Bossen en Investeren enige basisbegrippen
|
|
- Stefan van der Meer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tropenbos International Info brief - November, 2012 Bossen en Investeren enige basisbegrippen Kees van Dijk, Erik Lammerts van Bueren, Herman Savenije Het begrip investeren in bossen zegt over de werkelijke activiteit niet zo veel. De bossector heeft een grote behoefte aan, en potentie voor duurzame investeringen. De sector biedt een variëteit aan investeringsmogelijkheden ieder met zijn eigen karakteristieken. Om de financiële sector en andere geïnteresseerden een inzichtelijk beeld te geven van deze diversiteit worden in deze info brief enige basisbegrippen en modelsituaties voor investeren in bossen beschreven. Er zijn veel soorten bossensituaties waarin geïnvesteerd kan worden en er zijn veel investeringsinstrumenten die in bosbeheer gebruikt kunnen worden. Zonder eerst te definiëren wat bossen zijn en wat de bronnen of doelen van investeringen zijn, is het niet goed mogelijk de juiste financiële instrumenten voor bossen toe te passen of te ontwikkelen. Om de discussie tussen bossenexperts en financiële experts te vergemakkelijken, is in deze Info brief een aantal begrippen en situaties op een rijtje gezet met betrekking tot bos en mogelijke financieringsbronnen (inclusief al gebruikte instrumenten). Deze info brief pretendeert niet volledig te zijn; het is een groeidocument dat beoogt vooral bij te dragen aan het ontwikkelen en versterken van een common base of understanding tussen de financiële en de bosbouwsector, en te komen tot een gezamenlijke set van attributen die de aard van de investering typeren in verschillende situaties. In a nut shell : Wat is bos en bosbeheer? De officiële definitie van bos die de FAO hanteert gaat uit van een verzameling bomen, die een bepaalde minimum oppervlakte bedekken met hun kroon en die een zekere hoogte hebben 1. 1 Dit is opzettelijk geen precieze definitie, want daarover bestaat nogal wat discussie en is voor dit doel niet van belang.
2 FORM Ghana LTD Dat zegt dan nog niet veel, want ook binnen die definitie zijn eindeloos veel variaties mogelijk. De variatie is afhankelijk van klimaat, breedtegraad en grondsoort. Dan kan het gaan om loofbossen of naaldbossen; een-soortige of veelsoortige bossen; moerasbossen, droge bossen of regenbossen, gebergtebossen of laaglandbossen, etc.. En staan de bomen in savannes of staan ze in dichte, natuurlijke of aangelegde bossen? Is de overheid de eigenaar, zijn het concessies in natuurlijke bossen, of is het bos eigendom van bedrijven, kleine boeren of inheemse gemeenschappen? Gaat het om productiebos of dient het bos ter bescherming van waterlopen, klimaat of bodem of van de biodiversiteit? Multifunctioneel bosbeheer en bosbouw Indien bossen goed worden beheerd kunnen bossen meerdere functies vervullen. Een bos waar houtproductie de hoofddoelstelling is kan nog steeds waardevol zijn voor de biodiversiteit, zij het natuurlijk minder dan een ongerept natuurlijk bos. Ook zal een goed beheerd productiebos CO 2 vastleggen en/of vasthouden en levert het een goede bijdrage aan bodembescherming en waterregulering. Omgekeerd kan uit een bosreservaat nog altijd zij het op beperkte en gereguleerde schaal geoogst worden, zonder de biodiversiteit ernstig aan te tasten. Een voorbeeld hiervan is het bosgebruik dat van oudsher door inheemse gemeenschappen plaatsvond (en die mede de diversiteit van het bos bepaald hebben). Het is duidelijk dat er tussen beheer voor productie en bescherming trade-offs bestaan, zoals er ook trade-offs kunnen bestaan tussen commerciële bosbouw en de bossenactiviteiten, -rechten en -belangen van de lokale bevolking. De essentie van goed bosbeheer is dat deze trade-offs expliciet gemaakt worden en dat op basis hiervan de juiste afwegingen en keuzes plaatsvinden. Een professionele bosbouwer streeft in de praktijk multifunctioneel bosbeheer na, d.w.z. dat gemikt wordt op het realiseren van een optimale mix van doelen tegelijkertijd in een bepaald gebied. Hierbij wordt gestreefd naar een optimaal lange termijn rendement, risico en cashflowprofiel van de onderneming, niet alleen financieel-economisch, maar ook sociaal en ecologisch. Vijf modelsituaties Binnen de grote variatie in mogelijkheden behandelen we hierna een vijftal veel voorkomende situaties in detail om daarmee ook duidelijk te maken dat in de investeringsstructuur van de verschillende mogelijkheden grote verschillen bestaan. In het navolgende worden vijf stereotypische situaties uitgewerkt die op hoofdlijnen de uiteenlopende mogelijkheden weergeven. Het moge duidelijk zijn dat in een bepaalde
3 business situatie een combinatie van deze modellen kan voorkomen. 1. Plantages Onder plantages verstaan we bomen die op een bepaalde afstand van elkaar in grote of kleine oppervlaktes geplant zijn. Plantages bestaan doorgaans uit één of een beperkt aantal boomsoorten; van oudsher zijn dat vaak exoten, maar in toenemende mate worden inheemse soorten gebruikt. De plantages hebben meestal meerdere doelen. Dat kan zijn voor de productie van hout, constructiehout of pulp hout, al dan niet in combinatie met het verwerven van verhandelbare certificaten voor CO 2 vastlegging of andere milieudiensten die het bos kan leveren, zoals bodembescherming, biodiversiteit en waterregulering. kan op een landbouwachtige wijze worden uitgevoerd, maar kan- zoals steeds meer wordt gepropageerd - ook op een meer natuurlijke manier worden ingevuld, Waar het financieel rendement voorop staat wordt het moment van kap bepaald door de leeftijd waarop de bomen het hoogste effectieve financieel rendement behalen. Afhankelijk van de marktprijs voor pulp/energie hout en voor zaaghout ligt die optimale leeftijd in de tropen ergens tussen 7 en 20 jaar. Samenvattend: De investering van een plantage zal plaatsvinden aan het begin van een omloop (kort of lang) en de opbrengst is aan het einde. Dus de terugbetaling zal normaliter plaatsvinden aan het einde van de Voor het realiseren van plantages zijn (goede) kwekerijen en (goed) plantgoed de basis. Nadat de bomen zijn geplant zal de jonge aanplant enkele jaren moeten worden onderhouden totdat de uitdijende kronen verdere ondergroei zullen tegengaan. Na enkele jaren van groei staan de bomen te dicht op elkaar zodat om de groei erin te houden, er bomen gedund moeten worden. Zowel de kwekerij, het planten en het onderhoud, en vaak ook de eerste dunningen zullen de eigenaar geld kosten (een totaal dat ligt tussen de per hectare afhankelijk van het land, waar de bebossing plaatsvindt). Dat geld heeft de eigenaar vaak niet (direct) voorhanden en dan zal er een beroep moeten worden gedaan op een externe financieringsbron. Dat kan een overheidssubsidie, krediet of privaat geld zijn. De opbrengst van een plantage komt pas na jaren. Het aantal jaren hangt af van de boomsoort, het klimaat en het doel van de plantage. Vooral het klimaat zal bepalen hoe snel de bomen zullen groeien (in Finland langzaam, in de tropen snel tot zeer snel). Het doel van de plantage bepaalt ook de structuur van de opbrengsten. Plantages voor papier hebben een korte omloop (zonder dunningen), plantages voor timmer hout staan veel langer, maar dan zijn er wel tussenopbrengsten door de frequente dunningen. Dat beheer
4 omloop, tenzij andere instrumenten worden ingezet, waarbij de plantage dient als asset voor eerdere betalingen (repro s, warrants ). 2. Agroforestry Een vorm van landgebruik waar bomen een rol spelen is agroforestry. Het idee is dat bomen worden gecombineerd met landbouw productie. Dat kan zijn in de vorm van eenjarige gewassen, die als vooropbrengst kunnen dienen in de eerste jaren, of meerjarige gewassen die gedurende lange tijd of permanent onder bomen groeien. Er wordt uitgegaan van een gunstig effect van bomen op de productie van landbouw of omgekeerd wanneer landbouwproducten worden verbouwd in de eerste fase na bosaanleg. Voorbeelden van het eerste zijn de schaduwbomen boven cacao en koffie, maar er kunnen ook op een andere manier bomen op het bedrijf worden geplaatst. Vooral op kleine bedrijven van boeren in de tropen is het gangbaar om een gemengd bedrijf met landbouw, bomen en dieren te hebben. Het planten van de bomen kan gefinancierd worden als onderpand (collateral) van de landbouwproducten. Een krediet voor cacao zal ook een financiering inhouden van de bomen. Het krediet wordt in dit geval met de cacaoproductie terugbetaald. Bomen zijn dan op korte termijn vrij van schuld en op de lange termijn een uitstekende extra inkomstenbron en een garantie voor eventueel verdere leningen. Tot nu toe zijn we uitgegaan van hout als het belangrijkste eindproduct. Dat is te weinig eer voor de waarde van het bos en ook niet de realiteit waarvoor het bos daadwerkelijk gebruikt wordt en belangrijk is. Bossen vervullen meer functies, zoals de bescherming van biodiversiteit, het beschermen van water, het creëren van recreatie en toerisme. Als er over bebossing of herbebossing wordt gesproken in de klimaat discussie wordt vaak de eerste vorm van plantage bedoeld. Makkelijk te tellen en te monitoren in klimaat context. Bosbouwers zullen echter sneller kiezen voor een natuurlijker productievorm, waarbij de productie gevarieerd kan zijn, van pulphout tot zaaghout en waarbij ook nog een aantal andere functies gerealiseerd worden. 3. Beheer van natuurlijk bos Een totaal ander type bosbouw wordt uitgevoerd in het natuurlijke bos en daarmee wordt dan in ons geval vooral het verschillende typen tropisch natuurlijk bos bedoeld (altijd groen regenwoud, loofverliezende bossen, droge bossen, bergbossen, veenbossen, etc.). Ook hier kan het beheer voor meerdere doeleinden plaatsvinden (b.v. productie van hout, al dan niet in combinatie met het verwerven van verhandelbare certificaten voor CO 2 vastlegging, of andere milieudiensten). De basis voor het beheer en het herstel van natuurlijke bossen is de natuurlijke verjonging.
5 Allereerst een korte uitleg van het basisbegrip natuurlijke verjonging. Natuurlijke verjonging Bij natuurlijke bosverjonging zorgt de natuur er vooral zelf voor dat de oude of gekapte bomen vervangen worden door nieuwe exemplaren. Dat vindt plaats op vegetatieve wijze via stronk- en wortelopslag dat opkomt uit de omgekapte bomen. Vaker gaat de verjonging via zaad en zaailingen van bomen (zaadbomen) die zijn achtergelaten na de kap van het oorspronkelijke bos; ook kunnen zaden van elders zijn aangevoerd, via dieren of wind. In tropisch bos kunnen zaailingen vaak al lang staan te wachten onder het oude bos (zaailingenbank) en komen tot ontwikkeling als er ruimte en licht ontstaat; ze kunnen zich ook vestigen in een bos waarvan het kronendak geleidelijk ijler wordt. Ze kunnen zelfs opgroeien op een kale vlakte nadat het oude bos helemaal plat is gegaan. Welk verjongingsmechanisme en welke boomsoorten de overhand hebben, hangt af van de lokale situatie, aard en omvang van de bosverstoring, maar ook voor een groot deel van het toeval. De bomen die zo opgekomen zijn staan vaak in grote hoeveelheden in een wanordelijk verband. De verdere ontwikkeling van deze natuurlijke verjonging kan enigszins gestuurd worden door de bosbeheerder. De kosten gaan dan niet zitten in de kwekerij en het plantgoed, maar veel meer in het vrijstellen, dunnen en ordenen. Ook hier de investering aan het begin. De kosten zijn geringer, maar de opbrengsten per hectare zullen vaak in plantages hoger zijn door de mogelijkheden van genetische verbetering en bemesting. toegepast in de gematigde streken, vooral in naaldhoutbossen na kaalkap (waar vaak brand een starter is voor het ontkiemen van de zaden) en in tropische regenbossen op de door selectieve kap opengevallen plekken. Gegeven de focus van deze Info brief op tropisch bos gaan we niet verder in op de gematigde gebieden en de bossen die daar groeien 2, maar pakken we het tropische regenwoud als voorbeeld van beheer van natuurlijke bossen. Daarin zijn honderden 2 Het beheer van natuurlijk bossen in de gematigde streken lijkt qua beheersmaatregelen veel op de natuurlijke verjongingspraktijken in de tropen, maar een essentieel verschil is dat het aantal boomsoorten veel beperkter is. De risico s zijn echter kleiner en de uitstraling van het bos is die van natuur, terwijl plantages voor houtproductie vaak een meer landbouwachtige aanblik geven. Door een verder doorvoeren van een natuurlijk beheer kunnen de opbrengsten worden gespreid, omdat de kap niet vlakte-gewijs plaatsvindt, maar selectief dat wil zeggen gericht op het kappen van enkele individuele bomen. De natuurlijke verjonging wordt zowel
6 varianten te bedenken, afhankelijk van continent en klimaat en uitgangstoestand van het bos. Voor het gemak splitsen we het beheer in tweeën: 1) nog onaangetast tropisch bos en 2) het herstel van eerder geheel gekapt of gedegradeerd tropisch bos. Het tropische regenwoud wordt gekenmerkt door de grote hoeveelheid boomsoorten, waarvan er een beperkt, maar toenemend aantal commercieel wordt gebruikt. Het tropische bos is vrijwel altijd public good en in de bossen die aangemerkt zijn als productiebos gelden wettelijke beperkingen voor het gebruik. Meestal wordt bij de uitgifte van een bosconcessie van de concessionaris geëist binnen 2-3 jaar een bosbeheersplan te maken. Dit moet door de overheid worden goedgekeurd, alvorens tot exploitatie van het bos mag worden begonnen. Van de concessionaris wordt verwacht dat hij dat bos als rentmeester zal beheren, zodat natuurlijke verjonging er voor zal zorgen dat het bos niet te veel in samenstelling verandert en tot in einde dagen is te gebruiken. De kostenstructuur van het beheer van de concessie bestaat uit het opstellen van het beheersplan, en - na goedkeuring van het beheersplan - het aanleggen van wegen, de kap en uitsleep van de bomen die aangewezen zijn voor de uitkap. De kap en uitsleep, zal vooral in de grote concessies, vaak worden uitgevoerd met grote machines en transport zal over water of via de weg plaatsvinden naar de zagerijen of andere verwerking, zoals de fabricage van triplex/multiplex. Soms worden speciale servicemaatschappijen opgericht voor kap en uitsleep. In kleinschalige concessies van lokale producenten is de mechanisatie vaak minder ver doorgevoerd. De investering zal dus plaatsvinden in de voorbereiding van de concessie en het begin van de uitkap. De financiering zal nodig zijn voor machines en voor het eerste werkkapitaal. De opbrengsten zijn op korte termijn. Investeren in natuurlijk bos is dan ook van een hele andere orde dan die in bosplantages. De bovenstaande beschrijving geeft aan hoe het idealiter zou moeten gaan. En in enkele landen is dat ook het geval, in andere is het controleapparaat corrupt of onvoldoende om de, vaak goede, boswetgeving toe te passen. Het risico van het investeren in een operatie in natuurlijke tropische bossen is dus niet in alle landen hetzelfde. 4. Herstel gedegradeerd bos (semi-natuurlijke herbebossing) Tropische regenbossen zijn gedurende de laatste 100 jaar gebruikt voor de productie van hout zonder dat daar een goede wet- en regelgeving of een goed controleapparaat naast stond. Verantwoorde kap was vaak meer uitzondering dan regel. Daarnaast heeft kolonisatie van het bos en de ongebreidelde
7 uitbreiding van landbouw, veeteelt en wegen grote stukken tropisch bos doen verdwijnen of er zijn er slechts resten gedegradeerd bos overgebleven. Dit heeft tot gevolg gehad dat in de wereld miljoenen hectares gedegradeerd bos of zogenaamd secundair bos (geregenereerd bos op verwaarloosde terreinen) zijn. Het herstel van en het gebruik van die bossen beschouwen bosdeskundigen als een van de grote uitdagingen voor de bosbouw en de financiële wereld. Onderzoek naar het beheer van secundaire bossen heeft uitgewezen dat er kansen liggen in het investeren en verantwoord ondernemen in het herstel van deze bossen. En dat op een natuurlijke wijze en in overeenstemming met de wetgeving. De investeringsstructuur zal lijken op iets tussen het beheer van natuurlijk bos en plantages in. Er zal een flinke investering nodig zijn om de inrichting en het beheer van het gebied te ordenen, waarna de natuurlijke verjonging vervolgens zijn gang kan gaan. Opbrengsten kunnen afhankelijk van de mate van degradatie van het bos op korte of middellange termijn verwacht worden. Hoewel er nog weinig ervaring is met investeringen in deze bossen, is beheer van deze bossen wel zeer de moeite waard om technisch, economisch en financieel nader te onderzoeken en operationaliseren. 5. Bescherming van bestaand bos Behalve voor houtproductie zijn grote gebieden regenwoud door de overheid aangewezen als beschermde gebieden of als reservaten voor het gebruik van inheemse volken. De aanwijzing van bepaalde gebieden voor bescherming of als leefgebied voor inheemse bevolkingen is veelal in wetgeving vastgelegd. Beheer van bos voor de bescherming van biodiversiteit gaat vaak in combinatie met de ontwikkeling van, en investering in een bufferzone. Dat laatste vooral om de bestaansmogelijkheden van de bevolking ter plaatse te vergroten en de druk op het beschermde gebied te beperken. Ook bosbescherming en parken kunnen business zijn. Vooral kortingen op belastingen hebben op enkele plaatsten geleid tot investeringen op basis van te verhandelen waardepapieren op een besloten of open markt. Hoewel de voorbeelden nog beperkt zijn (b.v. Mexico, securitisatie van ecosysteemdiensten) zou de deelname aan investeringen in bescherming een kans kunnen zijn. In verschillende landen zijn bedrijven, al wettelijk verplicht om te investeren in social & environmental assets. De kansen die dergelijke ontwikkelingen bieden voor het investeren in het beheer en beschermen van natuurlijk bos vergen nadere exploratie.het patroon van investeringen en kosten van beschermingsgebieden verschilt aanzienlijk van de eerder behandelde vormen van bosbeheer. Na de eerste investeringen in beheersplan en wettelijk vastleggen bestaan de uitgaven uit operationele kosten voor het
8 beschermen en het beheer van het gebied, die over de jaren heen eenzelfde omvang zullen hebben. Inkomsten zijn er vaak ook. Sommige landen maken een zeer efficiënt gebruik van (delen van) de parken en hebben in of rondom de parken een grote toerisme industrie opgebouwd. Indien er in het kader van de internationale onderhandelingen (klimaat en/of biodiversiteitsverdrag) daadwerkelijk bindende afspraken worden gemaakt voor de betaling voor de diensten van biodiversiteit en voor het tegengaan van ontbossing (REDD) dan kan dit de mogelijkheden van een rendabel beheer van parken vergroten. Kees van Dijk, Tropenbos International Erik Lammerts van Bueren, ISAFOR Herman Savenije, Tropenbos International Tropenbos International P.O.Box AE Wageningen the Netherlands tel By making knowledge work for forests and people, Tropenbos International contributes to well-informed decision making for improved management and governance of tropical forests. Our longstanding local presence and ability to bring together local, national and international partners make us a trusted partner in sustainable development.
Bos en klimaatverandering
Bos en klimaatverandering 19/08/2009 De mondiale trend van klimaatverandering brengt vele klimaateffecten met zich mee. Temperatuurstijging, de verandering van regenvalpatronen, hiervan kunnen we in Suriname
Nadere informatieBossen ingedeeld in zes bostypen. Centrum Hout. Centrum Hout Postbus 1380, 1300 BJ Almere Westeinde 8, 1334 BK Almere-Buiten 036 532 98 21
2013/12 Bossen Bossen Bossen zijn leefgemeenschappen van planten, mensen en dieren waarbij bomen beeldbepalend zijn. Tezamen vormen zij een gesloten keten. Alle onderdelen hebben een eigen plaats en functie
Nadere informatieStaatsbosbeheer vernielt onze bossen, vindt een ouddirecteur. Ze maken mooie bossen lelijk
Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant Een gezin wandelt langs een kaalgekapt bosperceel bij Amerongen. Staatsbosbeheer vernielt onze bossen, vindt een ouddirecteur. Ze maken mooie bossen lelijk Een
Nadere informatieVLP Werkstuk Ontbossing van de aarde
VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde naam: Oliebol groep: 7 Inhoud inleiding Illegale houtkap sojateeld Palmolie Wat is ontbossing? Ontbossing in tropische regenwouden Wetten en regels hebben geen zin
Nadere informatieVERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT. Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer
VERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer Natuurlijk en duurzaam verpakken Consumenten vinden dat bedrijven een belangrijke rol spelen als het gaat om maatschappelijke
Nadere informatieHet Regenwoud in Amazonië
Het Regenwoud in Amazonië A. Situering B. Klimaat en vegetatie Warm en altijd nat. Tropisch regenwoud 1. Kenmerken van het tropisch woud Woudreuzen: 40 m hoog en kunnen vrij van de zon en lucht genieten.
Nadere informatieProgramma, na de excursie
Programma, na de excursie 15.00 15.20 Mark van Benthem (Probos) Opening & Fabels omtrent duurzaam bosbeheer 15.20 15.40 Mark Diepstraten (Wijma) De praktijk van duurzaam bosbeheer in de tropen 15.40 16.00
Nadere informatieHOUT, DE LINK TUSSEN BOS EN BOUWEN. Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer
HOUT, DE LINK TUSSEN BOS EN BOUWEN Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer Natuurlijk en duurzaam ontwerpen Gebouwen kunnen profiteren van de bijzondere eigenschappen, structuur en het ecologische voordeel
Nadere informatieSteun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur
Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur Wil je bijdragen aan een betere sociale en ecologische wereld? Wil je ook weten waar je steun naar toe gaat? Waarvoor die gebruikt
Nadere informatieeconomische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatieDe praktijk van duurzaam bosbeheer in de tropen Door: Mark Diepstraten, Milieucoördinator
De praktijk van duurzaam bosbeheer in de tropen Door: Mark Diepstraten, Milieucoördinator Wijma Douala S.A.R.L. De praktijk van duurzaam bosbeheer in de tropen 1. Stapsgewijze aanpak 2. Verantwoord bosbeheer
Nadere informatieKoffie en Carbon in Mexico
Koffie en Carbon in Mexico Project voorstel van Solidaridad Oktober 2016 Uit de studie die Hesselink heeft laten uitvoeren door Ecofys, blijkt dat de CO2-voetafdruk van koffie voor 14% bij de plantage
Nadere informatieSpanningen en ecologische problemen binnen regio s 11
Geogenie p. 76-83 Atlas p.... Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 5.. Amazoniië,, van werelldwiijjd bellang 1. De ecologie van het regenwoud Noteer met behulp van je atlas de jaarlijkse
Nadere informatieTiny Forest; levert het iets op?
Tiny Forest; levert het iets op? C.J. Nonhof KNNV afdeling Delfland Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland
Nadere informatieDouglas: niet alles goud dat er blinkt
Douglas: niet alles goud dat er blinkt P. R. Hilgen Landbouwuniversiteit Wageningen De laatste decennia is de douglas uitgegroeid tot een van de belangrijkste boomsoorten van de Nederlandse bosbouw. Volgens
Nadere informatieHET EU FLEGT- Actieplan
HET EU FLEGT- Actieplan Rob Busink Directie Natuur en Biodiversiteit 1 september 2015 Consultatiebijeenkomst FLEGTevaluatie Naar een Europese aanpak van de bestrijding van de handel in illegaal hout Toenemende
Nadere informatieSamen bomen planten!
Samen bomen planten! vergroenen Elk jaar worden er 10 miljard bomen meer gekapt dan er worden aangeplant. Dit proces willen we omkeren. Via onze projecten in Nederland en in het buitenland hebben we al
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44704 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Arbainsyah Title: The impact of sustainable forest management on plant and bird
Nadere informatieWAAROM DUURZAAM BOSBEHEER?
WAAROM DUURZAAM BOSBEHEER? PEFC. HET KEURMERK VOOR DUURZAAM BOSBEHEER PRODUCTEN UIT HET BOS KOM JE OVERAL TEGEN PEFC, het keurmerk voor duurzaam bosbeheer, heeft als doel om duurzaam bosbeheer wereldwijd
Nadere informatieWorkshop bosbeheer. Beheerteamdag 2017
Workshop bosbeheer Beheerteamdag 2017 Consulent bosbeheer Bosbeheer Elke boom heeft de functie om gekapt te worden Natuurwaarde bos? Wat bepaalt de natuurwaarde? Wat bepaalt de natuurwaarde van een bos?
Nadere informatieHendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
Hendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen Verband met andere Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen Internationale context: 7 biodiversiteit-gerelateerde
Nadere informatie1. ecologische functie
Criteria voor geı ntegreerd natuurbeheer samenvatting 1. ecologische functie criterium 1.1: kwaliteit van het natuurlijk milieu over heel het terrein indicator 1.1.1: - natuurlijke waterhuishouding niet
Nadere informatieVLAAMSE RAAD ZITTING 1995-1996 26 OKTOBER 1995 VOORSTEL VAN DECREET. van mevrouw Vera Dua. houdende wijziging van het bosdecreet van 13 juni 1990
Stuk 136 (1995-1996) Nr. 1 VLAAMSE RAAD ZITTING 1995-1996 26 OKTOBER 1995 VOORSTEL VAN DECREET van mevrouw Vera Dua houdende wijziging van het bosdecreet van 13 juni 1990 TOELICHTING DAMES EN HEREN, Het
Nadere informatieWaarom kiest u voor PEFC? Redenen die hout snijden.
Waarom kiest u voor PEFC? Redenen die hout snijden. Hout kom je overal tegen... 2 Nog wel ja. De vloer. Een pak kopieerpapier. Een verhuisdoos. Een deur. Een tuinstoel. Openhaardhout. Overal komen we hout
Nadere informatieNatuurlijke verspreiding van ijzerhout bossen en diversiteit aan boomsoorten
Samenvatting De wereldwijde zorg over de vernietiging van het tropisch regenwoud heeft ertoe geleid dat de Indonesische overheid het belang van de bescherming en het beheer van natuurlijke hulpbronnen
Nadere informatieDatum 12 juni 2019 Betreft Beantwoording schriftelijke vragen over het bericht "Zware kritiek van oud-directeur Staatsbosbeheer op houtkap"
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieCursus Bosbeheer en biodiversiteit WELKOM
Cursus Bosbeheer en biodiversiteit WELKOM Programma Voorstelrondje Presentatie Bosbeheer en biodiversiteit (Patrick) Bosbeheer en mossen (Klaas van Dort) Pauze Bosbeheer en vlinders (Kars Veling) Lunch
Nadere informatieKIES VOOR PEFC! REDENEN DIE HOUT SNIJDEN.
KIES VOOR PEFC! REDENEN DIE HOUT SNIJDEN. HOUT KOM JE OVERAL TEGEN... NOG WEL JA. De vloer. Een pak kopieerpapier. Een verhuisdoos. Een deur. Een tuinstoel. Openhaardhout. Overal komen we hout tegen. Hout
Nadere informatieJuridische Analyse Bos- en Bomenaanplant op landbouwgrond. Klimaatenvelop Bijeenkomsten 1 en 8 november 2018 Gijs van Heemstra
Juridische Analyse Bos- en Bomenaanplant op landbouwgrond Klimaatenvelop Bijeenkomsten 1 en 8 november 2018 Gijs van Heemstra Agenda Wat en Waarom? Komt een initiatiefnemer bij de overheid Wet natuurbescherming
Nadere informatieWat doen... 4. Door de grote vraag werden dan ook massaal bomen omgehakt.
Wat doen... 4 Bomenteelt in ontwikkelingslanden. Aran staat er een beetje mistroostig bij. Alweer heeft een van de straatolifanten een spoor van vernieling getrokken door de stad. In heel wat Thaise steden
Nadere informatieNederlands bos. Nederlands bos: hoeveel bos is er?
Nederlands bos In het dichtbevolkte Nederland heeft bos meerdere functies. Naast de productie van hout zijn de natuur-, landschap- en recreatiefunctie van groot belang. Boswet, bosbeleid en regelgeving
Nadere informatiePLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA
PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?
Nadere informatieDe boom staat voor groen, leven & groei
De boom staat voor groen, leven & groei Trees For All Trees for All heeft als doel om wereldwijd bos te herstellen, middels het aanplanten en beschermen van bomen, en het daarmee teweegbrengen van zowel
Nadere informatieHOUTOOGST: VAN PLAN TOT PLANK
HOUTOOGST: VAN PLAN TOT PLANK beheerplan Om te bepalen welke functies in een bos van belang zijn en welke werkzaamheden er worden uitgevoerd maakt de boseigenaar een beheerplan. In het beheerplan staan
Nadere informatieHardhouten plantenbakken
Compleet aanbod van hardhouten plantenbakken voor binnen en buiten Eigen design, handmatige fabricage en verkoop Kwaliteit, dienstverlening en een persoonlijke benadering staan centraal Ondersteunt het
Nadere informatieVLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Vera Dua c.s. betreffende de instelling van een certificaat voor duurzaam bosbeheer
Stuk 536 (1996-1997) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting 1996-1997 5 februari 1997 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van mevrouw Vera Dua c.s. betreffende de instelling van een certificaat voor duurzaam bosbeheer 1190
Nadere informatieJullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden.
Gebeurteniskaarten positieve gebeurteniskaarten Jullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden. Jullie hebben samen betoogd tegen het kappen
Nadere informatie> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel
> Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert
Nadere informatieOp Kroondomein Het Loo
N A T U U R V O L G E N D B O S B E H E E R Op Kroondomein Het Loo 1 Kroondomein Het Loo V R O E G E R, N U E N Een boom wordt pas geoogst als buurbomen Kroondomein Het Loo omvat uitgestrekte I N D E T
Nadere informatieToekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Concept
Toekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Concept a Toekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Colofon Deze samenvatting is een uitgave van de
Nadere informatieNatuurkwaliteit en bosgebruik Natura 2000. Rienk-Jan Bijlsma
Natuurkwaliteit en bosgebruik Natura 2000 Rienk-Jan Bijlsma Onderwerpen Habitatkaart bossen Veluwe Kwaliteitsverbetering habitattypen bos Oppervlaktevergroting habitattypen bos Habitatkaart: typen en criteria
Nadere informatieOntwikkeling van een duurzaam product van Benin en Nederland
Ontwikkeling van een duurzaam product van Benin en Nederland 1 2 CECODI en Stichting Boslandbouw Inleiding Bij de productie van de houdbare of harde kazen is het gebruiken van het zogenaamde stremsel noodzakelijk
Nadere informatieAgroforestry in Vlaanderen
Agroforestry in Vlaanderen 2 en 5 september 2014 - Inspiratiedagen www.agroforestryvlaanderen.be Agroforestry: wat is het? Agroforestry (boslandbouw) = telen van landbouwgewassen (of dieren) en houtachtige
Nadere informatieQUESTIONBOXLES PALMOLIE
QUESTIONBOXLES PALMOLIE Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, wetenschapsknooppunt@uu.nl of 030-25 33 717 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan 3 3 Uitwerking
Nadere informatieLANDBOUW EN BIODIVERSITEIT. Ledenbijeenkomst 2 februari 2018
LANDBOUW EN BIODIVERSITEIT Ledenbijeenkomst 2 februari 2018 Presentaties Floris van Arkel (projectleider FPG) Ontwikkeling biodiversiteit groene ruimte Belang voor leden FPG Context: mechanismen en barrières?
Nadere informatieLokale Dialogen - 2. Beschrijving van de krutu in Apoera
Lokale Dialogen - 2 Beschrijving van de krutu in Apoera Lokale dialogen: Apoera 23-24 November 2012 Inhoud Inleiding... 3 1. Thema: Introductie klimaatverandering... 4 2. Thema: REDD+... 5 3. Thema: Overzicht
Nadere informatiePlanning in het Bosbeheer Omgang met Tijd en Onzekerheid
Planning in het Bosbeheer Omgang met Tijd en Onzekerheid Marjanke Hoogstra Wageningen Universiteit/Leerstoelgroep Bos- en natuurbeleid Inhoud van de presentatie: het probleem de theorie en de praktijk
Nadere informatieMoving into new directions with REDD+
Moving into new directions with REDD+ Bossen overleg 5 juni 2013 Amsterdam Jan Willem den Besten Achtergrond 1.1 Miljard ton koolstof Drivers Locaal: scala aan actoren Internationaal: private sector Structureel:
Nadere informatieworkshop van 1 lesuur rond de weg van duurzaam tropisch hout (o.a. certificering, transport)
Binnen het kader van de campagne Stoel zoekt Lief bieden wij u leerkracht van de eerste graad in het middelbaar onderwijs drie kant-en-klare workshops aan rond duurzaamheid en Noord-Zuidsolidariteit. BOS+
Nadere informatieBomen en voedsel Deze combinatie en manier van landbouw wordt ook wel agroforestry
21-2016 Beste lezers van deze nieuwsbrief, Het werk dat we doen zet zich nog altijd onvermoeid voort. De kennis het netwerk en de infrastructuur die we de afgelopen 6 jaar hebben opgebouwd maken het mogelijk
Nadere informatieOnderzoeksagenda Bossen en bosproducten
Onderzoeksagenda Bossen en bosproducten Joris Van Acker UGent - Woodlab Inleiding Enkele facts and figures over status, trends en stuurvariabelen voor bosproducten in Vlaamse bossen Inleiding Houtproductie
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,
Directie Internationale Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum IZ. 2007/1133 31 mei 2007 onderwerp doorkiesnummer
Nadere informatieScan Bos & Hout Noord-Brabant
Scan Bos & Hout Noord-Brabant Doel, aanpak en stand van zaken Beers, 1 november 2018 Vincent Lokin, Arboribus Silva Door de bomen het bos nog zien: Vier verwante initiatieven - De Coalitie Bos & Hout geeft
Nadere informatieRapport enquête en workshop (Bio Vak Zwolle 2012) Locale rassen; het juiste ras locatie teler concept Bertus Buizer & Kitty de Jager, december 2012
Rapport enquête en workshop (Bio Vak Zwolle 2012) Locale rassen; het juiste ras locatie teler concept Bertus Buizer & Kitty de Jager, december 2012 Inleiding: De veredeling van gewassen heeft onder andere
Nadere informatieNatuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra
Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland Paul Opdam Wageningen Universiteit en Alterra paul.opdam@wur.nl 3 kernpunten EHS: verzekering voor biodiversiteit Klimaatverandering
Nadere informatieDeze boeren planten bomen om onze vlieguitstoot te compenseren. En krijgen daar zelf ook veel voor terug
Re portage 29.11.2016 Leestijd 7-9 minuten Om onze vlieguitstoot te compenseren, planten boeren in Bolivia bomen in plaats van ze te kappen. Een win-winsituatie: zowel voor het klimaat als de lokale boer.
Nadere informatieBeuk in perspectief. Ervaringen met beuk in het beheer op. Kroondomein Het Loo
Beuk in perspectief Ervaringen met beuk in het beheer op Kroondomein Het Loo René Olthof beheerder boswachterij Hoog Soeren, 3000ha 2180ha bos 394 ha beuk (18%) Verloofing Vestiging berk, beuk en eik in
Nadere informatieHet VCA-Register. Transparantie en Afrekenbaarheid in Duurzaam Landgebruik en Natuurlijk Kapitaal. Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal
Het VCA-Register Transparantie en Afrekenbaarheid in Duurzaam Landgebruik en Natuurlijk Kapitaal Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal Utrecht, 15 december 2015 Zorgen voor onze planeet Overal staat biodiversiteit
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieLesvoorbereiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs
Lesvoorbereiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs Naam Eeckhout Andreas Cluster Bio - Fys - Aar - Che Groep 2 OSO 2 Academiejaar 2005-2006 Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs Kattenberg
Nadere informatieIn dit boekje komt u alles te weten over
hout 100 0/ 0 duurzaam In dit boekje komt u alles te weten over 4 Voordelen van hout Duurzaam bosbeheer Redenen om duurzaam geproduceerd hout te kopen Het kopen en verkopen van miljard hectare van de
Nadere informatieBosbeheerplanning in Vlaanderen
Achtergrond 2 typen Doel/Voordelen/Procedure Case Meerdaalwoud,Heverleebos & Egenhovenbos Achtergrond Bosbeheer in Vlaanderen = bevoegdheid Vlaamse Overheid Bos in Vlaanderen: 10,8% bos = ca. 146.000 ha
Nadere informatieBijlage 1 Uitgangspunten van geïntegreerd bosbeheer
Bijlage 1 Uitgangspunten van geïntegreerd bosbeheer Het geïntegreerd bosbeheer streeft ernaar om de productiefunctie van het bos op kleine schaal te integreren met de natuurfunctie en de recreatiefunctie.
Nadere informatieAANPLANTSUBSIDIE VOOR BOSLANDBOUWSYSTEMEN
DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ AANPLANTSUBSIDIE VOOR BOSLANDBOUWSYSTEMEN Campagne 2019 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieAanvraag van een kapmachtiging voor bomen en struiken in een privébos
Aanvraag van een kapmachtiging voor bomen en struiken in een privébos ANB-01-160330 /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieDit notitieboekje is gedrukt op PEFC gecertificeerd papier.
Dit notitieboekje is gedrukt op PEFC gecertificeerd papier. NAAM ADRES WAAROM DUURZAAM BOSBEHEER? PEFC. HET KEURMERK VOOR DUURZAAM BOSBEHEER PEFC, het keurmerk voor duurzaam bosbeheer, heeft als doel om
Nadere informatieAanvraag tot het verkrijgen van een kapmachtiging voor het vellen van bomen in privé-bos
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Bos en Groen Aanvraag tot het verkrijgen van een kapmachtiging voor het vellen van bomen in privé-bos (artikel 81 4 van het Bosdecreet van 13/6/1990 - gewijzigd
Nadere informatieWat is een voedselbos?
Groeien die bomen tot in de hemel? Sleutelen aan verdienmodellen voor agroforestry Wat is een voedselbos? Door mensen ontworpen, gericht op voedselproductie Gedomineerd door meerjarige, houtige soorten
Nadere informatieHerbebossing in het Andesgebergte van Ecuador
Herbebossing in het Andesgebergte van Ecuador Augustus 2005 Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 1.1 Biodiversiteit in Ecuador...3 1.2 De Andes...3 1.3 Ontbossing...4 2 PROFAFOR...6 2.1 Het antwoord...6 2.2 Criteria...7
Nadere informatieProductiebos maakt plaats voor oorspronkelijk heidelandschap.
NATUURVERBINDING HOORNEBOEG GOOIS NATUURRESERVAAT Productiebos maakt plaats voor oorspronkelijk heidelandschap. PRODUCTIEBOS MAAKT PLAATS VOOR OORSPRONKELIJK HEIDELANDSCHAP TEN ZUIDEN VAN HILVERSUM LIGGEN
Nadere informatieSustainable development goals
Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde
Nadere informatieBeheer van bomen en bos i.r.t. vleermuizen
Beheer van bomen en bos i.r.t. vleermuizen Als je niets doet. krijg je bos, bos en Als je niets doet met bos. krijg je chaos.? Bos of. plantage? We hebben een uitgebreide cultuur van omgaan met bomen Bomen
Nadere informatieAanvraag van een kapmachtiging voor bomen en struiken in een privébos
Aanvraag van een kapmachtiging voor bomen en struiken in een privébos Agentschap voor Natuur en Bos Albert II-laan 20, 1000 BRUSSEL Tel. 02 553 81 02 Fax 02 553 81 05 E-mail: anb@vlaanderen.be ANB-01-20071015
Nadere informatieBOS IN SINT-TRUIDEN Nota
BOS IN SINT-TRUIDEN Nota Ir. Koenraad Van Meerbeek 12/03/2012 1. Wat is bos? Wanneer we over bos spreken, is er een duidelijke definitie nodig van een bos. Iedereen moet immers over hetzelfde praten. Een
Nadere informatieDe Natuurwaardeverkenner als kennisbron voor bosbeheerders
De Natuurwaardeverkenner als kennisbron voor bosbeheerders 13 november 2018 14:35 door Rik Hendrix, Inge Liekens, Leo De Nocker, Nele Smeets, Steven Broekx De Natuurwaardeverkenner is een webtoepassing
Nadere informatieBiodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid.
Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Een Levens Cyclus Duurzaamheids Analyse Auteur: Baukje Bruinsma November 2009 Samenvatting. Door het verbranden van fossiele
Nadere informatieBeken Kleur Gooi je troeven op tafel. handleiding
Beken Kleur Gooi je troeven op tafel handleiding Deze tool werd ontwikkeld door het Flanders DC Kennis centrum aan Antwerp Management School. Het is gebaseerd op het onderzoeksrapport Dominante denkkaders
Nadere informatieServing. the. One. who. serves
Serving the One who serves UITDAGING Afrika telt naar schatting 50 miljoen boerengezinnen die lijden aan ondervoeding. Deze kleinschalige boeren zouden de oplossing kunnen zijn voor het wereldvoedselprobleem.
Nadere informatieRICHTLIJN FINANCIEEL BEHEER GOEDE DOELEN
RICHTLIJN FINANCIEEL BEHEER GOEDE DOELEN Deze richtlijn heeft betrekking op reserves en fondsen en het verantwoord beheer daarvan. Hierbij gaat het om alle vormen van beheer, dat wil zeggen alle spaar-
Nadere informatie3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen
3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen In dit bedrijfsnatuurplan wordt een hoofdzonering aangebracht tussen 'natuurlijk groen' en 'functioneel groen'. In het natuurlijke groen is de natuurwaarde
Nadere informatieIn de resterende hoofdstukken van dit proefschrift worden de inzichten welke zijn verkregen op basis van de studie van het ontbossingsproces in
Samenvatting Gedurende de afgelopen twintig jaar is de aandacht voor de snel voortschrijdende tropische ontbossing sterk toegenomen. Dit onderzoek is gericht op het analyseren van de oorzaken van ontbossing
Nadere informatieDe FSC convenant. Ondersteuning bij een verantwoord aankoopbeleid van hout- en papierproducten
De FSC convenant Ondersteuning bij een verantwoord aankoopbeleid van hout- en papierproducten FSC convenant.indd 1 18/02/2009 9:36:02 Waarom een FSC convenant? Jaarlijks verdwijnt meer dan 13 miljoen hectare
Nadere informatieGerard Koopmans en Jan Rots 19 April 2018 FSC -training 2018
Gerard Koopmans en Jan Rots 19 April 2018 FSC -training 2018 Nieuwe Nederlandse Standaard Wat gaat er veranderen Nieuwe eisen en verbeteringen Audit / Herziene standaard ( Gerard ) Beheerplan ( Jan ) Nieuwe
Nadere informatieGeïntegreerd Bosbeheer tussen droom en daad. 1 ;l 40% 20% 0% Een succesverhaal? Op het eerste gezicht is de invoering
Kees van Vliet en Henk van Blitterswijk, Alterra Geïntegreerd Bosbeheer tussen droom en daad Ruim tien jaar geleden introduceerden Klingen en Sevenster de term geïntegreerd bosbeheer in Nederland. Dat
Nadere informatie(Mededelingen) MEDEDELINGEN VAN DE INSTELLINGEN, ORGANEN EN INSTANTIES VAN DE EUROPESE UNIE EUROPESE COMMISSIE
21.11.2018 NL Publicatieblad van de Europese Unie C 421/1 II (Mededelingen) MEDEDELINGEN VAN DE INSTELLINGEN, ORGANEN EN INSTANTIES VAN DE EUROPESE UNIE EUROPESE COMMISSIE Mededeling van de Commissie Goedkeuring
Nadere informatieMVO. Be-Pall International BV Zilverstraat 4, 8211 AN Lelystad Tel 0320-234940 http:/www.be-pall.nl
Be-Pall International BV Zilverstraat 4, 8211 AN Lelystad Tel 0320-234940 http:/www.be-pall.nl Een bedrijf waar Mensen gezamenlijk werken aan een kwalitatief en milieuvriendelijk product, rekening houdend
Nadere informatieUitgebreid bosbeheerplan: Openbare bossen Arendonk 15 februari 2010
Uitgebreid bosbeheerplan: Openbare bossen Arendonk 15 februari 2010 Natuurwerk wordt mogelijk gemaakt dankzij de steun van de Europese Unie, met name het Europees Sociaal Fonds (ESF), het Vlaams Gewest
Nadere informatieverwerking : wat is een bos?
verwerking : wat is een bos? Leven vestigt zich op plaatsen waar het goed is om te leven. Er zijn verschillende factoren die de leefomgeving vorm geven : levende factoren, niet-levende factoren en menselijke
Nadere informatievoor een woning-leven-lang Bovinci Naaldhouten Gevelelementen
voor een woning-leven-lang Bovinci Naaldhouten Gevelelementen Waarom de naam Bovinci? De naam Bovinci is gekozen met een knipoog naar Da Vinci vanwege zijn bijzondere talent voor architectuur en schilderkunst.
Nadere informatieOmdat de weg en het landschap bij elkaar horen. Landschapsplan Amsterdamseweg
Omdat de weg en het landschap bij elkaar horen Landschapsplan Amsterdamseweg Waarom een integraal landschapsplan? In 2018 voert de provincie onderhoud uit tussen de Schelmseweg en de A12. Voor een goede
Nadere informatie4. Toeristisch landschap
4. Toeristisch landschap 4.1 Tabel onderzoek toeristische bestemming 1.Toeristische aantrekkingsfactoren a. van natuurlijke oorsprong Elementen Bossen-zandberg-vennen-heide b. van menselijke oorsprong
Nadere informatieKlimaat-slim bosbeheer
Klimaat-slim bosbeheer Welke opties heb je als bosbeheerder? Mart-Jan Schelhaas 29 oktober 2018 Inhoud Achtergrond Wat is de relatie tussen koolstof en bos? Welke opties heb je als bosbeheerder? Wat doet
Nadere informatieDe Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel
Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel
Nadere informatieNL In verscheidenheid verenigd NL B8-1043/8. Amendement. Giovanni La Via, Peter Liese namens de PPE-Fractie
4.10.2016 B8-1043/8 8, Jo Leinen, Julie Girling, Gerben-Jan Gerbrandy, Visum 14 bis (nieuw) gezien de encycliek "Laudato si'", 4.10.2016 B8-1043/9 9, Jo Leinen, Julie Girling, Gerben-Jan Gerbrandy, Paragraaf
Nadere informatieFlora van naaldbossen,
Indicator 7 september 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In de naaldbossen in Nederland
Nadere informatieBVBA Marktleider in België Sales en marketing Servicekantoor
AP1 BVBA Marktleider in België Sales en marketing Servicekantoor Foto TWC Vanaf 1996 actief in Costa Rica Europees management FSC gecertificeerd AFM vergunning hardhout areaal van meer dan 2.000 hectaren
Nadere informatieInrichting en beheer compensatiegebied Gortel
Notitie Contactpersoon Benjamin Flierman Datum 18 mei 2017 Kenmerk N004-1233768BJF-evp-V04-NL Inrichting en beheer compensatiegebied Gortel Inrichting en beheer van het compensatiegebied nabij Gortel ter
Nadere informatieWaarom Ecologisch Bermbeheer?
Bijeenkomst 1 21 maart 2019 Waarom Ecologisch Bermbeheer? Stichting Landschapsbeheer Gelderland Bijzondere bermbewoners in Gelderland. Onlangs verschenen rapportage van provincie Gelderland: Introductie
Nadere informatieOVER DE WERKWIJZE VAN KEURHOUT
Kies voor keurhout OVER DE WERKWIJZE VAN KEURHOUT Keurhout staat al jaren voor duurzaam geproduceerd hout. Sinds 1 januari 2004 zijn de activiteiten onder beheer van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen
Nadere informatieklimaatverandering en voedsel
klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.
Nadere informatie