QUESTIONBOXLES PALMOLIE
|
|
- Lodewijk Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 QUESTIONBOXLES PALMOLIE Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, of
2
3 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan 3 3 Uitwerking lesplan 5 4 Bijlagen 12 Bijlagen 1 Introductie wetenschapper 2 Extra informatie voor leerkracht 3 Onderzoekbare vragen
4 1 DOEL VAN DE LES Wetenschapper Paul Burgers doet onderzoek naar het effect van palmolieplantages op de omgeving. Op zondag 23 oktober van 12:30 uur tot 13:30 uur geeft hij hierover een questionboxlezing in het Universiteitsmuseum. Vragen van leerlingen zijn het uitgangspunt bij de lezing. Deze les is voor groep 7 en 8. Leerlingen leren meer over palmolie en plantages en hoe ze een onderzoekbare vraag opstellen. Na de les worden de vragen naar de wetenschapper gestuurd. De wetenschapper komt vervolgens in de klas om de vragen te bespreken. Tijdens de lezing worden 10 plaatsen gereserveerd voor leerlingen van de school. Voor meer informatie mail naar wetenschapsknooppunt@uu.nl of bel
5 2 OPZET LESPLAN Leerstof Invloed van palmolieplantages op de omgeving Tijd 80 minuten Uitvoeringsdatum Twee weken voor de lezing van 23 oktober Benodigdheden (Neem contact op met het wetenschapsknooppunt als niet alles in huis is) Niveau Groep 7/8 Zwarte stiften Palmolieproducten (zeep, cosmetica, chips, chocolade, pindakaas) Leerlingformulieren Elektronisch schoolbord Vragenkaartjes questionboxlezing Questionbox Voor het WKUU is het hoofddoel van de les Na de les kunnen leerlingen onderzoekbare vragen stellen over de productie van palmolie en de invloed hiervan op de omgeving. Voor de leerlingen is het leerdoel van de les Na de les kunnen leerlingen aangeven dat tropisch bos verbranden meer palmolie oplevert, maar dat hierdoor het tropisch bos verdwijnt. 3
6 LESPLAN IN 7 STAPPEN Stap Tijd Activiteit leerkracht Activiteit leerling 1. CONFRONTATIE 5 Introductie questionboxlezing en -les. Bekijken van Laat videofilmpje zien. videofilmpje. 2. VERKENNEN 10 Begeleiding discussie over filmpje. Nadenken en Begrippen op het schoolbord schrijven in brainstormen over de vorm van een woordweb. filmpje. Klassikaal begrippen noemen. 3. OPZETTEN EXPERIMENT 5 4. UITVOEREN EXPERIMENT (SPEL) De aandacht in het woordweb richten op de reden dat er niet-duurzaam verbouwd wordt. Dit is namelijk een koppeling naar het spel. Luisteren naar uitleg. 20 Uitdelen leerlingformulieren. In groepjes het spel Uitleg methode van het spel en gaan spelen. begeleiding. 5. CONCLUDEREN 10 Begeleiding conclusie. In groepjes reflecteren op de uitkomsten van het spel PRESENTEREN VAN RESULTATEN VERDIEPEN EN VERBREDEN 10 Verzamelen algemene conclusies en op bord schrijven. Klassikaal uitkomsten van het spel delen en gezamenlijk conclusies bedenken. 20 Discussie over conclusies starten en begeleiden aan de hand van hoofdvraag leerkracht. Uitleg geven over onderzoekbare vragen. Kaarten uitdelen, leerlingen helpen onderzoekbare vragen op te schrijven en te verzamelen in de questionbox. Klassikaal meedenken over conclusies, hoofdvraag van leerkracht en zelf vragen bedenken aan de hand van uitleg onderzoekbare vragen. Vragen opschrijven en in de questionbox doen. 4
7 3 UITWERKING LESPLAN 3.1 STAP: CONFRONTATIE Tijd 5 minuten Doel Het doel van deze stap is dat leerlingen weten wat het doel is van de les, en dat ze geprikkeld worden om na te denken over palmolie en plantages. Benodigdheden Elektronisch schoolbord Palmolieproducten (zeep, cosmetica, chips, chocola, pindakaas) Activiteit leerkracht Leg de leerlingen uit dat een wetenschapper die onderzoek doet naar palmolieplantages, de klas komt bezoeken. Hij gaat in de klas vragen van de leerlingen beantwoorden. Leg uit dat de leerlingen in de questionboxles iets gaan leren over palmolieplantages en het effect op de omgeving, zodat ze aan het einde van de les goede vragen kunnen bedenken over het onderwerp dat de wetenschapper bestudeert. Het WKUU heeft palmolieproducten meegegeven. Laat de leerlingen deze producten zien en vertel dat hier palmolie inzit. Laat als startprikkel twee filmpjes zien: Eerst een filmpje over tropisch regenwoud: Ten tweede een filmpje dat gaat over palmolie in producten: 5
8 3.2 STAP: VERKENNEN Tijd 10 minuten Doel Het doel van deze stap is dat leerlingen klassikaal hun kennis over palmolieplantages delen, door gezamenlijk een woordweb te maken. Belangrijke missende begrippen zal de leerkracht toevoegen. Benodigdheden Elektronisch schoolbord Activiteit leerkracht Schrijf het woord palmolieplantage midden op het schoolbord. Leg de leerlingen uit dat er een woordweb gemaakt gaat worden. Ondersteunende vragen om de leerlingen te prikkelen zijn: Wat is palmolie? Wat is een plantage? Wat moet er gebeuren om een plantage aan te leggen? Waar groeit de palm (dit is de boom)? Schrijf de begrippen die in het gesprek opkomen, op het schoolbord, in de vorm van een woordweb. Leg al snel uit dat palmolie olie is van een boom, de oliepalm. Vertel dat de oliepalm alleen in het gebied rondom de evenaar kan groeien. In dit gebied staat ook het tropisch bos. Vraag aan de leerlingen: Wat moet er met het tropisch bos gebeuren om palmolieplantages te kunnen aanleggen? Als leerlingen aangeven dat het bos gekapt moet worden. Stel dan ook de vraag: Wat gebeurt er dan met de planten, dieren en mensen die in dat tropische bos leven? Vul de belangrijkste missende begrippen zelf aan (een concept map van deze begrippen staat op de volgende pagina, toelichting bij de begrippen is te vinden in bijlage 2). Het woordweb is in stap 7 weer nodig, sla het woordweb dus op. Belangrijke begrippen woordweb Palmolieplantage Oliepalm groeit rondom de evenaar Tropisch bos wegkappen Planten/bos Lokale bevolking Dieren Orang-oetan, neushoorn en tijger Indonesië Paul Burgers (wetenschapper) Palmolie Voeding zoals koekjes en margarine Anders, zoals zeep, cosmetica en biodiesel Bevolkingsgroei: steeds meer palmolie nodig 6
9 Deze concept map geeft de belangrijkste relaties aan die in het woordweb moeten staan om de koppeling te kunnen maken naar het experiment. Natuurlijk zullen de leerlingen veel meer concepten en begrippen noemen, die mogen ook in het woordweb. Maar zorg ervoor dat minimaal deze begrippen ook in het woordweb te vinden zijn. Ontbrekende begrippen moeten worden aangevuld. orang-oetan, neushoorn en tijger 6 dieren lokale bevolking 5 planten/bos 3 Paul Burgers (wetenschapper) 8 Indonesië 7 4 palmolie 9 palmolieplantage oliepalm groeit rondom de evenaar 1 2 tropisch bos kappen 10 voeding zoals koekjes en margarine 12 bevolkingsgroei: steeds meer palmolie nodig anders, zoals zeep, cosmetica en biodiesel Relaties tussen begrippen conceptmap: 1. Palmolieplantages liggen rondom de evenaar, omdat daar de oliepalm kan groeien. 2. Rondom de evenaar ligt tropisch bos en dat wordt gekapt om oliepalmplantages aan te leggen. 3. Door tropisch bos te kappen, worden alle planten/bos weggehaald. 4. Door tropisch bos te kappen, raken de mensen die in het bos leven hun woonplek kwijt. 5. Door tropisch bos te kappen, raken ook de dieren die in het bos leven hun woonplek kwijt. 6. Dieren kunnen alleen in het bos leven en zonder bos verdwijnen ze. De orang-oetan, neushoorn en tijger zijn specifieke soorten die door oliepalmplantages hun woonplek verliezen. 7. De oliepalmplantages rondom de evenaar liggen bijvoorbeeld in Indonesië. 8. Paul Burgers doet onderzoek in Indonesië naar de oliepalmplantages en het effect ervan op de omgeving. 9. De oliepalmplantages zijn er om palmolie te produceren procent van alle palmolie wordt gebruikt voor voeding zoals koekjes en margarine procent van alle palmolie wordt gebruikt voor andere producten zoals zeep, cosmetica en biodiesel. 12. Door bevolkingsgroei is de vraag naar voeding en andere producten waar palmolie in zit steeds groter. Er is meer van nodig. 13. Omdat de vraag naar oliepalm steeds groter wordt, wordt er nog steeds tropisch bos gekapt om palmolieplantages aan te leggen. 7
10 3.3 STAP: OPZETTEN EXPERIMENT (SPEL) Tijd 5 minuten Doel Het doel van deze stap is om op basis van het woordweb het experiment (een spel) te introduceren. Benodigdheden Elektronisch schoolbord Leerlingformulieren Zwarte stiften Activiteit leerkracht Leg op basis van de begrippen oliepalmplantages en tropisch bos kappen in het woordweb uit, dat als je tropisch bos kapt, de planten, dieren en mensen die in het bos leven hun leefplek/woonplek verliezen. Vertel dat de planten en dieren alleen in het bos kunnen leven. Dus als al het bos gekapt wordt, kunnen de planten en dieren niet meer leven. Leg de leerlingen uit dat palmolie gemaakt kan worden zonder al het bos weg te halen. Maar dat dit helaas vaak niet gebeurt. Leg uit dat vaak het tropisch bos wordt verbrand. Op het verbrande bos kunnen de palmoliebomen heel goed groeien en kan er veel olie gemaakt worden. Maar door het verbranden van het bos, wordt de grond slechter van kwaliteit, waardoor je heel snel weer nieuw tropisch bos moet verbranden. Vertel dat de leerlingen een spel gaan spelen over palmolieplantages en de invloed hiervan op de omgeving. 8
11 3.4 STAP: UITVOEREN EXPERIMENT (SPEL) Tijd 20 minuten Doel Het doel van deze stap is om leerlingen inzicht te geven in het feit dat het verbranden van tropisch bos meer palmolie oplevert, maar dat hierdoor het tropisch bos verdwijnt. Benodigdheden Leerlingformulieren Elektronisch schoolbord Zwarte stiften Activiteiten leerkracht Deel de klas op in groepjes van vier leerlingen. Leg de leerlingen uit dat elk groepje hun eigen spel gaat spelen. Vertel dat elke leerling in een groepje een boer is met een plantage, en dat elk groepje gezamenlijk een stuk tropisch bos heeft. Leg uit dat er twee doelen zijn. Het doel van elk groepje is om zoveel mogelijk tropisch bos over te houden. Het doel voor elke boer is om zoveel mogelijk olie te produceren. Deel de leerlingformulieren uit, 1 per groepje. Bespreek de spelregels van het spel klassikaal (zie onderstaande box). Laat de leerlingen het spel uitvoeren, en loop rond om te controleren of het goed gaat. Spelregels Er zijn vier ronden. Iedere speler heeft 1 plantage. Iedere speler in het groepje krijgt een nummer van 1 tot 4. Elke ronde begint nummer 1, daarna nummer 2, daarna nummer 3, en daarna nummer 4. Je mag elke ronde op je eigen plantage verbouwen. Je hebt de keuze om wel of niet ook een stuk tropisch bos te verbranden om op te verbouwen. Schrijf in de opbrengsttabel op hoeveel olie je in een beurt gekregen hebt. Iedere beurt: Als je op je eigen plantage palmolie verbouwt, dan krijg je 100 liter palmolie. Keuze per beurt: Als je ook een stuk tropisch bos verbrandt om palmolie op te verbouwen, dan moet je een tropisch bos hokje zwart maken met een stift, en krijg je 100 liter palmolie extra. Actie per ronde duurzaam verbouwen 100 liter in opbrengsttab el invullen leerling volgende leerling niet-duurzaam verbouwen tropisch bos hokje zwart kleuren 200 liter in opbrengsttab el invullen 9
12 3.5 STAP: CONCLUDEREN Tijd 10 minuten Doel Het doel van deze stap is om de leerlingen te laten reflecteren op de resultaten van het spel. Activiteit leerkracht Vertel de leerlingen dat ze per groepje moeten overleggen hoe het spel ging. Gebruik de volgende vragen om de leerlingen te inspireren. Welke leerling heeft de meeste palmolie? Wat voor effect had dit op het tropisch bos? Hoeveel tropisch bos is er over in het groepje? Wat had er moeten gebeuren om meer tropisch bos over te houden? Laat de leerlingen in hun groepje nadenken over het verband tussen het verbranden van tropisch bos en de hoeveelheid palmolie die dit oplevert. Laat ze ook nadenken over het effect van palmolieplantages op het tropisch bos. 3.6 STAP: PRESENTEREN VAN RESULTATEN Tijd 10 minuten Doel Het doel van deze stap is om de verschillende groepen hun resultaten te laten delen en vergelijken en aan de hand hiervan gezamenlijk conclusies te trekken. Activiteit leerkracht Klassikaal kan er voor elk groepje de uitkomst van het spel gedeeld worden. Vraag aan ieder groepje: Hoeveel tropisch bos hokjes hadden ze over na het spel? En wie had in het groepje de meeste palmolie? Schrijf deze uitkomsten op het bord. Laat de leerlingen klassikaal discussiëren over het effect van palmolieplantages op de omgeving/tropisch bos. Schrijf algemene conclusies op het schoolbord. 10
13 3.7 STAP: VERDIEPEN EN VERBREDEN Tijd 20 minuten Doel Het doel van deze stap is om de leerlingen onderzoekbare vragen te laten stellen over palmolieplantages en de invloed hiervan op de omgeving. Benodigdheden Elektronisch schoolbord Vragenkaartjes questionboxlezing Questionbox Activiteit leerkracht Vertel de leerlingen wat ook al weer de doelstelling is van de les: vragen bedenken voor de wetenschapper over palmolieplantages en de invloed hiervan op de omgeving. Stel als voorbeeld zelf een vraag aan de leerlingen: Waarom zijn palmolieplantages slecht voor het omliggende bos? Waarschijnlijk geven leerlingen verschillende antwoorden op deze vraag. Vraag aan de leerlingen of zij zelf ook vragen hebben over het onderwerp palmolieplantages. Schrijf enkele vragen op het schoolbord. Let op: Beantwoord deze vragen niet, het gaat er nu juist om dat er goede vragen voor de questionboxlezing bedacht worden. Leg uit dat de wetenschapper voor de lezing onderzoekbare vragen nodig heeft. Geef een voorbeeld van een onderzoekbare vraag, en probeer met de leerlingen de vragen op het bord te veranderen in onderzoekbare vragen (informatie over onderzoekbare vragen in bijlage 3). Deel de WKUU-kaartjes uit en geef de leerlingen de tijd om hun vragen op te schrijven. Leg nogmaals uit dat de vragen onderzoekbaar moeten zijn en over palmolieplantages moeten gaan. Leg tot slot uit dat de wetenschapper in de klas komt om een aantal van deze vragen te beantwoorden. Ook zal hij tijdens de questionboxlezing in het Universiteitsmuseum een aantal vragen beantwoorden. U kunt de vragen zelf nog bekijken alvorens ze de questionbox in gaan, om te controleren of de leerlingen begrepen hebben wat onderzoekbare vragen zijn. Als dit onderzoekbare vragen zijn over plastic en recyclen, is het doel van de les behaald. Als u op een andere manier de les wilt afsluiten, dan mag dat natuurlijk ook. Een suggestie is om klassikaal de leerlingvragen te bespreken en als klas onderzoekbare vragen in de questionbox te verzamelen. 11
14 4 BIJLAGEN BIJLAGE 1: INTRODUCTIE WETENSCHAPPER Kunnen we door onderzoek de politiek nog meer informatie leveren om bossen nog beter te beschermen en tegelijkertijd de mensen een goed leven te geven? Paul Burgers Wie is de wetenschapper en wat is zijn onderzoek? Paul Burgers heeft meer dan 7 jaar in Zuidelijk Afrika en Zuid-Oost Azië gewoond en gewerkt, waar hij onderzoek deed naar de relatie tussen ontbossing en armoede. Dit werk heeft hij voortgezet na terugkomst in Nederland op de faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht. Nu leidt hij twee grote onderzoeken in Vietnam en in Indonesië. Samen met Vietnamese onderzoekers en studenten onderzoekt hij in Vietnam het effect van de Vietnamese bospolitiek. Officieel mogen de mensen die in en rond bossen wonen, dit bos in eigen beheer hebben. Omdat de mensen veel spullen/voedsel van het bos gebruiken, zijn ze erg geïnteresseerd het bos te behouden. Het tweede onderzoeksproject is in Indonesië. Hier kijkt Paul Burgers samen met Indonesische onderzoekers naar het effect van nieuwe palmolieplantages op ontbossing. Het gaat er bijvoorbeeld om hoeveel mensen van hun land verjaagd worden om plaats te maken voor palmolieplantages. Momenteel lijkt het erop dat de mensen die worden weggejaagd door de plantages, ergens anders tropisch bos gaan verbranden om daar voedsel te verbouwen om te overleven. Ze zijn namelijk alles kwijtgeraakt door de palmolieplantages. Hierdoor lijkt ontbossing door oliepalm nog veel groter te zijn dan iedereen denkt. De lezing gaat vooral hier op in. 12
15 BIJLAGE 2: EXTRA INFORMATIE VOOR LEERKRACHT In heel veel producten zit palmolie. Palmolie zit in voedingsproducten zoals margarine en koekjes, maar ook in zeep en cosmetica. Palmolie is olie van een palmboom, de oliepalm. Zoals er aan de kokospalm kokosnoten groeien, hangen er aan de oliepalm vruchten waaruit olie wordt gewonnen. De oliepalm groeit alleen in het gebied rondom de evenaar. Zo bevinden veel plantages zich in Indonesië. De wereldwijde vraag naar palmolie wordt steeds groter door de groeiende bevolking. Om aan die vraag te voldoen, wordt er steeds meer tropisch bos gekapt om oliepalmen te planten, er worden palmolieplantages aangelegd. Door het kappen van tropisch bos wordt het leefgebied van veel planten en dieren kleiner. Bijvoorbeeld de orang-oetan, de neushoorn en de tijger verliezen hun leefgebied door het kappen van tropisch bos voor de aanleg van palmolieplantages. 13
16 BIJLAGE 3: ONDERZOEKBARE VRAGEN Voor de questionboxlezing zijn onderzoekbare vragen nodig, die gaan palmolie en plantages en de invloed op hiervan op de omgeving. Onderzoekbare vragen zijn vragen die actief naar een uitleg vragen, en niet alleen naar een feit. Een simpel en kort antwoord kan niet gegeven worden op deze vragen, en het antwoord op de vraag kan alleen gegeven worden door meerdere kennisbronnen te raadplegen. Leerlingen stellen vaak feitelijke vragen in plaats van onderzoekbare vragen. Daarom is het belangrijk dat de leerkracht voorbeeldvragen aan de leerlingen laat zien, en daarover uitleg geeft. Goede vragen/onderzoekbare vragen: Waarom zijn palmolieplantages slecht voor het omliggende bos? Waarom moeten bossen weg voor palmolieplantages? Waarom blijft het bos niet van de mensen die al daar wonen? Niet goede vragen/feitelijke vragen: Hoe heet de palmolieplant? Waar ligt Indonesië? Waar zit allemaal palmolie in? 14
17 15
QUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT
QUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, wetenschapsknooppunt@uu.nl of 030-25 33 717 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan
Nadere informatieVLP Werkstuk Ontbossing van de aarde
VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde naam: Oliebol groep: 7 Inhoud inleiding Illegale houtkap sojateeld Palmolie Wat is ontbossing? Ontbossing in tropische regenwouden Wetten en regels hebben geen zin
Nadere informatieSpeluitleg: Gebruik bij de speluitleg het bestand Hoe wordt het spel gespeeld op www.groenewiel.nl/biodiversiteit.
1 IN HET KORT Doel van de les: De kinderen worden zich bewust van de verbanden tussen soorten. Dit gebeurt doordat ze beseffen dat de roofvogel niet alleen een boom en een merel of lijster nodig heeft,
Nadere informatieGebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag
Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.
Nadere informatieEindexamen vwo aardrijkskunde 2013-I
Eindexamen vwo aardrijkskunde 213-I Zuidoost-Azië Opgave 5 Klimaten in Zuidoost-Azië Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. De klimaatdiagrammen in de bron horen bij de steden
Nadere informatieHeb je een vraag over Meet the Professor? Stuur ook dan even een bericht naar Eline.
Beste leerkracht, Leuk dat jouw klas meedoet aan Meet the Professor 2018! Op woensdag 28 maart 2018 komt tussen 11:00 12:00 uur een professor op bezoek bij jou in de klas. In deze gouden envelop vind je:
Nadere informatieOnderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan?
Onderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan? Inhoudsopgave Inleiding 3 Context 3 Doelen van de les 3 Overzicht van de les 4 Lesbeschrijving Een windmolen op school 5 Stap 1. Introductie
Nadere informatieLes onderzoekend leren Het cupcake-experiment
Les onderzoekend leren Het cupcake-experiment Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/cupcake-experiment/ Tijdens deze les ontdekken de kinderen
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieBeste docent, Hartelijke groet, Krista te Brake, Projectleider educatie Ja Natuurlijk Annabelle Zegers, Assistent educatie Ja Natuurlijk
Beste docent, Voorafgaand aan het museumbezoek aan Ja Natuurlijk en de eventuele workshops vragen wij u om uw leerlingen voor te bereiden. De voorbereiding vraagt 1 lesuur (de film duurt 14 minuten). Film
Nadere informatieontbossing fragmentatie vlees van bos-dieren handel ebola manier om dieren te vangen illegaal dier dat thuis gehouden wordt
Vul de apenstrip in De tekeningen hieronder zijn stripverhalen over mensapen, getekend door schoolkinderen. De kinderen maken zich zorgen over het lot van de mensapen in het wild. En zij tekenen verhalen
Nadere informatieLESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES
LESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES Inhoud In de introductieles gaat u met de leerlingen aan de slag met het thema duurzaam en eerlijk eten. Samen met de leerlingen bekijkt u drie filmpjes die uitleggen
Nadere informatieSheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?
Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat
Nadere informatieDia 1 Introductie max. 2 minuten!
1 Dia 1 Introductie max. 2 minuten! Vertel: Deze les gaat vooral over het gebruik van sociale media. Maar: wat weten jullie eigenlijk zelf al over sociale media? Laat de leerlingen in maximaal een minuut
Nadere informatieWinkelen in het bos?
Winkelen in het bos? Natuur, tweede graad Doelstellingen Kinderen ervaren dat het bos uit verschillende delen en bewoners bestaat. Kinderen ontdekken verbanden tussen alle delen en bewoners van het bos.
Nadere informatieWerkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les:
Werk graad 3 Lesvoorbereiding Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Zet het luisterverhaal klaar op het smartboard. Print de memory
Nadere informatieHoe schrijf ik de geheimste brief?
Lesbrief Onderzoekend Leren Hoe schrijf ik de geheimste brief? Deze lesbrief gebruikt de methodiek onderzoekend leren uit de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Deze lesbrief geeft verdieping
Nadere informatieKIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS
KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS INLEIDING De kijkwijzer biedt de mogelijkheid om op gestructureerde wijze te reflecteren op een activiteit met kinderen. Hiermee kun je inzicht
Nadere informatieIntroduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?
Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren
Nadere informatiePlant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8
Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Colofon Titel: Plant in de klas - Instructieblad leerkracht, groep 6/7/8 Auteurs: Nienke van den Berg Hilde Spitters (NIGZ) Redacteuren: John Luteijs
Nadere informatieLaat uw leerlingen het artikel Bang! Eng! Griezelig! lezen op pagina 12/13 van 7Days.
43 2017 NEDERLANDS INSTRUCTIE (20 MINUTEN) Introductie Laat uw leerlingen het artikel Bang! Eng! Griezelig! lezen op pagina 12/13 van 7Days. Voorkennis activeren Vraag uw leerlingen wat zij al weten over
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieIntroduceren thema Het menselijk lichaam. Thema: Het (menselijk) lichaam. centraal: 1. Maak een vergelijking tussen het menselijk lichaam en het
Natuur & Techniek Het (menselijk) lichaam Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Het (menselijk) lichaam Introduceren thema Het menselijk lichaam In deze lessen staan
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Auto s en wegen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: auto s en wegen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:
Nadere informatieEen poster voor een goed doel maken
Een poster voor een goed doel maken Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Een reclameposter voor maken voor een zelfbedacht goed doel. instructieles oefenles Lesdoel: Leerlingen kunnen
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieIntroductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen
Introductie Introductie Gamen, Hyven, informatie zoeken, filmpjes kijken, muziek luisteren, spullen kopen of verkopen. Internetten doen we allemaal. Soms voor de lol, soms serieus, soms thuis, soms op
Nadere informatieDE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 VMBO
DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE
LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 8: LOT DE ROBOT (DEEL2) AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE Copyright De Uitvinders Uitgave 2016 Versie 1.0 LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF
Nadere informatieNee, want de voorraden lopen juist terug in Indonesië.
Plusles Energiebronnen in Indonesië Module 2 Bronnen van energie Hoofdstuk 6 Energie, milieu en ruimte in Brazilië Indonesië is een groot eilandenrijk in Zuidoost-Azië. Het land bestaat uit meer dan 17.000
Nadere informatieVerwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8
Verwonderen Groep 7 en 8 Leerdoel De kinderen: - Verwonderen zich over voedsel. - Denken na over smaak. - Ze leren de hoofdsmaken en zintuigen (opnieuw) kennen en ervaren. - Ontdekken wat de rol is van
Nadere informatieIntroduceren thema Indeling planten- en dierenrijk. fauna in de wereld. Thema: Indeling planten- en dierenrijk. Dierenrijk.
Natuur & Techniek indeling planten- en dierenrijk Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Indeling planten- en dierenrijk Introduceren thema Indeling planten- en dierenrijk
Nadere informatieenergie Natuur & Techniek Bespreek met de kinderen waar in huis allemaal energie voor alleen nadenken over de verschillende soorten energie, maar
Natuur & Techniek energie Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Energie In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Hoeveel bespaar je met een energiezuinig huis in vergelijking
Nadere informatieHandleiding. Handleiding
2 Het lespakket van het Rode Kruis is ontwikkeld naar aanleiding van de inzamelingsactie in oktober. In de week van 3 t/m 7 oktober hebben zij in samenwerking met stichting KICI een inzamelingsactie georganiseerd.
Nadere informatie21. Lichaamslengte, deel 2: in een grafiek
21. Lichaamslengte, deel 2: in een grafiek Leeftijdsgroep Ongeveer 12-16 jaar Kerndoel Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 4: De leerlingen leren meten en leren omgaan met meetinstrumenten, gangbare
Nadere informatieTekenen met Licht. It s your time to shine!
Tekenen met Licht It s your time to shine! 1 Colofon Inhoud en samenstelling Patrick Couwenberg van 4XM www.workshopstartpagina.nl info@workshopstartpagina.nl 2 Tekenen met licht Inleiding Tekenen met
Nadere informatieOnderzoekend leren over identiteit
groep 6-8 Onderzoekend leren over identiteit Typisch Nederlands Sanne Dekker, Jan van BarenNawrocka en Lotte Jensen Sanne Dekker is projectmanager van het Wetenschapsknooppunt Radboud Universiteit. Jan
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieAanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces
Aanleiding projectweken In het kader van talentontwikkleing en werken met 21 eeuwse vaardigheden zijn leerkrachten zich aan het ontwikkelen en professionaliseren naar nieuwe, innovatieve vormen van onderwijs.
Nadere informatieLesbrief voor het basisonderwijs Bovenbouw
Lesbrief voor het basisonderwijs INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN Deze lesbrief hoort bij de Dorcas Voedselactie. Tijdens de Dorcas Voedselactie zamelt Dorcas in heel Nederland producten in voor de allerarmsten
Nadere informatieTheater/Bioscoop De Nieuwe Kolk
Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Les 2 Cameratechnieken en Logo maken Les 1 Cameratechnieken en logo maken Samenvatting van de les De leerlingen leren in deze les hoe reclames
Nadere informatieIntroduceren thema Wereldgodsdiensten. het dagelijks leven. Startopdracht. Wereldgodsdiensten. Thema: Wereldgodsdiensten.
Aardrijkskunde Wereldgodsdiensten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Wereldgodsdiensten Binnen dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Wat zou er gebeuren als een
Nadere informatieVeel veld voor vlees, weinig veld voor groenten
Voeding > 3 e graad > lesmateriaal > kniptekst Sociaal vlees? Voor de leerkracht: Knip op voorhand de tekst in stukken op de lijnen. Houd de stukken tekst per titel samen. Veel veld voor vlees, weinig
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieHulp voor piet in samenwerking met OBS De Driekleur, s Gravenzande
en Casus Hulp voor piet in samenwerking met OBS De Driekleur, s Gravenzande Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland TU Delft en ontwerpbureau Meeple In deze casus bedenken de leerlingen oplossingen voor Piet,
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatieLeerlingen verdiepen zich in de standpunten rondom biobrandstof. Iedere klas vertegenwoordigt een groep.
BIOBRANDSTOF DEBAT KORTE BESCHRIJVING:BIOBRANDSTOF DEBAT Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo/Havo/VWO Thema Biobrandstof Soort lesmateriaal Debat volgens het lagerhuis model Waardering Verdieping
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Kleding Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog - Kleding Introduceren thema Tweede Wereldoorlog - Kleding In dit
Nadere informatieTeam 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel
Zonnepanelen op school Team 5: Natuur Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Jullie gaan onderzoeken of de plant een zonnecel is en wie daar gebruik van maken 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken
Nadere informatieChina. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les
China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep
Nadere informatieHOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren
HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren 1. Inleiding Aan de hand van een concept cartoon verdiepen leerlingen zich in de vraag hoe het komt dat een meisje een meisje is. Een concept cartoon is een visuele
Nadere informatielesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1:
lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 1: water verzamelen Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatieLesvoorbereiding Leef! Sociaal-emotionele vaardigheden klas 3-4
Lesvoorbereiding Leef! Sociaal-emotionele vaardigheden klas 3-4 Hoofdstuk Vaardigheid: Leerdoel: 1 Geluk Weten wat geluk is en dit kunnen omschrijven De leerling kan: zijn definitie van geluk geven; feiten
Nadere informatieCasus - Onderzoekend Leren. Geluid in de klas
Casus - Onderzoekend Leren Geluid in de klas bovenbouw 150 min middenbouw onderbouw In deze casus gaan leerlingen aan de slag met het thema geluid. Ze doen exploratief onderzoek door middel van observeren
Nadere informatieLESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling?
SAMENVATTING In deze les wordt het begrip voedselverspilling geïntroduceerd. De leerlingen maken kennis met een voedselketen en ontdekken welke partijen daarbij betrokken zijn (de schakels in de voedselketen:
Nadere informatieLesbrief onderzoekend leren Hoe schrijf ik de geheimste brief?
Lesbrief onderzoekend leren Hoe schrijf ik de geheimste brief? Gebruik deze lesbrief bij de proef Geheime boodschap en de Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Inleiding Deze lesbrief geeft verdieping
Nadere informatieEen nieuwe bank. Lesvoorbereiding Crisis graad 2. Verwondering
Een nieuwe bank Lesvoorbereiding Crisis graad 2 Voorzie speelgoed - geld, echte kleine muntstukken of print het blad met de centen. Op elk blad staan 100 centen in rijen van 10. Zo kan je gemakkelijk het
Nadere informatieGrenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub
Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks
Nadere informatieSpreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520
Spreken - Presenteren HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van
Nadere informatieSummerLabb: een leerzame combinatie van bijzondere verhalen, proefjes en interactieve experimenten. Opdracht voor in de klas: Poep is Goud
SummerLabb: een leerzame combinatie van bijzondere verhalen, proefjes en interactieve experimenten SummerLabb is een rondreizende stad van de toekomst waar thema s als duurzaamheid en innovatie worden
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
GOED GROEIEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 1&2 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK WAT EEN PLANT NODIG HEEFT OM NOG BETER TE GROEIEN. INLEIDING Een van de leukste
Nadere informatieSCHOOL. Design-a-Thon: Afval INHOUD: Programma & uitleg Leerdoelen / kerndoelen en 21e eeuwse vaardigheden Informatie over de Afval Thema
SCHOOL Design-a-Thon: Afval INHOUD: Programma & uitleg Leerdoelen / kerndoelen en 21e eeuwse vaardigheden Informatie over de Afval Thema Global Children s Design-a-Thon, Dublin, November 2014 PROGRAMMA
Nadere informatieBIOLABO NAVERWERKING
BIOLABO NAVERWERKING INHOUD 1. Inleiding 2. Biodiversiteit, wat levert het op? 2.1 Inleiding 2.2 Voorbereiding 2.3 Opdracht 2.4 Afsluiter 2.5 Nuttige links 1. Inleiding Biodiversiteit is belangrijk voor
Nadere informatieDE INFOBEURS. School, regels, wonen, drugs, Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS 1
DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren
Nadere informatieBouw een dijk van speelzand voor een zo groot mogelijk meer. Welk meer kan het meeste water bevatten.
Groep 1 & 2 Team van maximaal 4 leerlingen Lesbrief voor leerkracht Uitdaging Bouw een dijk van speelzand voor een zo groot mogelijk meer. Welk meer kan het meeste water bevatten. Inleiding In 2015 is
Nadere informatieDinoLab LIVE Lesbrief websessie
DinoLab LIVE Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 6, 7 en 8 1 DinoLab LIVE lesbrief DinoLab LIVE 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie 3 Afsluiting 4 Bijlage:
Nadere informatieLesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo
Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:
Nadere informatieLes 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar
Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen
Nadere informatieVergaderen vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/74582
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 03 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74582 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieWELKOM BIJ BOMBERBOT! LES 2: SEQUENTIES I LES 2: SEQUENTIES I WAAR GAAT DEZE LES OVER? INTRODUCTIE
WELKOM BIJ BOMBERBOT! Bij onze lessen horen ook nog een online game, waarin de leerlingen de concepten die ze geleerd krijgen direct moeten toepassen, en een online platform, waarin u de voortgang van
Nadere informatieRESEARCH & DESIGN. keuzeonderzoeken. Verwondering: het begin van wetenschap. klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A:
RESEARCH & DESIGN klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A: Verwondering: het begin van wetenschap keuzeonderzoeken locatie Mariënburg, Leeuwarden Research & Design Project: Verwondering: het begin
Nadere informatieUitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 8. Algemeen. Titel. Schimmels. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen
Uitdager van de maand Schimmels Natuur & Techniek, groep 8 Algemeen Titel Schimmels Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Kennis over micro-organismen en schimmels, inzicht in de
Nadere informatieTheater/Bioscoop De Nieuwe Kolk
Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Les 1 De wereld van reclames Les 1 De wereld van reclames Samenvatting van de les In deze eerste les gaat het om het herkennen van reclamebeelden
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatie5. Introductie van de standaardmaat liter
5. Introductie van de standaardmaat liter Leeftijdsgroep Kerndoel 8-12 jaar Deze les levert een bijdrage aan het kerndoel: 4 De leerlingen leren meten en wegen en leren omgaan met meetinstrumenten, gangbare
Nadere informatieDE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 HAVO
DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders
Nadere informatieNa het bekijken van de video en het bestuderen van bovenstaande illustratie, moet je de onderstaande vragen kunnen maken.
Je hebt naar de Mythbusters video praten tegen planten gekeken. Het Mythbusterteam doet in deze video onderzoek naar de invloed van praten op de kiemsnelheid en groeisnelheid van planten. De Mythbusters
Nadere informatieUitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen
Uitdager van de maand Lang leve je lijf Natuur & Techniek, groep 7/8 Algemeen Titel Lang leve je lijf Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in gezonde eetgewoontes en voedingsmiddelen
Nadere informatieVerklaren hoe planten groeien
Verklaren hoe planten groeien De Nieuwsbegrip schrijflessen werken met één handleiding voor A en B. Aanwijzingen voor verschillen tussen A en B en voor werken met zwakke en sterke leerlingen vindt u in
Nadere informatie4.1 Leven van een slaaf
Thema/ onderwerp: Verschillende soorten slaven 4.1 Leven van een slaaf Korte samenvatting van de leeractiviteit: De leerlingen maken kennis met de verschillende soorten slaven en kunnen een dag van één
Nadere informatieSta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO
Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?
Nadere informatieLes 1 en les 2 exclusief het huiswerk nemen per 1. Ga naar www.duurzaamheld.nl
HANDLEIDING les 1 HANDLEIDING : Duurzaamheld is een door Greenpeace ontwikkeld educatief programma. Het bestaat uit een klassikale lineaire les voor het digibord ondersteund door een voice-over. Tijdens
Nadere informatieLes 1 Probleem verkennen, ideeën verzinnen en kiezen
en Casus Tafels leren in samenwerking met OBS Het Galjoen, Den Hoorn Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland TU Delft en ontwerpbureau Meeple In deze casus ontwerpen leerlingen een leuke manier om tafels te
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
LEKKER DRINKEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 3&4 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK HOE JE VAN EEN PLANT MEERDERE PLAN- TEN KUNT MAKEN, OFTEWEL HOE JE EEN PLANT
Nadere informatie200 JAAR STATEN-GENERAAL
200 JAAR STATEN-GENERAAL NOVEMBER 2015 - POLITIEK IN PRAKTIJK #7 WAT HEB JE NODIG Knipblad met jaartallen (gekleurd papier) Knipblad met foto s/uitleg (wit papier) Magneetjes + magneetbord Uitgeknipte
Nadere informatiePGO Les Groep 4: Over Mengen, Ontmengen en Primaire Kleuren
PGO Les Groep 4: Over Mengen, Ontmengen en Primaire Kleuren Introductie In twee lessen met als thema kleuren gaan basisschoolleerlingen uit groep 4 nadenken over primaire & secundaire kleuren en over het
Nadere informatieLessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8
Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.
Nadere informatieDe aarde viert feest
Landbouw graad 1 Lesvoorbereiding De aarde viert feest Zoek een mooi potje, vul het met (bos)grond en versier het. Print en knip de vriendenkaartjes 1 keer uit. Print de vriendenverhalen 1 keer uit. Print
Nadere informatieEen vreemde planeet groep 5-8
Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat
Nadere informatieBen jij Vindingrijk? Kolom
Ben jij Vindingrijk? Hoe vind jij het om: met je eigen fantasie, op je eigen manier, en door uit te proberen of te onderzoeken nieuwe ideeën, oplossingen, of dingen te bedenken of te maken? Aan welke les,
Nadere informatieBouw je eigen stad. Bronnen: Pictogrammen van
Bouw je eigen stad Korte omschrijving werkvorm: Wat is politiek? Het besturen van het land. Maar je kunt het ook kleiner maken: het besturen van een stad of een dorp. Waar moet je allemaal aan denken als
Nadere informatieDaarna wil ik een les gaan geven over het formuleren van vragen, zodat kinderen hier inzicht in krijgen hoe ze dit goed kunnen doen.
Plan van aanpak 1. Welk gebied heb je samen met de kinderen gekozen? De kinderen hebben door middel van stemmen voor het land Italië gekozen. Ik heb daarna enkele kinderen gevraag waarom ze voor dit land
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieWaterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk
1. Aanzetten Waterrijk 1.a Waterrijk Jij gaat aan de slag met het dossier Waterrijk. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2
Nadere informatieKop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3
Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan
Nadere informatieGELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1
PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet
Nadere informatie