Betreft: consultatie NBA-handreiking 1113x Corruptierisico s: accountant, wat nu?

Transcriptie

1 Aan: Van: Marcel Pheijffer Betreft: consultatie NBA-handreiking 1113x Corruptierisico s: accountant, wat nu? Breukelen, 24 september 2015 Beste collega s, Hierbij mijn reactie ten aanzien van bovengenoemd consultatiedocument. Deze kan conform de procedure openbaar worden gemaakt. 1. In 2014 is door ondergetekende op verzoek van de NBA - voorlichting over corruptie, later dat jaar gevolgd door een webseminar over hetzelfde onderwerp. 2. Ik vraag mij af of de expertgroep die het consultatiedocument heeft vervaardigd lessen heeft getrokken uit de discussie tijdens die bijeenkomst en zo ja welke dan precies. 3. Met name als het gaat om het van toepassing zijn van artikel 26 WTA, NV COS 240 en NV COS In ieder geval herken ik in het consultatiedocument volstrekt niet hetgeen ik tijdens de onder 1 bedoelde evenementen daarover heb verkondigd. 5. Daarmee zeg ik nadrukkelijk niet dat de regelgevers mijn standpunten hoeven te volgen. Wel meen ik dat het fatsoenlijk is om mijn argumenten vanuit bovengenoemde bijeenkomsten te (over)wegen, eventueel te weerspreken en bij een niet-overname ervan te weerleggen. 6. Dat is tijdens genoemde bijeenkomsten niet gebeurd terwijl collega s die zijn betrokken bij de expertgroep wel degelijk van die bijeenkomsten kennis hebben genomen en kennis hebben kunnen nemen. Prima dus indien de door mij verkondigde standpunten niet worden gedeeld, maar breng het dan in in de discussie tijdens zo n evenement en bovenal: kom met overtuigende argumenten. Weerleg degene waar je het niet mee eens bent, maar negeer ze niet. 7. Temeer daar in met name de voorlichtingsbijeenkomst ook collega s van het Openbaar Ministerie en de FIOD aanwezig waren die tijdens en na de bijeenkomst ook in gesprekken met ondergetekende - op geen enkele wijze afstand hebben genomen van de door ondergetekende verkondigde standpunten.

2 8. Wel namen zij naar mijn mening zichtbaar afstand van de tijdens het evenement door prof. Wallage geponeerde visie inzake de toepassing van NV COS 240/250. Een visie die in het consultatiedocument lijkt te worden gevolgd, namelijk dat NV COS 250 prevaleert boven NV COS Het roept dan ook de vraag in hoeverre de expertgroep aandacht heeft geschonken aan andere zienswijzen. Hoe zijn mijn standpunten gewikt en gewogen? 10. Nog belangrijker is in dit verband de samenstelling van de expertgroep. Ik zou graag de samenstelling daarvan openbaar gemaakt zien opdat ook kan worden beoordeeld in hoeverre naast een vertegenwoordiging van accountantsorganisaties bijvoorbeeld de FIOD, het Openbaar Ministerie, het BFT, de wetenschap en niet te vergeten de AFM aan het document hebben bijgedragen. 11. Mochten zij niet hebben bijgedragen aan het opstellen van het consultatiedocument, dan verneem ik graag op welke wijze de mening van voornoemde instanties is verwerkt in het ter consultatie aangeboden document. 12. Los van het proces en de samenstelling van de expertgroep heb ik inhoudelijke punten van kritiek. 13. Ik zal niet alle punten van kritiek op het stuk behandelen. Dat vergt (te)veel tijd Mijn belangrijkste kritiekpunt betreft het feit dat het stuk ademt dat de toepassing van NV COS 250 (kort gezegd: inzake naleving van wet- en regelgeving) wordt gepropageerd boven de toepassing van NV COS 240 (kort gezegd: inzake fraude) én artikel 26 lid 2 WTA (nota bene de wettelijke meldplicht). Mijn eerste kritiekpunt loopt door tot en met punt Waarom NV COS 250 prevaleert boven de andere wet- en regelgeving wordt nergens in het stuk goed uitgelegd. Aan de verhouding tussen corruptie en fraude wordt nauwelijks aandacht geschonken. 16. Ronduit belachelijk is dat het onderwerp wetende dat hier visieverschillen kunnen bestaan tussen bijvoorbeeld FIOD/Openbaar Ministerie enerzijds en accountantsorganisaties anderzijds als volgt in feite door de volgende zin wordt afgeserveerd: Het voert te ver te spreken van een een-op-een-relatie tussen corruptie en fraude. 17. Hoezo het voert te ver? Het genoemde voorbeeld in paragraaf waarnaar door de expertgroep wordt verwezen,is strafrechtelijk bezien niet valide: ook daar is sprake van misleiding. Immers: ziet de overheid in het land waar de faciliterende betalingen worden ontvangen iets van de gelden? Wordt daar belasting betaald of worden de betalingen gewoon verzwegen?

3 18. Dan moge er in het stuk vervolgens wel zinnen staan zoals vetgedrukt en in een kader de volgende: Het is echter wel belangrijk bij aanwijzingen van onregelmatigheden op het gebied van corruptie altijd te evalueren of er ook aanwijzingen zijn voor fraude. 19. Maar vervolgens wordt nagelaten te benoemen wat er moet gebeuren in het geval er sprake is van fraude. Wat moet de accountant dan precies doen? Hoe is dan precies de verhouding tussen de wettelijke meldplichten, NV COS 240 en NV COS 250? 20. Helemaal lachwekkend wordt het overschaduwen van het belang van de meldplicht inzake fraude en NV COS 240 doordat expertgroep ongemotiveerd - zo graag NV COS 250 voorop willen stellen, waar men in paragraaf 5.3 zelf stelt: Vaak zal ook de accountant concluderen dat er sprake is van fraude volgens de NV COS/Wta, maar soms ook niet. Vaak? Soms? 21. En zoals altijd bij elementen van de verwachtingskloof, is het ook nu weer het maatschappelijk verkeer dat de accountants(regelgeving) niet begrijpt. Gesteld wordt immers: Voor het maatschappelijk verkeer is er nauwelijks onderscheid tussen fraude en corruptie. Het maatschappelijk begrip fraude wijkt echter af van de fraude waar de accountant aandacht aan moet besteden in het kader van zijn controle. 22. Wat is dan de definitie van fraude die het maatschappelijk verkeer hanteert? En was in de recente casuïstiek inzake corruptie de definitie van accountants beter dan de uitleg van het Openbaar Ministerie? Waarom zijn er in casu dan enorme schikkingen getroffen? 23. Een tweede kernpunt is dat het stuk juridisch zwak is, niet uitblinkt in concreetheid en daardoor collega-accountants niet de hand reikt die de titel van het document doet vermoeden. 24. Daar zijn vele voorbeelden van te noemen, maar ik beperk me er allereerst tot eentje: de verhouding met de (meldplicht) witwassen. Een voor en in de praktijk belangrijk onderwerp. In het consultatiedocument komen we niet verder dan een alinea over dit onderwerp. Met een weinig handvatten biedende conclusie: Bij corruptie is dan ook veelal sprake van witwassen, maar witwassen is echter een veel breder begrip dan corruptie. Ook van paragraaf worden we niet veel wijzer. 25. Een derde punt betreft de vaak zwakke en stigmatiserende zinnen. Bijvoorbeeld zin: Organisaties die actief zijn in deze sectoren doen frequent zaken met ambtenaren, wat het risico op corruptie vergroot. Dus ambtenaren vormen een verhoogd risico op corruptie? En is dat risico dan hoger dan bij inkopers en inkoopfraude/kick backs (overigens een thema waaraan nauwelijks aandacht wordt geschonken, maar dat voor accountants mogelijk nog meer van belang is dan ambtelijke corruptie)?

4 26. Bovendien: indien ambtelijke corruptie zo n gevaar is, waarom lezen we in het stuk dan zo weinig over corruptie in het openbaar bestuur? Over de gevaren van publiek-private samenwerking? Over de lessen inzake Hooijmaijers en Van Reij? 27. Een vierde punt is dat de zaken waar het echt om gaat en waar de grote dilemma s zitten niet worden uitgewerkt: het onderwerp aanbestedingen komt nauwelijks aan de orde. Een tweede voorbeeld betreft de problematiek van agenten: hetgeen waar het in de recente casuistiek inzake Ballast en SBM om is gegaan en waarvoor enorme schikkingen zijn getroffen wordt geplaatst in een voetnoot (nummer 6) en dan bovendien nog in het perspectief van faciliterende betalingen. Tsja. Een derde voorbeeld van onderbelichting betreft als gezegd inkoopfraude/kick backs. 28. Ten vijfde: in hoofdstuk 4 wordt het normenkader van de klant voorop gesteld. In paragraaf 2.5 idem dito voor de bedrijfscode. En ook in 5.2 lees ik een wonderlijke zin: de accountant zal in samenspraak met zijn client nagaan. Waarom in samenspraak? Is afstand houden tot de client in d egeschetste situatie niet gepaster/beter? 29. Maar wat nu indien de klant het beleid als wordt bedoeld in punt 3 van paragraaf niet heeft? Of het vier-ogen principe als wordt bedoeld in het daaropvolgende punt 4 niet heeft? Of de due diligence als wordt bedoeld in punt 7 niet is uitgevoerd? 30. Het antwoord is: gegevensgerichte controle: maar welke dan in welke situatie? En welke in de onder het vorige punt genoemde situaties? 31. Wat moeten collega s met geen hand reikende zinnen zoals: Het is aan de accountant bij dergelijke omstandigheden alert te zijn op het risico van corruptie en daar waar nodig extra controlewerkzaamheden uit te voeren? 32. Ten zesde: wat moet de accountant nu precies doen indien er bij de klant inof externe onderzoeken naar corruptie hebben gelopen? In paragraaf 4.5 staat dat er schriftelijke bevestigingen moeten worden opgevraagd die mede dit punt omvatten. Maar wat moet de accountant concreet doen met (rapporten over) alle bekende gevallen van niet-naleving of vermoede niet-naleving van wet- en regelgeving? 33. Ook de laatste alinea van paragraaf 5.2 schept in dit verband weinig concreets. Welke hand wordt collega s aangereikt in de zin: Er kunnen zich situaties voordoen waarbij aanvullende onderzoeken naar mogelijke corruptie nog niet zijn afgerond. Ja, en dan? 34. Dan moet de accountant evalueren, collegiaal overleg plegen en juridisch advies inwinnen. Dat kan iedereen bedenken: maar wat nu precies te doen in welke omstandigheden? Zijn dit niet de situaties waar het in de praktijk lastig is? Moet hier nu juist de niet echt de hand worden aangereikt?

5 35. Ten zevende: in paragraaf wordt gesproken over een laag risicoprofiel inzake corruptie. Daar zou in het MKB sprake van zijn. Wat is de basis voor een dergelijke opmerking? Is dat (wetenschappelijk) onderzocht? Is het feitelijk juist? Wellicht niet. Als gezegd heb ik niet al mijn punten genoemd. Maar de strekking van mijn betoog is helder: ik heb fundamentele kritiek op het document. De punten die in recente casuïstiek naar boven zijn gekomen worden nauwelijks adequaat geadresseerd. Sterker: ze worden uit de weg gegaan. Evenals een evenwichtige discussie over de toepassing van NV COS 240/250. Met vriendelijke groet, Marcel Pheijffer