BESCHRIJVING WATERACTIVITEITEN IN 22 PARTNER LANDEN

Transcriptie

1 BIJLAGE 2 BESCHRIJVING WATERACTIVITEITEN IN 22 PARTNER LANDEN De beschrijving omvat een korte samenvatting van de watersector in het land en de Nederlandse ondersteuning daarbij. In zeven landen (de zgn. DGIS waterlanden) vinden watersector programma's plaats. In andere landen is water een onderdeel van programma's in andere sectoren. Land blz. Bangladesh 2 Benin 3 Bolivia 4 Burkina Faso 4 China 4 Colombia 5 Egypte 5 Ghana 6 Guatemala 7 India 7 Indonesië 8 Jemen 9 Kaap Verdië 10 Mali 11 Mongolië 11 Mozambique 12 Pakistan 12 Senegal 13 Sri Lanka 14 Suriname 14 Tanzania 15 Vietnam 15

2 Bangladesh (partnerland met water als sector) Bangladesh boekte goede resultaten op de macro-economische en sociale indicatoren ondanks een terugval in goed bestuur. Voortgang m.b.t. de MDGs laat een gevarieerd beeld zien- met goede resultaten in toename jongens én meisjes dat basisonderwijs volgt maar daarentegen een hogere drop-out voor meisjes. Er is sprake van een groeiende overeenstemming in beleidsuitgangspunten tussen de donoren en de overheid op voor het behalen van de MDGs cruciale terreinen waaronder het aanpassen van het National Water Management Plan. Het ontwikkelen van een geïntegreerde milieu en water strategie kan een belangrijke bijdrage leveren aan betere bestaanscondities in de arme rurale gebieden en daardoor bijdragen aan de MDGs 1 en 7. De watersector wordt door de regering van Bangladesh als eerste genoemd op de vraag op welk terrein Nederland als partner toegevoegde waarde heeft. De overstromingen in 2004 hebben wederom de noodzaak aangetoond van sterke instituties en goede onderlinge coördinatie en daarom ligt het accent binnen de Nederlandse betrokkenheid in de watersector in Bangladesh op institutionele versterking van de belangrijkste partners Water Resources Planning Organization (WARPO), Bangladesh Water Development Board (BWDB) en het Ministry of Water Resources. Het bilaterale programma levert een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming van een raamwerk voor geïntegreerd water en milieubeheer. De programma s worden zoveel mogelijk uitgevoerd in samenwerking met andere donoren (zowel multilaterale banken als ook bilaterale donoren) en daarbij staat aandacht voor goed bestuur, geïntegreerde planning en financieel beheer centraal. Programma s worden zoveel als mogelijk op sector niveau geprofileerd, waarbij langjarige samenwerkingen zijn vastgelegd tussen donoren, NGO s en overheid. Meerdere activiteiten hebben bijgedragen aan de versterking van de centrale rol van WARPO waaronder: het Water Management Improvement Project (WIMP); de ondersteuning van hervormingen in de watersector door de Twinning Missie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat; de ondersteuning van WARPO als coördinator van geïntegreerde kustontwikkeling. Daarnaast draagt Nedereland bij aan de betere sturing van de watersector door de nationale regering d.m.v. bijvoorbeeld de uitvoering van het Estuary Development Programme via een speciale financiële constructie waarbij het gehele management van dit programma bij de overheid ligt. Het entameren van een beleidsdialoog tussen regering van Bangladesh en donoren wordt met succes nagestreefd en bevorderd via allerlei fora, programma vergaderingen etc. Concrete resultaten zijn ook geboekt op het gebied van opleiding van watersector-professionals en verbeterde planning en financieel management in de belangrijkste organisaties in de watersector. Activiteiten die op termijn resultaten zullen laten zien zijn de ondersteuning van een beleidsdialoog tussen India en Bangladesh over het gebruik van de gezamenlijke rivieren. Ook is er duidelijke aandacht voor de ontwikkeling van initiatieven van de particuliere sector op watergebied.

3 Het bilaterale programma in Bangladesh zal gericht blijven op de sectoren onderwijs, gezondheid en water en daarbinnen zullen de thema s goed bestuur en gendergelijkheid prioriteit krijgen. Nederland neemt een sterke plaats in binnen de Local Consultative Group voor de watersector. Er worden positieve effecten verwacht van de inspanningen gericht op het stimuleren van partnerschappen tussen overheid en NGO s. Een voorbeeld hiervan is het partnerschap tussen Bangladesh Water Development Board (BWDB) en het Ministerie van Publieke Werken, Transport en Waterbeheer (MPTW). Via grote sectorale onderwijsprogramma's (Primairy Education Development Programme-Phase II) worden milieu en water aspecten gemainstreamd. Tevens wordt directe financiële ondersteuning gegeven aan koepelorganisaties (o.a. Campe) die zich richten op het vergroten van het milieubewustzijn in het onderwijs. Benin (partnerland met water als sector) Door het gericht ondersteunen van de ontwikkeling en toepassing van nieuwe procedures voor de delegatie van bevoegdheden en financiële overheidsmiddelen naar het gemeentelijk niveau, levert Nederland een belangrijke bijdrage aan uitvoering van programma s op decentraal niveau. In 2004 hebben de bereikte resultaten de verwachtingen ruim overtroffen. I.p.v. de geplande 70 waterputten heeft de post kunnen bijdragen aan de aanleg van 290 waterputten die drinkwater leveren aan personen i.p.v. de aanvankelijk geplande personen. Ook maakt de Nederlandse bijdrage het mogelijk om de nationale voorraad handpompen te vernieuwen t.b.v. ongeveer mensen. Hiermee kunnen zowel nieuwe waterputten worden gerealiseerd als waterputten met defecte pompen hersteld. Het in voorbereiding zijnde meerjarige interventiekader, die de bilaterale samenwerking met Benin zal formaliseren, zal het kader vormen voor het consolideren van de bereikte resultaten en het uitbreiden van het programma in de watersector. Resultaten worden vooral verwacht op het terrein van het institutionaliseren en operationaliseren van de nieuwe procedures die zijn ingevoerd om voortgaande decentralisatie en deconcentratie mogelijk te maken en hiermee de toegang tot water in rurale gebieden te vergroten. Daarnaast wordt een bijdrage geleverd aan een gezamenlijk waterinitiatief van Denemarken, Frankrijk en Nederland - en in de toekomst GTZ en EU - dat het mogelijk moet maken om de drinkwater MDG te halen door het accent te leggen op kleinschalige waterleidingen in semi-urbane gebieden. De ambassade heeft in 2004 ondersteuning geboden bij de voorbereidingen voor het creëren van het wettelijke, strategische en institutionele kader voor geïntegreerd water beheer (GIRE- Gestion Intégrée des Ressources en Eau) en de voorstudies voor het nationale GIRE-plan, dat de basis vormt voor een duurzaam waterbeheer. Binnen deze activiteit wordt nauw samengewerkt met het Technische Secretariaat voor de GIRE, het Global Water Partnership (GWP) en de Directie Milieu en Water van het ministerie. De post heeft aangegeven de inspanningen binnen de watersector te gaan intensiveren. Bolivia In het bilaterale programma vormen behoud van biodiversiteit en duurzaam waterbeheer belangrijke elementen in programma s gericht op verhoging van productiviteit en bestrijding van armoede.

4 Binnen het thema water/milieu is de trend van een voortgaande uitputting van natuurlijke hulpbronnen en degradatie van ecosystemen aanleiding geweest om de Boliviaanse overheid te ondersteunen bij de formulering van een nationaal geïntegreerd waterbeheerprogramma. Hierbij zal, als resultaat binnen het Jaarplan 2005, de introductie van een geïntegreerd waterbeheerprogramma in vier micro-stroomgebieden worden gerealiseerd. De meerjarenstrategie geeft aan dat uiteindelijk in 2008 naar een uitbreiding van nog eens 12 microstroomgebieden wordt toegewerkt. Een gerichte bijdrage aan het behalen van de milennium-doelstelling op het terrein van drinkwater en sanitatie in de vorm van een mogelijke silent partnerschap met de Europese Commissie ter ondersteuning van een sector wide approach is in voorbereiding. Burkina Faso Ambassade Ouagadougou heeft besloten om water op structurele basis toe te voegen aan de strategische aandachtspunten binnen het bilaterale OS-programma. Dit zal pas in 2006 operationele gevolgen hebben maar voorbereidingen daartoe zijn in 2004 reeds in gang gezet. Binnen de decentralisatie-portefeuille is het al mogelijk geweest om uit additionele middelen aanvullende investeringen te doen in de watersector binnen de vier decentrale rurale ontwikkelingsprogramma s (PDRD). Er is een grote vraag naar verbeterde drinkwater- en sanitaire voorzieningen in rurale gebieden en de ervaringen opgedaan in 2004 waren zeer positief. Verbetering van watermanagement is een vereiste in Burkina Faso en van groot belang voor het behalen van de MDGs en daarom lag het voor de hand om water op te nemen als structureel strategisch thema in het OS-programma. Deze geplande Nederlandse betrokkenheid in de watersector zal worden ingevuld middels een silent partnership met mogelijk Denemarken. De huidige personeelsbezetting geeft geen mogelijkheden voor een meer directe betrokkenheid in deze sector. China (afbouw) In de context van de economische veranderingsprocessen zijn er voor het OS-programma aanknopingspunten om aandacht te besteden aan duurzame ontwikkeling, milieuproblematiek en toenemende waterschaarste. De activiteiten hebben tot doel een bijdrage te leveren aan MDG 7 en in het bijzonder de daaronder vallende doelstelling 9. Om dit te bereiken wordt er bijgedragen aan programma s gericht op capaciteitsversterking van de Ministeries van Constructie, Landbouw en Water. Voor wat die laatste betreft ligt de nadruk op het ontwikkelen van beleid en versterken van de uitvoeringscapaciteit voor integraal waterbeheer. Via het Nederlandse bilaterale programma is bijgedragen aan de verbetering van de kwaliteit van het oppervlakte water door introductie van nieuwe waterzuiveringstechnologie en verbeterd beheer m.b.t. vast afval en afvalwater. Met het oog op de geleidelijke en duurzame afbouw van het OS-milieuprogramma en het uitbouwen van economische betrekkingen en handelsbevordering is een Verkeer en Waterstaat attaché geplaatst op de ambassade in Peking. Intensivering van de samenwerking met het Nederlandse bedrijfsleven op het gebied van waterbeheer wordt nagestreefd.

5 Colombia Colombia is rijk aan natuurlijke hulpbronnen maar i.v.m. extreme geografische omstandigheden en aanhoudende onrust er is tot op heden politiek weinig aandacht gegeven aan het formuleren van een consistent beleid op dat gebied. De laatste jaren is er sprake van een lichte kentering en is er binnen Colombia groeiende aandacht voor duurzaam beheer en met name de aandacht voor het participatieve aspect in het beheer van natuurlijke hulpbronnen. Het institutionele raamwerk voor het uitvoeren van een duurzaam beleid is toereikend: er is sprake van goede wetgeving en er zijn actieve stakeholders die zowel de nationale overheid, private sector als maatschappelijk middenveld vertegenwoordigen. Er zijn echter aanvullende inspanningen nodig om een grotere rol toe te kennen aan de lokale overheden en dorpsgemeenschappen. In dit kader wordt binnen het bilaterale programma ondersteuning gegeven aan capaciteitsversterking van middelgrote gemeenten voor het opstellen en uitvoeren van afvalverwerkings-plannen. Duurzame afvalverwerking is van grote invloed op de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater. Er zijn binnen het bilaterale programma nog geen concrete vorderingen gemaakt m.b.t. een landenoverstijgend initiatief voor de Amazone. Hierover heeft in 2004 wel overleg plaatsgevonden met Nederlandse ambassades in de regio en met andere donoren. Egypte (partnerland met water als sector) Het Nederlandse bilaterale OS programma heeft al 25 jaar ervaring in de water sector met als belangrijkste counterpart Ministry of Water Resources and Irrigation (MWRI). Deze samenwerking is niet alleen gericht op het versterken van het sectorprogramma maar leent zich uitstekend voor het integreren van de transversale thema s goed bestuur, gendergelijkheid en samenwerking met de privé sector. Door deze keuze van één sector en meerdere dwarsdoorsnijdende thema s kan het bilaterale OS-programma bijdragen aan MDG 1 armoedebestrijding, MDG 3 gender gelijkheid en MDG 7 milieu en waterdoelstellingen. Binnen de watersector zijn decentralisatie en verhogen van de transparantie steeds belangrijker geworden. Voor het gehele waterprogramma geldt dat gekozen is voor minder projecten en meer aandacht voor ondersteuning op het terrein van institutionele en budgettaire vernieuwingen, waaronder gender responsive budgetting, die nodig zijn om het nieuwe beleid te operationaliseren. Een concreet resultaat waar naar toe gewerkt wordt, is de volledige acceptatie en institutionele inbedding van de water boards/water users organisations in het Fayoum gebied en het gebied dat bereikt wordt binnen een door de Wereldbank gefinancierde irrigatieprogramma. De rol en zeggenschap van boeren (mannen en vrouwen) m.b.t. besluitvorming wordt hiermee aanzienlijk verbeterd. In 2004 zijn vele resultaten geboekt in de watersector waaraan Nederland heeft bijgedragen. Enkele daarvan zijn: de formulering van het National Water Resources Plan steun aan verbetering kostendekking drinkwatervoorziening extra aandacht voor institutionele hervorming decentralisatie donor coördinatie.

6 Deze inspanningen hebben bijgedragen aan groeiende aandacht voor decentralisatie in de sector, versterking van de rol van vrouwen waardoor hun toegang tot irrigatie verbetert, meer capaciteit binnen de centrale organisaties in de water sector en verbeterde donor coördinatie met als direct resultaat beter gebruik van water, verbeterde dienstverlening en armoedebestrijding. Verbetering van de waterkwaliteit en verhoging van de efficiency in het gebruik van bestaande bronnen zijn onderdeel van de inzet van nieuwe programma s die met het MWRI zullen worden uitgevoerd. Nederland draagt tevens actief bij aan het opzetten van een inter-ministerieel coördinatie mechanisme, Inter-Ministerial High Committee for Integrated Water Resources, dat operationeel moet zijn in Ook zet Nederland zich in voor donor coördinatie in de watersector en op het terrein van de transversale thema s. Een ander belangrijk aspect van het bilaterale programma is de ondersteuning van de rol van Egypte in het Nile Basin Initiative (NBI), een programma dat gesteund wordt door Nederland. Binnen dit raamwerk bespreken waterministers uit de regio alle issues die betrekking hebben op grensoverschrijdend waterbeheer. De cruciale betekenis van de kwantiteit en kwaliteit van het Nijl water voor de Egyptische economie maakt deze samenwerking voor Egypte tot een noodzaak. Het bilaterale programma en het NBI zijn nauw onderling verbonden. Het NBI is tevens een goede ingang voor samenwerking op het gebied van stabiliteit in de regio. In ditzelfde kader worden voorbereidingen getroffen voor een tri-partite coöperatie tussen Soedan, Egypte en Nederland voor post-conflict wederopbouw in zuid-soedan op het terrein van geïntegreerd waterbeheer. Het uitwerking van het bilaterale OS-programma binnen de sector water is een voorbeeld van de cross-sectorale benadering die IWRM voorstaat. Ghana Gezondheid en Milieu & Water zijn de twee sectoren binnen het bilaterale OS-programma. Daarnaast is er veel belangstelling voor andere instrumenten die het OS-programma in deze sectoren ondersteunen zoals het ORET programma. Voor het bilaterale OS-programma wordt bij voorkeur gewerkt via de sectorale benadering waarbij Nederland een sterke voorstander is va n het Multi Donor Budget Support mechanisme en de toepassing hiervan ook actief nastreeft. De samenwerking met het Ministerie van Milieu richt zich op het verbeteren van beheer van de natuurlijke hulpbronnen, geïntegreerd waterbeheer en geïntegreerde ontwikkeling van urbane watervoorziening en sanitatie faciliteiten. Concreet betekent dit laatste een rehabilitatie en uitbreiding van watervoorziening in twee urbane gebieden in de centrale regio in 2005 en 2006 waarmee in totaal mensen worden bereikt. De algemene indruk bestaat dat er in Ghana een sterke en ongecontroleerde uitputting gaande is van de natuurlijke hulpbronnen die de uitvoering van een duurzaam pro-poor beleid ernstig belemmert. Nationale economische groeicijfers moeten de ecologische kosten meerekenen om een duurzame groei te kunnen realiseren. Binnen de nationale armoedestrategie Ghana Poverty Reduction Strategy is prioriteit toegekend aan de water sector, bosbouw en de agrarische sector. Nederland sluit hierbij aan en wil middels budgetsteun een gerichte bijdrage geven aan het realiseren van MDG 7. Daarnaast is er binnen de meerjaren strategie ruimte voor ondersteuning aan projecten en programma s die gericht zijn op het verbeteren van de toegang tot veilig drinkwater. Dit staat eveneens in het kader van een bijdrage aan MDG 7.

7 Guatemala In 2004 is een aanvang gemaakt met de opbouw van een waterprogramma binnen de sector milieu. De dwarsdoorsnijdende thema s goed bestuur en mensenrechten worden breed in het bilaterale waterprogramma ingepast. Binnen het OS-programma wordt gewerkt met een projecten/programmabenadering omdat de situatie in Guatemala nog geen mogelijkheden biedt voor het toepassen van de sectorale benadering. Het waterprogramma heeft daarom als eerste component institutionele ontwikkeling. Als tweede component bevat het uitvoerende projecten op gebied van geïntegreerd waterbeheer. Binnen de institutionele component zet Nederland zich actief in voor lobby van het aanvaarden van de belangrijke waterwet door het Congres. Hiertoe heeft de Ambassade een Nationaal Watercongres met alle relevante spelers gefinancierd. De wet omvat tevens de oprichting van een Nationaal Waterinstituut en van lokale Waterschappen. In 2004 werd organisatieversterking aan de tijdelijke Presidentiële Commissie voor Water gefinancierd. Daarnaast gaat Nederland in 2005 beginnen met de financiering van het Nationaal Plan voor Geïntegreerd Waterbeheer. In de uitvoerende component is op het decentraal niveau in 2004 met succes gewerkt aan planning van stroomgebieden, herbebossing, initiatieven voor betaling van water voor bronbescherming, inventarisaties van waterbronnen en verbetering van de samenwerking tussen diverse actoren waaronder vertegenwoordigers van ministeries, gemeentes en boeren organisaties. Op nationaal niveau is de samenwerking moeizamer maar dit moet verbeteren onder invloed van het nieuwe overheidsprogramma op het gebied van milieu-mainstreaming en de activiteiten ter institutionele versterking. India (afbouw) In het OS programma in India, dat per eind 2005 afloopt, vormde water (m.n. drinkwater en (irrigatie-)water voor gebruik in de landbouw) altijd een belangrijk aandachtsgebied. Aandacht gaat uit naar drie niveaus: 1.) nationaal in de technische assistentie voor een national Hydrological Information System, 2.) op deelstaatniveau werd in Andhra Pradesh met succes een begin gemaakt met een beleidsvernieuwing gericht op geïntegreerd water beleid, neergelegd in een Watervisie voor de deelstaat en de oprichting van een high-level interdepartementale Taakgroep Geïntegreerd Waterbeheer, terwijl in de landbouw in de drie zuidelijke deelstaten geïntegreerd water management op dorps-, micro-watershed- en districtsniveau van de grond kwam en 3.) in 5 districten over 3 deelstaten voorbeelden van decentralisatie in drinkwater en sanitatie waarin waterbeheer voor het eerst een geïntegreerd onderdeel van een drinkwaterprogramma s uitmaakt. Het Hydrology project werd in 2003 beëindigd. Onder een nieuwe lening van de Wereldbank wordt dit voortgezet en uitgebreid, zonder verdere betrokkenheid van Nederland. Zuinig gebruik van water in de landbouw en beheer van natuurlijke hulpbronnen als water en biomassa vormen de kern van de agenda van drie Land en Water projecten welke in 2004 aan FAO werden overgedragen. Deze lopen onder verantwoording van FAO nog enkele jaren door. Projecten in drinkwater en sanitatie zullen per midden en eind 2005 afgesloten worden. Van het project dat de pionier was voor een gedecentraliseerde aanpak van drinkwater en sanitatie in 85 dorpen in Ghogha district van Gujarat werd in 2004 een eindevaluatie verricht, hetgeen veel lessons learned in de Indiase context opleverde. De aan FAO overgedragen Land en Water projecten

8 voerden eind 2004 een Outcome Mapping zelf -evaluatie uit. Ook deze evaluatiemethodiek leverde belangrijke nieuwe inzichten op voor verbeterd waterbeheer. Met het vertrek van Nederlandse OS uit India zullen een drietal omvangrijke drinkwater programma s in drie deelstaten van India worden stopgezet. Een kleiner aantal dan de aanvankelijk voorziene doelgroep van inwoners zullen daarmee toegang krijgen tot veilig drinkwater en sanitatie. Naast de OS-watersector heeft de OS-milieusector in India een component waarbij aandacht wordt besteed aan het verbeteren van de water en sanitatie voorzieningen in steden. De steun aan het Ganga Action Plan bestaat uit het verbeteren van de water en sanitatie voorzieningen in de steden Kanpur en Mirzapur (Uttar Pradesh). In Hyderabad (Andhra Pradesh) concentreert de steun zich op het integreren en zuiveren van stedelijk oppervlaktewater (87 kleine en middelgrote meren) in de waterhuishouding van de stad. Deze activiteiten leveren een bijdrage kwaliteit van grond- en oppervlakte water (beide bronnen voor drinkwater) en aan een betere leefomgeving voor met name lage inkomensgroepen in deze steden. Indonesië (partnerland met water als sector) Onderwijs en water zijn de twee sectoren binnen het bilaterale OS-programma: onderwijs en water. Goed Bestuur en Community Development zijn de dwarsdoorsnijdende thema s. Ontwikkelingen in Indonesië hebben geleid tot twee strategische prioriteiten die bepalend zullen zijn voor de activiteiten binnen de gekozen sectoren. Deze prioriteiten zijn: veiligheid & stabiliteit en investeringsklimaat. Alle huidige programma s worden op deze prioriteiten getoetst. De wederopbouw na de Tsunami-natuurramp betekent een grote extra inspanning voor de ambassade. De wederopbouw wordt gerealiseerd via een bijdrage aan de VN en via een te vormen multidonorfonds, waarbij de Nederlandse bijdrage geoormerkt zal worden voor de sectoren water, sanitatie en onderwijs. Het waterbeheer in Indonesië staat onder grote druk en het intensieve gebruik geeft aanleiding tot conflicten tussen gebruikers. Bovendien is er sprake van een verslechtering van de kwaliteit van het oppervlakte en grondwater. Toenemende verstedelijking en snelle ontbossing leiden tot vermindering van de bergingscapaciteit en toenemende risico van overstromingen, dichtslibbing van rivieren en irrigatiesystemen. Indonesië scoort maar matig op de MDG targets voor drinkwater en ronduit slecht voor sanitatie. Sanitatie krijgt pas sinds de WSSD en WWF3 hogere politieke prioriteit maar een beleidskader ontbreekt nog volledig. Inspanningen op dit terrein zijn urgent evenals het verduidelijken van de rol van de particuliere sector hierbinnen. Het Nederlandse OS-programma levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling en implementatie van de hervormingsagenda op het gebied van geïntegreerd waterbeheer. Een belangrijk aspect hierbij is de bevordering van decentralisatie van bevoegdheden over het beheer van water die moeten bijdragen aan een duurzamer beheer. In 2004 is een nieuwe kaderwet op het waterbeheer aangenomen die de verhoogde deelname van watergebruikers bij het waterbeheer beter moet garanderen. De verder uitwerking in uitvoeringsregelingen zal de komende jaren gestalte krijgen en de decentralisatie in de praktijk een stap dichter bij brengen. Sinds 2004 is Nederland naast irrigatie actief in de sub-sector drinkwater en sanitatie. Hierbinnen wordt de komende jaren geprobeerd om in samenwerking met de Wereldbank te komen tot een Sector Wide Approach ( SWAp) voor sanitatie. Voor drinkwater is het uitgangspunt dat

9 drinkwaterbedrijve n functioneren op basis van economische criteria. De Nederlandse bijdrage richt zich o.a. op: een goed functionerende National Water Council waardoor de totstandkoming van stroomgebiedorganisaties en geïrrigeerd areaal met onderhoud en beheer door watergebruikersgroepen toeneemt; aanname van een nationaal sanitatie actie plan met steun van alle relevante stakeholders en toename van het aantal Public Private Partnerships in de watersector. Jemen (partnerland met water als sector) Water is één van de drie sectoren binnen het bilaterale OS-programma in Jemen naast gezondheid en onderwijs waarbinnen de dwarsdoorsnijdende thema s institutionele ontwikkeling, goed bestuur, creëren van een gunstig klimaat voor investeringen door de private sector en de verbetering van de positie van de vrouw worden geoperationaliseerd. Steun aan de watersector is van cruciaal belang gezien de scherpe competitie tussen de agrarische sector en de snelgroeiende steden over de schaarse en slecht beheerde watervoorraden. Ook de kwaliteit van het water loopt gevaar door niet-duurzame praktijken op het terrein van afvalverwerking en gebruik van pesticide. De watersector in Jemen is aan het herstellen van een institutionele crises en met de creatie van het Ministry of Water and Environment (MWE) in 2003 zijn de voorwaarden geschapen voor het ontwikkelen van een consistente visie op de toekomstige ontwikkelingen in de sector. Het Nederlandse OS-programma wil dit proces ondersteunen en een bijdrage leveren aan de verwezenlijking van de MDGs en de WSSD-doelen voor milieu en water. De nadruk zal liggen op vergroting van de steun voor de invoering van geïntegreerd waterbeheer en rurale drinkwatervoorziening. Het nationale programma is m.n. gericht op de beheersing van de snelle uitputting van het grondwater. Daarnaast is het inhalen van de achterstand in het behalen van de MDG voor drinkwater in m.n. de rurale gebieden een prioriteit. Dit kan onder meer door hervormingen van de sub-sector en door intensivering van de investeringen. De Nederlandse inspanningen moeten resulteren in een set van best practices die een basis kunnen vormen voor vergaande harmonisatie in de toekomst. In 2004 is met steun van Nederland een Declaration of Support voor de watersector opgesteld. De counterparts voor het Nederlandse waterprogramma zijn Ministry of Water and Environment, de National Water Resources Authority en de Environmental Protection Agency. Deze organisaties zijn voldoende uitgerust voor het beheren van de samenwerkingsprogramma s en het uitvoeren en toezicht houden op de naleving van de regelgeving voor de sub-sectoren. De Nederlandse steun is van belang voor het versterken van de positie van het MWE binnen de regering zodat het opgestelde regulatory framework voor de sub-sectoren van kracht wordt. Binnen het programma gericht op duurzame water- en milieubeheer kunnen de verschillende activiteiten worden gegroepeerd onder de volgende noemers: Beleidsontwikkeling voor IWRM; Versterking van de capaciteit en bijdrage aan het toepassen van de principes van goed bestuur binnen de overheidsinstanties in de water- en milieusector;

10 Donor harmonisatie; Toewerken naar een sectoraal programma met MDG georiënteerde outputs. Voor drinkwater en sanitatie is de counterpart organisatie bij uitstek de General Authority for Rural water Supply Projects (GARWSP) die voldoende uitgerust is voor een adequaat beheer van programma s en budgetten. Nederland bekleedt een leidersrol voor de sub-sector drinkwater en sanitatie en is een belangrijke partner voor de GARWSP in het behalen van de MDGs voor drinkwater en sanitatie. Nederland besteedt ruime aandacht aan donor-donor en donorstakeholder coördinatie in de sub-sector en bemiddelt in de contacten tussen het lokale bedrijven werkzaam op het terrein van drinkwaterinfrastructuur en het Nederlandse bedrijfsleven actief in deze sector. Kaap Verdië De invalshoek voor het bilaterale OS-programma vormt de milieusector en daarbinnen wordt aandacht besteed aan water. De agrarische sector heeft te lijden onder een tekort aan water en verbeteringen op meerdere fronten zijn nodig om maximaal te kunnen profiteren van de schaarse watervoorraden. Een specifiek project ter introductie van druppelirrigatie wordt gefinancierd. Effecten die hierbij worden nagestreefd zijn niet beperkt tot de economische groei en ecologische duurzaamheid maar dragen bij aan de modernisering van de landbouwsector en aan armoedebestrijding in brede zin. Binnen het bilaterale OS-programma wordt samengewerkt met een breed scala aan partners variërend van de centrale en lokale overheid tot NGO s en particuliere sector. De WWF voert een programma uit ter bescherming van marine ecosystemen. De belangrijkste ingang voor het bilaterale milieu & water programma is het Ministerie van Milieu en daarbinnen de steun aan het National Environmental Plan. Als belangrijkste donor op dit terrein maakt Nederland bij voorkeur gebruik van het instrument Budget Support om donor harmonisatie na te streven. Mali Waterbeheer vormt een centraal en bindend thema binnen de meerjaren- en jaarplanning van de Nederlandse samenwerking. Met name het Niger rivier bekken vormt een centraal element met verbinding naar rivierbeheer, landbouwproductie, stedelijke ontwikkelingen en bescherming van bioversiteit. Financiering van het programma geschiedt niet uitsluitend uit gedelegeerde fondsen maar ook uit MILIEV, niet gedelegeerde middelen en programma's van Nederlandse vakministeries. De sector gezondheid zal worden verdiept met een component drinkwater en sanitatie. De bijdrage van de ambassade aan een aantal cruciale transversale en subsectorale programma s (rivier beheer, ontwikkeling grootschalige irrigatie) wordt geïntensiveerd en Nederland draagt op deze wijze bij aan het ondersteunen van de formulering van het nationale plan voor integraal waterbeheer. In het kader van een programma gericht op verbetering van watergebruik in de landbouw wordt oa geïnvesteerd in het verbeteren van drainage, het vergroten van de efficiëntie van watergebruik en het beheer van water op tertiair niveau door boerenorganisatie. Tevens wordt getest hoe grondwater in the Office du Niger kan worden gebruikt voor agro-forestry,

11 In 2004 zijn een groot aantal activiteiten binnen het thema duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen en water gestart. Nederland speelt een cruciale ondersteunende rol bij het wetlands beheer (en de nationale beleids- en capaciteitsontwikkeling daarvoor) in samenwerking met internationale NGOs en Nederlandse vakministeries (V&W, LNV). Binnen de ontwikkelingsprogramma's in de landbouw zijn elementen van water- en bodembeheer ingebouwd (IPM, bodemvruchtbaarheid). In het kader van het programma gericht op het bevorderen van goed bestuur zijn activiteiten ondernomen ter versterking van capaciteit van lokale bestuursorganen op het gebied van aanbesteding en uitvoering van investeringsprojecten, planning en beheer van lokale voorzieningen waaronder drinkwater & sanitatie. In totaal zullen in 2006 en mensen worden voorzien van toegang tot veilig drinkwater en van toegang tot sanitatie. Grootschalige infrastructuur zit goed verankerd in de Poverty Reduction Strategy (PRS), maar dit geldt in mindere mate voor kleinschalige investeringen in bijvoorbeeld kleine irrigatie- en waterbeheerprojecten. Bij de actualisering in 2005 zal de post dit element aandachtig volgen. Ook heeft de terugtrekking van de overheid op het gebied van infrastructuur tot de nodige debacles geleid zoals de door de Wereldbank ondersteunde privatisering van het elektriciteit- en waterbedrijf. Dit wordt momenteel weer teruggedraaid. Mongolië Het bilaterale ontwikkelingsprogramma richt zich o.a. op activiteiten die tot doel hebben een bijdrage te leveren aan MDG 7 en in het bijzonder de daaronder vallende doelstelling 9: het integreren van duurzame ontwikkeling in nationaal beleid. Het accent ligt op samenwerking met het ministerie van Landbouw en lokale overheden met als doel duurzaam graslandbeheer en het bijdragen aan capaciteitsversterking van het ministerie van Natuur en Milieu en van lokale overheden op het gebied van integratie van park- en bufferzonebeheer. Daarbinnen is er aandacht voor verbeterd waterbeheer. Ook wordt ondersteuning geboden bij de aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering door middel van adaptie en hiertoe wordt samengewerkt met het Netherlands Climate Change Studies Assistance Programme. Via het bilaterale programma zal een bijdrage worden geleverd aan MDG 7 en in het bijzonder aan de toename van het aantal mensen dat toegang heeft tot schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen. Deze doelstelling van het bilaterale samenwerkingsprogramma is nog niet verder uitgewerkt. Mozambique (partnerland met water als sector) Water is een van de drie sectoren binnen het bilaterale OS-programma en de activiteiten van de ambassade beperken zich niet alleen tot Mozambique maar hebben ook betrekking op regionaal waterbeheer die vanuit de Directie Milieu en Water aan de Ambassade zijn gedelegeerd. In 2004 is besloten om de betrokkenheid in de watersector te intensiveren. Verbeteringen op het terrein van grensoverschrijdend rivierbeheer zijn cruciaal gezien de ligging van het land aan de benedenloop van negen internationale rivier. Voor de uitvoering van het programma wordt gebruikt gemaakt van verschillende modaliteiten waarbinnen algemene budgetsteun een belangrijke plaats in neemt gevolgd door sectorale budgetsteun en daarnaast is er de mogelijkheid voor directe ondersteuning van (regerings-)instanties en het maatschappelijke middenveld. Nederland speelt een belangrijke rol in het ontwerp en uitvoering van het Incomati en Maputo River Basin project, een gezamenlijk initiatief van Mozambique, Zuid-Afrika en

12 Swaziland om te komen tot degelijke afspraken voor het beheer van de stroomgebieden van hgg. rivieren. De nadruk binnen dit project zal liggen op de bescherming en het duurzame beheer van de natuurlijke hulpbronnen in het stroomgebied van beide rivieren waarbij veel aandacht uitgaat naar waterkwaliteit en de uitwisseling van informatie tussen de drie landen. Ook binnen de sector gezondheid krijgt water & sanitatie aandacht door het introduceren van waterzuivering op huishoudniveau samen met Population Services International-Mozambique (PSI). Voor drinkwater & sanitatie blijft budgetsteun het belangrijkste kanaal maar ook andere modaliteiten worden bekeken om de beheerscapaciteit op alle niveaus te verhogen en de toegang tot drinkwater te vergroten. Binnen de watersector zal er meer aandacht komen voor het bijdragen aan gender-gelijkheid. In 2004 zijn voorbereidingen getroffen voor het uitvoeren van een programma in het kader van publiek-particuliere samenwerking met het doel om de drinkwatervoorziening in drie steden te verbeteren. Pakistan Door het groeiende inzicht binnen Pakistan dat duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen essentieel is voor de economische ontwikkeling is er een toenemende vraag naar Nederlandse expertise in de watersector. Mede naar aanleiding daarvan is in 2004 het milieuprogramma geïntensifieerd o.m. door activiteiten op het gebied van integraal waterbe heer. Het opstellen van het nationale plan voor geïntegreerd waterbeheer krijgt momenteel prioriteit en dit proces wordt door de Asian Development Bank (ADB) ondersteund m.b.v. Nederlandse financiering. Er wordt tevens een aanvang gemaakt met het opstellen van provinciale plannen. Ook hierbij is de ADB een actieve partner en het Nederlandse OS-programma sluit hierbij aan middels cofinanciering. Er zal regelmatig overleg plaatsvinden om te zorgen dat de plannen voldoen aan de volgende punten: nadrukkelijk aandacht voor milieu en biodiversiteit plannen worden opgesteld via participatieve processen en hebben een pro-poor focus elk plan heeft een actieplan met realistisch tijdspad voor het behalen van de resultaten en voor deze uitvoering worden federale of provinciale budgetten vrij gemaakt. Andere aandachtspunten binnen de watersector zijn: het vergroten van de toegang tot onafhankelijk bepaalde data over waterbeheer; maatregelen ondersteunen die de achteruitgang van grondwatervoorraden in Baluchistan een halt toeroepen; nauwe samenwerking met WB en ADB om te garanderen dat de door hen geplande grootschalige investeringen in waterinfrastructuur rekening houden met milieubelangen en bijdragen aan armoedevermindering; duurzame management van wetlands in 5 ecologische gebieden; terugdringen van de vervuiling bij industrieën met name in de leer- en textielsector. M.b.t. dit laatste punt is het van belang om te melden dat er een succesvolle PPP loopt voor de aanleg van een afvalwaterzuivering voor de leerindustrie. Van de totale kosten wordt 43% gefinancierd door de federale overheid, 28% provinciale overheid, 21% leerindustrie en 8% via het bilaterale waterprogramma.

13 Voor de toekomst zal gekeken worden naar de mogelijkheden voor het faciliteren van een Pakistan-Nederland Water Panel die beleidsadviezen zal formuleren voor het federale niveau. Senegal Binnen het bilaterale OS-programma ligt de focus op het bijdragen aan MDG 7 en wordt het duurzame gebruik van regionale ecosystemen zoals de marine ecoregio en de Senegal rivier actief ondersteund. De eerste wordt uitgevoerd door grote internationale milieu organisaties waaronder WWF, IUCN Wetlands International en FIBA en geïntegreerd waterbeheer rond de Senegal rivier met OMVS de Senegal River Basin Authority. Ongeveer 20% van het budget gaat naar de regionale milieu- en wateractiviteiten. Nieuw hierbinnen zijn de contacten met de parlementaire commissie Milieuzaken en de keuze om sanitatie toe te voegen als aandachtsgebied binnen het milieu- en waterprogramma. Het Nederlandse programma speelt in op het groeiende besef dat uitputting van natuurlijke hulpbronnen en de vervuiling van lucht en water in de stedelijke agglomeraties leiden tot afnemende kwaliteit van de leefomgeving en tot negatieve economische effecten. Deze bewustwording groeit zowel binnen de overheid als bij het maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven. Dit wordt gereflecteerd in het Poverty Reduction Strategy Paper (PRSP). Een drietal grote milieuorganisaties krijgt core-funding om adequaat op deze tendens te kunnen inspelen. De kernactiviteiten van het milieu- en waterprogramma richten zich in Senegal op politieke dialoog, institutionele versterking en verbeterd beheer op zowel het nationale als lokale niveau. Er worden twee regionale programma s ondersteund om de grensoverschrijdend effecten van niet duurzaam beheer van de natuurlijke hulpbronnen een halt toe te roepen. De keuze van de samenwerkings- en uitvoeringspartners is gericht op het verschuiven van de donor accountability naar civic accountability. Dit wordt ondersteund door veel aandacht voor capaciteitsopbouw binnen het programma als een operationalisering van het Nederlandse beleid samengevat in de opdracht investing in people. Sri Lanka Sri Lanka scoort goed op de MDGs voor toegang tot veilig drinkwater (70%) en sanitatie (86%) en loopt hiermee voorop in de regio. De conflictgebieden zijn echter niet meegenomen in de analyse en dit levert een vertekend beeld op. Het ligt in de verwachting dat ook de gevolgen van de Tsunami ramp invloed zullen hebben op deze cijfers. De ambassade ondersteunt het Ministerie van Milieu en de Central Environment Authority bij de verdere ontwikkeling en uitvoering van het algemene milieubeleid. Water is hiervan een expliciet en impliciet onderdeel. Zo steunt de Ambassade een project van IWMI mbt biodiversiteit en waterbeheer in irrigatie systemen, ook krijgt waterbeheer in stroomgebieden evenals wetland management aandacht. In het vredesopbouw programma steunt de Ambassade o.a. de Nederlandse NGO ZOA, die zich vnl. Richt op reconstructie van huizen, water- en sanitatie systemen van terugkerende vluchtelingen. Via NECORD is training aangeboden aan teruggekeerde boeren over duurzaam landgebruik en waterbeheer. De ambassade zal nauw betrokken zijn bij de inzet van de hulpmiddelen voor de reconstructie van infrastructuur en hierbij de aandacht vestigen op milieu en water. De tijd is nog niet rijp voor sectorale begrotingssteun voor milieu en water, en momenteel wordt nog een programma benadering gevolgd. Nederland leidt namens de donoren het proces van de institutionele

14 hervormingen en is binnen het Tsunami needs assessment programma benoemd tot coördinator voor milieu. Suriname Water is een thema binnen de samenwerking met Suriname en op termijn zullen vooral de ecologische en economische invalshoek bepalend zijn voor de bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Het voornemen is om de aandacht voor water en milieu in 2005 te intensiveren. In 2004 is eem committeringsbesluit getekend voor een Korte Termijn Investeringsprogramma drinkwater dat moet resulteren in een forse uitbreiding van de productiecapaciteit In 2005 zal een aanvang worden gemaakt met studies voor milieu- en water mainstreaming in de sectorplannen voor onderwijs en gezondheid. In de nabije toekomst zal aandacht uitgaan naar conservering en effectief beheer van de zoetwatervoorraden in de Guianas. Nederland zal betrokken zijn bij het vormgeven aan het (sub)sectorplan drinkwater dat gekoppeld wordt aan milieu en de uitvoering van drinkwaterprojecten (zoals o.a. hierboven reeds genoemd) waarvoor ambitieuze plannen bestaan. Tanzania De Nederlandse bilaterale betrokkenheid bij drinkwater & sanitatie projecten wordt afgebouwd en overgedragen aan m.n. de Wereldbank. De planning is om een volledige overdracht aan de nationale en lokale overheid in 2008 te hebben voltooid. Nederland neemt niet langer deel aan de beleidsdialoog voor deze sector en heeft die overgedragen aan andere partners die in deze sector actief zijn. Vietnam (partnerland met water als sector) Water is een van de drie sectoren naast gezondheid en bossen & biodiversiteit. Deze keuze sluit aan bij de snelle achteruitgang van de situatie m.b.t. de natuurlijke hulpbronnen als gevolg van verdere economische ontwikkeling, industrialisatie, toenemende bevolkingsdruk en armoede in kwetsbare gebieden. Nederland heeft een instrumentele rol gespeeld in het opnemen van acties m.b.t. water en bossen in Vietnam s armoedestrategie. Op nationaal niveau is er nog geen integrale aanpak voor deze problematiek met adequate wet- en regelgeving en middelen om naleving daarvan op te volgen. De overheid heeft in 2002 een ministeriële herstructurering doorgevoerd met ingrijpende consequenties voor de mandaten van het Ministerie van Landbouw (ML) en het Ministerie van Milieu (MM) op het gebied van waterbeheer, en voor de Water Resources Law (1998). Veel aandacht gaat binnen het Nederlandse programma uit naar het verbeteren van institutionele en juridische kaders om scheiding van gebruikersfuncties en beleidsfuncties door te voeren, terwijl parallel gewerkt wordt aan implementatie van praktische integrale, multi-sectorale benaderingen. De National Water Resources Council is operationeel en voor drie grote rivierbekkens zijn River Basin Organisations opgericht. Voorts wordt het sectorbeleid en de implementatiestrategie (National Water Resources Strategy op hoog niveau voor goedkeuring) gerationaliseerd, waardoor een betere balans kan worden aangebracht tussen soorten interventies. Donoren zijn betrokken bij de ontwikkeling van Vietnam s vijfjarenplan ( ) op het gebied van waterbeheer. Deze betrokkenheid moet enerzijds leiden tot betere balans tussen economische doelstellingen en armoedebestrijding, en anderzijds tot effectievere inzet van nationale en donor middelen. Centraal staan hierbij de elementen: institutionele hervorming, open planproces, integrale aanpak (horizontal en verticale

15 integratie), decentralisatie en hechte donorcoördinatie en -samenwerking. Naar verwachting zal als gevolg van de verslechterende waterkwaliteit de relatie met de sector gezondheid verstrekt worden; door toenemende waterschaarste zal de relatie met de bossensector (via wetlands) geïntensiveerd worden. In het kader van de door Vietnam gegenereerde duurzaamheidsdiscussie heeft klimaatsverandering een plaats gekregen op de nationale agenda. Nederland heeft actief steun gegeven aan de dialoog over klimaatsverandering en de invloed hiervan op het waterbeheer De door Nederland ondersteunde activiteiten m.b.t. de Rode Rivier leidden voor het eerst tot constructieve samenwerking tussen het Ministerie van Landbouw en het Ministerie van Milieu, niet enkel op beleidsniveau, doch tevens op operationeel vlak. Nederland ondersteunt toepassing van integraal waterbeheer via deelname aan een innovatief waterprogramma in het stroomgebied van de Rode Rivier. Nederland heeft samen met UNDP een Government-donors partnerschap voor rampenbestrijding opgezet, dat in toenemende mate steun krijgt van donoren. Nederland is binnen dat kader betrokken bij het ontwerp van een nationaal flood risk reduction programma van de Wereldbank. Een tweetal door Nederland gesteunde flood risk reduction proefprojecten zijn momenteel in uitvoering. Ook wordt praktische toepassing van integraal waterbeheer in de Centraal Vietnamese provincies voorbereid in nauwe samenwerking met ADB. Beide programma s dienen operationeel te zijn in In het stroomgebied van de Mekong Rivier neemt regional flood protection een belangrijke plaats binnen het programma in en hiervoor wordt door de Mekong River Commission (MRC) een jaarlijkse bijdrage van 2,0 miljoen gevraagd. Met de ADB zijn intensieve contacten m.b.t. uitvoering met het doel om te komen tot effectieve samenwerking tussen het bilaterale programma, en programma s gefinancierd uit middelen van de directie Milieu en Water. Tevens wordt samen met de Wereldbank gewerkt aan een herziening van de implementatiestrategie voor de MRC lidstaten, multi- en bilaterale donoren. Momenteel wordt hard gewerkt aan het ontwerp van een nieuw programma voor integraal kustbeheer samen met Zweden en in tandem met een ADB programma voor armoedebestrijding. Beide programma s komen in 2006 in uitvoering. Capaciteitsopbouw voor kustbeheer vindt plaats door ondersteuning van de Hanoi Water Resources Universiteit.