS : Er dient een speciale hoorzitting van het College van Stichting Milieukeur (SMK) over de zaak. Op basis daarvan wijst het College van Beroep van SMK op 19 oktober het beroep dat de Malaysian Timber Certification Council (MTCC) had aangetekend tegen het oordeel van TPAC op alle punten af : MTCC neemt de MC&I Natural Forests aan als de nieuwe standaard voor MTCS en bepaalt dat deze per 1 januari 2013 verplicht wordt. De MC&I Natural Forests is nog niet getoetst door TPAC. Samenvatting 2012: Stichting Milieukeur handhaaft na beroepsprocedure door NGOs, het eerdere oordeel van TPAC dat metastandaard PEFC (waaronder MTCS valt) wel voldoet aan de Nederlandse criteria, met uitzondering van MTCS : Tijdens een overleg tussen ambtenaren van Ministerie van I&M en de NGOs, geeft I&M aan af te wachten wat MTCC met de gemaakte afspraken gaat doen. NGOs dringen er op aan nu eerst de nieuwe standaard van MTCC, MC&I Natural Forests, en de uitvoering ervan door TPAC te laten beoordelen. De oude MTCS-standaard is de facto niet meer relevant : het College van beroep van SMK verwerpt het beroep van NGOs tegen het oordeel van TPAC over PEFC. Hiermee blijft de beoordeling van TPAC gehandhaafd dat meta standaard PEFC voldoet aan de Nederlandse criteria, met uitzondering van MTCS. Samenvatting 2013: Het Ministerie van I&M vraagt TPAC te onderzoeken of MTCC de afspraken met de Nederlandse regering na is gekomen Brief van Staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur & Milieu aan de Tweede Kamer waarin ze aankondigt TPAC te zullen vragen om te beoordelen of de in 2010 geconstateerde knelpunten bij MTCS zijn opgelost Brief van de NGOs aan Staatssecretaris van Infrastructuur & Milieu met verzoek de nieuwe standaard MC&I Natural Forests van MTCC te toetsen volgens de gebruikelijke procedures : Brief van Staatssecretaris van Infrastructuur & Milieu aan de Stichting Milieukeur met de vraag aan TPAC om te beoordelen of de in 2010 geconstateerde knelpunten bij MTCS zijn opgelost : Brief namens de NGOs door Van Den Biesen Kloostra Advocaten over vraagtekens bij het ingeslagen besluitvormingstraject dat afwijkt van de destijds vastgestelde procedure : De NGOs brengen een rapport uit waarin is onderzocht in hoeverre MTCC de bilaterale afspraken met Nederland is nagekomen. (Did MTCC implement the Netherlands-Malaysian agreement dated 17 November 2010?) De conclusie is dat MTCC nog steeds niet voldoet aan de Nederlands inkoop criteria. Daarnaast voldoet de NL-Maleisië overeenkomst zelf niet aan de TPAC criteria. Rapport wordt door NGOs opgestuurd naar SMK en het Ministerie van I&M. 3

4 Waarom is MTCS (2002) niet duurzaam? Annex 2 Noot vooraf: Het betreft hier de oude MTCS 2002 standaard. Deze is niet meer relevant omdat per januari 2013 de nieuwe standaard MC&I (Natural Forest) van kracht is. Deze standaard is echter nog niet getoetst door TPAC. MTCS (2002) dient echter wel als basis voor de nieuwe standaard. Hier worden kort de punten genoemd waarop MTCS niet voldoet aan het Nederlands inkoopbeleid. TPAC heeft een aantal van deze punten erkend in de beoordeling van MTCS. Dat wordt hieronder aangegeven. (Voor de TPAC beoordeling, zie de website TPAC: De standaard van MTCS biedt onvoldoende bescherming tegen conversie. Toelichting NGO s: Wij hebben geconstateerd dat binnen de MTCS gecertificeerde bossen op grote schaal conversie naar plantages (bv. voor palmolie of rubber) plaatsvindt en daarvan een flink aantal voorbeelden in beeld gebracht. De exacte omvang van deze conversie is niet goed vast te stellen, omdat de gegevens die MTCC hierover (overigens pas na de bezwaarprocedure) vrijgaf niet goed verifieerbaar zijn en soms tegenstrijdig met andere cijfers die ze verstrekken. Dit wekt de indruk dat MTCC geen waarheidsgetrouwe conversiecijfers overhandigt. Van één provincie zijn wel verifieerbare conversiegegevens beschikbaar die aantonen dat in 3 jaar 11% van het gecertificeerde bosareaal is gekapt of dat het besluit tot conversie ervan al formeel is genomen. Een verdere indicatie voor de grootschalige conversie is dat de National Auditor in Maleisië (overheidsorgaan vergelijkbaar met de Algemene Rekenkamer in Nederland) in 2009 op grond van uitvoerig veldonderzoek ook rapporteert over de grote schaal van conversie binnen de Maleisische bossen. MTCC heeft op geen enkel moment op de door NGO s aangedragen cases van conversie gereageerd. TPAC concludeert dat door een restrictieve interpretatie van de MTCS criteria de rechten van inheemse volken slechts ten dele worden erkend. Toelichting NGO s: Wij hebben geconstateerd dat de land- en gebruiksrechten van de inheemse volken in Maleisië in de MTCS gecertificeerde gebieden ernstig worden geschonden. Een van de grote problemen is dat van alle ingediende landclaims van de inheemse volken op het vasteland van Maleisië meer dan 90% nog niet zijn beoordeeld door de Maleisische overheid. Inheemse gemeenschappen mogen hun eigen bos niet meer in en worden daarmee van hun meest fundamentele rechten beroofd. In andere gevallen moeten, volstrekt tegen alle regels van duurzaam bosbeheer in, vergunningen worden aangevraagd en vergoedingen betaald om uit het eigen bos te mogen oogsten. Inspraak en consultatie van stakeholders vindt volstrekt onvoldoende plaats. Dit is in strijd met zowel MTCS criteria als met de Nederlandse criteria die voorschrijven dat inheemse volken vooraf toestemming moeten verlenen voor activiteiten op hun grondgebied ( vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming ). TPAC en NGO's concluderen dat de lokale bevolking zich vaak niet bewust is van de grenzen van de kapvergunningen omdat deze niet met hen besproken zijn en er geen gedetailleerde en accurate kaarten beschikbaar zijn. TPAC heeft de schaal waarop milieu-effectrapportages (MERs) worden uitgevoerd bekritiseerd. (MERs worden in MTCS gecertificeerde FMUs vaak op staat niveau uitgevoerd in plaats van op landschapsniveau). Toelichting NGO s: Bescherming van biodiversiteit wordt hierdoor onvoldoende gewaarborgd. Door het ontbreken van effectieve en gedetailleerde milieu- effectrapportages is geen inzicht in de impact op biodiversiteit. Daarnaast worden 'High Conservation Value Forests' (HCVF) niet ontzien van conversie. 4

5 Naast bovenstaande punten die door TPAC zijn vastgesteld, benadrukt de NGO-coalitie de volgende punten die cruciaal zijn voor duurzaam bosbeheer: Door de afwezigheid van effectieve milieu-effectrapportages bij conversieprojecten ontbreekt controle en elk inzicht in de gevolgen van ontbossing op bodem- en waterkwaliteit en op belangrijke ecologische cycli. (Toch is MTCS door TPAC op deze drie toetsingscriteria positief beoordeeld.) De 'Forest Management Units' (FMUs) zijn erg groot en een lappendeken van een groot aantal verschillende licentienemers en aannemers terwijl de FMU één bosmanagement certificaat heeft. Hoe met deze groepen wordt omgegaan wordt nergens toegelicht. Bovendien bevatten de FMUs ook deels plantages, welke niet worden meegenomen bij de TPAC beoordeling omdat deze onder een andere standaard vallen. Desgevraagd is MTCC zelfs niet in staat om aan te geven hoe groot het gecertificeerde bosareaal precies is. Hun eigen data tonen verschillen tot wel 10%. Wij weten dus niet welk bos nou eigenlijk gecertificeerd is. De praktijk lijkt te zijn dat er ontbossing plaats vindt en dat het ontboste deel dan uit het certificaat wordt gehaald. De rest is dan nog wel duurzaam. MTCC criteria verwijzen niet expliciet naar de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken en uit hun opvattingen over deze rechten blijkt ook dat ze de inhoud van die verklaring niet respecteren. Er is overduidelijk sprake van disputen en conflicten in MTCS gecertificeerde gebieden. In geen van die gevallen heeft MTCC certificering teruggetrokken, wat rechtstreeks in strijd is met de inkoopcriteria. Belangrijke stakeholders zoals inheemse volken hebben geen invloed gehad op de standaardontwikkeling en worden niet betrokken bij het identificeren en respecteren van objecten van culturele en traditionele economische waarden, zoals bijvoorbeeld traditionele begraafplaatsen. De kennis van inheemse volken wordt ook niet benut bij de monitoring van commerciële exploitatie. De onafhankelijkheid van het certificeringsysteem is in het geding. De Raad van Toezicht van MTCC wordt aangewezen in overleg met de federale Minister van Natuurlijke hulpbronnen en Milieu. Dit laat zien dat de Maleisische overheid invloed uitoefent op de MTCC praktijk. Audit rapporten zijn vaak onvolledig en sporadisch publiek beschikbaar. Er circuleren meerdere versies van de public summaries. Tot eind 2009 gaf MTCC hout uit conversie zijn volledige goedkeuring en kwam het met MTCS certificaat op de markt. Staatssecretaris Atsma verwijst nu naar een oplossing in zijn brief aan de Tweede Kamer (29/11/2010): Ook is een speciaal coderingsysteem ingesteld dat ervoor zorgt dat hout afkomstig van conversie of plantages niet als duurzaam gecertificeerd in de handelsketen terecht kan komen. Echter, voor het bestaan van dit systeem is door MTCC geen enkel bewijs geleverd, er is geen standaard ontwikkeld en geen controle in het leven geroepen. Houtexport van Maleisië naar Nederland Maleisië is een belangrijke exporteur van tropisch hardhout en Nederland is traditioneel een belangrijke afzetmarkt. De gemiddelde houtexport van Maleisië naar Nederland was tussen 2000 en 2010 ongeveer m3 per jaar (Rapport Rubbery Certification, Aidenvironment 2010). In 2011 was het aandeel uit Maleisië in totale Nederlandse import van gezaagd tropisch hout maar liefst 40%. De belangrijkste houtsoort is meranti. Nederland heeft met het Regeringsstandpunt Tropisch Regenwoud van 1991 een helder beleid om conversie niet als duurzaam te beoordelen, inclusief het doel om het gebruik van ontbossings- en conversiehout, hout van bedreigde boomsoorten en hout uit primaire bossen zo spoedig mogelijk te beëindigen, uiterlijk per Dit is duidelijk nog niet behaald. Zowel de Nederlandse houthandel als ook de Nederlandse overheid heeft een lange geschiedenis met de Maleisische overheid om te komen tot duurzaam bosbeheer in Maleisië (sinds 1992 via Joint Working Group en sinds 1996 via Stichting Keurhout). In de gesprekken met Maleisië zijn bijvoorbeeld de schendingen van rechten van inheemse volken al vroegtijdig ter discussie gesteld. Ook op het punt van de conversie is bij herhaling gewezen door stakeholders. Nu, ruim 20 jaar later, schiet het Maleisische systeem op deze cruciale aspecten van duurzaamheid echter nog steeds ernstig tekort en is de hout export van Maleisië naar Nederland nog bij lange na niet duurzaam. 5