ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL

Transcriptie

1 ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL DOOR THEOD. A. C. COMVALIUS Ieder, die op de hoogte is van Surinaamsche toestanden en eenigen kijk heeft op de politiek van den laatsten tijd, zal moeten toegeven, dat in de afgeloopen twintig jaren bij het Surinaamsch Bestuur een streven is waar te nemen, om op allerlei wijzen te trachten, den economischen toestand van dat gebiedsdeel te verbeteren. Er zijn eenige punten waarop de aandacht niet genoeg schijnt gevestigd, die althans met stilzwijgen worden voorbijgezien. Daarover zou ik iets willen zeggen. De nood is in Suriname zeer hoog. Men moge in eene opwelling van optimisme beweren wat men wil spoedige en afdoende hulp blijft noodig. Telkens verlaten jongelieden uit alle standen hun geboorteplaats om zonder eenige bestaanszekerheid in den vreemde hun brood te gaan zoeken, omdat hun eigen land trots zijn rijkdom en vruchtbaarheid hun dat niet kan verschaffen. De klein-landbouw gaat ten onder, omdat men tot nu toe niet in staat blijkt, <?<?'«mïw^roiwd aan te wijzen, waarvan de teelt aan den landbouwer waarborg kan bieden voor een behoorlijk bestaan. De uitdrukking: zij willen niet naar den landbouw." is onjuist. Zij willen wel, maar er is geen vooruitzicht in, niettegenstaande het van oudsher een landbouwende kolonie is. Het balatta-bedrijf staat te wankelen. Het goud, dat er nog in grooten voorraad aanwezig is, laat zich niet meer met geringe kosten ontginnen. Er zullen dure machineriën noodig zijn en zoover reiken de middelen niet van den Surinaamschen ondernemer. Het repasseerwerk" op de concessie's, waar het goud vroeger slechts gedeelte- West Indische Gids IX 29

2 450 ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL lijk was verwerkt, is thans afgeloopen. Het eenige, dat in staat zal zijn, aan de noodlijdende bevolking arbeid te verschaffen, is het vrije onderzoek naar de aanwezigheid van goud op alle domeingronden in het midden en zuiden des lands, zooals het in Fransch Guyana geschiedt. Om tot dit doel te geraken is de aangewezen weg, te breken met het systeem, dat speculanten of z.g. maatschappijen grootere of kleinere concessie's in bezit houden, die zij wegens gebrek aan kapitaal niet kunnen exploiteeren, of die zij op een gunstig oogenblik aan anderen overdragen en zoo voort: een windhandel dus. Deze concessie-gelden komen de koloniale kas wel ten goede, doch het land en de bevolking waren beter gebaat door eene vrije ontginning", omdat zoodoende aan een ieder, die werken wil, daartoe de gelegenheid kan worden verschaft. Nog schijnt men in Suriname steeds uit te kijken naar vreemd kapitaal, dat maar niet wil verschijnen en ondertusschen verarmt de bevolking meer en meer. Men vergeet, dat het vreemd kapitaal in de eerste plaats en terecht aan zichzelf zal denken, niet om Suriname en zijne bevolking zich zal beschikbaar stellen. Men onderschat de slechte gevolgen voor den Surinamer, die in eigen land door vreemden zal worden teruggedrongen. Als het een bestuursman met de voortvarendheid en de stuwkracht van Baron van Heemstra tot nu toe niet is gelukt, het vreemde kapitaal naar Suriname te lokken, is 't beter vooruitgang in eigen omgeving te beproeven. Het Grootlandbouw-bedrijf in den bestaanden vorm heeft in de kolonie zijn tijd gehad. Toen het nog ruime winsten gaf waren de werkkrachten goedkoop: dat was in den slaventijd. Trots den invoer van immigranten is echter na de opheffing van het Staatstoezicht in 1873 een inzinking merkbaar geworden en de uitkomsten van den grooten landbouw bewegen zich sinds dien in dalende lijn. Zoowel de Creolen als de Br. Indische immigranten zijn gaan inzien, dat hun belangen lijnrecht tegenover die der plantage-eigenaars stonden en langzamerhand be-

3 ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL 451 gonnen zij zich als eigen meester" te wijden aan den /emm /a«^&0mo>, tó «raèac/?/ of de &j'w wm'wg. Het loon-vraagstuk, dat tot nu toe in Suriname schromelijk werd verwaarloosd, deed zich gelden. Wel heeft men in de laatste jaren den toestand trachten te beheerschen door den invoer in massa van Javanen als goedkoope werkkrachten, doch ook dezen gingen na ommekomst van hun contracttijd denzelfden weg op als de vorigen. Zoodat gerust kan worden gezegd, dat de groote landbouw eerst dan zal kunnen opleven, wanneer moderne werktuigen en groote complexen grond overvloedige oogsten zullen waarborgen en degelijke loonen de arbeidskrachten aantrekken. Dan komt er nog bij: het groote verschil in de waardeering van gelijken arbeid bij het hooger personeel, waarbij ten onrechte veelal de persoon en niet de ge/ z>mfe arèe«wordt beloond. De bevolking van Suriname in al hare groepen is Hollandsch opgevoed. Geen veranderde onderwijsrichting kan dit meer tegengaan. Er heerscht over de gansche kolonie dezelfde geest als onder de verschillende bevolkingslagen in Nederland: de zucht naar meer weten en de gevolgen daarvan in kleeding en leefwijze. Een bedrijf, dat zich ten doel stelt, om, in het vooruitzicht van goede winsten, kunstmatig het loon van den arbeider te drukken zal op den duur geen levensvatbaarheid bezitten. Vandaar dat Suriname fmddtfwstawisèoerem en &Zm&-Zawdèowze^rs noodig heeft. De Surinamer is zoozeer doortokken van den Hollandschen geest, dat hij zich langzamerhand Hollander is gaan voelen, wat aanstekelijk heeft gewerkt op de vrijgekomen immigranten. De tijden zijn voorbij, dat deze arbeiders lijdelijk toezagen, dat dezelfde arbeid van anderen meer werd gewaardeerd dan hun eigen arbeid. De groote ontevredenheid onder de Surinaamsche handwerkslieden op Curacao vindt grootendeels ook hierin hare verklaring. De Surinamer ziet misnoegd, dat de Hollandsche arbeider bij gelijke prestatie een loon geniet, van twee- tot driemaal het zijne. Een maatschappij, die oog en oor sluit voor dezen billijken eisch, moet ten laat-

4 452 ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL ste de gevolgen voelen van het penny wise and pound foolish". Men dient bij eene beoordeeling der Surinaamsche toestanden voor oogen te houden, dat in vroegere jaren een goedkoop landbou w-bedrij f de hoofdbron van het bestaan was en dat de winsten, in de beurzen van enkelen vloeiden. De veranderde levensvoorwaarden van den ex-slaaf brachten een ommekeer in den gang van zaken. Later begon de energie zich te verdeelen over de ambachten, het goud- en het balatta-bedrijf. Velen weten hoeveel wilskracht en taaie volharding de Surinamer toont bij het uitoefenen der boschbedrijven. Met de veranderde levensvoorwaarden kwam ook de behoefte aan gemak en genot. Gedurende het Staatstoezicht bedroeg het dagloon van een volwassen arbeider niet meer dan 80 ets, en de toegenomen beschaving en ontwikkeling dulden niet meer zulke lage loonen. Tot kort geleden genoten ambachtslieden en anderen loonen, die veel minder bedroegen dan de meest primitieve behoeften eischten. En als men in dezen tijd van de luiheid" der Surinamers spreekt, dan heeft men zich daarbij te denken, dat de tegenwoordige Surinamer gaarne ziet, dat zijn arbeid goed wordt beloond. Dit is een eisch, die over de gansche wereld bestaat. Had men het geluk, voor den kleinen landbouw een uitvoer-product te bezitten, waardoor een bestaan in dat bedrijf mogelijk was; en mocht de jonge man daarenboven op afdoende hulp rekenen, dan zou een ieder naar den landbouw willen. Maar niemand vangt in onze dagen iets aan, waarvan de uitkomst, zij het ten naaste bij, niet vooruit kan worden berekend. In 1919 werd aan Gouverneur Staal in overweging gegeven, om in verband met den heerschenden toestand een toonregeling bij wet in te voeren. Is zulks voor andere landen met hunne invloedrijke organisatie's een particuliere zaak, voor Suriname mag het een plicht van den Staat heeten. Iemand, die het werken schuwt, dient de gevolgen daarvan te ondervinden. Maar hij, die een werkgever zijn lichaamskracht of intellekt verschaft, ten

5 ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL 453 einde met goede winst een bedrijf gaande te houden, maakt ook aanspraak op een loon, dat hem in staat stelt, eengezin te onderhouden en de gemeenschap niet tot last te zijn. Er wordt vaak door sommigen eene vergelijking gemaakt tusschen Br. Indiërs en Creolen. Maar de Br. Indiër blijft de vreemdeling, die zich allerlei ontberingen getroost in de hoop, om eenigszins bemiddeld naar zijn land terug te keeren. En als hij het geluk heeft, zijn doel te bereiken, dan zal hij, in Indië aangekomen op behoorlijker voet kunnen leven, dan hij in Suriname deed. Maar ook deze menschen, die hoofdzakelijk voor den landbouw zijn overgebracht, hebben hun krachten over andere vakken verdeeld. De creool uit de volksklasse en den kleinen middenstand denkt er niet aan, zijn land zonder noodzaak te verlaten. Hij moet dus zijn leven zoo kunnen inrichten, dat het hem eenig gemak verschaft. En dat kan hij slechts door een behoorlijk loon bereiken. De Surinaamsche werknemers klagen er altijd over, dat de werkgevers zelf inzien, dat de loonen, die zij betalen, verre van voldoende zijn. Vandaar dat dezen voor den zelfden arbeid aan een vreemdeling 100 tot 200 % weer vergoeden. Indien dit waar is, zal men moeten toegeven, dat zulke maatregelen uit den tijd zijn. Men ziet in den laatsten tijd de jongelieden in groote groepen het land verlaten uit gebrek aan brood. Men zou hun willen toereopen: Hebt geduld, blijft op Uw post en wacht op betere tijden!" Maar indien zij dezen raad volgden en bleven, wat dan? Er is geklaagd, dat zij niet naar den landbouw willen. Maar degegenen, die dit verwijt uiten, weten al te goed, dat er onder de huidige omstandigheden geen heil in den landbouw is te vinden voor een jongen man, die naar vooruitgang streeft. Dit hebben de Br.-Indiërs, die zich met grooten ijver op dat bedrijf hadden toegelegd, reeds lang begrepen. Men ziet hunne zonen op de kantoren, in de winkels, in de scholen, in den handel, in de garage's, enz. de meesten in de stad, overal, behalve in den landbouw.

6 454 ECONOMISCH SURINAME EN HET LOONSTELSEL En al zou men in grooten getale Javanen invoeren, om goedkoope krachten onder contract te krijgen, dan zal op den duur ook deze poging ijdel blijken, want elke tijd heeft zijne eischen en behoeften; daaraan ontkomen, kan niemand. Wanneer groote ondernemingen in Suriname worden opgezet met een willekeurige loonbepaling, waarbij de persoon en niet de arfoü wordt beloond, dan zullen de economische toestanden achterstaan bij die van andere landen. De bedrijfsleider heeft niet te zien naar landaard of kleur. Hij heeft slechts in iederen degelijken arbeider te erkennen een voornaam onderdeel van zijne machine. Bij de behandeling der Begrooting van ieder dienstjaar kan men in de Koloniale Staten de verzuchting van menig lid hooren over den slechten economischen toestand van Suriname. Velen zijn de meening toegedaan, dat de kolonie uitsluitend met de hulp van het vreemde kapitaal of het Nederlandsche er bovenop is te brengen. Deze meening wordt door sommigen in den lande niet gedeeld. Dezen zijn van meening, dat al zouden millioenen worden beschikbaar gesteld, de opbloei slechts tijdelijk zal zijn, en gevolgd worden door nog grooteren druk. Niet van de soort kapitaal, maar van de bevolking en het Bestuur zal het in de allereerste plaats afhangen, of de economische toestanden zullen plaatsmaken voor betere. Paramaribo