Kwalitatieve en gezonde honden fokken is een must en moet de hoogste prioriteit zijn van elke fokker.

Transcriptie

1 1

2 Voorwoord Deze brochure is een uitgave van het NVBK en bevat alle nodige informatie, teneinde de liefhebbers van het fokken van honden, een leidraad te bieden in de hedendaagse regelgeving, zowel op wettelijk vlak en/of de reglementering binnen onze organisatie. Kwalitatieve en gezonde honden fokken is een must en moet de hoogste prioriteit zijn van elke fokker. Dankzij de medewerking, van talrijke fokkers binnen onze organisatie, die op basis van een onderzoek, uitgevoerd door onze nestcontroleurs, hun mening konden en hebben verkondigd, hebben wij onze bestaande regelgeving aangepast. Gezien het NVBK tevens erkend werd door de Vlaamse overheid, als stamboekorganisatie, dienen wij ook op dit vlak bepaalde regels te volgen. Onze federatie is er van overtuigd dat haar fokkers, zoals de verlopen 50 jaar, er nog steeds naar streven om sterke en gezonde dieren voort te brengen. Bijkomende maatregelen kunnen enkel bijdragen om deze tendens aan te houden en misschien te verbeteren waar nodig. De echte fokker, zal zich zeker en vast willen onderscheiden en de juiste maatregelen nemen zoals verder beschreven. Wij hebben geprobeerd om zoveel mogelijk info in deze brochure op te nemen. Uiteraard kan men bij enige twijfel steeds terecht op onze website of bij een verantwoordelijke binnen het NVBK. Het NVBK probeert om de fokkers zoveel mogelijk te informeren over samenwerkende instanties, dierenartsen en dierenklinieken, laboratorium enz. waar men eventueel terecht kan voor de nodige testen en onderzoeken. Alle betreffende info wordt medegedeeld en aangepast op onze website en rubriek FOK. Via vermelde rubriek kan men ook terecht op de website van verschillende overheden teneinde aanpassingen en nuttige info op te volgen. 2

3 Inhoud Richtlijnen fokker Lijst beschermde rassen Registratie van stambomen Info radiologische onderzoeken heupen en ellebogen Erkenning als fokker Wettelijke bepalingen kopen van een hond Inteelt Bijgevoegd: Voorbeelden van de verschillende formulieren die gebruikt worden binnen het NVBK. Al deze formulieren kunnen eveneens, rechtstreeks, ingevuld worden via onze website. Zie rubriek Fok. 3

4 Richtlijnen voor de fokker: Moet ik lid zijn bij het N.V.B.K. om een nest te fokken? Neen, een kweker of fokker hoeft geen lid te zijn van ons verbond om stambomen te bekomen. Moet mijn hond een stamboom hebben om te kunnen kweken? Neen, een aankeuring volstaat. Indien één of beide honden niet in het bezit is of zijn van een stamboom kunnen die aangekeurd worden. Wel dient men er voor te zorgen dat de hond(en) bij de aankeuring geïdentificeerd en geregistreerd zijn bij de DOG ID. Aankeuring gaat gepaard met DNA en, indien nodig, eventuele bijkomende onderzoeken. Let wel: Fokdieren (zie rassenlijst verder in deze brochure), geboren na 31 december 2013, dienen in het bezit te zijn van een gezondheidsattest, met betrekking tot bepaalde onderzoeken. Wat indien de hond geen NVBK stamboom heeft? Indien de hond geen NVBK of een erkennende federatie stamboom heeft, kan deze overgenomen worden doch dit is niet verplicht, er wordt dan vermeld NG NVBK niet geregistreerd bij NVBK. De originele stamboom van een andere federatie moet steeds voorgelegd worden aan de nestcontroleur ter controle. Deze stamboom dient naam en adres van de huidige eigenaar te vermelden. Indien dit niet is, wordt door het NVBK een kopie genomen en deze wordt dan, na nazicht identificatie, op naam geregistreerd. Zie tarieven op naam plaatsen. Wat moet ik doen indien ik wil fokken met mijn hond? Indien er gedekt wordt dient men een dekaangifte en voor rassen vermeld op de lijst - een gezondheidsattest aan het Nationaal Secretariaat N.V.B.K. over te maken. Let wel! Indien men geen dekaangifte overmaakt en later toch stambomen aanvraagt, dit noemt men Geboorte zonder dekaangifte, wordt een toeslag per nest bijgerekend. (zie tarieven). Indien er geen gezondheidsattest bij de dekaangifte is bijgevoegd, 4

5 dient deze bij de aanvraag van stambomen gevoegd te worden wil men deze bekomen. De dekaangifte moet ondertekend zijn door de eigenaars van beide honden. Het formulier dekaangifte en gezondheidsattest kan men gratis aanvragen of downloaden via onze website rubriek fok. Er wordt aangeraden om na te zien of al de nodige documenten van de hond(en) op de juiste eigenaars geregistreerd zijn, vooral de identificatie bij de DOG ID dient in orde te zijn. Wat gebeurt er na het indienen van een dekaangifte? Na ontvangst van een dekaangifte wordt per kerende een Bewijs van dekaangifte overgemaakt. Dit bewijs is eveneens voorzien van alle nodige gegevens om de latere geboorte aan te geven en eventuele stambomen aan te vragen. Wat moet ik doen na de geboorte? Na de geboorte contact opnemen (liefst binnen de 8 dagen) met één der vermelde personen (nestcontroleurs) die op het formulier Bewijs van dekaangifte voorkomen of vermeld zijn op onze website rubriek fok. De gecontacteerde persoon (erkend controleur N.V.B.K.), zal na afspraak een nestcontrole uitvoeren. De hondjes moeten minstens 5 weken oud zijn en moeten geïdentificeerd zijn. Deze nestcontrole gaat gepaard met het invullen en nazien van alle nodige formaliteiten en de afname van DNA, dit tot het bekomen van stambomen. De namen voor de jonge honden kunnen enkel maar ter info ingevuld worden. Het secretariaat beslist of deze namen officieel zullen toegekend worden. Eigenaars van een kennelnaam mogen wel de namen kiezen. (Steeds onder voorbehoud). De controleur zal alle formaliteiten overmaken aan het NVBK. 5

6 Wanneer krijg ik mijn stambomen? Indien alle formaliteiten en resultaten, DNA en/of dergelijke zoals vermeld ontvangen en in orde zijn, en de betalingen geboekt zijn worden de stambomen afgeleverd, aan de fokker, dit per gewone post. Kan ik een eigen kennelnaam aanvragen en hoe werkt dat? Ja men kan een kennelnaam aanvragen. Aanvraagformulieren kunnen gratis bekomen worden of gedownload worden van onze website. De eigenaar van een kennelnaam kan zelf de namen kiezen voor zijn jonge honden. Let wel: Elk jaar heeft een opvolgende letter van het alfabet. Hij kan ook stambomen bekomen aan een mindere prijs. Zie tarieven N.V.B.K. Alle honden, geboren bij en/of voor de rekening van de fokker mag effectief de kennelnaam dragen. Fokdieren: De teven mogen niet gedekt worden voor ze 15 maanden oud zijn. Wij adviseren om de reuen niet te laten dekken voor ze 12 maanden oud zijn. Teven die de leeftijd van 9 jaar overschreden hebben zijn niet meer toegelaten tot de fok. Nesten: Aantal nesten: Best is één nest per jaar. Indien door omstandigheden een teef tweemaal per jaar een nest werpt, dient men een rustperiode van één jaar in te lassen. DNA bepaling via swab DNA-testen dragen ertoe bij de echtheid van de afstamming vermeld op onze stambomen wetenschappelijk te waarborgen. De nestcontroleur zal via swab (speeksel) van het volledig nest DNA afnemen. Eén willekeurig exemplaar wordt door, het met ons samenwerkend labo, onderzocht en bevestigd. De overige stalen 6

7 worden bewaard en kunnen later eveneens bepaald worden. Uiteraard is een fokker vrij om, eventueel, het ganse nest te laten bepalen. Let wel: enkel de geteste pup(s) zal/zullen een DNA certificaat verkrijgen. Met deze test wordt het profiel van betrokken hond vastgelegd en de afstamming bevestigd. Uiteraard dienen de ouderdieren, indien hun DNA nog niet bekend is, eveneens aan de test onderworpen te worden. Gezondheidsattest In deze brochure vind men de lijst met de rassen die in aanmerking komen voor bijkomend onderzoek, dit tot het bekomen van een gezondheidsattest. Met vermelde rassen mag er niet gefokt worden en kan men tevens geen stambomen bekomen zonder de nodige formaliteiten te vervullen. Het NVBK heeft een overgangsperiode ingesteld, wat wil zeggen dat alle fokdieren, van de rassen die voorkomen op de lijst en geboren zijn na 31 december 2013, een gezondheidsattest moeten voorleggen. 7

8 De Vlaamse overheid heeft in het fokkerijbesluit een aantal rassen opgenomen waarvoor verplichte onderzoeken en testen uitgevoerd dienen te worden. Alvorens te fokken met één deze vermelde rassen is men verplicht deze onderzoeken voor zowel de reu als de teef te laten doen. Fokcertificaat is verplicht bij onderstaande rassen. Australische herder: 1- cataract 2- epilepsie 3- heupdysplasie 4- multidrugresistance (MDR1) Belgisch griffonnetje: 1- chiari-like malformation en syringomelie 2- epilepsie 3- heupdysplasie 4- patella luxatie Bichon frisé: 1- epilepsie 2- heupdysplasie 3- patella luxatie Bordercollie: 1- collie eye anomalie 2- heupdysplasie Boxer: 1- arrhytmogenic right ventrical cardiomyopathy (ARV3-) 2- degeneratieve myelopathie 3- subaortastenose Brussels griffonnetje: 1- chiari-like malformation en syringomelie 2- epilepsie 3- heupdysplasie 4- patella luxatie Cavalier King Charles spaniel: 1- chiari-like malformation en syringomelie 2- epilepsie 3- mitral valve disease (MV4-) 8

9 Golden retriever: 1- cataract 2- elleboogdysplasie 3- epilepsie 4- heupdysplasie Groenendaeler: 1- epilepsie 2- heupdysplasie Ierse setter: 1- cardiomyopathie 2- epilepsie 3- rod-cone dystrofie 1 / progressieve retina atropie 4- rod-cone dystrofie 4 Klein Brabandertje: 1- chiari-like malformation en syringomelie 2- epilepsie 3- heupdysplasie 4- patella luxatie Labrador retriever: 1- elleboogdysplasie 2- epilepsie 3- heupdysplasie 4- progressieve rod-conedegeneratie Laekense herder: 1- elleboogdysplasie 2- epilepsie 3- heupdysplasie Mechelse herder: 1- elleboogdysplasie 2- epilepsie 3- heupdysplasie Nachtvlinderhondje (variëteit phalèn5) 1- epilepsie 2- mitral valve disease(mv4-) 3- patella luxatie 4- progressieve retina atrofie (GPR1-) 9

10 Rottweiler: 1- dilated cardiomyopathie 2- elleboogdysplasie 3- heupdysplasie 4- osteochondritis dissecans(oc4-) Schipperke: 1- epilepsie 2- Legg-Calvé-Perthe s disease (LP4-) 3- progressieve retina atrofie (PR1-) Sint-Hubertus: 1- aortastenose 2- heupdysplasie Tervuurse herder: 1- elleboogdysplasie 2- epilepsie 3- heupdysplasie Vlaamse koehond: 1- elleboogdysplasie OCD 2- epilepsie 3- heupdysplasie 4- subaortastenose Vlinderhondje (variëteit papillon): 1- epilepsie 2- mitral valve disease 3- patella luxatie 4- progressieve retina atrofie (GPR1-) 10

11 Onze registratie - Stambomen - Het NVBK beheerd drie registraties: WR = werkregister BR = bijkomend register, OR = origineel register - Honden die kweken waarvan beide ouders in het bezit zijn van een OR, bekomen automatisch OR 's voor de nakomelingen indien alle ouders, grootouders en overgrootouders geregistreerd zijn bij het N.V.B.K. Indien 1 ouder, grootouder of overgrootouder geregistreerd is bij een andere federatie zal een BR overhandigd worden met de vermelding N.G. N.V.B.K. (niet geregistreerd N.V.B.K.) - Honden die kweken waarvan één der ouders een OR en de andere een BR bezitten bekomen BR 's voor de nakomelingen. Op het ogenblik dat de ouders, grootouders en overgrootouders bij het N.V.B.K. geregistreerd zijn, kunnen die OR 's bekomen. Zie voorgaande alinea. - Honden die kweken waarvan beide ouders in het bezit zijn van een BR, bekomen automatisch BR 's voor de nakomelingen. Op het ogenblik dat de ouders, grootouders en overgrootouders bij het N.V.B.K. geregistreerd zijn, kunnen die OR 's bekomen. - Honden die kweken waarvan één der beide ouders in het bezit zijn van een WR, kunnen enkel werkstambomen verkrijgen voor de nakomelingen. De identificatie gegevens en alle andere info van betrokken hond(en) zal op de stamboom vermeld worden. Gelieve dit dan klaar en duidelijk te vermelden op het in te vullen formulier en de nodige kopie of originele bewijzen bij te voegen. Teven die kunstmatig bevrucht worden, kunnen stambomen bekomen mits voorlegging van de nodige bewijsstukken. Alle tarieven die van toepassing zijn, staan steeds vermeld op de formulieren. Er dienen steeds stambomen voor het volledig nest aangevraagd te worden. 11

12 VIER maand na geboorte kunnen geen stambomen meer uitgeschreven worden voor het betrokken nest. Honden moeten dan aangekeurd worden. Afstamming vermelden van gelijk welke hond, na aankeuring, kan enkel via DNA. - LET WEL! Originele stamboom van teef en kopie of originele stamboom van dekreu moet bijgevoegd worden eveneens wordt nagezien of beide honden geïdentificeerd zijn en ingeschreven staan in de databank van DOG ID. Eveneens dienen de stambomen de naam van de rechtmatige eigenaars te vermelden. Indien een niet NVBK stamboom de naam van de eigenaar niet vermeld wordt een kopie genomen welke dan op naam wordt geplaatst. (prijs = op naam plaatsen) Indien de registratie of aanvraag tot stambomen niet in orde is, word er geen enkele info op de website vermeld. Betrokkene word op de hoogte gebracht via bewijs van dekaangifte. Aankeuringen en registratie - Honden die aangekeurd worden en de raskenmerken niet benaderen of fouten vertonen, worden geregistreerd in het Werk Register en bekomen een WR (werkstamboom). Alle kenmerken en eventuele fouten dienen vermeld op het aankeuringformulier en zullen vermeld worden op de werkstamboom. - Honden die aangekeurd worden en voldoen aan de raskenmerken kunnen eventueel een BR (stamboom) bekomen. Registratie in het Bijgevoegd Register. - Honden in het bezit van een BR, kunnen een OR (volledige stamboom) bekomen op het ogenblik dat de ouders, grootouders en 12

13 overgrootouders officieel geregistreerd zijn bij het N.V.B.K. of een erkennende federatie en voldoen aan alle nodige normen qua ras. Fokteven, niet in het bezit van een stamboom, moeten bij de nestcontrole aangekeurd worden. Indien deze nog niet geïdentificeerd zijn moet dit gebeuren alvorens de stambomen worden overgemaakt. DNA afname dient eveneens te gebeuren en eventueel, afhankelijk van het ras, een gezondheidsattest af te leveren. Aanvraag Duplicaat stamboom Voorwaarden tot het bekomen van een duplicaat: 1. Stamboom dient geregistreerd te zijn bij het NVBK. 2. De eigenaar van de hond moet het duplicaat schriftelijk aanvragen samen met de reden. (Zie aanvraagformulier) 3. De aanvrager dient het bewijs te leveren dat hij de eigenaar is van betrokken hond en moet zich ertoe verplichten, indien hij de originele stamboom terug in zijn bezit krijgt, het duplicaat terug te bezorgen aan het NVBK. 4. De kosten voor het duplicaat dienen op voorhand betaald te worden, zie tarieven. Aanvraag Export stamboom Aanvragen via het Nationaal secretariaat. Radiologisch onderzoek voor het opsporen van heupdysplasie (HD) De leeftijd van de hond moet minimum 12 maanden bedragen. De dierenarts dient zich te vergewissen van de identiteit van de hond. De opname toont het gebied dat zich uitstrekt van juist onder het kniegewricht tot juist boven de bekkenkam. 13

14 De oriëntatie van de hond (links/rechts) moet worden aangeduid op de foto. De honden met HD/A en HD/B resultaat mogen gebruikt worden voor de fok. De honden met HD/C resultaat mogen gebruikt worden mits voorwaarde dat ze gefokt worden met een hond met HD/A of HD/B De honden met HD/C resultaat mogen gebruikt worden mits voorwaarde dat ze gefokt worden met een hond met HD/A De honden met HD/D en HD/E resultaat zijn verboden voor het fokken. Radiologisch onderzoek voor het opsporen van elleboogdysplasie (ED) De minimum leeftijd van de hond is 12 maanden. De dierenarts dient zich te vergewissen van de identiteit van de hond. De beide ellebogen moeten geröntgend worden, in verschillende posities, met vermelding links/rechts. Graad 0 : geen enkele vorm van artrose, geen primaire laesie Graad 1 : artrose met een osteophyt van minder dan 2 mm Graad 2 : artrose met een osteophyt tussen 2-5 mm Graad 3: artrose met of een osteophyt van meer dan 5 mm, of aanwezigheid van een primaire laesie. De fokker heeft de vrije keuze, van dierenarts, om de nodige eventuele testen te laten uitvoeren. Alle röntgenopnames dienen te worden overgemaakt aan het NVBK, die deze op zijn beurt aan een instantie bevoegd voor het beoordelen ervan overmaakt en de attesten opmaakt. 14

15 Tuchtmaatregelen Fokker De fokkers ( zowel de eigenaar van de teef als deze van de reu) die zich schuldig maken aan onrechtmatige praktijken, kunnen na onderzoek en verhoor gestraft worden. Klachten kunnen ook overgemaakt worden aan de overheid. Volgende sancties kunnen worden opgelegd: a - tijdelijke schorsing van 6 maand tot een jaar (tot fokken bij het NVBK) b levenslange schorsing tot fokken binnen het NVBK. Opgepast: Het is hier wel de persoon die geschorst word en niet de hond waarmee de feiten zouden gepleegd zijn. Beroep is steeds mogelijk bij de Raad van Bestuur. Voor bijkomende inlichtingen of twijfel, contacteer coördinator fokkerij. info@nvbk.org nvbk1@telenet.be Namen jonge honden: beginletter voor het jaar 2017 = U / 2018 = V / 2019 = W / 2020 = X / 2021 = Y / 2022 = Z 15

16 Dierenwelzijnserkenning van fokkers Occasionele fokker Er is geen erkenning nodig voor één of twee nesten per jaar! Het wordt voorzien dat elke fokker van een nest honden een erkenning zal moeten hebben. De bedoeling van de wetgever is onverantwoord zwartfokken aan banden te leggen en ervoor te zorgen dat elk nest kan geworpen worden en opgroeien in een gepaste omgeving. De erkenning behoort tot de bevoegdheid van de Vlaamse overheid Cel dierenwelzijn. De erkenning houdt enkel en alleen in dat de infrastructuur waarin de volwassen dieren leven en waarin een nest geboren wordt moet beantwoorden aan de nodige vereisten om het welzijn van de dieren te verzekeren. Het behoort tot de taak van nestcontroleur om dit te controleren en hierover verslag uit te brengen bij het NVBK. Deze erkenning heeft niets te maken met de financiële kant van het aantal gefokte nesten!!! De erkenning is geen probleem voor een eerlijk gemotiveerde fokker, voor wie het welzijn van de honden primeert. Eén of twee nesten per jaar houdt waarschijnlijk ook in dat er geen tegenkanting te verwachten is vanwege de overheid. Erkenning nodig vanaf 3 nesten honden per jaar Hobbykwekers, professionele kwekers en kweker-handelaars moeten een erkenning hebben. Als de inrichting zich bevindt in het Vlaamse gewest, moet u de erkenning aanvragen bij de dienst Dierenwelzijn van de Vlaamse overheid. erkenning als hondenkwekerij aanvragen Hobbykweker (3 tot 10 nesten per jaar) Een hobbykweker is hij die op hetzelfde postadres 16

17 verschillende vrouwelijke fokdieren houdt en die per jaar tussen drie en tien nesten honden afkomstig uit zijn eigen kwekerij verhandelt. Professionele kweker (meer dan 10 nesten per jaar) Een professionele kweker is hij die op hetzelfde postadres meer dan vijf vrouwelijke fokdieren houdt en per jaar meer dan tien nesten honden afkomstig uit zijn eigen kwekerij verhandelt. Kweker-handelaar (meer dan 10 nesten per jaar) Een kweker-handelaar is hij die op hetzelfde postadres meer dan vijf vrouwelijke fokdieren houdt en nesten verhandelt afkomstig uit andere kwekerijen dan de zijne. Om deze activiteit uit te oefenen moet de kweker minstens 10 nesten uit zijn eigen kwekerij verhandelen. Een kweker-handelaar kan ook honden afkomstig uit het buitenland verhandelen. De handelaar moet zich houden aan de voorwaarden voor de verhandeling van honden afkomstig uit andere landen naar België Deze dieren moeten afkomstig zijn uit een kwekerij die voldoet aan de Belgische dierenwelzijnsvoorschriften of uit een land dat een wetgeving die gelijkwaardig is aan de Belgische (pdf) Meer informatie vindt u in de Informatiebrochure voor kwekers van honden of katten (pdf) Verplichtingen van de verantwoordelijke van de erkende kwekerij De verantwoordelijke van een erkende kwekerij is verplicht om: bij het plaatsen van een advertentie het erkenningsnummer (= HKxxxxxx) te vermelden het bewijs van erkenning duidelijk zichtbaar voor elke potentiële koper in zijn handelszaak op te hangen 17

18 honden vóór hun verhandeling te identificeren en registreren overeenkomstig de wettelijke bepalingen en over een correct identificatiedocument (paspoort) te beschikken (de gegevens van de kweker moeten vermeld staan in het paspoort op het moment van de verkoop) de potentiële koper advies te geven en samen met hem de verplichte vragenlijst te overlopen de koper de nodige richtlijnen te geven over de voeding, de huisvesting en de algemene verzorging van het dier, voor honden moeten deze richtlijnen schriftelijk meegegeven worden samen met richtlijnen aangaande de opvoeding van de hond op verzoek van de koper een gedateerd bewijs van eigendomsoverdracht te bezorgen met vermelding van de naam van de verkoper, de soort en het aantal verkochte dieren de koper een garantie te geven tegen bepaalde besmettelijke ziekten die in de eerste dagen na verkoop zouden kunnen optreden en tegen enkele erfelijke aandoeningen. Hiervoor geeft hij de koper een garantiecertificaat dat beantwoordt aan het wettelijk model. De garantie moet de koper de keuze laten tussen de vervanging van het overleden dier en de terugbetaling ervan. De besmettelijke ziekten waarop de wettelijke garantie van toepassing is, zijn: bij honden ziekte van Carré parvovirose hepatitis Contagiosa Canis de voorwaarden van de garantie tegen verborgen gebreken zoals bepaald in de artikelen 1641 en volgende van het Burgerlijk wetboek na te leven. om (op eigen kosten) om de maand of om de 3 maanden (afhankelijk van de categorie) hun contractdierenarts vragen een controle uit te voeren en een verslag te maken. Verder is het de verantwoordelijke van een erkende kwekerij verboden om: 18

19 teven meer dan twee keer per jaar te laten jongen te kweken door kruising van verschillende rassen bedrieglijke publiciteit te voeren of valse informatie te verstrekken over de leeftijd, de afkomst of de benaming van het dier honden te verhandelen die: ziektesymptomen vertonen minder dan 7 weken oud zijn niet volgens de wettelijke voorschriften geïdentificeerd zijn niet vergezeld gaan van een correct identificatie- en registratiedocument een niet toegelaten ingreep hebben ondergaan, tenzij de ingreep plaatsvond voor het verbod van kracht was. Verschillende inrichtingen op eenzelfde plaats Om impulsaankopen te vermijden, is het sinds 1 januari 2009 verboden om op hetzelfde postadres een hondenkwekerij en een handelszaak voor dieren (knaagdieren, vogels, reptielen, ) uit te baten. Een kwekerij en een handelszaak kunnen enkel samen uitgebaat worden als: beide inrichtingen afzonderlijke door het gemeentebestuur toegekende administratieve adressen hebben rechtstreekse toegang van de kwekerij naar de handelszaak, en omgekeerd, onmogelijk is de inrichtingen vanaf de openbare weg aparte ingangen hebben de inrichtingen zelfstandig functioneren en afzonderlijke betaalplaatsen hebben. Controles Kwekerijen worden gecontroleerd om na te gaan of ze voldoen aan de vereisten inzake dierenwelzijn. Deze controles worden 19

20 systematisch uitgevoerd bij elke nieuwe aanvraag tot erkenning en worden herhaald tijdens een algemene controleronde of indien er een klacht wordt ingediend tegen een inrichting. Bij de controles worden zowel de administratieve als de praktische aspecten bekeken (voldoende en competent personeel, contract met een erkende dierenarts, bijhouden van registers, identificatie en registratie van honden, naleving van de voorwaarden van de wettelijke garantie, normen voor het houden van dieren, ). Het financiele aspect behoort tot de bevoegdheid van het Ministerie van Financiën. Of men nu één of veel nesten fokt, iedereen is onderworpen aan de wetgeving op inkomsten. Honden fokken en verkopen als liefhebber wordt beschouwd als een zelfstandig inkomen naast de verschillende andere vormen van inkomens die iemand kan hebben. Bijgevolg : De erkenning heeft geen enkele weerslag op het financiële aspect van hondenfokken. Op elke zelfstandige activiteit is de BTW-wetgeving toepasselijk van zodra het bruto-inkomen gegenereerd door de activiteit het totaal van ongeveer per jaar overschrijdt. Eén enkel nest van 10 pups die verkocht worden aan 560, houdt dus al in dat de fokker onder de BTW-wetgeving valt. Hij mag dan ook al zijn BTW-uitgaven voor het fokken inbrengen en in mindering brengen. Misschien voordelig? De belastingheffing op het globale inkomen van iemand behoort ook tot de bevoegdheid van het Ministerie van Financiën. Dit staat ook totaal los van de erkenning. Het verschil tussen het totaal verkoop van gefokte honden en het totaal onkosten gemaakt voor het fokken ervan wordt bij het totaalinkomen van de fokker gevoegd of afgetrokken. Kan dus in het voordeel van de fokker uitdraaien. Elke vorm van activiteit is onderworpen aan de wetgeving op de Sociale Zekerheid. De zelfstandige activiteit van hondenfokken die een nettowinst oplevert van meer dan per jaar houdt in dat sociale bijdragen moeten betaald worden. Dit wordt geregeld door 20

21 gespecialiseerde organismen voor zelfstandigen. Indien de nettowinst lager is dan dit bedrag wordt er geen bijdrage Sociale Zekerheid gevraagd. Wettelijke bepalingen voor het aankopen van een hond. Een hond kopen? Niet zonder paspoort! Het kopen van een hond zonder paspoort is strafbaar. Bovendien hebt u dit paspoort ook nodig als u uw hond wil meenemen op reis. Let dan ook op de volgende punten als u een hond koopt De hond moet geïdentificeerd en geregistreerd zijn vooraleer u hem koopt. De verkoper moet u op het ogenblik van de aankoop het blauwe "paspoort voor gezelschapsdieren" geven. Op pagina 2 en 3 van dit paspoort dienen twee etiketten gekleefd te zijn met alle gegevens van de verkoper en van de hond. Onderaan de etiketten staat het paspoortnummer. Let erop dat dit nummer hetzelfde is als het nummer op het paspoort. De verkoper moet uw gegevens invullen op de kaart "Aanvraag tot wijziging van verantwoordelijke". Deze kaart moet hij binnen acht dagen naar de DOG ID sturen. Enkele dagen later zal u dan een zelfklevend registratiebewijs op uw naam krijgen en een nieuwe kaart voor het meedelen van wijzigingen. 21

22 Registratie van honden Uw gegevens en die van uw hond worden geregistreerd in een centrale databank. Deze databank wordt bijgehouden door de DOG ID (Organisatie voor Identificatie en Registratie van Honden). Zodra de DOG ID deze gegevens heeft geregistreerd, stuurt zij u een registratiebewijs. Dit bewijs bestaat uit twee zelfklevende etiketten die u in het paspoort moet kleven. Het nummer van het paspoort staat onderaan op de etiketten. Let dus goed op dat u de juiste etiketten in het juiste paspoort kleeft. Naast het registratiebewijs stuurt de DOG ID u ook een kaart die u kan gebruiken om de gegevens in de databank te laten aanpassen wanneer u verhuist of de hond verkoopt. Verandering van de gegevens Volgende veranderingen moeten zo snel mogelijk aan de databank gemeld worden : verandering van eigenaar verhuis plaatsing van een tweede identificatieteken overlijden van de hond In ieder geval mag u niet zelf de gegevens op het zelfklevende registratiebewijs veranderen. Als u een hond verkoopt, vult u de gegevens van de nieuwe eigenaar in op de kaart "Aanvraag tot wijziging van verantwoordelijke". Deze kaart moet u binnen acht dagen bezorgen aan de organisatie DOG ID. Het paspoort geeft u onmiddellijk aan de nieuwe eigenaar. Deze zal enkele dagen later een registratiebewijs op zijn naam krijgen en een nieuwe kaart voor het meedelen van wijzigingen, tenzij de nieuwe eigenaar in het buitenland woont. 22

23 Wanneer u verhuist, vult u uw nieuwe adres in op de kaart "Aanvraag tot wijziging van verantwoordelijke" en stuurt deze zo snel mogelijk naar de DOG ID. Enkele dagen later zal u een nieuw registratiebewijs en een nieuwe kaart voor het meedelen van wijzigingen krijgen. Indien de microchip of de tatoeage van uw hond niet meer leesbaar is, moet u uw hond opnieuw laten identificeren. Ook kan u een microchip laten plaatsen bij een hond die getatoeëerd is of een tatoeage laten plaatsen bij een hond die reeds een microchip heeft. De identificeerder zal dit nieuwe identificatieteken meedelen aan de DOG ID met de kaart "Aanvraag tot wijziging van verantwoordelijke". Als uw hond sterft, vult u de datum van overlijden in op de kaart "Aanvraag tot wijziging van verantwoordelijke" en stuurt deze naar de DOG ID. Indien u een erkende hondenkweker of handelaar bent, moet u ook het paspoort terugsturen. INTEELT EN INTEELTCOËFFICIËNT Wie de kynologische literatuur een beetje bijhoudt, weet dat er de laatste jaren veel aandacht is voor de gevolgen van inteelt in rashondenpopulaties. Dat te veel ni teelt niet goed is, dat weten we allemaal zo langzamerhand wel. Maar wat is eigenlijk inteelt? Wat zegt een inteeltcoëfficiënt precies? Wat zijn die negatieve gevolgen van inteelt nou helemaal? En waar ligt de grens, wat kan nog wel en wat is te veel? Inteelt, lijnteelt, outcross Bij de term inteelt denken de meeste fokkers aan paring tussen heel nauw verwante honden: ouder-kind, broer-zus. Naast inteelt worden dan lijnteelt en outcross gezet. In die opvatting is lijnteelt het combineren van honden die weliswaar 23

24 verwant zijn maar niet in de eerste graad, zoals bij inteelt, en outcross is het combineren van honden die niet of nauwelijks verwant zijn. Het verschil tussen inteelt en lijnteelt is dus niet wezenlijk maar gradueel: lijnteelt is een iets afgezwakte vorm van inteelt. Je kunt je verder afvragen of je, binnen één rashondenpopulatie, nog wel met goed fatsoen van outcross kunt praten als het stamboek voor dat ras al jaren gesloten is, als er al generaties lang geen vers bloed meer is toegelaten. Bij rassen die een grote populatie hebben èn op een groot aantal verschillende voorouders teruggaan is outcross misschien nog een optie, maar bij tal van kleine rassen zijn er simpelweg geen combinaties meer mogelijk tussen niet-verwante honden omdat àlle honden van zo n ras verwant zijn. Inteeltcoëfficiënt Inteelt heeft altijd betrekking op voorouders die vader en moeder gemeenschappelijk hebben, dus op honden die aan beide zijden van de stamboom voorkomen. De mate van inteelt wordt uitgedrukt in de inteeltcoëfficiënt (IC; in de vakliteratuur wordt de inteeltcoëfficiënt vaak met F aangeduid). Omdat de genen die van generatie op generatie worden doorgegeven steeds kopieën van kopieën van kopieën zijn is het mogelijk dat, wanneer de twee ouders van een hond ergens in de stamboom dezelfde voorouder hebben, de pup van allebei de ouders een kopie van hetzelfde origineel meekrijgt. De inteeltcoëfficiënt geeft aan hoe groot die kans is. In moeilijker bewoordingen: de IC geeft de waarschijnlijkheid (de kans) dat bij een individu de twee exemplaren (één van vader en één van moeder) van een willekeurig genenpaar identiek zijn, omdat ze allebei kopieën zijn van hetzelfde gen van een gemeenschappelijke voorouder (identical by descent). Je kunt het ook zo formuleren: de IC geeft aan welk 24

25 percentage van het totaal aan genenparen homozygootidentiek is volgens de kansberekening. Bij inteelt gaat het dus niet alleen om homozygotie, maar om homozygoot-identiek. Zouden we niet over genen maar over auto s praten,dan zou je kunnen zeggen dat twee auto s van het merk en type Opel Kadett het begrip homozygotie weergeven, terwijl twee exacte kopieën van één Opel Kadett met op precies dezelfde plaatsen een krasje, een roestplekje, een deukje het begrip homozygoo-tidentiek weergeven. De IC is een getal tussen nul en één. Meestal wordt dat getal uitgedrukt als een percentage, tussen nul procent en honderd procent. Als er geen enkele verwantschap tussen de ouders bestaat (vader en moeder hebben geen gemeenschappelijke voorouders) is de IC nul (0 procent). Slechts bij langdurige zware inteelt (bijvoorbeeld elke generatie opnieuw broer-zus paring) zullen IC s in de buurt van één (100 procent) worden bereikt. Als voorbeeld voor een IC-berekening een vader-dochter paring, waarbij er geen verwantschap is tussen de ouders van de dochter. In de stamboom van een pup van vader en dochter zit maar één gemeenschappelijke voorouder, nl. vader. De inteelt kan dus alleen betrekking hebben op vader. Voor elk genenpaar heeft vader twee gen-exemplaren (allelen), A1 en A2, waarvan hij er maar één heeft doorgegeven aan de dochter. Als je de IC wilt weten voor de vaderdochtercombinatie, dan vraag je eigenlijk: hoe groot is de kans dat een pup uit die combinatie hetzelfde allel doorkrijgt van de vader én van de dochter, dus: hoe groot is de kans dat de pup uiteindelijk het leven ingaat met twee keer A1 (of met twee keer A2). In nog weer andere woorden: hoe groot is de kans dat a) de dochter aan de pup het allel doorgeeft dat ze van vader heeft gekregen (en níet dat van moeder), 25

26 en tegelijkertijd b) de vader aan de pup hetzelfde allel doorgeeft als hij eerder aan dochter doorgaf. In schema: Die kans is: 50% (voor gebeurtenis a) x 50% (voor gebeurtenis b) = 25%. De inteeltcoëfficiënt voor een vader-dochtercombinatie is dus 25%, tenminste, als vader en moeder helemaal niet verwant zijn. Een broer-zusparing leidt tot hetzelfde resultaat. Weer uitgaande van twee onverwante ouders, in dit geval zijn dat de grootouders van de pup, zijn er in de stamboom van een kind van broer en zus twee gemeenschappelijke voorouders, nl opa en oma. De inteeltberekening betreft dus deze twee honden. De vraag die je stelt is: hoe groot is de kans dat de pup uiteindelijk 2 identieke allelen heeft, hetzij afkomstig van opa (de vader van broer en zus), hetzij afkomstig van oma (de moeder van broer en zus). Dus: hoe groot is de kans dat: a) broer en zus hetzelfde allel van hun vader hebben meegekregen (die kans is 50%) en tegelijkertijd b) de broer aan de pup het allel doorgeeft dat hij van vader kreeg, en níet dat van zijn moeder (ook 50%) en tegelijkertijd 26

27 c) de zus aan de pup het allel doorgeeft dat ze van haar vader kreeg, en níet dat van haar moeder (ook 50%) of (a-c) hetzelfde verhaal, maar dan van oma in plaats van opa. Die kans is: 50% (a) x 50% (b) x 50% (c) = 12,5% voor de vader van broer en zus. Hetzelfde geldt voor de moeder van broer en zus. Samen geeft dat 25% kans dat de pup 2 identieke allelen heeft. Ook hier: dat geldt alleen als opa en oma helemaal niet verwant zijn. Zijn die wèl verwant, dan is de IC van de pup navenant hoger. Wie dit al ingewikkelde berekeningen vindt, kan zich voorstellen dat het nog veel onoverzichtelijker wordt als we het hebben over gemeenschappelijke voorouders die tot 8 of meer generaties terugzitten, en zo ver moet je minstens terug wil je uitkomsten krijgen die zinnig zijn. Uit verschillende vergelijkingen blijkt nl. dat inteeltcoëfficiënten berekend over 3 of 4 generaties veel minder voorspellende waarde hebben dan berekeningen over 8 of meer generaties. Gelukkig hoeven we die sommetjes niet met de hand te doen, er zijn inmiddels programma s ontwikkeld die dat werk snel en betrouwbaar door de computer laten doen. Overigens is het een misverstand om te denken dat de IC van een pup het gemiddelde is van de IC van de beide ouders. De voorbeelden hierboven laten dat al zien: in de combinatie van broer en zus hebben we te maken met twee honden, broer en zus, die elk een IC van 0% hebben (immers, hun ouders zijn niet verwant). De pup die daaruit komt heeft echter een IC van 25%. 27

28 Andersom kan gelukkig ook: twee ouderdieren die beide een hele hoge IC hebben, kunnen in combinatie met elkaar juist een nest met een hele lage IC geven. Het gaat er maar om of de twee ouders wel of niet op dezelfde voorouders zijn ingeteeld. Wat zijn nou eigenlijk die negatieve gevolgen van inteelt? De methode van inteelt gold lang als zaligmakend in de rashondenfokkerij. Inteelt werd gezien als de manier bij uitstek om de goede genen te behouedn, de slechte weg te selecteren, en op die manier een homozygote populatie op te bouwen met enkel gewenste kenmerken. In die visie zijn genen goed of slecht, en gaat men er vanuit dat het mogelijk is om op één enkel gen te selecteren, zonder gevolgen voor de rest van het genen-pakket. Inmiddels weten we beter. We weten nu dat genen niet alleen goed of slecht zijn, zwart of wit, maar het hele scala van grijs daar tussenin bestrijken. En bijna goed is meestal niet te onderscheiden van goed. Tegen duidelijk foute genen kunnen we selecteren, maar met net niet helemaal goed kunnen we weinig in de fokkerij. Even terug naar de auto: tussen een gloednieuwe Opel en een Opel die total-loss op de sloop ligt, zitten héél veel gradaties. Zijn er mankementen aan motor of remmen, dan is al snel duidelijk dat we met een fout exemplaar te maken hebben. Maar als het brandstofverbruik een fractie hoger ligt dan zou kunnen, of als de handrem het wel doet maar, in de loop van de tijd, steeds ietsje meer kracht vereist, dan is het maar de vraag of je dat wel merkt. In fokkerij-termen: tegen HD, ED, levershunt kunnen we selecteren, maar merken we het als een hond nèt wat eerder buiten adem is? Als een hond een tikkeltje gevoeliger is voor infecties? Waarschijnlijk niet. Als zo n tendens zich, héél geleidelijk, bij het merendeel van de honden voordoet, dan is de kans zelfs levensgroot dat we erin meegroeien, eraan wennen, niet beter weten. Inteeltdepressie afnemende vitaliteit in een populatie is voor een groot deel het gevolg van de ongemerkte opstapeling van zulke net niet helemaal goede genen. 28

29 We weten nu ook dat, wanneer we selecteren op één kenmerk, één gen, we ongewild diezelfde selectie toepassen op andere genen die er toevallig vlakbij liggen. Genen waarvan we doorgaans helemaal geen idee hebben wat ze precies beïnvloeden. Strenge selectie op één enkel kenmerk kan daardoor als resultaat hebben dat ongewenste eigenschappen plotseling wijd verbreid raken in een ras, of juist dat gewenste eigenschappen meeverdwijnen met een kenmerk waartégen we selecteren. Stel je voor dat we, wanneer we streng zouden selecteren vóór een bepaalde oogkleur, ongewild ook zouden selecteren vóór een genetische aanleg voor hartkwalen, of per ongeluk ook selecteren tégen die eigenschappen die de Labrador tot apporteur maken. Dit zijn uit de lucht gegrepen voorbeelden, maar ondenkbaar is het niet. Op diezelfde manier is bij een ander ras de aanleg voor blaasen nierstenen tot raskenmerk geworden: die aanleg blijkt meegelift te zijn in de selectie vóór het voor dat ras kenmerkende vlekkenpatroon. Voor dat vlekkenpatroon zijn alle honden van dat ras inmiddels fokzuiver. Voor die aanleg voor nierstenen helaas ook. Een derde veronderstelling van de inteeltmethode is dat homozygotie (voor gewenste kenmerken uiteraard) een goede zaak is. En ook die veronderstelling is inmiddels door de wetenschap weerlegd. Rassen die gekenmerkt worden door een hoge mate van homozygotie, een hoge mate van genetische eenvormigheid dus, blijken op allerlei fronten kwetsbaarder te zijn dan minder ver doorgefokte rassen. De vitaliteit en de fertiliteit nemen af. Het ras krijgt te maken met een toename in gezondheidsklachten en een toename in gedragsproblemen. Door selectie is men er wellicht in geslaagd een aantal erfelijke kwalen uit te bannen, maar de erfelijke afwijkingen die nog wel in het ras aanwezig zijn komen voor bij veel honden van dat ras, en zijn nauwelijks nog terug te dringen. In 2001 rondde prof. J.B. Armstrong, Universiteit van Ottawa, een onderzoek af naar de relatie tussen levensduur en inteelt bij een aantal hondenrassen (Standaard Poedel, Clumber Spaniel, Drentsche 29

30 Patrijshond en Australian Shepherd). Ter vergelijking werden bij het onderzoek ook bastaardhonden van vergelijkbaar gewicht en grootte betrokken die de eerste generatie vormden van kruisingen tussen verschillende rassen. Voor de rashonden werden inteeltcoëfficiënten berekend over 10 generaties. De uitkomsten: per 10% meer inteelt daalt de levensverwachting met ongeveer 10 maanden. De bastaardgroep (met een inteeltcoëfficiënt van 0%) liet de grootste gemiddelde levensduur zien, nl. bijna 14 jaar. Bij de verschillende rashonden daalde de levensverwachting vrijwel lineair met toenemende inteelt, van ruim 13 jaar voor de honden met de laagste inteeltcoëfficiënt (0-10%) tot ruim 10 jaar voor de honden met de hoogste inteeltcoëfficiënt (30-40%). Bron: Inbreeding and Longevity in the Domestic Dog, J.B. Armstrong (2001), in press. Zie ook: Uit recent onderzoek (zie kader) blijkt onomstotelijk een relatie tussen inteelt en levensduur: hoe hoger de inteeltcoëfficiënt, hoe korter de gemiddelde levensduur. Dezelfde relatie zien we tussen nestgrootte en inteelt: hoe hoger de inteeltcoëfficiënt van de teef, hoe kleiner de nesten die ze voortbrengt. Van kleinere nesten ligt een fokker misschien niet wakker, maar die onmiskenbare daling van levensverwachting zou geen fokker met het hart op de juiste plaats onberoerd moeten laten. Wat is hoog, wat is te hoog? Harde grenzen, die aangeven: tot zover is inteelt veilig, daarboven wordt het gevaarlijk, zijn er (nog) niet. Per ras zal dat ook verschillend zijn. De gevolgen van opstapelende inteelt worden maar heel geleidelijk zichtbaar, het is niet zo dat er van de ene op de andere generatie plotseling een probleemsituatie is. Alleen onderzoek over een flink aantal generaties kan eventuele verschillen in vruchtbaarheid, in levensduur, in gedrag etc. in kaart brengen. Inteeltberekeningen over 10 generaties laten bijvoorbeeld veel duidelijker de effecten van inteelt zien dan berekeningen waar maar 4 of 5 generaties diep wordt gekeken. 30

31 De inteeltcoëfficiënt mag natuurlijk nooit het enige criterium zijn bij het fokken. Niemand zal het in z n hoofd halen om een hond met HD te paren aan een hond met epilepsie, enkel en alleen omdat daar een nest met een lage IC uit zou komen. De inteeltcoëfficiënt is een extra afwegingsfactor, net zoals we allemaal al lang proberen rekening te houden met gezondheid, met karaktereigenschappen, met exterieurkenmerken. Die laatste drie zijn van belang voor het nest dat we nu op de wereld zetten. De eerste is vooral van belang voor de langere termijn, om de populatie, het ras, een overlevingskans te bieden. Bron: Labrador Post, jaargang 40 nr 3 Janneke Scholten, Genetic Counselling Services mei

32 32