De beroepsmatige attitude die een vragende geest en een kritische beoordeling van bewijsmateriaal omvat.

Transcriptie

1

2

3 Zakboekje Een professioneel-kritische accountant, wat is dat eigenlijk? Iedere accountant is gedegen opgeleid voor zijn of haar vak. Maar toch is er regelmatig kritiek op het functioneren van accountants. De accountant moet zich onafhankelijker en professioneel-kritischer opstellen, aldus het maatschappelijk verkeer. De verbetering van de kwaliteit en professionele scepsis als grondhouding vormt een kernpunt in het Plan van Aanpak van de NBA. De uitwerking is een beroepsbreed programma, gericht op gedragsverandering en verbetering van de professioneel-kritische instelling. Dit boekje dient daarbij als hulpmiddel. Een kleine reminder. Niet voor niets past het in uw binnenzak.

4 Definitie Professionele scepsis Professioneel-kritische instelling Professional skepticism De beroepsmatige attitude die een vragende geest en een kritische beoordeling van bewijsmateriaal omvat. (definitie IFAC, 2009) = Een houding die een onderzoekende instelling, alert zijn op omstandigheden die kunnen duiden op eventuele afwijkingen die het gevolg zijn van fouten of fraude, en een kritische beoordeling van controle-informatie omvat. (definitie ISA 200, par.13)

5

6 Onderzoek De NBA heeft recent onderzoek gedaan naar de visie van de leden op professional scepsis. Bijna 900 leden reageerden op de enquête. Dat maakt de uitslag 99 % betrouwbaar. Hun uitleg van het begrip professional scepsis was zeker niet eenduidig: houden aan wet- en regelgeving, niet klakkeloos vertrouwen maar zelf checken, doorvragen en voldoende bewijs verzamelen, mening op feiten baseren. Voor veel respondenten staat professional scepsis gelijk aan een rechte rug, de durf om klanten ergens op aan te spreken: normen, waarden, integriteit en ethisch handelen. De grootte van de termen in de wordcloud geeft aan wat het meeste werd genoemd. (Rapport enquête professional scepticism, NBA, november 2011)

7

8

9 Professioneel-kritisch gedrag kun je aanleren. 1 Zeer oneens (2,6 %) 2 Enigszins oneens (9,6 %) 3 Neutraal (10,9 %) 4 Enigszins eens (49,9 %) 5 Zeer eens (25,3 %) -1 Ik weet het niet (1,7 %)

10

11

12

13 Een bevragende en onderzoekende instelling bij het verzamelen en controleren van informatie. Alert zijn op tegengestelde controle-informatie en frauderisico s. Alert zijn op eigen beperkingen, zoals bedrijfsblindheid en tunnelvisie. Alert zijn op ongebruikelijke en veranderde omstandigheden die de noodzaak van meer controle doen ontstaan. Alert zijn op te veel generaliseren bij beperkte observaties. Alert zijn op toereikendheid en toepasselijkheid van veronderstellingen bij het plannen en uitvoeren van de controle. Het onderkennen van de rode draad of tendenties bij de kwalitatieve analyse van controlebevindingen. Het vinden van een juist evenwicht tussen vertrouwen en wantrouwen van ontvangen controle-informatie.

14

15

16

17 Tunnelvisie Hiernaast ziet u zes speelkaarten. Neem één van deze kaarten in gedachten en kijk enkele seconden geconcentreerd naar die geselecteerde kaart. Sla daarna de bladzijde om.

18

19 Tunnelvisie Klopt het dat de door u geselecteerde kaart in de afbeelding hiernaast is verdwenen? Kijk hieronder voor de oplossing. Wat kunnen we leren van een dergelijk voorbeeld? Als u goed naar beide afbeeldingen kijkt, ziet u dat de tweede set kaarten geheel anders is dan de eerste. Maar omdat u zich concentreert op de door u gekozen kaart, valt dat vrijwel niemand op.

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29 Door de media-aandacht voor boekhoudschandalen handelt de accountant professioneel-kritischer dan enkele jaren geleden. 1 Zeer oneens (4,7 %) 2 Enigszins oneens (10,5 %) 3 Neutraal (14,2 %) 4 Enigszins eens (41,3 %) 5 Zeer eens (26,4 %) -1 Ik weet het niet (2,9 %)

30

31 Colofon Tekst: Rentia Visser en Marc Schweppe, met bijdragen van Luc Quadackers, Leo Straathof en Marcel Pheijffer Cartoons: Maarten Pathuis Vormgeving: MadEggs, Uithoorn Druk: Jurriaans Lindenbaum, Amsterdam Productie: NBA afdeling Ledenservice & Communicatie NBA Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants, november 2011

32