Kan ik procesbijstand verlenen bij een fiscale procedure van een audit cliënt van een geassocieerde accountant?

Transcriptie

1 Kan ik procesbijstand verlenen bij een fiscale procedure van een audit cliënt van een geassocieerde accountant? Juli 2018 Commissie Beroepszaken

2 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Samenwerken met accountants in een netwerk 3 3. Fiscale procedure voor een OOB/EU PIE 4 4. Fiscale procedure voor een niet-oob Bedreiging Materiële invloed Maatregelen om bedreiging weg te nemen Verbod samenloop dienstverlening Bezwaarprocedure Uitzondering verbod samenloop Conclusie 8 2

3 1. Inleiding Het bureau van de NOB ontving in de afgelopen periode vragen van leden die samenwerken met accountants over de mogelijkheid een fiscale procedure te starten voor een audit cliënt van een accountant waarmee wordt samengewerkt. Dit is reden voor de Commissie Beroepszaken van de NOB het een en ander in deze notitie kort toe te lichten. 2. Samenwerken met accountants in een netwerk Belastingadviseurs die samenwerken met accountants maken veelal deel uit van een zogenaamd netwerk in de zin van de "Verordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO)" geldend met ingang van 1 januari De definitie van een netwerk is opgenomen in artikel 1 van de verordening en luidt: Artikel 1 ViO [ ] - netwerk: a. samenwerkingsverband waartoe een accountantspraktijk behoort dat duidelijk is gericht op het delen van winst of kosten, of waarbij duidelijk sprake is van: 1 gemeenschappelijke eigendom, zeggenschap of bestuur; 2 gezamenlijk beleid en procedures met betrekking tot kwaliteitsbeheersing; 3 een gezamenlijke bedrijfsstrategie; 4 een gemeenschappelijke merknaam; of 5 het delen van een aanzienlijk deel van de bedrijfsmiddelen; b. samenwerkingsverband van accountantsafdelingen; Voor een belastingadviseur die onderdeel is van een dergelijk netwerk gelden beperkingen. Deze vloeien niet rechtstreeks voort uit de regelgeving voor accountants doch uit de regels van het samenwerkingsverband. De onafhankelijkheid van de controlerend accountant kan ondermijnd worden door werkzaamheden van de belastingadviseur. Daarom zal in een dergelijk netwerk de regel gelden dat een belastingadviseur voorafgaande aan dienstverlening aan een audit cliënt van het netwerk, in overleg treedt met de accountant om na te gaan of zijn dienstverlening is toegestaan. Zou hij dat niet doen dan zou dit tot gevolg kunnen hebben dat de accountant zijn assurance-opdracht moet beëindigen of in voorkomende gevallen een reeds afgegeven goedkeurende verklaring moet intrekken. Dit kan aanzienlijke schade opleveren en repercussies voor de firma van de belastingadviseur en ook (bijvoorbeeld arbeidsrechtelijke repercussies) voor de belastingadviseur zelf. 3

4 3. Fiscale procedure voor een OOB/EU PIE Indien (een onderdeel van) het netwerk een wettelijke controle uitvoert voor een OOB/EU PEI is proecesbijstand bij een fiscale procedure door (een onderdeel van) het netwerk niet toegestaan aan de gecontroleerde OOB/EU PEI, haar moederonderneming en dochterondernemingen. Dit volgt uit artikel 5 van de Europese verordening nr. 537/2014, artikel 24b WTA en artikel 16 van de ViO. Zie hiervoor: Wordt bij een OOB geen wettelijke controle uitgevoerd door (een onderdeel van) het netwerk, maar een andere assurance-dienst dan is samenloop met fiscale dienstverlening (waaronder bijstand bij fiscale procedures) verboden als de fiscale dienstverlening materiële invloed heeft op het assurance-object. Dit volgt uit artikel 21 van de ViO: Artikel 21 ViO Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren bij een verantwoordelijke entiteit zijnde een organisatie van openbaar belang als de accountantspraktijk of een ander onderdeel van het netwerk aan die entiteit een non-assurancedienst verleent of heeft verleend die van materiële invloed op het assurance-object is. Het begrip materiële invloed op het assurence-object speelt ook een rol bij dienstverlening aan niet OOB s en zal in de volgende paragraaf nader worden toegelicht. 4. Fiscale procedure voor een niet-oob 4.1 Bedreiging Artikel 19 van de ViO bepaalt dat wanneer een onderdeel van het netwerk aan de cliënt een non-assurancedienst verleent of heeft verleent en die dienst van materiële invloed is op het assurance-object, dit een bedreiging vormt voor de vereiste onafhankelijkheid van de accountant. De accountant moet dan maatregelen nemen ter bescherming van zijn onafhankelijkheid. Artikel 19 ViO Een bedreiging die een maatregel vereist doet zich voor, als de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk aan de verantwoordelijke entiteit niet zijnde een organisatie van openbaar belang een non-assurancedienst verleent of heeft verleend die van materiële invloed is op het assurance-object. 4

5 4.2 Materiële invloed Volgens de toelichting bij artikel 19 van de ViO neemt de eindverantwoordelijke accountant bij het beoordelen of sprake is van materiële invloed het effect (kwantitatief of kwalitatief) in ogenschouw dat de non-assurance dienst heeft of kan hebben op het assurance-object. Als de uitkomsten van een non-assurance dienst een zodanige impact kunnen hebben op het assurance-object dat, redelijkerwijs kan worden verwacht dat beslissingen die gebruikers op basis van het assurance-object nemen daardoor worden beïnvloed, heeft de non-assurance dienst materiële invloed. 4.3 Maatregelen om bedreiging weg te nemen De toelichting bij artikel 19 noemt de volgende voorbeeldmaatregelen die de accountant kan nemen om de bedreiging weg te nemen: overleg met de onafhankelijkheidsfunctionaris die binnen de accountantseenheid belast is met onafhankelijkheidsvraagstukken; gescheiden opdrachtteams onder leiding van verschillende eindverantwoordelijke professionals voor de (administratieve) dienstverlening en het uitvoeren van de assurance-opdracht; overleg met een accountant van buiten de eigen accountantseenheid, dan wel inwinnen van advies bij de beroepsorganisatie; uitvoeren van opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen (OKB) met specifieke aandacht voor de risico s die voortkomen uit de bedreiging. 4.4 Verbod samenloop dienstverlening In bepaalde gevallen is er een verbod op samenloop van assurancediensten en nonassurancediensten. Dit is het geval wanneer de non-assurancedienst van materiële invloed is op het assurance-object en subjectief of niet-routinematig is en/of over de verwerkingswijze van de non-assurancedienst in het assurance-object twijfel bestaat bij het assurance-team en/of sprake is van belangenbehartiging. Het voorgaande volgt uit artikel 20 lid 1van de ViO: Artikel 20 ViO 1. Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren bij een verantwoordelijke entiteit niet zijnde een organisatie van openbaar belang, als de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk aan die entiteit een non-assurancedienst verleent of heeft verleend die van materiële invloed is op het assurance-object en: a. subjectief of niet-routinematig is; b. een verwerkingswijze in het assurance-object tot gevolg heeft waarvan het assurance-team betwijfelt of deze verwerkingswijze passend is; of c. leidt tot een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging. 2. [ ] 5

6 Indien vast staat dat de fiscale procedure van materiële invloed is op het assurance-object, zal dus vervolgens nog beoordeeld moeten worden of de dienstverlening voldoet aan één of meer van de in artikel 20 lid 1 ViO onder a t/m c genoemde voorwaarden. De toelichting op de VIO geeft onder andere de volgende voorbeelden van diensten die onder artikel 20 leiden tot een verbod op het uitvoeren van een assurance-opdracht: Procesbijstand in een fiscaal gerechtelijke procedure en de in de procedure betrokken bedragen hebben materiële invloed op het assurance-object. Juridische dienstverlening bij een geschil en de betrokken bedragen hebben materiële invloed op het assurance-object. De NBA handreiking 1131 werkt dit voor fiscale procedures verder uit. De relevante onderdelen zijn in het volgende kader overgenomen overgenomen: Een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging of zelftoetsing kan ontstaan als de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk een verantwoordelijke entiteit bijstaat in het oplossen van een fiscaal geschil. [...] Of sprake is van een bedreiging hangt af van de invloed die het geschil heeft of kan hebben op het assurance-object. Hierbij zijn de bedragen die met de procedure gemoeid zijn en de mogelijke wijzigingen die op basis van de definitieve uitspraak in de posten, stromen en toelichting van het assurance-object zullen worden aangebracht, relevante elementen. Als de mogelijke invloed van het geschil zodanig is dat gebruikers van het assurance-object daardoor een andere beslissing zouden kunnen nemen dan wanneer geen sprake zou zijn van dit fiscaal geschil, heeft het verlenen van procesbijstand materiële invloed. Indien voordat de eindverantwoordelijke accountant zijn assurance-rapport verstrekt sprake is van een definitieve uitspraak omtrent het geschil en geen beroep meer mogelijk is, zal geen sprake meer zijn van materiële invloed op het assurance-object. Indien geen sprake is van materiële invloed, is samenloop van dienstverlening toegestaan. In geval wel sprake is van materiële invloed, zal [...] nog beoordeeld moeten worden of sprake is van belangenbehartiging. Als dat laatste niet het geval is, is samenloop van bijstand in een fiscale procedure met het uitvoeren van de assurance-opdracht op grond van artikel 19 ViO mogelijk, mits maatregelen worden getroffen (zie hierna). 6

7 [...] In het kader van de ViO is sprake van belangenbehartiging, indien door de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk namens de verantwoordelijke entiteit naar derden toe standpunten worden verdedigd, ingenomen of uitgedragen. Indien een zodanige vereenzelviging met de belangen van de verantwoordelijke entiteit plaatsvindt of lijkt plaats te vinden dat het oordeel of de conclusie over het assurance-object wordt of kan worden beïnvloed, is sprake van een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging. Of sprake is van een dergelijke bedreiging hangt af van factoren als: of de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk het advies heeft gegeven dat onderwerp van geschil is; in hoeverre het onderwerp van geschil ondersteund wordt door wet- en regelgeving of jurisprudentie. [ ] Als een geschil tussen de verantwoordelijke entiteit en de Belastingdienst eenmaal ter beoordeling van de rechterlijke macht is en (een persoon verbonden aan) de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk staat de verantwoordelijke entiteit daarin bij, is sprake van belangenbehartiging in de zin van artikel 20 van de ViO. Onder bijstaan wordt hier verstaan het namens de verantwoordelijke entiteit verdedigen en innemen van standpunten voor de rechterlijke macht. De rechterlijke macht wordt hierbij als derde beschouwd. Hierbij is niet relevant of sprake is van een besloten of openbare zitting. Onder belangenbehartiging valt niet het beantwoorden van verzoeken om informatie, het verlenen van feitelijke verantwoording over het uitgevoerde werk of het assisteren van de verantwoordelijke entiteit bij het analyseren van het dispuut. Indien sprake is van belangenbehartiging dan is samenloop niet toegestaan. 4.5 Bezwaarprocedure Volgens de NBA Handreiking 1131 is het verbod op samenloop van een assurance-opdracht en een niet-assurance-opdracht van artikel 20 ViO niet van toepassing op het voeren van een bezwaarprocedure. De Handreiking zegt hierover: Of belangenbehartiging in de bezwaarfase voor de Belastingdienst een bedreiging voor de onafhankelijke uitvoering van een assurance-opdracht vormt en wat de consequentie daarvan is, moet worden bepaald aan de hand van de artikelen 18 en 19 ViO. 7

8 In de praktijk betekent dit dat het voeren van een bezwaarprocedure mogelijk is, indien de uitkomst van de procedure niet van materiële invloed is op het assurence-object. Als de procedure wel van materiële invloed is op het assurence-object is sprake van een bedreiging van de onafhankelijkheid van de accountant, die mogelijk weggenomen kan worden door een maatregel. 4.6 Uitzondering verbod samenloop Ingevolge het tweede lid van artikel 20 ViO geldt het verbod op samenloop van een assurance-dienst en een fiscale procedure niet wanneer het assurance-rapport bedoeld is voor een beperkte nader bepaalde groep en de groep instemt met de toe te passen onafhankelijkheidsregels en een maatregel is of wordt genomen die de onafhankelijkheid waarborgt. Artikel 20 ViO 1. [ ] 2. Het eerste lid is niet van toepassing als: a. voldaan wordt aan de voorwaarden, bedoeld in artikel 3, zevende lid, onderdelen a en b, of artikel 4; en b. een maatregel is of wordt genomen die de onafhankelijke uitvoering waarborgt. 5. Conclusie Vanwege de mogelijk verstrekkende gevolgen van het achterwege laten van het overleg brengt het voorgaande mee dat de NOB-adviseur wordt aangeraden alvorens een fiscale procedure te starten voor een audit cliënt van een geassocieerde accountant, in overleg te treden met de eindverantwoordelijke accountant. Betreft het een OOB/EU PEI waarvoor een wettelijke controle wordt uitgevoerd door (een onderdeel van) het netwerk, dan is het verlenen van proecesbijstand bij een fiscale procedure aan de OOB/EU PEI, moederonderneming en dochterondernemingen niet toegestaan. In andere gevallen is het zaak duidelijkheid te krijgen of de fiscale procedure van materiële invloed is op het assuranceobject (veelal de jaarrekening). Is dat niet het geval dan is procesbijstand bij een fiscale procedure in beginsel toegestaan. Is dat wel het geval dan zal vanwege het feit dat procesbijstand neerkomt op belangenbehartiging sprake zijn van een verbod op samenloop met de assurence-dienst. 8