Departement Werk en Sociale Economie

Transcriptie

1 Departement Werk en Sociale Economie Afdeling Werkgelegenheidsbeleid Koning Albert II-laan 35 bus Brussel Tel Fax werkgelegenheidsbeleid@vlaanderen.be Nota jeugdwerkloosheid Vlaanderen en de Europese Unie FEBRUARI 2008

2 Ten geleide Op 0 januari 2008 ging het Jeugdwerkplan van start voor alle laag- en middengeschoolde jongeren in Vlaanderen. Het pilootproject in dertien steden en gemeenten (2007) kent daarmee uitbreiding naar heel Vlaanderen. Met dit nieuwe Jeugdwerkplan wil men jongeren sneller activeren en laten doorstromen naar duurzame tewerkstelling, al dan niet via intensieve begeleiding. Een snelle en correcte inschatting van de plaatsbaarheid moet, in combinatie met een intensieve opvolging van het werkaanbod op maat en het gebruik van nieuwe communicatietechnologieën (o.a. via SMS) leiden tot het vervroegd wegwerken van drempels voor tewerkstelling. Vlaanderen is uiteraard geen eiland in een veranderende wereld. In de hele Europese Unie blijft de jeugdwerkloosheid hoog en worden acties vooropgesteld om hieraan tegemoet te komen. Maar hoe presteert Vlaanderen dan in Europees verband? Kunnen we iets leren uit de maatregelen die men treft in de buurlanden? Welke rol speelt de Europese strategie voor groei en werkgelegenheid. De nota jeugdwerkloosheid, Vlaanderen en de Europese Unie gaat in op deze en andere vragen, o.m. aan de hand van volgende onderdelen:. Omgevingsanalyse: de jeugdwerkloosheid in Vlaanderen, ten opzichte van buurlanden en (lidstaten van) de Europese Unie. 2. Bestrijding van jeugdwerkloosheid in de EU: een overzicht van de beleidsmaatregelen en actieplannen ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid in Frankrijk, Nederland, Duitsland, Denemarken en Zweden. 3. Algemene aanbevelingen o.b.v. buitenlandse voorbeelden en praktijken 4. Synthesetabel buitenlandse voorbeelden. Omgevingsanalyse jeugdwerkloosheid Naast vergrijzing van de bevolking doet zich op de Vlaamse arbeidsmarkt ook een andere trend voor: ontgroening. Prognoses van de studiedienst Vlaamse Regering geven aan dat het aantal jongeren in de bevolking op arbeidsleeftijd bedraagt in 2006 en dat dit aantal nog zal afnemen tot ongeveer in In combinatie met een goede economische conjunctuur, zou deze demografische trend aanleiding moeten geven tot een bijna volledige tewerkstelling (of scholing) voor jongeren. Nochtans blijft de arbeidsmarktpositie van (voortijdig) schoolverlaters, deeltijds lerenden en andere jongeren nogal precair. Ook in Vlaanderen verloopt de inschakeling in de arbeidsmarkt niet altijd van een leien dakje, voor sommige groepen zelfs problematisch.. De werkzaamheidsgraad van jongeren Een algemene analyse van de positie van jongeren op de Vlaamse en Europese arbeidsmarkt begint bij de kloof in de werkzaamheidsgraad. Jongeren hebben een erg lage werkzaamheidsgraad, en Vlaamse jongeren zijn daarop geen uitzondering. In 2006 is slechts 32% van de 5-24jarigen aan het werk, tegenover 65% van de 5-64jarigen. In Europa (EU-25) is dat 37%, tegenover dezelfde algemene werkzaamheidsgraad. De werkzaamheidsgraad van jongeren is het hoogst in Nederland (66%), Denemarken (65%), Oostenrijk (54%), het Verenigd Koninkrijk (53%) en Ierland (50%), niet toevallig landen waar waar jongeren hun studies (kunnen) combineren met een deeltijdse job. Brussel laat als regio (met 2%) de laagste werkzaamheidsgraad voor jongeren optekenen, gevolgd door Hongarije (22%), Wallonië (22%), Bulgarije (23%) en Luxemburg (23%). De kloof met de algemene werkzaamheidsgraad bedraagt in al deze regio s meer dan 30 procentpunten. Ter vergelijking: in het best presterende land, Nederland, bedraagt deze kloof slechts 8ppt. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 2

3 Figuur : de werkzaamheidsgraad naar leeftijd (EU, België en de gewesten), 2006 Bron: Eurostat LFS, FOD Economie Algemene Directie Statistiek EAK (Bewerking Steunpunt WSE) De werkzaamheidsgraad vormt echter geen goede indicator voor de arbeidsmarktpositie van jongeren omdat deze geen rekening houdt met de mate waarin jongeren studeren en/of leerplichtig zijn tussen hun 5 en 24 jaar. Uitgezuiverd voor de jongeren die op de schoolbanken zitten, bedraagt de Vlaamse werkzaamheidsgraad voor jongeren bijv. 80%, wat betekent dat acht op de 0 jongeren na het beëindigen van hun studies aan de slag zijn. Hun arbeidsmarktkansen kunnen beter worden ingeschat aan de hand van diegenen die zich effectief aanbieden op de arbeidsmarkt, wat tot uitdrukking komt in de werkloosheidsgraad. Figuur 2: Top-5 beste en slechtste prestaties werkzaamheidsgraad jongeren, 2006 Top-5 beste prestaties Top-5 slechtste prestaties. Nederland: 66% (t.o.v. 74%: -8ppt). Brussel: 2% (t.o.v. 53%: -32ppt) 2. Denemarken: 65% (t.o.v. 77%: -2ppt) 2. Hongarije: 22% (t.o.v. 57%: -35ppt) 3. Oostenrijk: 54% (t.o.v. 70%: -6ppt) 3. Wallonië: 22% (t.o.v. 56%: -34ppt) 4. VK: 53% (t.o.v. 72%: -9ppt) 4. Bulgarije: 23% (t.o.v. 59%: -36ppt) 5. Ierland: 50% (t.o.v. 69%: -9ppt) 5. Luxemburg: 23% (t.o.v. 64%: -4ppt) Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 3

4 .2 De jeugdwerkloosheidsgraad De ILO-werkloosheidsgraad, die op basis van de Labour Force Survey van Eurostat wordt bekomen, bedraagt voor Vlaanderen 5% in 2006, tegenover 2,5% bij de 5-24jarigen. De jongerenwerkloosheid is in Vlaanderen met andere woorden meer dan twee keer groter dan de werkloosheid onder 5-64jarigen. Toch behoort Vlaanderen tot de goede Europese middenmoot. Betere scores worden opgetekend, alweer, in Nederland (7%), Denemarken (8%), Ierland (9%), Oostenrijk (9%) en Litouwen (0%). Ook in deze landen is de jeugdwerkloosheid echter vaak bijna twee keer zo groot als de werkloosheidsgraad bij 5-64jarigen. Aan de staart van het peloton bengelen, opnieuw, Brussel en Wallonië met resp. jeugdwerkloosheidsgraden van 35% en 3%. Ze worden op de voet gevolgd door landen als Polen (30%), Slovakije (27%) en Griekenland (25%). Figuur 3: Top-5 beste en slechtste prestaties werkloosheidsgraad jongeren, 2006 Top-5 beste prestaties Top-5 slechtste prestaties. Nederland: 7% (t.o.v. 4%: x,7). Brussel: 35% (t.o.v. 8%: x,9) 2. Denemarken: 8% (t.o.v. 4%: x2) 2. Wallonië: 3% (t.o.v. 2%: x2,6) 3. Ierland: 9% (t.o.v. 4%: x2,2) 3. Polen: 30% (t.o.v. 4%: x2,) 4. Oostenrijk: 9% (t.o.v. 5%: x,8) 4. Slovakijke: 27% (t.o.v. 3%: x2,) 5. Litouwen: 0% (t.o.v. 6%: x,7) 5. Griekenland: 25% (t.o.v. 9%: x2,8) Bron: Eurostat-ILO-werkloosheidsgraad (Bewerking: Departement WSE) De laatste Europese werkloosheidscijfers (november 2007) laten een soortgelijk beeld zien. Ten eerste valt op dat, tussen 2005 en 2007, de jongerenwerkloosheid daalde, samen met de globale werkloosheidsgraad. In de EU-25 daalde de jeugdwerkloosheid van bijna 9% tot ca. 5%, tegenover een beperktere afname met 2,4 procentpunten in de algemene werkloosheidsgraad. Figuur 4: Jeugwerkloosheid in de Europese Unie, laatste kwartalen 2007 % 2007m m m m0 2007m 2007m2 Euro area Euro area (5 countries) Euro area (3 countries) Euro area (2 countries) EU (27 countries) EU (25 countries) EU (5 countries) Belgium Bulgaria Czech Republic Denmark Germany Estonia Ireland Greece : : : Spain France Italy : : : Cyprus Latvia Lithuania Luxembourg Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 4

5 Hungary Malta Netherlands Austria Poland Portugal Romania Slovenia Slovakia Finland Sweden United Kingdom : Croatia Bron: Eurostat Figuur 5: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in de EU-25, % 8% 6% 4% 2% 0% 8% 6% EU jaar 8,9% 8,4% 8,5% 8,% 8,0% 7,0% 7,0% 6,5% 6,0% 5,2% 5,2% EU jaar 9,3% 8,9% 8,7% 8,8% 8,9% 8,% 7,9% 7,8% 7,8% 7,0% 6,9% Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) In Vlaanderen kan een soortgelijke evolutie worden vastgesteld. Al lijkt het verloop grilliger, tussen het derde kwartaal van 2005 en het tweede kwartaal van 2007, een periode van sterke economische groei, neemt de jeugdwerkloosheid af met bijna 7 procentpunten. Het laatste beschikbare kwartaalcijfer wijst echter opnieuw op een minder gunstige evolutie, met name van 0,5% tot,8%. De Vlaamse jeugdwerkloosheidsgraad ligt midden 2007 bijna 3 keer (2,7) hoger dan de globale werkloosheidsgraad van 4,3%. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 5

6 Figuur 6: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in Vlaanderen, % 8% 6% 4% 2% 0% 8% 6% 4% 2% 0% jaar 2,0% 3,0% 7,7% 3,9% 2,0%,4% 3,8% 2,8% 0,5%,8% 5-64 jaar 5,2% 5,2% 5,8% 5,6% 5,3% 5,2% 5,0% 4,5% 5,0% 4,3% Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) In België doet Vlaanderen het echter zeer goed. In Brussel en Wallonië bedragen de ILO-jeugdwerkloosheidsgraden in het laatst gemeten kwartaal, respectievelijk 37 en 27%, wat zijn effect sorteert op de Belgische jeugdwerkloosheidsgraad (20,3%). Figuur 7: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in België en de gewesten, % 40% 35% 30% 25% 20% 5% 0% 5% 0% Vlaams gew est 2,0% 3,0% 7,7% 3,9% 2,0%,4% 3,8% 2,8% 0,5%,8% Brussels gew est 35,0% 29,6% 37,6% 36,5% 30,2% 35,3% 4,3% 35,2% 36,3% 36,9% Waals gew est 32,2% 30,8% 30,8% 34,0% 3,8% 28,5% 35,8% 29,2% 24,% 26,8% België 20,50% 9,9% 23,4% 22,% 20,0% 8,9% 23,0% 20,0% 8,6% 9,2% 20,3% Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 6

7 In november 2007 behoort België binnen Europa dan ook tot de staart van het peloton. Enkel Polen, Roemenië maar ook Zweden (kortdurige werkloosheidsperioden bij jongeren) doen het slechter. Figuur 8: Jeugdwerkloosheidsgraden in Europa, november 2007 Bron: Eurostat: Figuur 9: Top-5 beste en slechtste prestaties ILO-werkloosheidsgraad jongeren, november 2007 Top-5 beste prestaties Top-5 slechtste prestaties. Nederland: 5% (t.o.v. 2,9%: x,7). Roemenië: 2,6% (t.o.v. 7,2%: x3) 2. Ierland: 8,% (t.o.v. 4,3%: x,9) 2. Polen: 9,3% (t.o.v. 8,5%: x2,3) 3. Oostenrijk: 8,3% (t.o.v. 4,3%: x,9) 3. Zweden: 9,% (t.o.v. 6,0%: x3,2) 4. Denemarken: 8,4% (t.o.v. 3,2%: x2,6) 4. België: 8,4% (t.o.v. 7,2%: x2,5) 5. Litouwen: 9,2% (t.o.v. 4,8%: x,9) 5. Hongarije: 8,3% (t.o.v. 7,3%: x2,5) Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 7

8 De ILO-werkloosheidsgraad mag dan al een goede indicator voor buitenlandse vergelijking zijn, voor de interpretatie van de evoluties in Vlaanderen schiet deze om meerdere redenen tekort. Figuur 0 schetst de evolutie van het aantal, bij de VDAB geregistreerde, werkzoekenden, alsook het aandeel van de -25jarigen in de totale werkzoekendenpopulatie. Opvallend is opnieuw- de conjunctuurgevoeligheid van jeugdwerkloosheid: tussen 2000 en 2004 neemt de jongerenwerkloosheid toe om nadien, onder impuls van een aantrekkende economische conjunctuur (vanaf 2004) weer af te nemen tot een jonge werkzoekenden in 2007 (een aandeel van 20%). Figuur 0: Evolutie van het aantal en aandeel nwwz <25jaar (Vlaams Gewest), Aantal jonge w erkzoekenden Aandeel jonge w erkzoekenden % 26% 27% 27% 26% 24% 22% 20% 30% 25% 20% 5% 0% 5% 0% Bron: VDAB Arvastat (Bewerking: departement WSE) Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 8

9 2. Bestrijding van jeugdwerkloosheid in de EU In 2007 is de werkloosheid in Europa gedaald tot het laagste niveau in jaren: 7,2% (ILOwerkloosheidsgraad).Toch blijft de jeugdwerkloosheid dubbel zo hoog (5,5%) als de totale werkloosheid en verlaat één op de zes Europese jongeren (7 miljoen) de school vroegtijdig. In de meeste Europese landen neemt de jeugdwerkloosheid toe. Ook in de Eurozone ligt de geharmoniseerde (ILO-)jeugdwerkloosheidsgraad (4,5%) dubbel zo hoog als totale werkloosheidsgraad (7,%). Dit betekent dat van de 00 jonge Europeanen die zich aanbieden op de arbeidsmarkt er minstens 4 werkloos zijn, ondanks actief zoekgedrag. Voor volwassenen ligt dit percentage slechts op 7% (o.b.v. enquêtegegevens). Beiden stabiliseren sinds het najaar van De hoge jeugwerkloosheid in Europa vormt een blijvende uitdaging in het kader van de Lissabonstrategie, waarmee Europa de groei en werkgelegenheid wil bevorderen in de lidstaten. 2. De Lissabonstrategie voor grooei en werkgelegenheid In een mededeling van de Europese Commissie van 5 september 2007 wijst Europees Commissaris voor Werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen Vlamdir Spidla, op de paradoxale situatie dat de EU enerzijds een tekort aan arbeidskrachten heeft en dat anderzijds te veel jongeren werkloos langs de kant staan. Hij voegde hieraan toe dat de jongeren, in het licht van de vergrijzing, meer bij de samenleving betrokken moeten worden en dat daartoe de onderwijs- en arbeidsmarktperspectieven verbeterd moeten worden. De commissie roept de lidstaten in concreto op zich in te spannen om: het aantal voortijdige schoolverlaters terug te dringen en meer voorschools onderwijs aan te bieden, te beginnen met kinderen in probleemgebieden en aanvullende maatregelen te nemen om voortijdige schoolverlating te voorkomen; de banden tussen het bedrijfsleven en het onderwijs aan te halen; aandacht te besteden aan de aspecten van de EU-strategie voor groei en werkgelegenheid die betrekking hebben op jongeren, door middel van flexizekerheidsstrategieën gericht op jongeren, waardoor de kansen van nieuwkomers op de arbeidsmarkt worden vergroot. De oproep bouwt voort op de engagementen van het Europese Jeugdpact, dat in 2005 als onderdeel van de herziene Lissabonagenda door de Europese Raad werd goedgekeurd. Het pact is gericht op de participatie van jongeren aan het onderwijs, op de arbeidsmarkt en in de brede samenleving. In het Lissabonprogramma vertaalt zich dit, voor wat werkgelegenheid betreft, in de uitvoering en implementatie van richtlijn 8: promoting a life cycle approach to work, waaronder ook maatregelen voor ouderen en gericht op gelijke kansen voor mannen en vrouwen ressorteren. In een recente mededeling van de Europese Commissie (keeping up the pace of change) wordt werkgelegenheidsrichtlijn 8 herbevestigd onder het prioriteitsgebied modernisering van de arbeidsmarkt. De Europese Commissie legt wel een bijkomende klemtoon op het belang van flexizekerheidsstrategieën in de levenscyclusbenadering en vraagt van de lidstaten bijkomende actieplannen om het aantal vroegtijdige schoolverlaters drastisch terug te dringen. Mede onder impuls van de Europese werkgelegenheidsrichtsnoeren (8), gaf de hoge jeugdwerkloosheid in de afgelopen jaren zowat overal aanleiding tot een bijsturing van het arbeidsmarktbeleid voor jongeren. In verschillende landen werd een jongerenwerkloosheidsplan ontvouwd, met als doel een verhoogde arbeidsdeelname voor jongeren te bewerkstelligen. In wat volgt bespreken we (enkele) recente beleidsevoluties in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Zweden en Denemarken. Dat doen we aan de hand van een schematische vergelijking tussen grootschalige jeugdwerkplannen en op basis van de voortgangsrapportages en nationale hervormingsprogramma s van de lidstaten. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 9

10 Sinds de start van de Europese werkgelegenheidsstrategie in 998 is er de Europese doelstelling om geen enkele nieuw ingeschreven werkzoekenden langdurig werkzoekend te laten worden zonder een 'nieuwe start'. Op de lentetop van maart jongstleden werd tevens de ambitie (her)bevestigd om de nieuwe start voor jongeren in te korten tot een termijn van vier maanden. Op aanbeveling van de Commissie vraagt de Raad ook dat de lidstaten actieplannen opstellen en doelstellingen bepalen die het aantal voortijdig schoolverlaters terugdringen. In de keuze van de lidstaten werden verschillende criteria in overweging genomen. Primo, de werkloosheidsgraad: Vlaanderen wordt vergeleken met landen met een hoge jeugdwerkloosheid (Frankrijk, Zweden) en landen met een lage jeugdwerkloosheid (Nederland, Denemarken). Secundo, werd ook heterogeniteit nagestreefd in de mate van actief arbeidsmarktbeleid (active labour market policy of ALMP). Afgezet tegenover de Belgische score illustreert de kaart in figuur het relatieve aandeel van actief arbeidsmarktbeleid in het BBP. Denemarken en Zweden laten zich in die volgordeonderscheiden van België als landen met een actief arbeidsmarktbeleid, terwijl Frankrijk en Duitsland relatief minder uitgeven aan activering. Nederland bevindt zich op hetzelfde niveau als België. Tenslotte, werd de keuze voor deze landencases ook ingegeven door de nood aan vergelijking met buurlanden/referentielanden. Figuur : Actief arbeidsmarktbeleid (LMP categorieën 2-7) in de EU, 2005 Bron: Eurostat: Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 0

11 2.2 Nederland Nederland scoort bij de besten in Europa als het gaat over jeugdwerkloosheid (zie eerder). Nochtans is ook in Nederland de kloof tussen de jeugdwerkloosheid en de globale werkloosheid groot. Het Nederlandse plan van aanpak ter bestrijding van de jongerenwerkloosheid (zie: tabel in bijlage) zet vooral in op het verkleinen van die kloof. Dat doet het onder meer aan de hand van volgende recepten: Sterke verbinding met levenslang leren en competentiebeleid, in de vorm van leerbanen en leerwerktrajecten voor jongeren. Keerzijde: repressieve benadering van leerwerkplicht. Sterke nadruk op lokale partnerschappen (onderwijs, sociale partners, zorg) met grote regierol voor de gemeenten. Keerzijde: te weinig regie vanuit het centrale niveau. Vraaggerichte benadering door sectorale en lokale afspraken in het creëren van jobs en werkervaringsplaatsen. Aandacht voor het verspreiden, ontwikkelen en bevorderen van goede praktijken, door middel van een Taskforce Jongerenwerkloosheid, met bijhorende website. Repressief karakter door leerwerkplicht die niet alleen leerplicht maar ook bijstand moet gaan vervangen, in combinatie met boetes. Figuur 2: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in Nederland en Vlaanderen, % 8% 6% 4% 2% 0% 8% 6% 4% 2% 0% 2 3 Nederland 5-24 jaar 9,3% 8,6% 7,7% 7,3% 7,7% 6,0% 6,3% 6,2% 7,% 6,% 5,5% Nederland 5-64 jaar 5,3% 4,8% 4,4% 4,4% 4,5% 3,9% 3,6% 3,6% 3,8% 3,2% 2,9% Vlaanderen 5-24 jaar 2,0%3,0%7,7%3,9%2,0%,4%3,8%2,8%0,5%,8% Bron: Eurostat (Bewerking: departement WSE) In de voortgangsrapportage voor het hervormingsprogramma 2007 benadrukt Nederland de volgehouden daling van de jeugdwerkloosheid, en dit zowel voor allochtonen als niet-allochtonen. Nederland wijst op het succes van de Taskforce Jeugdwerkloosheid, waarmee (o.b.v. hoger genoemde recepten) aanzienlijke resultaten konden worden geboekt: een halvering van het aantal jonge werkzoekenden (tot ) en jobs voor jongeren. De continuering van het programma zal nu focussen op de aanpak van de harde kern jonge werkzoekenden. De databank van de inmiddels ontbonden Taskforce Jeugdwerkloosheid bevat tot op vandaag een schat aan informatie m.b.t. lokale projecten om jongeren aan het werk te helpen (Work First-initiatieven, toeleidingsprojecten, stageplaatsen, enz.): Nederland was ook de motor achter de internationale uitwisseling van ervaringen m.b.t. jeugdwerkloosheid (peer review) in het mutual learning programme van de Europese werkgelegenheidsstrategie: Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, )

12 2.3 Frankrijk In tegenstelling tot Nederland, behoort Frankrijk tot de slechtste leerlingen van de klas als het gaat om jeugdwerkloosheid. In november 2007 bedraagt de ILO-werkloosheidsgraad voor 5-24jarigen in Frankrijk 8,%, in vergelijking met een globale werkloosheidsgraad van 7,9%. Het plan de cohésion sociale (uitvoerige beschrijving: zie tabel in bijlage) van 2005 wil het tij keren en laat zich daarbij opmerken door volgende vaststellingen: Strijd tegen de jeugdwerkloosheid maakt deel uit van een actieplan sociale cohesie. Klemtoon op een re-shuflle van (flexibiliserende) tewerkstellingsmaatregelen, geclusterd in één plan dat jongeren aan werk moet helpen. Belangrijke rol voor het departement Onderwijs, maar geen overtuigende convergentie met de tewerkstellingswereld. Weinig aandacht voor promotie- en sensibiliseringscampagnes, uitwisselen van praktijken en ondersteuning van de regio s. Raakvlakken naar en aandacht voor andere problemen zoals huisvesting, armoedebestrijding, e.d.m. Figuur 3: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in Frankrijk en Vlaanderen, % 20% 5% 0% 5% 0% Frankrijk 5-24 jaar 9,9%8,5%20,4%2,9%22,3%20,4%20,6%22,0%20,6%8,2%7,3% Vlaanderen 5-24 jaar 2,0%3,0%7,7%3,9%2,0%,4%3,8%2,8%0,5%,8% Frankrijk 5-64 jaar 9,0% 8,4% 8,8% 9,3% 9,4% 8,5% 8,7% 8,6% 8,7% 7,7% 7,7% Bron: Eurostat (Bewerking: departement WSE) In het nationaal hervormingsprogramma 2007 legde Frankrijk de klemtoon op vijf doelstellingen die moesten bijdragen tot een betere inschakeling van jongeren in de arbeidsmarkt en die al dan niet gecapteerd werden in het plan voor de sociale cohesie (zie hoger en tabel in bijlage): Développer l apprentissage et la professionalisation: In de voortgangsrapportage wordt verwezen naar een versterking van het alterenerend leren, belastinsvrijstelling voor werkenden die studies vervolledigen en de invoering van een beroepsoriëntatiesysteem. Faciliter l embauche dans le secteur marchand : professionaliseringscontracten waarmee zowel tegemoet wordt gekomen aan de nood aan contracten van onbepaalde duur in de sector als aan de behoeft tot Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 2

13 bijkomende kwalificatie door opleiding op de werkvloer voor jongeren tussen 6 en 25 jaar. Accompagner les jeunes vers le monde du travail: de verwezenlijking van een sluitende aanpak voor jonge werkzoekenden. Insérer les jeunes dans la vie de la Cité, dans toutes ses dimensions: aandacht voor de insluiting van probleemjongeren (in de banlieus) door inzet van CIVIS (zie tabel) en een buurtgerichte aanpak van arbeidsbemiddeling in probleemwijken. Répondre aux besoins en matière de compétence: inzetten op talenkennis, ondernemerstrajecten, ICT-actieplannen, e.d.m. 2.4 Duitsland De jeugdwerkloosheid in Duitsland (figuur 2) bevindt zich het dichtste bij de situatie in Vlaanderen. Eind 2007 bedraagt de Duitse jeugdwerkloosheid 2,6%, ten opzichte van 8,4% globaal. Het national pact for career training and skilled manpower wenst aan deze situatie tegemoet te komen door (volledig overzicht: zie tabel in bijlage): Een versterking van het duaal system, op basis van meer gegarandeerde stageplaatsen voor jongeren. Een modernisering van het duaal systeem, door afstemming op competentiemodulering en aandacht voor bepaalde doelgroepen (afzonderlijke trajecten) en niet-gekwalificeerde uitstroom (de mogelijkheid om instapkwalificaties te verwerven met bepaalde stageplaatsen). Een vraaggerichte benadering, met engagementen en garanties voor tewerkstelling door bedrijven, sectoren en overheden (stok achter de deur: opleidinsgtaks!). Onderwijs als basis voor de ontplooiing van steeds meer theoretische competenties. Figuur 4: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in Duitsland en Vlaanderen, % 8% 6% 4% 2% 0% 8% 6% 4% 2% 0% 2 3 Duitsland 5-24 jaar 5,7%5,4%6,7%4,0%4,2%3,3%4,9%2,6%2,%2,%2,6% Vlaanderen 5-24 jaar 2,0%3,0%7,7%3,9%2,0%,4%3,8%2,8%0,5%,8% Duitsland 5-64 jaar,4%,2%,0%0,7%,2%0,% 9,7% 9,7% 9,4% 8,5% 8,4% Bron: Eurostat (Bewerking: departement WSE) Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 3

14 Het belang van scholing en kwalificatie kwam ook al aan bod in Duitslands prioriteitenlijst in het kader van het nationaal hervormingsprogramma 2007 en ligt aan de basis van het Duitse jeugdwerkloosheidsbeleid. Het aanleveren van jonge gekwalificeerde werkzoekenden door in voldoende stageplaatsen te voorzien binnen het duale systeem; Elke jonge werkzoekende krijgt voortaan een opleidings- werk- of gemeenschapswerkaanbod, dat beantwoordt wordt met sancties bij gebrek aan werkwilligheid; Een versterking/intensifiëring van de begeleiding door arbeidsbemiddelaar in te zetten voor 75 werkzoekenden; Een garantie op training places door engagementen en doelstellingen, zoals vooropgesteld in het National Pact for Vocational Education (zie tabel in bijlage). In het voortgangsrapport 2007 worden deze en andere engagementen- voor de inschakeling van jongeren in de Duitse arbeidsmarkt opgevolgd tot op detailniveau, met inbegrip van de monitoringsindicatoren. Zie daarover meer via: en in onderstaande tabel voor de opvolging van het Opleidingspact. 2.5 Denemarken Denemarken laat de op één na- beste jeugdwerkloosheidscijfers optekenen. Toch constateren we, in tegenstelling tot de afname in de Europese Unie, veeleer een stagnatie van de Deens jeugdwerkloosheid tijdens de laatste kwartalen (tot het niveau van bijna 0% in het laatste kwartaal van 2007). Ook op de Deense actieve arbeidsmarkt ligt de jeugdwerkloosheid fors boven de globale Deense werkloosheid, die amper 4% bedraagt. Figuur 5: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in Denemarken en Vlaanderen, % 8% 6% 4% 2% 0% 8% 6% 4% 2% 0% 2 3 Denemarken 5-24 jaar 8,5% 7,9% 9,4% 8,6% 9,2% 7,6% 7,0% 7,% 8,2% 7,2% 9,7% Vlaanderen 5-24 jaar 2,0 3,0 7,7 3,9 2,0,4 3,8 2,8 0,5,8 Denemarken 5-64 jaar 5,7% 4,8% 4,7% 4,0% 4,5% 3,9% 3,7% 3,5% 4,4% 3,6% 4,0% Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) In Denemarken maakt het beleid ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid integraal deel uit van de sterk uitgebouwde active labour market policies (ALMP). In vergelijking met Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 4

15 andere Europese lidstaten, zijn de Deense uitgaven voor deze maatregelen erg hoog. Bovendien worden hoge uitkeringen er gecombineerd met de plicht om een tewerkstelling en/of opleiding te aanvaarden en met flexibele ontslagregelingen. Deze drie ingrediënten vormen samen de hoekstenen van wat in de internationale literatuur wordt omschreven als de Deense gouden driehoek van de flexizekerheid. De actieve aanpak van de werkloosheid werd in de laatste jaren echter gediversifiëerd naar leeftijdscategorieën en etnische minderheden. Zo wordt onder de noemer The Youth Unemployment Programme (YUP) van 996 een reeks maatregelen gevat die jongeren sneller aan het werk zetten (zie tabel bijlage). Het YUP onderscheidt zich van andere jeugdwerkplannen door: De verankering binnen het unieke Deense model dat genereuze uitkeringen koppelt aan de plicht om jobs of opleidingen te aanvaarden; De grote rol die lokale besturen toebedeeld krijgen in de arbeidsbemiddeling en toeleiding van niet-verzekerde werkzoekenden; Het opleidingsaanbod dat jonge werkzoekenden toelaat/verplicht (?) bijkomende competenties te verwerven en tegelijkertijd zowat 50% van de uitkering te behouden; De sluitendheid waarmee jongeren benaderd worden, in vergelijking met volwassenen. Het repressieve karakter: zoals in Nederland spreekt men van opleidingsplicht. Het Deense Youth Unemployment Programme, dat midden jaren 90 werd ingevoerd als verruiming van een aanpak die al bestond (naar alle jonge werkzoekenden), wordt over het algemeen beschouwd als één van de belangrijkste succesfactoren in de verklaring voor de zeer lage jeugdwerkloosheid in het land. Toch lijkt de afname van de jeugdwerkloosheid bepaalde limieten bereikt te hebben, wat de focus doet verschuiven naar bepaalde groepen jongeren die het tot op vandaag niet goed doen op de Deense arbeidsmarkt. Voornamelijk de ongekwalificeerde groep laaggeschoolde, vaak allochtone en mannelijke, groep jongeren baart in toenemende mate zorgen. De Deense Overheid reageert door een integratieplan (Ny Chance) dat alle immigranten op weg moet helpen naar een opleiding, maar ook via het zopas afgesloten Welfare Agreement dat nietgekwalificeerde jongeren aanmoedigt een opleiding in het reguliere onderwijs af te maken, in plaats van hen een gesubsidiëerde job aan te bieden. In deze betrachting, zo maakt het Deense voortgangsrapport 2007 ons duidelijk, spelen de lokale besturen opnieuw een belangrijke rol: the municipalities are being offered the opportunity to use a number of new tools, including mentor schemes, special initiatives to obtain job training, development of specialist, basic level Danish and a task force which is to strengthen the targeted efforts of the business schools. (Deens voortgansgrapport NHP 2007, ond. 5.3) 2.6 Zweden Omdat Zweden doorgaans in één adem genoemd wordt met de Noordse (Deense, Noorse) actieve welvaartsstaten, is de relatief hoge (en weinig constante?) jeugdwerkloosheid (zie figuur onder) opmerkelijk. Toch kan ze verklaard worden, o.m. vanuit het hoge (bijna volledige) aandeel van kortdurig werkzoekenden dat achter deze cijfers schuilgaat, een essentieel kenmerk van de werkloosheidsstructuur in de Scandinavische landen (zie ook: Finland, Denemarken). Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 5

16 Figuur 6: Evolutie van de (jeugd)werkloosheid in Zweden en Vlaanderen, % 25% 20% 5% 0% 5% 0% Zweden 5-24 jaar 9,4%28,0%9,0%20,3%24,4%26,8%6,9%8,0%2,3%23,5%5,% Vlaanderen 5-24 jaar 2,0%3,0%7,7% 3,9%2,0%,4%3,8%2,8%0,5%,8% Zweden 5-64 jaar 6,8% 8,7% 7,3% 7,% 7,9% 8,0% 6,3% 6,0% 6,8% 6,9% 5,5% Bron: Eurostat (Bewerking: Departement WSE) In tegenstelling tot de eerder besproken landen hanteert Zweden geen grootschalig of geïntegreerd plan voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Wél werden, in grote symbiose met de oproep van het Europese Jeugdpact, een aantal maatregelen vooropgesteld om jonge werkzoekenden aan de slag te helpen. Het achterliggende doel is telkens zowel de vraag naar jonge werknemers te beïnvloeden als de incentives te versterken die jongeren aanzetten tot werk en/of opleiding. In het nationaal hervormingsprogramma voor de periode 2007, en bij uitbreiding ook in het voortgangsverslag 2007, wordt o.m. melding gemaakt van volgende maatregelen: Het uitbreiden van de aanwervingsincentives voor werkgevers: vanaf 2005 wordt deze maatregel mogelijk gemaakt na 6 maanden werkloosheid in plaats van na minstens één jaar. Individuele actieplannen voor werkzoekenden moeten voortaan worden afgesloten binnen de 4 dagenna registratie. Een nationale coördinator onderzoekt en ontwikkelt, met de sociale partners, methodieken die de arbeidsmarktintegratie van jongeren kunnen bevorderen. Extra stageplaatsen, beroepsopleidingen, on-the-job trainingen en praktische studies worden geïntroduceerd vanaf Bijkomende financiële ondersteuning voor vakantiejobs in de lokale besturen. Bijkomende financiële ondersteuning voor lokale partnerschappen tussen arbeidsbemiddelingsdiensten, sociale voorzieningen, bedrijfsleven, onderwijs, samenleving, Een patronale bijdragevermindering voor jongeren tussen 8 en 24 jaar trad in werking in juli Als gevolg hiervan daalde de loonkost voor jongeren met procentpunten. De combinatie van studentenarbeid met inkomensondersteuning voor de gezinnen wordt gemakkelijker gemaakt. De belangrijkste Zweedse verwezenlijking op het terrein van jeugdwerkbeleid is echter de invoering van een jobgarantieprogramma. Drie maanden na registratie wordt jonge werkzoekenden (<25 jaar) een aanbod gedaan in de vorm van een job guarantee Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 6

17 programme. Deelnemers worden intensief ondersteund in hun zoektocht naar jobs, waarna hen een stage of opleidingsplaats wordt aangeboden, gedeeltelijk combineerbaar met de werkloosheidsuitkering. Deze aanpak werd geflankeerd met de inzet van stageplaatsen en 7500 extra plaatsen in het hoger onderwijs. De Zweedse Overheid hecht daarenboven, in de tenuitvoerlegging van het Europese Jeugdpact, bijzonder belang aan de dialoog met en implementie op het lokale bestuursniveau. In augustus 2007 werd, i.s.m. de Zweedse jeugdorganisaties en raden, een rapport gepubliceerd over hoe de Europese beleidslijnen m.b.t. jeugd gerealiseerd kunnen worden op lokaal niveau. Een nationale raad voor jongerenaangelegenheden zal de lokale overheden bijstaan in de implementatie van het jeugdpact (richtlijnen 5, 7, 8, 20, 23 en 24). In de voorstellen voor nieuwe structurele Europese steunmaatregelen voorzag de Zweedse Overheid openingen voor projecten die lokale inschakeling van jongeren in de arbeidsmarkt(en) beogen. Het Zweedse jeugdwerkbeleid onderscheidt zich (in negatieve termen geformuleerd) van het beleid in andere lidstaten door een zwakke symbiose tussen onderwijs en arbeidsmarkt, een eerder rigide arbeidsmarktregulering en blijvende drempels voor arbeidsmarktintrede. In positieve termen verwoord staat het Zweedse model voor een sterk actief arbeidsmarktbeleid, dat zich ook op de (vaak kortdurige) jeugdwerkloosheid richt. In de meest recente beleidsevoluties verliet Zweden de weg van grootschalige actieve arbeidsmarktprogramma s om het belang van het reguliere onderwijs (en preventie van voortijdige uitstroom), net zoals lokale partnerschappen opnieuw centraal te zetten. Het netto-effect van deze grootschalige, generieke arbeidsmarktprogramma s wordt omwille van de schaal, displacement-effecten e.d.m. in heel wat studies gecontesteerd, overigens niet alleen in Zweden (zie daarover o.m. Klüver, Larsson, Sehlstedt en Schröder, Edin en Holmlund, enz.) 2.7 Andere lidstaten Een aantal leerrijke ervaringen met jeugdwerkloosheidbestrijding werden gebundeld in de EEO Autumn review van Onder vindt u schematisch enkele innovatieve praktijken vanuit de arbeidsbemiddelingsdiensten en andere lokale arbeidsmarktactoren: Estland: the Labour Market Services and Benefits act 2006 voorziet intensieve jobcoaching door case-workers, die niet alleen de competenties van de werkzoekenden in kaart moeten brengen maar ook bijdragen tot een individueel job-search plan. Letland aanziet jongeren die voor het eerst de arbeidsmarkt betreden als een aparte kansengroep, voor dewelke in speciale tewerkstellingsprogramma s voorzien wordt. Bovendien krijgen jonge werkzoekenden prioriteit in verschillende modules van het arbeidsmarktbeleid: beroepsopleidingen, directe jobcreatie, enz. Reeds 7 dagen na inschrijving wordt aan alle afgestudeerden een intensive integration into the labour market and employment plan aangeboden. In Luxemburg wordt het employment support contract (publieke sector) rechtstreeks afgesloten tussen de jonge werkzoekende en de arbeidsbemiddelingsdienst. Deze maatregel moet de bemiddelingsdienst meer invloed geven in het matchen van kandidaten aan werkgevers en het coachen van jonge werkzoekenden. De kandidaten ontvangen 80% van het minimumloon voor ongekwalificeerde arbeiders voor een 32-urige werkweek, die ze kunnen combineren met opleidingen, sollicitaties, e.d.m. In Portugal krijgen jonge werkzoekenden (<23jaar) die geen 2 jaar scholing hebben genoten, na 3 maanden werkloosheid een opleidingsaanbod. Hooggekwalificeerde jongeren krijgen daarenboven ondersteuning in de opmaak van een persoonlijk tewerkstellingsplan, een maatregel die ondertussen verplicht werd voor alle werkzoekenden. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 7

18 3. Algemene aanbevelingen voor Vlaanderen Welke klemtonen worden gelegd in de Europese jeugdwerkloosheidsplannen? - Mede onder impuls van de Europese werkgelegenheidsrichtsnoeren (8), gaf de hoge jeugdwerkloosheid in de afgelopen jaren zowat overal aanleiding tot een bijsturing van het arbeidsmarktbeleid voor jongeren. In toenemende mate convergentie (invloed van de werkgelegenheidsrichtsnoeren in termen van nieuwe start, e.d.) - Toch bestaat er ook een grote heterogeniteit in de beleidsacties: o Nederland: Work First, Taskforce jeugdwerkloosheid, (financiële) responsabilisering van lokale besturen, lokale partnerschappen, aandacht voor verbinding met LLL, sectorale tewerkstellingstargets. o Frankrijk: vereenvoudiging banenplannen en tewerkstellingsmaatregelen, sociale cohesie, buurtgerichte aanpak. o Duitsland: kadert binnen de modernisering van het duale systeem (wat als te industrieel wordt beschouwd), sancties, werkgeversengagementen. o Denemarken: versterking ALMP (Active Labour Market policy), opleidingsaanbod/plicht, centrale rol van locale besturen, focus richting zwakste doelgroepen (ny chance e.d.) o Zweden: hoge jeugdwerkloosheid (niveau België), ALMP, grote schaal, focus verschuift naar lokale en doelgroepspecifieke aanpak. Wat kunnen we leren uit deze beleidspistes? - Sterke lokale partnerschappen, m.i.v. financiële verantwoordelijkheden (keerzijde: verwaaiiering en versnippering) - Work-first benadering: werk als hefboom voor insluiting in plaats van als eindpunt (keerzijde: vanuit competentieoogpunt/kwaliteit van de arbeid in de gaten te houden) - Niet-vrijblijvende targets aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt d.m.v. sectorale akkoorden, akkoorden met werkgeversorganisaties over jobcreatie. - Taskforce jeugdwerkloosheid kan platform bieden voor monitoring, evaluatie en dissimenatie van bevindingen en lokale praktijken. - Focus op (attestering van) competenties in de uitrol van jeugdwerkplannen: kwalificeringsbouwstenen, systemen om gebrek aan kwalificatie op te vangen - Afstemming van banenplannen op uitkeringsstelsels vergroot de policy-matrix - Actieplannen etnische minderheden o.b.v. insluitings- en tewerkstellingstargets - Wijkgerichte aanpak van jeugdwerkloosheid, o.m. in het kader van de versterking sociale cohesie - Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 8

19 NL Algemeen Doelstellingen Werkwijze Doelgroep(en) Partnership(s) Evaluatie Toekomst Een Taskforce Jongeren < 23 jaar, met Jeugdwerkloosheid gaf specifieke acties naar: tussen 2003 en 2007 invulling aan een plan van aanpak ter bestrijding van de jongerenwerkloosheid. Belangrijke documenten: - Het plan van aanpak jeugdwerkloosheid ; - Advies van de taskforce jeugdwerkloosheid aan het nieuwe kabinet; - Plan van aanpak leren en werken ; - Het nieuwe actieprogramma Iedereen doet mee; - Plannen van de participatietop juni De jeugdwerkloosheid mag percentueel niet meer dan het dubbele van de totale werkloosheid bedragen. 2. Iedere werkloze jongere is binnen een half jaar weer aan de slag of zit op school, zodat langdurige werkloosheid wordt voorkomen jongerenbanen in de periode MKB-banen in de sector van het klein en middenbedrijf (in uitvoering van een convenant met de sector).. Sluitende aanpak, met inbegrip en door middel van meld-en registratieplicht voor jongeren, eenmeldpunt jeugdbanen voor werkgevers, een grote rol voor de gemeenten aangaande het aanbieden van gesubsidieerde tewerkstelling (WIW, WWB), al dan niet in combinatie met scholing. 2. Extra (leer)werkbanen voor jongeren uit verschillende doelgroepen: duale trajecten, reguliere banen, opstapbanen en stages. 3. Betere begeleiding van jongeren uit het beroepsonderwijs: naar een vervolgopleiding, tijdens een leerwerktraject of een stage, naar de arbeidsmarkt.. Werkloze jongeren met minimaal een startkwalificatie 2. Werkloze jongeren zonder startkwalificatie 3. Jeugdige nieuwkomers met inburgeringsdiploma 4. Jongeren die nu werken zonder startkwalificatie Heel wat acties zijn erop gericht om jongeren (bijv. via EVC in reguliere banen, via opstartbanen, via stages, e.d.) een startkwalificatie te laten verwerven.. Een taskforce faciliteert en ondersteunt de uitvoering van het plan van aanpak op regionaal en lokaal niveau. 2. Gemeenten hebben een belangrijke (regie) rol in de uitvoering van het plan van aanpak. 3. Verknoping van partnerschappen op lokaal niveau: met onderwijs, bedrijfsleven en sociale diensten. 4. Afspraken met sectororganisaties over werkplekken: bijv. het belangrijke MKBconvenant dat de afspraak tussen scholen, CWI en MKB omvat om extra leerwerkplekken op te vullen in de sector.. Bij het aflopen van het plan van aanpak (juni 2007) telde NL werkzoekenden of 4,7% van de beroepsbevolking. Het aantal werkzoekende jongeren was in die periode goed voor 9,% van de jeugdige beroepsbevolking. 2. Er zijn extra jeugdbanen gecreëerd 3. Er zijn 0.94 MKBleerbanen gecreëerd. 4. Toch zijn er nog heel wat uitdagingen: structureel werkloze jongeren, risicojongeren en voortijdige schoolverlaters die er jaarlijks bijkomen.. Wetsvoorstel kwalificatieplicht tot 8 jaar i.p.v. gedeeltelijke leerplicht 7- jarigen 2. Leerwerkplicht voor jongeren tussen 8 en 27 jaar, opgelegd door gemeenten en bestraft met een boete die kan oplopen tot 2250 euro. 3. Afschaffing bijstand voor jongeren tot 27 jaar extra leerwerktrajecte n voor (jonge) werkenden zonder startkwalificatie. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 9

20 FR Algemeen Doelstellingen Werkwijze Doelgroep(en) Partnership(s) Evaluatie Toekomst Het plan voor sociale Het plan voor sociale cohesie Zowel generiek cohesie (2005) voorziet voorziet o.m. in volgende (beroepsopleiding, in een aantal maatregelen: promotiecampagnes, (samenhangende) fiscale stimuli) als instrumenten die specifiek (jongeren aan jongeren aan het werk het werk, civis, pacte). moeten helpen. Het Plan de cohésion sociale, luik werkgelgenheid.. Meer jongeren aan het werk door: leercontracten (zie verder) tegen beroepsopleidingen (zie verder) vanaf jongeren in de publieke sector door het pacte (zie verder).. Jongere aan het werkcontracten (jeune en entreprise): gesubsidieerde voltijdse of deeltijdse contracten van onbepaalde duur voor vnl. laaggeschoolde jongeren, sindskort ook voor -25jarigen. 2. Leercontracten (contrat d apprentissage): alternerend leren en werken vanaf het 3 e jaar S.O. aan bepaalde verloning (min. 25 en max. 78% minimumloon). 3. Beroepsopleidingen (contrat de professionnalisation): regulier arbeidscontract voor 6-25jarigen aan bepaalde verloning (min. 55 en max. 88% minimumloon) met minimaal 5% opleidingstijd en met diploma, certificaat of kwalificatie als einddoel. 4. Opleiding en vorming in overheidsjobs (Pacte): voor laaggeschoolde en niet-gewkalificeerde jongeren wordt de toegang tot overheidsfuncties niveau C opengesteld door alternerende vorming in een contract van bepaalde duur (à2jaar). 5. CIVIS (contrat d insertion dans la vie sociale): inschakelingstraject waarbij jongeren. Interdepartementele en themaoverschrijdende benadering van jongerenwerkloosheid: bijv. in combinatie met gezondheids- en huisvestingsproblemen (in het kader van het plan sociale cohesie). 2. Belangrijke rol voor het ministerie van onderwijs: verantwoordelijkheid voor opleiding +6jarigen zonder perspectieven op werk. 3. Defensie verzorgt trainingen voor jongeren met leerachterstand en sociale problemen (6m jaar). 4. Steeds grotere regionale betrokkenheid in opleiding en stagebeleid. 5. Regionale partnerschappen (maisons de l emploi) onder sterke aansturing van de publieke bemiddelingsdienst. 6. Subregionale betrokkenheid in het beheer van de hulp voor jongeren fondsen.. De jeugdwerkloosheids graad daalt maar is nog steeds het dubbele van de gewone werkloosheid. In sommige regio s en probleemwijken zijn 36 tot 40% van de jongeren werkloos. 2. De grote verantwoordelijkhei d bij het ministerie van onderwijs kan stremmend werken. De onderwijswereld is immres niet altijd afgestemd op de leefwereld van de jongeren die afhaken. 3. Trend naar flexibilisering aan de instroomzijde van de arbeidsmarkt. Le contrat nouvelle embauche (CNE) uit 2006 maakt het mogelijk om de eerste twee jaar vlotter personeel te ontslaan. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 20

21 Algemeen Doelstellingen Werkwijze Doelgroep(en) Partnership(s) Evaluatie Toekomst intensief begeleid en gevormd worden en waartegenover ook een uitkering staat. Flankerend aan deze maatregelen wordt ook ingezet op:. anti-discriminatie: loi pour l égalité des chances, anoniem solliciteren, aanwezigheid van de arbeidsbemiddeling in de banlieus, enz. 2. knelpuntberoepen: fiscaal voordeel voor jongeren die in knelpuntberoepen gaan werken (crédit d impot). Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 2

22 DL Algemeen Doelstellingen Werkwijze Doelgroep(en) Partnership(s) Evaluatie Toekomst Het national pact for Hoewel de resultaten van career training and het pact bemoedigend skilled manpower zijn (het aantal (2004), afgesloten stageplaatsen komt in tussen overheid en toenemende mate werkgevers, voorziet in tegemoet aan de vraag) een groeipad om de dringt een evaluatie op Duitse traditie in dual langere termijn zich op. training te bestendigen.. Report on vocational education and training for the year Het coalitieverdrag van de bundesregierung extra stageplaatsen op jaarbasis tot extra plaatsen Einsteigqualifizier ung (EQ) waar (achtergestelde) jongeren een minimale kwalificatie kunnen behalen (introductietraining ) bijkomende stageplaatsen in het kader van de het bün-länder stageplaatsprogra mma voor Oost- Duitsland 4. Programma s om de meest kwetsbaren in de arbeidsmarkt te integreren.. Het engagement van werkgeversorganisaties om bijkomende stageplaatsen en introductiestages te creëren (onder lichte dwang, want: opleidingsbelasting voor bedrijven die zich niet engageren). 2. Het engagement van de Federale Overheid voor 20% extra stageplaatsen in de eigen administratie. 3. Het behoud van het volume aan vocational prepartion schemes : berufsvorbereitungsjahr, berufsbildungsjahr, enz. 4. Aangepaste (ingekorte) beroepsopleidingen om bepaalde groepen te bereiken.. Theoretisch staat het Duitse model open voor iedereen (cfr. doelstelling ), in de praktijk staat het vooral sterk in de secundaire, industriële sector. 2. Bovendien worden voor minder competitieve jongeren (5%), die niet in het systeem terechtkomen door strikte voorwaarden, nieuwe inspanningen gedaan (doelstelling 2-4): werkgeoriënteerd sociaal werk, voortrajecten i.f.v. toegang tot stages en leerwerkprogramma s (berufsvorbereitung), intensieve opleiding en aangepaste opleiding, enz. De competenties die in deze programma s worden verworven worden bovendien geattesteerd en erkend: EQ, maar bijv. ook in de voorbereidende competentiemodule s (qualifizieringsbaust eine).. Actieve betrokkenheid en responsabilisering van de werkgevers- en werkgeversorganisaties (vooral KMO s) 2. Passieve betrokkenheid van de vakbonden. 3. Actieve betrokkenheid van de Länder, bijv. in het kader van de initiële schoolopleiding 4. Het federale tewerkstellingsagentsch ap heeft de verantwoordelijkheid voor de arbeidsbemiddeling. 5. Arbeitsgemeinschaften: lokale samenwerking tussen de werkgelegenheidsdiens ten en de agentschappen verantwoordelijk voor de werkloosheidsuitkering. 6. Optierende Kommunen: gemeenten die ervoor kiezen om de uitkering te verstrekken. Het Duitse stagemodel was jarenlang een toonbeeld voor Europa. De combinatie van praktijkervaring in bedrijven en opleiding in het reguliere onderwijs vormde de basis voor een lage werkloosheid onder jongeren. Op meerdere punten kraakt het Duitse model:. Aandacht voor de tertiaire sector: tussen 999 en 2002 groeide het aantal werknemers in de sector met 50% terwijl de stageplaatsen met 0% afnamen. 2. Nood aan flexibilisering van het systeem: afstemmen op competenties. 3. Nood aan bijkomende theoretische competenties en dus aan een uitbreiding van het onderwijsluik. 4. Nood aan bijkomend beleid voor achtergestelde groepen die niet in het systeem In het coalitieverdrag van de nieuwe CDU/CSU coalitie vinden we de bereidheid terug om het systeem te hervormen:. Verderzetting van (de doelstellingen van) het nationaal pact: stages en EQ s per jaar. 2. Versterking van de competentiemod ules in het stagesysteem. 3. Speciale aandacht voor jonge immigranten: bijv. de afspraak met Turkse werkgevers om extra stages te voorzien. 4. Meer universiteitsstud enten (40% van de schoolverlaters). 5. Support and challenge benadering door de arbeidsdiensten. Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 22

23 Algemeen Doelstellingen Werkwijze Doelgroep(en) Partnership(s) Evaluatie Toekomst terechtkomen. 5. De ingewikkelde bevoegdheidsverdel ing, waarbij de Länder verschillende educatieve uitgangspunten hanteren, staat vernieuwing in de weg (bijv. voor de hervorming van het lager onderwijs). Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 23

24 DK Algemeen Doelstellingen Werkwijze Doelgroep(en) Partnership(s) Evaluatie Toekomst Het Youth Unemployment Programme ( ) is en blijft de basis van het Deense jeugdwerkbeleid, en van de lage jeugdwerkloosheid in het land. De doelstelling van het Youth Unemployment Programme situeert zich in de flankerende inzet van actief arbeidsmarktbeleid (ALMP-Danish golden triangl) naar jongeren. Naast de reguliere en actieve arbeidsmarktmaatregelen maakte Denemarken voor verschillende leeftijdsgroepen een onderscheid.. Basisregel: verzekerden (min. 52 werkdagen in de laatste 3 jaar) ontvangen bij werkloosheid 90% van hun verdiend inkomen (tot een plafond van 845 euro) gedurende maximaal 4 jaar (al dan niet onderbroken). Niet verzekerden ontvangen uitkeringen a rato van.500 euro voor volwassenen met een gezin. voor 2. Volwassen werkzoekenden worden opgeroepen voor verplichte acties (tewerkstelling) na één jaar en behouden hun uitkering gedurende deze periode hun uitkering. 3. Jonge verzekerde werkzoekenden (<30jaar) ondernemen verplichte acties na 6 maanden, nietverzekerde jongeren na 3 weken (in sommige gemeenten zelfs al onmiddellijk na beroep te hebben gedaan op de uitkering). 4. Jonge werkzoekenden (<25jaar) worden nog strenger opgevolgd. Na 6maanden werkloosheid vallen zij terug op 50% van de uitkering, terwijl niet-verzekerden op het niveau van de studiebeurs uitkomen. 5. De acties voor jongeren, zoals voorzien in het YUP, houden in belangrijke mate Aanvankelijk bestond de doelgroep van dit regulerend systeem vooral uit niet-verzekerde jongeren (990). Na zes maanden werkloosheid werden zij uitgenodigd tot het volgen van 8 maanden opleiding met behoud van 50% van de uitkering. In 996 werd dit (via het YUP) uitgebreid tot alle jonge werkzoekenden (<25 jaar). De arbeidsbemiddeling voor verzekerden gebeurt door de staat terwijl (public employment services) terwijl de arbeidsbemiddeling voor niet-verzekerden door lokale overheden wordt georganiseerd. De facto (doordaat jongeren nog geen lange werkervaring kunnen opbouwen) komen proportioneel veel meer jongeren terecht bij de zgn. municpal councils. Een recente hervorming ( 2007) bracht de publieke arbeidsbemiddelingsdiensten echter, samen met delen van de lokale administratie, onder in jobcentra. Taken werden hier niet zozeer verwijderd van de lokale besturen maar wel gewijzigd. De lokale besturen zijn en blijven zeer belangrijke actoren, bijv. in het aanbieden van stageplaatsen en mentorshipprogramma s voor het onderwijs.. Slechts een derde van de jongeren is nog werkzoekend bij de start van het programma 2. Uitkeringsafhankalijkheid daalt noemenswaardig door het programma. 3. De transitiegraad tussen werkloosheid en opleiding stijgt significant. 4. Uitstroom naar werk voor jongeren is hoger dan voor de andere ALMPprogramma s. 5. Het aantal jongeren zonder startkwalificatie blijft, ondanks het opleidingsaanbod, hoog. De drop-out wordt vooral vastgesteld bij kortgeschoolde, allochtone werkzoekenden. Hieraan wordt tegemoet gekomen in Het Welfare Agreement met behulp van nieuwe maatregelen en plichten. A new chance for everyone (2005) is het nieuwe integratieplan etnische minderheden van de Deense Overheid. Het voorziet in drie doelstellingen:. Meer mensen aan het werk en in het onderwijs: 25% (t.o.v. 2% in 2005) van de doelgroep moet aan het werk of studerende zijn na 2 jaar. 2. Meer mensen zouden in staat moeten kunnen zijn in hun levensonderhou d te voorzien: (5% t.o.v. 7% in 2005). 3. De activiteitsgraad van de doelgroep moet toenemen tot 40% (i.v.m. % 2005). De nieuwekansbaramoter ( laat zien dat de doelstellingen (bijna) zijn gerealiseerd tot op het gemeentelijke niveau. Voor jongeren in het bijzonder (vooral de doelgroep van laaggeschoolde, vaak Jeugdwerkloosheid in Vlaanderen en de EU (dept. WSE, ) 24