Hoofdkantoor. Beeldvorming

Transcriptie

1 Hoofdkantoor Postadres Postbus 8456, 1005 AL Amsterdam Bezoekadres Naritaweg BX Amsterdam Aan: de leden van de vaste kamercommissie OCW de leden van de vaste kamercommissie SZW de leden van de vaste kamercommissie VWS de leden van de algemene commissie Jeugd en Gezin de leden van de algemene commissie WWI Postadres Postbus AL Amsterdam T F I Bank Datum Onderwerp FNV reactie emancipatienota Uw kenmerk Telefoonnr Lucia.vanWesterlaak@vc.fnv.nl Geachte leden, Graag biedt de FNV Vakcentrale u haar reactie aan op de emancipatienota Op 7 november aanstaande bespreekt Minister Plasterk deze nota met de leden van de hierboven aangeschreven commissies. In algemene zin constateert de FNV dat deze emancipatienota getuigt van een breed besef van het belang van emancipatie van vrouwen voor de Nederlandse samenleving. De FNV oordeelt daar positief over. Op onderdelen van deze nota heeft de FNV voorstellen voor bijstelling en aanscherping van de beleidsvoornemens. Hier onder vindt u op relevante onderdelen de door ons geformuleerde inhoud benoemd. Beeldvorming Als Minister Plasterk de beeldvorming van vrouwen wil nuanceren, dan verdient dat lof. Nooit kan worden aangetoond dat beelden in media en in de publieke ruimte een directe doorwerking hebben op het zelfrespect van vrouwen, op hun streven naar economische zelfstandigheid en op hun gedrag op de werkvloer. Maar dat die relatie er helemaal niet zou zijn, dat lijkt ook niet erg geloofwaardig. De FNV hecht aan het voeren van dit publieke debat, al was het maar om aan andere dan ongewenste stereotype beeldvorming de broodnodige ruimte te kunnen blijven bieden. Maar in dit kader is het dan niet voldoende om alleen maar over de seksualisering van de vrouw spreken. De vrouw als mantelzorger, de vrouw als zorgende moeder, dat is een even eenzijdige stereotypering waar eveneens beleid op geformuleerd moet worden, wil dit kabinet meer participatie aan betaald werk kunnen realiseren. Zo ver gaat deze Minister niet. En om verandering te brengen in die eenzijdige beeldvorming, daarvoor is tegelijkertijd nuancering

2 2 van 7 van stereotype beeldvorming van mannen van belang. Ook daarvoor zullen dan beleidsmaatregelen getroffen moeten worden. Vrouwen en hogere functies De Minister kondigt aan ervoor zorg te willen dragen dat in dienst van de Rijksoverheid 25 % van de hogere functies door vrouwen bezet gaan worden. Dat is mooi en dat verdient onze steun. Maar tegelijkertijd valt op dat de minister minder verplichtend spreekt over het gebrek aan doorstroom van vrouwen in de marktsector. Waarom is het streefpercentage daar lager (20 %) en waarom is er geen voornemen om convenanten af te sluiten? De Tweede Kamer zou op dit punt een eigen voorstel kunnen doen. Vrijwilligheid en vrijblijvendheid zijn op dit terrein troef. Gezien de tegenvallende resultaten van het beleid tot nu toe, zou de FNV er voorstander van zijn als het debat in de kamer zich richt op het invoeren van wettelijke quota, ook in de marktsector. In Scandinavië werkt het. Nederland zou dat voorbeeld kunnen volgen. De loonkloof De Minister kondigt aan de loonkloof tussen vrouwen en mannen in dienst van de Rijksoverheid in deze kabinetsperiode te willen halveren. Dat is mooi en verdient onze steun. Maar de plannen roepen tegelijkertijd de vraag op wat de minister gaat doen aan de loonkloof in marktsectoren. Waarom worden daar geen targets benoemd, geen convenanten gesloten? De Minister heeft in zijn zevende voortgangsbrief gelijke beloning gesteld geen taak te zien voor de Arbeidsinspectie voor wat het naleven van de wetgeving betreft. De FNV begrijpt dat niet. Wetgeving zonder handhaving, dat dient geen doel. De Rijksoverheid is er aan gehouden om haar taak op dit punt te nemen, targets te formuleren en loondiscriminatie tegen te gaan met de middelen die haar daarvoor ten dienste staan. En de arbeidsinspectie moet op dit punt aan de slag. Daar is een arbeidsinspectie voor. Daarnaast zou de dienst de plek moeten worden waar bedrijven voor ondersteuning in de toepassing van de door de werkgroep Gelijke Beloning, dat werkt! ontwikkelde quickscan kunnen aankloppen. Allochtone vrouwen De Minister besteedt in zijn nota veel aandacht aan de positie van allochtone vrouwen. De FNV signaleert echter een accent op maatschappelijke participatie en vraagt meer aandacht voor participatie van allochtone vrouwen aan betaald werk. Het formuleren van het percentage allochtone vrouwen dat aan de arbeidsmarkt deelneemt in 2010 en 2016 zal bijdragen aan een actief arbeidsmarktbeleid voor deze groepen vrouwen. Streefpercentages zullen per groep moeten worden vastgesteld om zodoende recht te doen aan de verschillende situaties van de diverse groepen allochtone vrouwen. Ook een convenant Arbeidsparticipatie allochtone vrouwen draagt bij aan een helder en samenhangend beleid. Naast het convenant Duizend en één kracht; vrouwen en vrijwillige inzet zijn afspraken en een budget nodig voor een convenant, gericht op vrouwen en hun arbeidsparticipatie.

3 3 van 7 Economische zelfstandigheid De Minister laat weten zijn beleid zeker ook te willen richten op het bereiken van economische zelfstandigheid voor zoveel mogelijk vrouwen. Onderstaande punten zijn voor het voeren van een voortvarend beleid in dat kader van belang. De Tweede Kamer kan er op aandringen dat de Minister over een aantal punten het nodige overleg voert met zijn collegabewindspersonen. De algemene heffingskorting, AOW-toeslag, combinatiekorting De FNV meent dat dit kabinet een tegenstrijdig beleid voert als het gaat om de verhoging van de arbeidsparticipatie van vrouwen. Het kabinet stelt dat zij arbeidsparticipatie voorop zet. Vooral vrouwen worden aangemoedigd de arbeidsmarkt op te gaan. Daarvoor zijn en worden allerlei maatregelen genomen zoals de verbetering van de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de kinderopvang en verhoging van de arbeidskorting voor de lagere inkomens. Maar, tegelijkertijd worden de zogenaamde aanrechtsubsidies voorlopig in stand gehouden. Verhoging van de arbeidskorting voor vooral de lagere inkomens maakt de stap richting betaalde arbeid aantrekkelijker. Maar het grotendeels in stand houden van de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting voor mensen met een partner zonder betaald werk, is hiermee in strijd. De zeer langzame afschaffing van de overdraagbare algemene heffingskorting levert op korte termijn weinig op. Bovendien zijn alle gezinnen met kinderen onder de 5 jaar uitgezonderd en tevens alle personen die voor 1972 geboren zijn. De vraag is daarnaast waarom uitzonderingsbepalingen nodig zouden zijn. Kinderopvang is zeer betaalbaar geworden en toegankelijk voor iedere ouder. Het blijvend stimuleren van moeders met jonge kinderen om thuis te blijven is in strijd met het kabinetsbeleid en is bovendien ongunstig voor de arbeidsmarktpositie van jonge moeders. Tegenstrijdig met bovenstaand beleid is bovendien de afschaffing van de AOW-toeslag voor de jongere partner in 2015 voor iedereen die na 1 januari wordt. Invoering van deze maatregel betekent dat de generatie die voor 1950 geboren is van de een op de andere dag geen recht meer heeft op de AOW-toeslag. Het gaat hier voor het overgrote deel over (huis)vrouwen met een oudere partner. Als men dit vergelijkt met de geleidelijke afschaffing van de algemene heffingskorting en het recht op de heffingskorting voor de generatie die voor 1972 geboren is, dan roept dit vragen op. Het is meer in de lijn van het kabinetsbeleid om ook de AOW-toeslag geleidelijk af te schaffen. De FNV pleit ervoor om eerst de gevolgen voor kwetsbare groepen in beeld te brengen voordat tot die afschaffing wordt overgegaan. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan laag opgeleiden met een AOW-hiaat. De combinatiekorting wordt ook toegekend aan de alleenverdiener met een partner die thuis voor de kinderen zorgt. Dat is vreemd. Logischer is het om de combinatiekorting alleen toe te kennen aan ouders die arbeid en zorg combineren. Dan wordt de economische zelfstandigheid van vrouwen gestimuleerd even als de zorgzelfstandigheid van mannen. De aanvullende combinatiekorting wordt alleen toegekend als beide ouders werken. Beide kortingen kunnen beter worden samengevoegd en deze nieuwe combinatiekorting geldt dan

4 4 van 7 voor ouders die beiden arbeid en zorg combineren en voor alleenstaande ouders met betaald werk. Over bovenstaande punten kan naar de FNV meent de Minister aan de Stichting van de Arbeid vragen om een gericht advies. Er is anno 2007 een gerede kans op een door werkgevers en werknemers gedragen standpunt aangaande het hierboven geduide inkomensbeleid in relatie tot de economische zelfstandigheid van vrouwen. Economische zelfstandigheid kan niet zonder adequate voorwaarden om voldoende aan de betaalde arbeid te kunnen deelnemen. De FNV vindt nog een aantal andere belangrijke regelingen en voorstellen van deze regering voor verbetering vatbaar. Ook op een aantal van die punten geldt dat de Minister met zijn collega-bewindspersonen in overleg kan treden. Hier onder de passages die in dit kader nog van toepassing zijn. Sollicitatieplicht alleenstaande ouders in de bijstand Alleenstaande ouders in de bijstand met kinderen onder de 5 jaar krijgen maximaal 6 jaar lang geen sollicitatieplicht. Zij hebben slechts een scholingsplicht. Maar ook voor de alleenstaande ouders in de bijstand, veelal jonge tot zeer jonge vrouwen, zijn de betaalbaarheid en de toegankelijkheid voor kinderopvang zeer verbeterd. Bovendien is kinderopvang goed voor kinderen en voor integratie op jonge leeftijd en voor hun taalontwikkeling. Er is voor jonge moeders dus eigenlijk geen belemmering meer om zich richting arbeidsmarkt te begeven ook al is het maar voor een aantal dagen per week. Betaald werk biedt mensen inkomen en gevoel voor eigenwaarde, het is goed voor integratie, emancipatie en de economische zelfstandigheid. Juist jonge vrouwen hebben bovendien nog veel kansen op de arbeidsmarkt. Scholing is daarbij heel belangrijk, maar de ervaring van betaalde arbeid net zo goed. Om jonge moeders 6 jaar lang te scholen en ze niet te verplichten daar op korte termijn iets mee te doen, dat werkt averechts en is slecht voor hun toekomst. Beter kan daarom overwogen worden om een scholingsplicht in te voeren met daaraan gekoppeld een beperkte sollicitatieplicht. De nieuwe Wet Vazalo geeft vele mogelijkheden om in deeltijd te werken en daarmee toch meer dan het minimumbijstandsniveau te verdienen. Verlofregelingen Ouderschapsverlof Het verbeteren van de kwaliteit en toegankelijkheid van de kinderopvang en het invoeren van een inkomensafhankelijke aanvullende combinatiekorting werken positief. Maar het verlengen van het onbetaalde ouderschapsverlof van 13 naar 26 weken werkt helemaal niet arbeidsparticipatieverhogend. Integendeel. Allereerst geldt voor het kunnen ontvangen van de ouderschapsverlofkorting de voorwaarde om deel te nemen aan de levensloopregeling. En vervolgens moedigt de geringe vergoeding van 50% van het minimumloon per opgenomen verlofuur ouders niet aan om ouderschapsverlof op te nemen vooral de vaak beter verdienende vader niet. Het inkomen van jonge ouders daalt daardoor te veel om zich een periode ouderschapsverlof te kunnen veroorloven. Nu ook al blijkt uit de praktijk, dat alleen de minst verdienende partner (vaak de vrouw)

5 5 van 7 ouderschapsverlof opneemt. Die tendens wordt met de gedane voorstellen rondom ouderschapsverlof alleen maar versterkt. Het is van groot belang dat er een redelijke vergoeding tegenover staat als men het ouderschapsverlof opneemt. Het gebruik van het recht op ouderschapsverlof door mannen en het beroep op de ouderschapsverlofkorting is bedroevend laag. Dat blijkt ook uit de cijfers van de begroting van Sociale Zaken over de aantallen ouders die ouderschapsverlof opnemen over het jaar Tegenover toegekende zwangerschapsuitkeringen aan werkneemsters staat een aantal van ouders dat in het jaar 2006 ouderschapsverlof opneemt. Van deze heeft slechts de ouderschapsverlofkorting ontvangen. Het aantal ouders dat recht heeft op ouderschapsverlof is uiteraard vele malen hoger dan de bovengenoemde vrouwen. Voor de korte termijn stelt de FNV voor om ouders te laten kiezen voor 13 weken ouderschapsverlof tegen betaling van 100% van het minimumloon of 26 weken tegen 50% van het minimumloon. Dat kan budgetneutraal gebeuren. Zo zullen ook vaders gemakkelijker ouderschapsverlof kunnen opnemen en vindt er een betere verdeling van de zorgtaken plaats tussen mannen en vrouwen. Op de langere termijn zou gestreefd moeten worden naar een periode van ten minste 13 weken ouderschapsverlof maar dan met een doorbetaling van 70% van het loon. Kraamverlof Het huidige wettelijk kraamverlof voor vaders is slechts 2 dagen. Wil de overheid dat vaders meer gaan zorgen dan is een eerste stap het uitbreiden van het huidige betaalde kraamverlof voor vaders naar 10 dagen. GroenLinks heeft een wetsvoorstel ingediend om werkgevers te verplichten jonge vaders 10 dagen kraamverlof toe te staan met behoud van loon. De FNV is blij met dit initiatief en ondersteunt dit wetsvoorstel van harte. Zorg voor zieke naaste (mantelzorg); langdurend zorgverlof De FNV vraagt dit kabinet meer te investeren in mantelzorg. In een moderne samenleving hebben alle burgers op enig moment in hun leven betaald werk en zorgtaken. De FNV ziet nog te weinig maatregelen die langdurende zorg voor familieleden of geliefden mogelijk maakt. Te veel mantelzorgers komen door de langdurige combinatie van arbeid en zorg zelf in de problemen. Zij kunnen het niet meer organiseren of worden ziek. Om dit te voorkomen zijn er meer maatregelen nodig dan nu worden geboden. Het probleem van langdurende zorg voor naasten zal in de toekomst steeds groter worden. Naarmate meer vrouwen meer uren actief blijven op de arbeidsmarkt zal de combinatie betaald werk en mantelzorg een steeds knellender probleem worden en er zal voor deze vorm van zorg naar creatieve oplossingen moeten worden gezocht. Deze creatieve oplossingen missen wij in de miljoenennota en de emancipatienota. In de begroting van VWS is een bedrag van 4 miljoen beschikbaar gesteld ter ondersteuning van activiteiten die erop zijn gericht de kwaliteit van de ondersteuning aan mantelzorgers te verhogen, voor activiteiten die zijn bedoeld om de combinatie arbeid en zorg te faciliteren en voor het versterken van het vrijwilligerswerk in zorginstellingen. De FNV schat in dat dit

6 6 van 7 bedrag te laag is om daadwerkelijk bij te kunnen dragen aan de ondersteuning van al deze verschillende groepen mantelzorgers. Meer waardering voor hen die mantelzorg en betaald werk combineren, betekent ten minste een gedeeltelijke doorbetaling van het langdurend zorgverlof, op te brengen uit de collectieve middelen. Kinderopvang Het voornemen voor een extra financiële impuls voor het oplossen van de wachtlijsten in de Buitenschoolse opvang ondersteunt de FNV van harte. Het bevestigt het succes van de motie Van Aartsen/Bos dat de vraag naar buitenschoolse opvang zo is toegenomen. Ook het gebruik van de kinderopvang van 0-4 jaar neemt toe. Dat is vooral te danken aan de verlaging van de bijdrage door ouders en de verplichte werkgeversbijdrage waardoor kinderopvang nu voor iedereen betaalbaar is geworden. Maar wil men daadwerkelijk de arbeidsparticipatie van vrouwen (lees moeders) drastisch verhogen dan is het nodig dat kinderopvang een basisvoorziening wordt, waarbij de kwaliteit van de opvang en de toegankelijkheid van groot belang zijn. Er moet een basisvoorziening komen die toegankelijk is voor iedere ouder met een opvang die iets toevoegt aan de opvoeding van de ouders. Dat is niet alleen goed voor de arbeidsparticipatie, want moeders zullen er sneller en gemakkelijker voor kiezen om te blijven werken. Het is juist ook goed voor kinderen. Het voorstel om het huidige onderscheid tussen peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en voorscholen op te heffen is een eerste stap in de goede richting. Een basisvoorziening kinderopvang voor alle kinderen met dezelfde pedagogische doelen en kwalitatief hoogstaand; dat is goed voor de (taal)ontwikkeling van kinderen en goed voor de integratie. De kwaliteit van de kinderopvang is afhankelijk van de kwaliteit van de pedagogisch medewerksters en de groepsgrootte en de leidster-kind-ratio. Het kabinet is voornemens om de kwaliteit van de kinderopvang te verbeteren door het verhogen van het opleidingsniveau, het verbeteren van de bestaande opleidingen en het investeren in de deskundigheid van het huidige personeel. Ook het aandeel van het pedagogisch personeel met een HBO-opleiding moet omhoog. Voor de verhoging van de kwaliteit van de opvang is het niet alleen nodig het opleidingsniveau van de leidsters te verbeteren. Zoals uit recent onderzoek is gebleken, verbetert de kwaliteit vooral door het inrichten van kleinere groepen en dus meer persoonlijke aandacht van de leidsters. De interactie met de kinderen komt dan beter tot zijn recht. Tussenschoolse opvang Een basisvoorziening kinderopvang omvat niet alleen de opvang van kinderen tot 4 jaar, maar de opvang van kinderen tot en met de basisschool. Dat betreft niet alleen de voor- en naschoolse opvang, maar ook de opvang tussen de middag moet goed geregeld zijn en onderdeel uitmaken van het sluitende systeem van kinderopvang. Daarom verdient het voornemen van het kabinet om het aantal brede scholen fors uit te breiden onze instemming. Brede scholen bieden een totaal aan voorzieningen en daarmee een compleet dagarrangement wat het voor ouders gemakkelijker maakt om arbeid en zorg voor kinderen

7 7 van 7 te kunnen combineren. Tegelijkertijd moet het aanbod voor kinderen aantrekkelijk zijn door b.v. het aanbieden van sport, spel en cultuur. Daarom juichen wij het toe dat OCW in samenwerking met de sportsector en gemeenten investeert in combinatiefuncties sport, onderwijs en naschoolse opvang. De FNV krijgt regelmatig klachten van ouders over de tussenschoolse opvang. De belangrijkste klacht komt van ouders met een laag inkomen die voor de kinderopvang en buitenschoolse opvang een flinke tegemoetkoming krijgen in de kosten en voor de tussenschoolse opvang niet. In de huidige Wet kinderopvang is geen vergoeding opgenomen voor de tussenschoolse opvang. Echter scholen zijn verplicht tussenschoolse opvang aan te bieden en door een gebrek aan vrijwilligers zijn scholen steeds vaker aangewezen op professionele organisaties. Deze organisaties vragen ook professionele prijzen, met gevolg dat ouders plotseling hoge bedragen moeten gaan betalen voor de tussenschoolse opvang, zonder dat hier enige vergoeding tegenover staat. Wij vragen het kabinet op weg naar een echte basisvoorziening - om de kosten voor de tussenschoolse opvang ook in de Wet Kinderopvang op te nemen. Tot slot Met deze inbreng meent de FNV u een compleet beeld te hebben gegeven van noodzakelijke verbeteringen van het voorgenomen regeringsbeleid met als doel om de arbeidsparticipatie, economische zelfstandigheid en andere aan emancipatie gerelateerde beleidsonderwerpen in belangrijke mate werkelijk vooruit te helpen. Wij gaan er graag van uit dat u deze bijdrage in het emancipatiedebat wilt betrekken. Met vriendelijke groeten, Wilna Wind, Federatiebestuur FNV