Gemeenten Grootegast, Marum en Zuidhorn Licht in de Openbare Ruimte

Transcriptie

1 Gemeenten Grootegast, Marum en Zuidhorn Licht in de Openbare Ruimte Donker waar mogelijk, licht waar nodig Opiniepeiling onder burgers & bedrijven ter voorbereiding op het nieuwe gezamenlijke beleidsplan 14 juni 2016 Opgesteld door Licht en Donker Advies in opdracht van gemeenten Grootegast, Marum en Zuidhorn Foto s door Janneke Boumans Fotografie i.s.m. Licht en Donker Advies

2 Inhoud 1. Samenvatting van de reacties Inleiding Respons en profielen van respondenten Redenen om bewuster te verlichten reacties van deelnemers Verlichting in en rond de eigen straat reacties van deelnemers Beleidskeuzes van de gemeente binnen bebouwde kom Beleidskeuzes van de gemeente buiten bebouwde kom Beleidskeuzes van de gemeente overige lichtbronnen Overige opmerkingen en reacties Conclusies en aanbeveling (omgaan met reacties) Bijlage A: toelichting individuele respondenten Bijlage B: gespreksavond maatschappelijke partners 7 april Bijlagenummers en Vraagnummers Bijlage A.1 - vraag 6: redenen om bewuster te verlichten Bijlage A.2 - vraag 7: verlichting in uw eigen woonstraat of directe werkomgeving Bijlage A.3 - vraag 8: wensen om verlichting in eigen straat te veranderen Bijlage A.4 - vraag 9: hinder in eigen woon/werkomgeving door andere lichtbronnen Bijlage A.5 vraag 10: verlichten van achterpaden Bijlage A.6 - vraag 11: dimmen in de nachtelijke uren Bijlage A.7 vraag 12: naast dimmen ook avond/nachtschakeling Bijlage A.8 - vraag 13: keuzes bij vervanging binnen de bebouwde kom Bijlage A.9 - vraag 14: aanlichting van monumenten en kunst door gemeente Bijlage A.10 - vraag 15: beleidskeuzes voor buiten de bebouwde kom Bijlage A.11 - vraag 16: verlichten van fietspaden buiten de bebouwde kom Bijlage A.12 - vraag 17: vormgeving verlichting op moment van vervanging Bijlage A.13 - vraag 18: vormgeving verlichting eigen straat Bijlage A.14 - vraag 19: overige lichtbronnen waarbij veel winst te behalen is Bijlage A.15 - vraag 20: informeren/enthousiasmeren andere lichtbroneigenaren Bijlage A.16 - vraag 21: mening over het Beeldend Beleidsplan Bijlage A.17 - vraag 22: suggesties, opmerkingen of tips voor uw gemeente 2

3 1. Samenvatting van de reacties Dit hoofdstuk biedt een samenvatting van alle reacties in deze opiniepeiling. De hoofdstukken hierna behandelen de beantwoording per vraag. Hoofdstuk 10 biedt conclusies en aanbevelingen. Bijlage A toont de volledige toelichtingen van alle respondenten. Bijlage B bevat het verslag van de gespreksavond met maatschappelijke partners. De gemeenten ontvingen ieder deelresultaten van hun eigen gemeente en de meeste opvallende verschillen staan genoemd in deze opiniepeiling. Over de deelnemers: 1. Er hebben 255 personen deelgenomen aan het onderzoek. Bijna 90% beantwoordde de vragen over de eigen woonomgeving. Bijna 80% beantwoordde vrijwel alle vragen % reageerde als inwoner, 12% namens een bedrijf of (maatschappelijke) instelling % van de respondenten woont binnen de bebouwde kom, 32% buiten de komgrenzen. 4. De helft van de respondenten (50%) is tussen de 40 en 60 jaar oud, 27% boven de 60 en 23% is onder de 40 jaar oud % woont in Zuidhorn (101 personen), 29% in Marum (74 personen) en 23% in Grootegast (58 personen). Daarnaast hebben er 12 inwoners uit Leek gereageerd (5%). Redenen om bewuster te verlichten: 6. Circa 80% van de respondenten vindt verkeers- en sociale veiligheid belangrijk als argument om bewuster te verlichten. 66% van de respondenten onderschrijft het belang van energie/milieu (be)sparen, 62% vindt het voorkómen van lichtverstoring voor mens, natuur en landschap van belang. Kostenbesparing vindt 54% van de respondenten belangrijk. Over de verlichting in de eigen woonstraat (of werkomgeving): 7. De tevredenheid over de huidige verlichting is wisselend met 53 tot 70% tevredenheid en 10 tot 36% ontevredenheid. Het best scoort het zicht op de weg met 70% tevredenheid. Het slechtst scoren, met 53% tevredenheid, de gelijkmatige spreiding van het licht (dit kan door de avondnachtschakeling komen) en de felheid van het licht (vooral te fel licht) % geeft aan dat geen verandering nodig is in de eigen woonstraat. Van de andere respondenten wil 32% graag minder licht en 30% graag meer licht (sommigen alleen in de avond en ochtend, anderen de gehele nacht, zie hfd 5 voor details). Respondenten van buiten de kom zijn meer tevreden over de huidige situatie, 46% wenst geen verandering (tegen 33% vanuit binnen de komgrenzen). Op het moment van aanpassing van de verlichting kunnen meningen van respondenten uit die omgeving worden betrokken. 9. Driekwart van de respondenten heeft geen probleem met de gekozen vormgeving van armatuur en lantaarnpaal. Dit bestaat uit 23% die de vormgeving mooi en passend bij de straat vindt. 14% vindt ze niet mooi maar wel passend bij de straat. 37% vindt het onbelangrijk hoe armaturen en lantaarnpalen er overdag uitzien. De resterende kwart van de respondenten is niet tevreden en koos voor niet mooi en niet passend bij de (woon)straat. De gemeente kan voor toekomstige acties besluiten, waar praktisch mogelijk, de inwoners te betrekken bij de keuze uit een (beperkt aantal) verschillende armaturen en lantaarnpalen % van de respondenten ervaart geen hinder van lichtbronnen in de eigen (woon)straat. De rest vindt vooral openbare verlichting hinderlijk (15%). 11. Respondenten met een achterpad hebben verschillende meningen: geen licht nodig (21 personen), wel nodig maar alleen avond/ochtend: (17) en wel de hele nacht nodig (12). Gezien het lage aantal respondenten met achterpad, is een enquête geen geschikt instrument voor dit onderwerp. Gesprekken met direct betrokkenen worden aangeraden bij 3

4 achterpaden waar winst te behalen valt (bijvoorbeeld omdat er een verandering plaats gaat vinden of omdat er nu opvallend veel of hinderlijk licht is). Over de verlichting in de bebouwde kom: % van de totale groep respondenten is vóór dimmen op doorgaande wegen, woonwijken, centrum en bedrijventerreinen tussen en 6.00 uur. Maar, er zijn grote verschillen tussen respondenten van de verschillende gemeenten (zie hoofdstuk 6 voor meer informatie). Met name in Zuidhorn is men zeer positief. In Marum en Grootegast zijn er, vergeleken met Zuidhorn, minder voorstanders en meer tegenstanders qua dimmen in bepaalde gebiedstypen (vooral het centrum van Marum en bedrijventerreinen in Grootegast). Een mogelijke verklaring voor Marum is dat een deel van de lampen anders van kleur is en relatief weinig licht geeft, waardoor verder dimmen/om en om uitschakelen in centrum door een vrij grote groep als ongewenst is beoordeeld. 13. Over de totale groep van de 3 kernen is 56-69% is het ermee eens dat daarnaast het huidige systeem van avond/nachtschakeling wordt gebruikt. De rest van de mensen is het ermee oneens. Er is veel variatie per gebiedstype, per gemeente en of mensen van binnen of buiten de kom komen. Zo is er geen meerderheid voor avond-nachtschakeling in de centrumgebieden van Grootegast en Marum. Zie hfd 6 en voorgaande punt % van de respondenten is het ermee eens dat lantaarnpalen de weg en stoep moeten verlichten maar niet de voorgevel en tuin. De keuze van de gemeente om armaturen te kiezen die gerichter verlichten van boven naar beneden, wordt dus ondersteund % is het ermee eens dat alleen doorgaande veelgebruikte paden binnen de kom worden verlicht, 26% is het hier niet mee eens % van de mensen vindt dat aanlichting van gebouwen en monumenten gedurende de nachtelijke uren of zelfs helemaal uit kan. Een gemeentelijke actie op dit punt (naar eigen aanlichting en bewustmaking richting andere partijen die aanlichten) zal dus worden ondersteund. 17. Wat betreft de vormgeving van nieuwe masten en armaturen (bij vervanging) is een grote meerderheid het eens met hetgeen voorgesteld wordt voor doorgaande wegen en voor woonstraten (67 tot 83% op deelgebieden). Als het gaat om de vormgeving van armaturen en masten in het centrum is het draagvlak minder groot en wordt aanbevolen bij een wijziging goed te overleggen met betrokkenen, met name in Marum (circa 50%). 18. Er is grote steun voor dat de gemeenten aan de rand van de dorpskernen kiezen voor een armatuur dat weinig lichtvervuiling geeft richting het landschap. Over de verlichting buiten de bebouwde kom: % van de respondenten is het ermee eens dat alleen verlicht wordt waar dit nodig is voor de verkeersveiligheid, zoals op bepaalde kruisingen, scherpe bochten, enzovoort. Bij de opmerkingen wordt vaak genoemd dat het buitengebied donker mag blijven. Van belang is wel goede reflectie en markering % is het er dan ook mee eens dat het wegverloop waar nodig wordt aangegeven met reflecterende borden, belijning en anderen markering. 21. Over het wel of niet verlichten van fietspaden zijn de meningen sterk verdeeld. 55% is het er niet mee eens dat buiten de bebouwde kom fietspaden niet verlicht worden; 41% is het er wel mee eens als fietspaden buiten de kom niet verlicht worden. 67% is het ermee eens dat doorgaande, veel gebruikte fietspaden alleen verlicht worden ter oriëntatie, 30% is het hiermee oneens (en wil meer of minder licht). 54% is het ermee eens dat, als nu de hoofdrijbaan verlicht wordt, er bij vervanging alleen oriënterende fietspadverlichting en geen 4

5 hoofdrijbaanverlichting komt, 39% is het hiermee oneens. In Zuidhorn is men positiever over het niet of slechts ter oriëntatie verlichten van fietspaden dan in Grootegast en Marum. Over overige lichtbronnen naast openbare verlichting: 22. Het overgrote deel van de deelnemers (89%) steunt de gemeente in haar keuze om lichtbroneigenaren te informeren en enthousiast te maken over bewust verlichten. Ruim een derde van de mensen vindt dat de gemeente best streng mag optreden bij storend licht, meer de rest kiest voor bewustmaking en gesprekken over vrijwillige maatregelen. 23. Op de vraag waar winst te behalen is qua energie en hinder bij lichtbronnen anders dan openbare verlichting, noemt tweederde van de respondenten reclameverlichting. Aanlichting van gebouwen en monumenten staat op de tweede plaats (57%), sportverlichting en buitenverlichting bedrijven worden door ongeveer de helft van de respondenten genoemd. Verlichting buiten de kom wordt door zo n 35% van de respondenten genoemd (open stallen en paardenbakken). Bijna 10% van de respondenten vindt niet dat er (bij deze lichtbronnen) winst te behalen is op het gebied van energie en lichthinder. Reactie op de beeldende vormgeving van beleidsplan en overige opmerkingen en reacties: personen reageren op de beeldende vormgeving en inhoud, het overgrote deel is positief deelnemers hebben een laatste opmerking geplaatst of tip gegeven. Deze zijn zeer divers. Een aantal personen geeft specifieke locaties waar het licht verbeterd kan worden (meestal een verzoek om meer licht of een melding van hinderlijk licht), anderen plaatsen algemene opmerkingen (wens voor veiligheid, donkerte, geen woorden maar doen). De conclusies die de gemeenten trekken uit deze gegevens, kunt u vinden in hoofdstuk 10. In de tussenliggende hoofdstukken staan de resultaten per vraag weergegeven. In de bijlage staan de aanvullende opmerkingen van alle respondenten opgenomen per vraag. 5

6 2. Inleiding Beeldend beleidsplan voor openbare verlichting en overige lichtbronnen De gemeenten Grootegast, Marum en Zuidhorn voeren verlichtingsbeleid waarbij, naast veiligheid en beleving, ook aandacht is voor energie besparen, lichtvervuiling beperken en donkerte beschermen. Het uitgangspunt is daarom: Donker waar mogelijk, licht waar nodig. Dit motto staat centraal in het nieuwe Beeldplan Licht in de openbare ruimte van de drie gemeenten. Het beeldend beleidsplan richt zich op openbare verlichting én op de overige lichtbronnen in de openbare ruimte. Het maakt de ambities van de gemeenten inzichtelijk voor raadsleden, bestuurders, ambtenaren en voor burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen. Maatschappelijk draagvlak onder burgers, bedrijven en instellingen De gemeenten vinden het belangrijk om dit nieuwe beleid voor te bereiden in afstemming met de gebruikers van de openbare ruimte. Gekozen is voor: 1. Beleidsplan in beeldende vorm met veel foto s en begrijpelijk taalgebruik 2. Gespreksavond met maatschappelijke partners van de gemeenten (zie bijlage B) 3. Opiniepeiling bij burgers, bedrijven en instellingen (deze rapportage) Opiniepeiling via een enquête Gekozen is voor een online enquête als middel om van zoveel mogelijk mensen reactie te ontvangen. Uitnodigingen om deze in te vullen zijn verstuurd via persberichten, via gerichte s naar maatschappelijke stakeholders in de gemeenten en een knop op het beeldende beleidsplan. Een papieren versie was beschikbaar op de gemeentehuizen. Deze rapportage beschrijft de reacties op de enquête. De onderdelen van de rapportage zijn zichtbaar in de inhoudsopgave. Bijlage A geeft individuele reacties per vraag weer onderverdeeld per gemeenten. De gemeenten beschikken ook over een bestand met volledige reacties per individu. Deze zijn allemaal anoniem tenzij de deelnemer er zelf voor heeft gekozen om straatnaam, telefoonnummer en/of adres te verstrekken. 6

7 3. Respons en profielen van respondenten Dit hoofdstuk geeft informatie over de mensen die de enquête hebben ingevuld. Percentages zijn vanwege de leesbaarheid afgerond naar boven. Voor dit hoofdstuk en de volgende hoofdstukken geldt dat het gemiddelde over de 3 gemeenten is weergegeven. Alleen bij sterke afwijkingen zijn cijfers per gemeente weergegeven in een extra tabel. Waar relevant, wordt in de tekst onderscheid gemaakt tussen de meningen van respondenten binnen versus buiten de bebouwde kom. Tabel 1: Aantallen deelnemers TOTAAL aantal deelnemers aan de opiniepeiling % Aantal respondenten dat vrijwel alle inhoudelijke vragen beantwoordde % Aantal respondenten op de vragen over de eigen woonstraat % Aantal respondenten - als inwoner van de gemeente % Aantal respondenten - namens een organisatie of bedrijf 32 12% Tabel 2: Gemeente waar de deelnemers wonen of werken Grootegast 23% 58 Marum 29% 73 Zuidhorn 40% 100 Leek 5% 12 Ik woon/werk elders: 4% 10 NB. 68% van de respondenten woont binnen de bebouwde kom, 32% woont erbuiten. Een interessante nadere analyse is of er een verschil is in beantwoording. Tabel 3: Leeftijd van de deelnemers Jonger dan 20 2% % % jaar en ouder 27% 69 Vrijwel alle respondenten lieten hun straatnaam achter waardoor diepgaandere analyses van de resultaten mogelijk zijn. Interessant kan zijn: Of er een verschil is in reacties tussen oudere en jongere respondenten. Of er een verschil is in reacties tussen de diverse dorpskernen of zelfs in wijken/buurten. Op locaties waar wijzigingen op stapel staan: bekijken wat omwonende respondenten vinden van de huidige verlichting en welke wijzigingen zij wensen. Reactie naar individuele deelnemers 78 deelnemers hebben hun ( )adres en/of telefoonnummer genoemd waardoor nader contact mogelijk is. Daarvan hebben 55 deelnemers hun adres achtergelaten, de gemeente kan ervoor kiezen deze rapportage digitaal naar hen te verzenden. Reacties die de vorm van een verzoek of klacht hebben, kunnen desgewenst individueel behandeld worden. 7

8 4. Redenen om bewuster te verlichten reacties van deelnemers Resultaten: 82% van de respondenten vindt verkeersveiligheid belangrijk als reden om bewuster te verlichten. 14% is hier neutraal over. Sociale veiligheid wordt iets minder belangrijk gevonden (77% belangrijk, 19% neutraal). 66% van de respondenten onderschrijft het belang van energie/milieu (be)sparen als gemeentelijk argument om bewuster te verlichten, 27% is hier neutraal over. 62% van de respondenten vindt het voorkomen van lichtverstoring voor mens, natuur en landschap van belang en 29% is hier neutraal over. Kostenbesparing wordt iets minder belangrijk gevonden (54% belangrijk, 37% neutraal). De overige personen vinden deze argumenten niet van belang. Er zijn 35 toelichtende reacties gegeven, integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 1. De meeste steunen dat verlichting bewust moet zijn en het op sommige plekken teveel is. Benoemd wordt dat het soms om daadwerkelijke en soms om het gevoel van veiligheid gaat. Andere reacties wijzen op veiligheid, dat op sommige plekken te weinig licht is en dat er met LED en andere technieken ook veel oplossingen mogelijk zijn. 8

9 5. Verlichting in en rond de eigen straat reacties van deelnemers Resultaten: De tevredenheid scoort het hoogst op zicht op de weg met 70% van de respondenten (74% van respondenten binnen de kom versus 65% van de respondenten buiten de kom). Ontevreden is 24% van alle respondenten. Qua zicht op de stoep is 63% tevreden: 71% binnen de kom versus 47% buiten de kom, wat begrijpelijk is omdat daar vaak geen stoep en/of geen verlichting is. Buiten de kom geeft 43% van de respondenten aan weet niet/geen antwoord. Ontevreden is 22% van de respondenten. Er is verschil tussen de gemeenten: in Zuidhorn is 72% tevreden, in Grootegast 65%, in Marum 55%. Qua kleur van het licht is de tevredenheid 66% (70% van respondenten binnen de kom, 50% van de mensen buiten de kom). Ontevreden is 21% van de mensen binnen de kom, 14% erbuiten, waarbij 27% van de respondenten buiten de kom weet niet/geen antwoord intypt. Ook hier is er een verschil binnen de gemeenten: in Zuidhorn is 15% ontevreden, in Grootegast 16% en in Marum 25%. Qua felheid van het licht is 53% tevreden en 36% ontevreden (uit de toelichtingen blijkt dat men vaak het licht te fel vindt, maar op enkele locaties vindt men het niet fel genoeg). De gelijkmatigheid scoort 53% tevreden en 33% ontevreden respondenten. Hier kan sprake zijn van een koppeling met het zicht op de stoep. Respondenten binnen de kom zijn iets meer tevreden (56%) dan die erbuiten (47%) wat volgens verwachting is Er zijn 82 toelichtende reacties gegeven zoals integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 2. De onderwerpen variëren sterk en zijn lokaal. Op diverse locaties geven respondenten aan dat er te veel, te felle, slecht geplaatste of slecht gerichte verlichting is in hun woonomgeving. Door anderen wordt er om meer licht gevraagd op specifieke locaties, onder andere vanwege de verkeersveiligheid. Diverse respondenten geven aan dat er in hun straat geen verlichting is en dat ze dit graag zo willen houden. De beantwoording op de volgende vraag biedt extra inzicht in de tevredenheid. 9

10 Resultaten: 38% vindt een verandering niet nodig in de eigen woonstraat. Dit splitst zich uit in 33% van de respondenten binnen de kom en 46% buiten de kom. 33% wil liever minder licht (24% in de nachtelijke uren van 23 tot 6 uur en 9% de gehele avond en nacht), dit bevestigt de bij de vorige vraag gemaakte opmerkingen dat verlichting te fel is (overbodig of hinderlijk richting huis). 30% wil liever meer licht (10% in de uren tot 23 uur en 20% wil meer licht gedurende de hele avond en nacht). Dit is 31% van de mensen binnen de kom en 25% van de mensen erbuiten. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de gemeente in ieder geval niet overal meer of fellere woonstraatverlichting hoeft te plaatsen. Het is maatwerk, op sommige plekken kan het ook minder, maar er zijn ook straten die wel als te donker worden beoordeeld. Er zijn 57 toelichtende reacties gegeven zoals integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 3. De onderwerpen variëren sterk en zijn lokaal. De meesten willen minder of zeker niet meer licht en willen op sommige plekken betere reflectie. Enkelen willen niet dat s nachts een deel van de lantaarnpalen wordt uitgezet omdat er dan donkere plekken ontstaan. Enkelen willen graag ander licht zoals een warmere kleur licht. 10

11 Resultaten: 65% van de respondenten ervaart geen hinder van lichtbronnen in de eigen (woon)straat. Binnen de bebouwde kom vindt men vooral openbare verlichting hinderlijk (19%, versus 6% binnen de kom)) richting de eigen woning of te fel in de straat. Buiten de bebouwde kom vindt men vooral bedrijventerreinen hinderlijk (17% versus 7% binnen de kom). Respondenten noemen ook verlichte reclames (9%), sportvelden (6%) en open stallen (6%) als storend in de eigen woonomgeving. Vijf personen hebben last van een verlichte paardenbak (ruim 2%). Er zijn 36 toelichtende opmerkingen gemaakt, integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 4, waarbij meerdere respondenten concrete locaties aanwijzen. Hierin worden onder andere een gaslocatie van de NAM genoemd en tunnelverlichting maar ook sportvelden, snelweg, tankstations en verlichting van de buren. 11

12 Resultaten: 72% heeft geen achterpad. Bij anderen is de mening sterk verdeeld. 5% vindt achterpadverlichting de gehele nacht nodig 8% vindt achterpadverlichting alleen in de avond en ochtend nodig 9% vindt achterpadverlichting niet nodig 5% heeft hierover geen mening Er zijn 12 toelichtende opmerkingen geplaatst, integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 5. Enkelen noemen de veiligheid als reden dat ze graag licht willen, anderen zouden graag verlichting op basis van aanwezigheidsdetectie zien, weer anderen geven aan dat ze zelf verlichting hebben geplaatst. Geconcludeerd kan worden dat er een mix aan meningen is. Bovendien zijn er maar respondenten per categorie. Aanbevolen wordt het gesprek aan te gaan met betrokkenen (dit is vaak naast bewoners ook de woningcorporatie). Dit is zinvol vóórdat er achterpadverlichting wordt aangelegd, op het moment dat er verlichting aan vervanging toe is, én bij achterpadverlichting die nu als hinderlijk staat aangegeven. 12

13 6. Beleidskeuzes van de gemeente binnen bebouwde kom Resultaten: 73% is vóór dimmen op doorgaande wegen, 24% is hier tegen. Er zijn duidelijke verschillen per gemeente (zie tabel hieronder), niet van binnen versus buiten de bebouwde kom. 78% is vóór dimmen in woonwijken, 18% is hier tegen. Er zijn geen significante verschillen tussen de gemeenten. Buiten de kom is 12% tegen terwijl binnen de kom 21% tegen dimmen in woonwijken is. 80% is voor dimmen, 15% vindt dat er niet gedimd moet worden op bedrijventerreinen, onder andere vanwege inbraak. Ook hier zijn verschillen tussen de gemeenten. 73% vindt dat licht in het centrum gedimd mag worden tegenover 21% die dit niet vindt. Er zijn duidelijke verschillen per gemeente (zie tabel hieronder). Voor het centrum van Marum kan een verklaring zijn dat een deel van de huidige lampen verschilt van de rest en relatief weinig licht geeft. Er zijn 26 toelichtende opmerkingen geplaatst, deze zijn integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 6. Sommige respondenten geven aan dat de verkeersveiligheid en sociale veiligheid niet in het geding mogen komen. Anderen vinden dimmen een goed idee ( het went! ) of zijn van mening dat het licht helemaal uitgeschakeld mag worden. ZUIDHORN GROOTEGAST MARUM VRAAG DIMMEN eens oneens eens Oneens eens oneens Doorgaande wegen Bedrijventerreinen Centrum Noot: Het lastige bij deze vraag is dat respondenten wellicht van de huidige situatie uitgaan, terwijl er vaak pas dimmen toegepast zal worden op nieuwe, vaak verbeterde verlichting. 13

14 Resultaten: 63% is vóór avond/nachtschakeling op doorgaande wegen, 35% is hier tegen. Er zijn duidelijke verschillen per gemeente (zie tabel hieronder) maar ook binnen versus buiten de kom (74% van respondenten buiten de kom is het eens). Van de mensen binnen de bebouwde kom is 57% is vóór avond/nachtschakeling in woonwijken, 40% is hier tegen. Er zijn geen significante verschillen tussen de gemeenten (wel zijn respondenten buiten de kom veel positiever over nachtschakeling in woonwijken). 70% is voor avond/nachtschakeling op bedrijventerreinen. 25% vindt dat er niet om-en-om geschakeld moet worden op bedrijventerreinen, onder andere vanwege inbraak. 55% vindt dat licht in het centrum om-en-om geschakeld mag worden tegenover 39% die dit niet vindt. Ook hier zijn er significante verschillen (zie tabel) die aangeven dat in Marum en Grootegast de steun voor deze schakeling in het centrum een stuk lager is dan in Zuidhorn. Voor het centrum van Marum kan een verklaring zijn dat een deel van de huidige lampen verschilt van de rest en relatief weinig licht geeft. Er zijn 31 toelichtende opmerkingen geplaatst, deze zijn integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 7. Veel mensen vinden de schakeling een goed idee maar niet op sociaal onveilige plekken en niet op kruispunten. ZUIDHORN GROOTEGAST MARUM VRAAG AVOND/NACHTSCHAKELING eens oneens eens oneens eens oneens Doorgaande wegen Centrum

15 Resultaten: 89% van de respondenten is het ermee eens dat lantaarnpalen de weg en stoep moeten verlichten maar niet de voorgevel en tuin. Dit betekent dat de gemeente ervoor kan kiezen vlakkere armaturen te gebruiken die alleen het wegdek verlichten en minder een heel gebied aanstralen. 70% is het ermee eens dat alleen doorgaande, veelgebruikte paden worden verlicht ( want sociale controle is nodig voor veiligheid ). 25% is het hier niet mee eens. Er is geen verschil in de beantwoording tussen respondenten buiten versus binnen de bebouwde kom. Er zijn 33 toelichtende opmerkingen gemaakt. Deze zijn integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 8. De meningen zijn verdeeld, maar de meeste mensen die een extra opmerkingen plaatsten, gaven aan dat alle fietspaden goed verlicht moeten worden, ook minder gebruikte fietspaden. De optie van aanwezigheidssensoren wordt genoemd. 15

16 Resultaat: 9% wil de verlichting laten branden gedurende de avond en nacht (huidige situatie) 91% van de mensen vindt dat aanlichting van gebouwen en monumenten gedurende de nachtelijke uren of zelfs helemaal uit kan. Dit is opgebouwd uit: 55%: aanlichting laten branden tot 23 uur, daarna uit 27%: aanlichting helemaal uitschakelen, alleen op bijzondere gelegenheden branden 9% wil de aanlichting helemaal laten verwijderen Er zijn 16 toelichtende reacties gegeven, weergeven in bijlage A onderdeel 9. Daarin wordt onder andere opgemerkt dat men wel licht wil bij sociale trefpunten of waar het voor inbraakgevoeligheid nodig is. De andere aanlichting mag van de meeste mensen in de nachtelijke uren uit. Een enkel gebouw wordt specifiek genoemd. 16

17 7. Beleidskeuzes van de gemeente buiten bebouwde kom Resultaten: Cruciaal bij deze vragen was de inleiding dat er in principe niet wordt verlicht buiten de kom, op uitzonderingen na. Hier lijken de meeste mensen het mee eens te zijn. Circa 86% van de mensen is het eens met het markeren van het wegverloop waar nodig, 9% is het oneens. 83% is het eens met het alléén verlichten voor de verkeersveiligheid, 15% is het niet eens. Van de inwoners binnen de kom is dit 81%, van de inwoners buiten de kom is dit 85%. Er zijn 31 toelichtende reacties gegeven, weergeven in bijlage A onderdeel 10. Enkele respondenten geeft aan overal licht te willen in het buitengebied, de meesten zijn het eens met de keuze voor zeer beperkte verlichting. Diverse keren wordt de opmerking gemaakt dat de reflectoren en belijning wel goed op orde dient te zijn en dat dit lang niet altijd het geval is. 17

18 Resultaten: 55% is het er niet mee eens dat fietspaden buiten de bebouwde kom in principe niet verlicht worden, 41% is het er wel mee eens dat deze fietspaden in principe niet verlicht worden. 67% is het ermee eens dat doorgaande, veelgebruikte fietspaden alleen oriëntatieverlichting hebben, 30% is het hier niet mee eens (onbekend is of deze respondenten juist geen verlichting willen of juist gelijkmatig verlichte fietspaden willen). 54% is het ermee eens dat daar waar nu de hoofdrijbaan verlicht is, er bij vervanging alleen oriënterende fietsverlichting wordt teruggeplaatst en de hoofdrijbaan donker blijft. 40% is het hier niet mee eens (wederom mix van reacties). Er zijn 26 toelichtende reacties gegeven, weergeven in bijlage A onderdeel 11. Meerdere mensen geven aan verlichting van fietspaden belangrijk te vinden voor (het gevoel van) veiligheid. Diversen respondenten noemen de mogelijkheid van verlichting die reageert via een sensor en gaat branden als er een fietser is. Omdat de verschillende tussen de gemeenten bij de eerste twee vragen opvallend groot zijn, zijn hieronder in een aparte tabel de resultaten per gemeente weergegeven. Conclusies zijn wel lastig te trekken vanwege het lage aantal respondenten per gemeente. ZUIDHORN GROOTEGAST MARUM VRAAG eens oneens eens oneens eens oneens Fietspad in principe niet verlicht Veelgebruikt dan oriëntatieverlichting

19 Resultaten: Voor wat betreft de doorgaande wegen en de woonstraten is een grote meerderheid het eens met de voorgestelde vormgeving. Voor ronde gebogen masten bij de entree is in Zuidhorn de meeste steun. De masten staan daar ook al mensen zijn er wellicht aan gewend. Als het gaat om de vormgeving van armaturen en lantaarnpalen in het centrum is het draagvlak minder groot, zeker bij Marum en zeker bij mensen buiten de kom. Er zijn 28 toelichtende reacties gegeven, weergeven in bijlage A onderdeel 12. Hieronder staan de resultaten per gemeente en de volledige beschrijvingen van de voorgestelde vormgeving per gebied. Zuidhorn Grootegast Marum VRAAG eens oneens eens oneens eens oneens doorgaande wegen: functioneel/standaard lantaarnpaal met eenvoudig armatuur (minimale lichtvervuiling) doorgaande wegen die entree voor dorp vormen: ronde gebogen lantaarnpalen met armatuur dat minimale lichtvervuiling geeft centrum grotere dorpskernen: decoratief modern rondstralend armatuur met bijpassende lantaarnpaal centrum kleinere dorpen: decoratief nostalgisch ('antiek') rondstralend armatuur met bij behorende paal woonstraten binnen de wijk: sfeervol rondstralend armatuur zonder hinder op de gevel woonstraten rand dorpskern: armatuur dat weinig lichtvervuiling geeft richting het donkere landschap

20 Resultaten: 23% van de respondenten vindt de vormgeving van de verlichting in de eigen straat mooi en passend bij de straat. 14% vindt de verlichting niet mooi maar wel passend bij de straat. 24% vindt de verlichting niet mooi en niet passend bij de straat. 37% van de respondenten vindt het niet belangrijk hoe de armaturen en lantaarnpalen er overdag uitzien. Kortom: driekwart van de respondenten heeft geen moeite met de gemaakte keuze. Er zijn 39 toelichtende reacties gegeven, weergeven in bijlage A onderdeel 13. Een veelgemaakte opmerking is dat er geen openbare verlichting in de straat aanwezig is. Die antwoordoptie ontbrak. Anderen geven aan dat de verlichting vervuild en gedateerd is. Een deel van de respondenten geeft aan de vormgeving niet belangrijk te vinden, als de verlichting maar functioneel is. Anderen wijzen juist op het belang van vormgeving, design, sfeer en uitstraling. 20

21 8. Beleidskeuzes van de gemeente overige lichtbronnen Resultaten: Respondenten konden meerdere bronnen aanklikken. Reclame wordt door 67% van de respondenten genoemd als lichtbron waar veel winst te behalen valt qua energie/lichthinder. Aanlichting gebouwen en monumenten staat op de tweede plaats en wordt genoemd door 57% van de respondenten. Sportverlichting en buitenverlichting bedrijven worden door ongeveer de helft van de respondenten genoemd. Verlichting buiten de kom wordt door zo n 35% van de respondenten genoemd (open stallen en paardenbakken). Bijna 10% van de respondenten vindt niet dat er (bij deze lichtbronnen) winst te behalen is op het gebied van energie en lichthinder. Er zijn 25 toelichtende reacties gegeven zoals integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 14. Meerdere respondenten geven aan dat ze vinden dat er in het algemeen onnodig veel licht brandt. Er worden daarbij specifieke locaties genoemd, maar ook typen licht (sportverlichting, kerstverlichting, licht op bedrijventerreinen, licht van parkeerterreinen). Eén persoon geeft aan dat het de eigen verantwoordelijkheid is van individu, vereniging en omgeving. 21

22 Resultaten: 89% van de respondenten steunt de keuze van de gemeente om groepen lichtbroneigenaren te informeren en enthousiast te maken over bewust verlichten: o 37% vindt dat de gemeente best streng mag optreden als het licht storend is o 52% vindt dat de gemeente het moet houden bij bewustmaking en gesprekken over vrijwillige maatregelen. 8% van de respondenten vindt dat de gemeente zich alleen met de eigen openbare verlichting moet bezighouden. Er zijn 5 toelichtende reacties geplaatst, integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 15. Bewustmaking wordt belangrijk gevonden. De enquête kan ondersteunend zijn bij acties. Wel worden de gemeenten opgeroepen om naar hun eigen storende verlichting te kijken. 22

23 9. Overige opmerkingen en reacties Vraag 21: Wij zijn erg benieuwd naar uw mening over de vormgeving van het Beeldend Beleidsplan. Wat vindt u van de toegankelijkheid, vindbaarheid van informatie, het taalgebruik en de beelden? Ter verduidelijking: Hoofdstukken 1 tot en met 3 geven het beleid van de gemeente weer. De overige informatiebladen bieden nadere informatie per gebied, lichtbron en thema? Er zijn 71 reacties gekomen op deze open vraag, integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 16. De reacties over het digitale plan zijn voor het overgrote deel positief. Gebruikte bewoordingen zijn onder andere: goed leesbaar, begrijpelijk, overzichtelijk, duidelijk. Vraag 22: Heeft u nog suggesties, opmerkingen of tips voor uw gemeente aangaande verlichting? Er zijn 76 reacties gekomen op deze open vraag, integraal weergegeven in bijlage A onderdeel 17. Deze zijn zeer divers. Een aantal personen geeft specifieke locaties waar het licht verbeterd kan worden, anderen plaatsen algemene opmerkingen: wens voor spaarzaamheid en donkerte, maar ook voor veiligheid, participatie maar ook niet overdreven in gesprek, niet praten maar doen. 23

24 10. Conclusies en aanbeveling (omgaan met reacties) Conclusie en aanbeveling voor omgaan met collectieve reacties richting beleidsplan Met de hoofdlijnen van het beleid heeft een groot deel van de bewoners ingestemd zowel voor wat betreft openbare verlichting als het bewustmaken van andere lichtbroneigenaren. Een ruime meerderheid: steunt het idee om bewust te verlichten, alleen waar nodig, en daarmee energie en donker landschap te sparen. De keuze voor naar beneden gerichte armaturen in woonstraten wordt onderstreept zodat niet de voorgevel en tuin worden aangelicht. steunt de wens dat ook andere lichtbroneigenaren bewuster gaan verlichten en dat gemeenten hierover het gesprek aangaan (met name: reclameverlichting, sport en buitenverlichting van bedrijven, maar ook open stallen en paardenbakken). Vindt dat aanlichting van gebouwen ter decoratie (deels gemeentelijk, deels van andere eigenaren) in ieder geval s nachts uit mag en voor sommigen zelfs ook in de avond uit. is tevreden met de verlichting in de eigen woonstraat qua hoeveelheid licht op de straat en stoep en de lichtkleur. Een krappe meerderheid: is tevreden met de verlichting in de eigen woonstraat qua gelijkmatigheid en felheid. Aandachtspunten zijn vooral: met felheid van het licht in woonstraten wordt door de meesten die ontevreden zijn, bedoeld dat het licht te fel is of zelfs hinderlijk in slaapkamers. De verlichting die de gemeenten nu kiezen op het natuurlijke moment van vervanging (beter gericht en gedimd in de nacht) komt aan een groot deel van deze bezwaren tegemoet. de vormgeving van de armaturen en lantaarnpalen. Ook al heeft driekwart geen moeite met gekozen armatuur en lantaarnpaal, toch is ook maar een kwart van de mensen ronduit tevreden over de keuze (mooi en passend bij de straat). Advies is dat de gemeente, waar dit praktisch mogelijk is, omwonenden betrekt bij belangrijke keuzes, maar wel een beperkt aantal opties voorlegt die allemaal voldoen aan doel van Bewust Verlichten. Dimmen (in deelgebieden van Marum en Grootegast zijn naast voorstanders ook veel tegenstanders) en de combinatie met avond-nachtschakeling (twijfels vooral in centrum van Marum en Grootegast). Gemeenten wordt geadviseerd per gebied de huidige situatie te bekijken, want als het licht op dit moment onvoldoende is, kan dat tegenstemmen verklaren. Het alleen verlichten van fietspaden waar veel gebruik van wordt gemaakt. De meningen zijn zeer divers, zoals ook uit de losse opmerkingen in de bijlagen blijkt (van verzoeken om verlichting van alle routes tot en met eigen fietsverlichting moet voldoende zijn ). De afweging met name op veelgebruikte, doorgaande paden (werk/school/sportroutes), moet per situatie opnieuw worden gemaakt. Tweederde van de respondenten stemde vóór oriënterende verlichting van veelgebruikte fietspaden. 40% stemde vóór het in principe niet verlichten van fietspaden. Een kleine meerderheid vindt ook dat vervanging van de hoofdrijbaanverlichting door oriënterende fietspadverlichting een goede keus is. De gemeenten beschrijven en onderbouwen hun standpunt over fietspadverlichting in het conceptbeleid en zullen de reacties meenemen bij toekomstige besluitvorming. Maatwerk is geboden. 24

25 Aanbeveling voor omgaan met reacties op het moment van wijziging van verlichting De gemeenten kunnen het meest effectief rekening houden met alle meningen van respondenten op het moment dat verlichting daadwerkelijk gewijzigd wordt. De gemeente kan uit de enquêteresultaten de reacties halen van bewoners van dat gebied en zien waar openbare verlichting vooral als storend wordt ervaren (richting woningen of voor weggebruikers), waar is te weinig of teveel licht, waar is de gelijkmatigheid laag? In die gebieden waar de reacties niet lijken te stroken met de gemeentelijke beleidskeuze, kan de gemeente de bewoners uitnodigen voor een gesprek voordat besloten wordt welke verlichting er wordt geplaatst. Adviezen voor omgaan met individuele reacties 1. Respondenten noemen diverse specifieke locaties waar ze om meer, minder of ander licht vragen, om belijning of om reparatie. De gemeenten lopen deze reacties na om te bezien of er op korte termijn een aanpassing van de verlichting nodig en mogelijk is. Wellicht is er een nader gesprek nodig met de bewoners van dat gebied of met een specifieke respondent die zijn of haar contactgegevens achterliet. 2. Als er geen actie op korte termijn nodig of mogelijk lijkt, dan zal er bij het natuurlijke vervangingsmoment van de huidige installaties bekeken worden welke reacties er zijn gegeven (zie vorige alinea). 3. De gemeenten plaatsen dit rapport als pdf onder een knop rapport opiniepeiling op het beeldende beleidsplan en verwijzen ernaar in een persbericht en op de gemeentelijke websites. 4. De gemeenten sturen dit rapport naar de personen die hun adres achterlieten of sturen hen een mail dat het rapport op de site staat. 25

26 Bijlage A: toelichting individuele respondenten Bijlage A.1 - vraag 6: Bijlage A.2 - vraag 7: Bijlage A.3 - vraag 8: Bijlage A.4 - vraag 9: Bijlage A.5 - vraag 10: Bijlage A.6 - vraag 11: Bijlage A.7 - vraag 12: Bijlage A.8 - vraag 13: Bijlage A.9 - vraag 14: Bijlage A.10 - vraag 15: Bijlage A.11 - vraag 16: Bijlage A.12 - vraag 17: Bijlage A.13 - vraag 18: Bijlage A.14 - vraag 19: Bijlage A.15 - vraag 20: Bijlage A.16 - vraag 21: Bijlage A.17 - vraag 22: redenen om bewuster te verlichten verlichting in uw eigen woonstraat of directe werkomgeving wensen om verlichting in eigen straat te veranderen hinder in eigen woon/werkomgeving door andere lichtbronnen verlichten van achterpaden dimmen in de nachtelijke uren naast dimmen ook avond/nachtschakeling keuzes bij vervanging binnen de bebouwde kom aanlichting van monumenten en kunst door gemeente beleidskeuzes voor buiten de bebouwde kom verlichten van fietspaden buiten de bebouwde kom vormgeving verlichting op moment van vervanging vormgeving verlichting eigen straat overige lichtbronnen waarbij veel winst te behalen is informeren/enthousiasmeren andere lichtbroneigenaren mening over het Beeldend Beleidsplan suggesties, opmerkingen of tips voor de gemeente 26

27 Bijlage A.1: Toelichtende reacties gegeven bij vraag 6: Wat vindt u van onderstaande redenen om bewuster te verlichten? duurzame verlichting! Het is belangrijker om een veilig gevoel te hebben, bij het verkeer en verblijf op en om de wegen. Als fietsers goed verlicht rijden, dan hebben auto's voldoende verlichting om alles te kunnen zien Met energie zuinige verlichting kun je toch verlichten en de kosten beheersen Sociale veiligheid heeft meer met gevoel dan met licht te maken Graag geen verlichting aan de Englumerweg Nog een reden: Sfeer verbeteren verkeersveiligheid: gevaarlijke punten goed verplicht. sociale veiligheid: vooral goede verlichting op de routes waar jeugd veel gebruik van maakt Kan niet een keuze maken. Dit is algemeen gesteld. Je zou ook bovenstaande vraag kunnen stellen maar dan de dag verdeeld in tijdsvakken Licht in stallen kan storend zijn voor omwonenden, maar is in ons geval tijdens de lammertijd (februari t/m april-mei) en bij het afleveren van vee in de nachtelijke uren noodzakelijk. De stalverlichting brandt dan de hele nacht, dit kan niet anders. let verlichting kan veel en met sensorswerken Veiligheid gaat boven alles. In goed verlichte gebieden wordt het meest vernield en overlast veroorzaakt, dus minder verlichting levert extra op. De weg van Oldehove naar Zuidhorn vind ik in het donker te weinig gemarkeerd. Graag witte strepen langs de kant. Vervangen door ledverlichting Auto's en fietsen hebben hun eigen licht. Wandelaars kunnen zich zichtbaar maken met een lamp o hun arm Slimmer zuiniger en minder lichtvervuiling veilige en prettige woonomgeving ik heb straatverlichting liever niet in de buurt van huizen. Het is voor mij veel meer waard als het 's nachts goed donker is. beter voor het nachtritme en beter om de sterren te kunnen zien. Goed dat hier bewust mee omgegaan wordt! Zeker ook aandacht voor overbodig licht /vervuiling! De sociale veiligheid vind ik met name van belang, de Provincialeweg in Sebaldeburen (dorpskern) heeft weinig verlichting. Plan moet niet verworden in boertje en ondernemertje pesten. Het plan moet niet verworden tot boertje of ondernemertje pesten Energie- en kostenbesparing mag niet ten koste gaan van veiligheid! Veiligheid vind ik het belangrijkst. Waarom s nachts zoveel licht in de niet doorgaand verkeer woonwijken erg storend en volkomen onnodig Als gemeente altijd voorop lopen in milieubesparende/maatschappelijke initiatieven Straatlantaarn Hoofdstraat 10 defect Binnen de bebouwde kom moeten de straten goed verlicht zijn. Het is de vraag of verlichting bijdraagt aan sociale veiligheid Zichtbaarheid van belang dat hoeft niet meer kosten te betekenen Straat voor de winkel is slecht verlicht Zo duurzaam mogelijke verlichting en goed kijken waar het wel moet of niet gevels en huizen, kamers hoeven NIET verlicht te worden door straat verlichting, dt is niet haar functie, lantaarns veel te vaak veel teveel licht uitstralen gaat doel voorbij. Unieke verlichtingsmogelijkheden waarbij lantaarn aangaat indien er iemand voorbij rijdt of loopt daarna dooft zij aanzienlijk of gewoon uit. Ook voor dieren/ vogels ernstige bedreiging teveel en te sterk straatverlichting! Dank en succes. 27

28 Bijlage A.2: Toelichtende reacties gegeven bij vraag 7: Wat vindt u van de verlichting in uw eigen woonstraat of directe werkomgeving? Als het op de straat minder fel zou zijn, was dat geen probleem. Aan de Middenweg in Boerakker staat geen enkel verlichtingspunt en wel veel bomen. Het is 's avonds/'s nachts dus altijd erg donker. Je kunt gemakkelijk naast de weg terecht komen met alle gevolgen van dien. Geen stoepen, geen verlichting... Verkeersveiligheid komt op diverse plaatsen te kort. Er is geen verlichting en dat moet wat ons betreft zo blijven Niet van toepassing. Buitengebied is niet verlicht bij mij. Provincialeweg t.h.v. huisnr. b.v 88 en 99 geen verlichting fietspad er is geen verlichting (doodlopende weg ) Er is alleen verlichting bij bochten e.d. van de weg waaraan ik woon, waarvan ik de kleur en de felheid van het licht teveel vind geen verlichting en dat is helemaal ok! kleur mag aangepast als dat voor dieren beter is Op de afslag naar Pieterzijl vanaf de N weg is te weinig verlichting. Fietsers worden over het hoofd gezien. In het dorp is de belichting wat teveel, daar mogen best paar lantarenpalen weg. Zicht op stoep. Voor mij zicht op fietspad!! Er zou meer gebruik gemaakt kunnen worden van gericht licht op wegvakken / knooppunten, daar waar de situatie onduidelijk is. Veel van de huidige verlichting schijnt te veel horizontaal/ naar boven s nachts zijn bij sommige hoeken van de straat de lampen uit Prima zo als het is,natuurlijke verlichting, maan De lamp staat voor ons slaapkamerraam en schijnt naar binnen, Blauw/wit licht zou ik niet willen, dat is in onze straat niet passend en nog killer. Te veel lantaarnpalen en te licht verlichting van de straten waar ik regelmatig langs komt zijn mijn inziens meer dan voldoende verlicht. kan soms wel ietsje minder. Ik ben nachtblind. 'S avonds vind ik de verlichting te slecht. Ongelijkheden of stoepranden zie ik dan niet goed. Daarnaast branden de lantarenpalen vroeg op de avond ook wel eens om en om. Hierdoor wordt mijn zicht slecht. Laat op de avond is dit prima. Dan zijn er toch niet veel mensen op straat, en is het wat mij betreft niet nodig. Het zou wel wat minder mogen Er staan langs de paralelweg zoveel lantaarns, dat het hier nooit nacht is. Teveel, de gehele nacht. en te fel. In het centrum van Marum is de verlichting te sober voor de veiligheid van fietsers en voetgangers Totaal geen straatverlichting aanwezig, misschien wel belangrijk om hier eens over na te denken voor het plaatsen hiervan op enkele punten. Over het algemeen tevreden over het zicht op de weg, maar kort na de bocht Hoofdstraat/Pasop in Midwolde, rijdend richting Lettelbert, mis ik twee extra lantaarnpalen bij een slinger in de weg en bij de bushalte t.h.v. Paardenhouderij H. van der Es. duidelijke strepen op weg dek lost veel op Er is geen straatverlichting nvt er is bij ons geen verlichting Verlichting kan gedempt fietspad en stoep bij oneven huisnrs. zijn in duisternis gehuld. De lantarenpalen staan aan de verkeerde kant. Tussen 11 en 7 gaat een deel van de verlichting uit. Prima, maar als ik smorgens eens vroeger weg moet, is het wel heel donker! Hebben hier nergens verlichting,zelfs niet in gevaarlijke bocht richting elektra te summier belicht de lantaarn palen geven op de plek waar ze staan een fel licht maar 10 meter verder is het weer donker de felle licht plekken in de straat zijn s nachts storend De felheid mag minder zijn. we hebben geen stoep, men loopt in de berm. over de gelijkmatige verspreiding. op elk kruispunt is licht nodig maar ook in bochten. 28

29 alleen het fietspad is redelijk verlicht. straat niet oorzaak is de vervuilde lampenkappen. Trottoir aan de zuidkant is onvoldoende verlicht, we begeleiden gasten met een zaklantaarn naar de auto. Er liggen ook nog fijne betonblokjes tussen trottoir en parkeerplaatsen. Te veel lampen en te "oranje" Verlichting sportvelden en tennisbanen storend voor verkeer en omwonenden te fel, te dicht op de woning Vaak te vel. n.v.t. straat is niet verlicht Verlichting gaat uit na 23:00 uur Bij zwembad is verlichting slecht. soms zijn er wel verlichting en soms niet in een straat sfeer en veiligheid woonomgeving essentieel lantaarn nu hinderlijk voor slaapkamerraam N.v.t. in verband met niet woonachtig in de gemeentes, ik vind dat er over het algemeen veel te veel onnodige verlichting brandt. Veel te fel Straatlantaarns mogen minder fel van mij minder fel, beter uitgelicht en zachtere kleur zou fijn zijn Hebben geen stoep, zou wel fijn zijn hebben gelukkig geen, weinig straatlampen Simpelweg te weinig verlichting wanneer het donker is. Met name voor sociale veiligheid. Heb alleen een fietspad en een weg voor de deur. Sta open voor andere kleur en zachtere verlichting en energiezuinige Led Hebben een fietspad en een weg voor het huis. Geen voetpad. Fietspad wordt gebruikt als voetpad. straatverlichting ongelijk verdeeld. zeer felle rondom schijnend licht vooral s nachts teveel en te fel Twee heel donkere hoeken Erg felle lampen Met moderne led-verlichting kan nog effectiever/gerichter belicht worden Vind het licht vrij vel zou wel iets zachter mogen De verlichting kan iets meer op straat gericht zijn De lantaarnpalen moeten beter verspreid worden geplaatst. Er zijn stukken waar lantaarnpalen veel te dicht op elkaar staan m.n. in de bebouwde kom. Haal er een paar tussen weg en zet die in het buitengebied. De verlichting in de Beetke van Rasquertstraat en de Lindensteinlaan is gedimd. Dit is verkeersonveilig en ook sociaal onveilig. Wij hebben hier geen straatverlichting, dat houden we graag zo Kan veel meer gedempt snachts mogen de lampen wel wat gedempt worden. Geen zicht op de stoep, want er is geen stoep... ;-) te fel licht Lantaarn op de uit bij de kruising gansfortstraat rijskampstraat geen verlichting aanwezig Straatverlichting ontbreekt volkomen. In verband met veel losliggende tegels door heel het dorp Blinde vlekken, teveel verlichting, matigen Geen straatverlichting aanwezig en dit graag zo houden! i.v.m. bezuinigen gaat een deel na 24:00uur uit, dit is zeer inbraakgevoelig, en geeft een onveilig gevoel Veel te fel licht! m.n. huis gevels/ tuinen/ kamers staalt teveel licht naar binnen op-en in de privé ruimte.de lantaarns zijn veel te sterk qua lichtsterkte kost ook teveel energie! teveel licht Het is op zich prima, maar na een bepaald tijdstip zou het licht van mij best wat minder mogen, bijvoorbeeld straatlantaarns om en om. 29

30 Bijlage A.3: Toelichtende reacties gegeven bij vraag 8: Hoe zou u de verlichting in uw eigen woonstraat of directe (werk)omgeving willen veranderen (op het moment dat het aan vervanging toe is)? aan straatkant minder fel als het licht is brand de lamp al Lichtpunt halverwege en een lichtpunt op de splitsing met de Boerenweg. Er is nu helemaal geen verlichting, dus iets meer zou welkom zijn. Meer accent verlichting bij het fietspad en gevaarlijke slinger in de weg. Dit komt dan de veiligheid ten goede want die is nu onder de maat. aan straatkant minder fel Er zijn stallen die licht uitstralen, dat zou wat ons betreft moeten stoppen, beter voor dier en milieu Woon in buitengebied. Daar zo weinig mogelijk verlichten verlichting op rotonde 't Hoekje (?provinciale weg?) is veel te fel; je komt uit volledig donker aanrijden en dan heb je zoveel licht niet nodig! Ook soort en kleur verlichting zijn niet ok en stralen erg het landschap in. In het dorp minder licht, daarbuiten op de kruising naar Pieterzijl meer licht Fietspad en van Jonkersvaart 22 t/m 10. Minder licht en bijvoorbeeld meer reflectie Wel op de kruispunten of in een bocht Prima zo Meer licht op bepaalde plekken schijnt nu op de gevels. dat hoeft niet. Minder lampen, alleen bij de kruisingen. Bij vervanging: warme led-verlichting Ook de woningen worden er door verlicht over mijn eigen straat ben ik zeer tevreden. voldoende verlichting. wordt veel gebruik van gemaakt Minder licht 's nachts maar eerder op de avond meer licht, en licht dat zorgt voor goed zicht. het zou ook minder licht mogen zijn van zonsondergang tot zonsopgang Na 23 uur wordt er al minder verlicht Zie vraag 7 Zie toelichting bij vraag 7 strepen op weg dek In de weekenden mag het wat langer licht zijn dan door de week. Minder fel licht. Van 6 tot 7 zou ik graag meer verlichting hebben. Graag ook weer strepen ( reflecterend) op de wegen! dit geld voor de huizen aan de Zuiderweg vanaf nr 6 na 23.00u is het heel donker in de straat. Dit is sociaal onveilig en onveilig voor geparkeerde auto's. het is wel goed voor natuur en milieu. soms werken de straallantaarns niet Voor een hoofdweg door het dorp die nu tot de gemeentelijke taak behoort sinds overname van de Provincie is de staat zeer onvoldoende!! M.n. Aan de westkant van het dorp en ten oosten van het centrum. schoonmaken van de armaturen is noodzakelijk. Graag alleen aan als er iemand de straat inkomt of loopt (sensor)en dan met LED Voorbeeld Lichtbord Bakker Hamersma te veel en onnodig tussen 23 en 6 ook licht Op het moment is de 23:00-6:00 verlichting slecht verdeelt waardoor er donkere gedeeltes ontstaan. s zomers verlichting tot 24 uur hoe donkerder hoe beter Er staan 4 palen in de straat en deze gaan al op bespaarstand (2gaan uit) Vanaf het bejaardentehuis naar de margrietlaan is het erg donker. Ik durf daar niet te lopen in het donker. Er zit voldoende licht op je vervoersmiddel 30