Geslaagde gebiedsconferentie Rijnmond-Drechtsteden

Transcriptie

1 Geslaagde gebiedsconferentie Rijnmond-Drechtsteden In aanwezigheid van deltacommissaris Wim Kuijken, burgemeester Ahmed Aboutaleb en ruim 140 deelnemers vond op 18 april in Dordrecht de gebiedsconferentie van Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden plaats. Het was een opvallend ontspannen bijeenkomst met veel inhoudelijke uitwisseling, onder de vakkundige gespreksleiding van Inge Diepman. De conferentie markeert ruim anderhalf jaar werken aan de uitvoering van de voorkeursstrategie Rijnmond-Drechtsteden, die samen met de regionale partners in dit gebied is opgesteld en in het Deltaprogramma 2015 is vastgesteld. In vijf thematische sessies over water & ruimte meerlaagsveiligheid, crisisbeheersing, waterveiligheid buitendijks, governance en water & ruimte langs de rivier konden de deelnemers zich verder laten informeren en meedenken over de te nemen stappen voor de toekomst. Van een tekort naar een overvloed aan water 'Als 12-jarig jongetje moesten wij ons dorp ontvluchten wegens gebrek aan water. Veertig jaar later dien ik een stad die te maken heeft met een overvloed aan water.' Dit persoonlijk verhaal deelde burgemeester Aboutaleb voorzitter van het gebiedsoverleg Rijnmond-Drechtsteden in zijn welkomstwoord. Hij vindt dat er onvoldoende aandacht is voor de risico's van hoogwater. 'Ga maar eens turven tijdens de aanloop naar de komende landelijke verkiezingen hoe vaak waterveiligheid wordt genoemd. Mijn schatting is nul. Terwijl het een groter risico is dan bijvoorbeeld terrorisme.' Hoe houd je de lange termijn in het vizier? 'De projecten, de onderzoeken en gebiedsprocessen: daar gebeurt het werk', vertelde programmamanager Ina Konterman aansluitend over de resultaten na anderhalf jaar werken aan de voorkeursstrategie en het vervolg. 'De lange termijn houden we in het vizier door te monitoren of we onze doelen halen. Door het werkprogramma aan te passen als er nieuwe inzichten of ontwikkelingen zijn (adaptieve aanpak). En door te concretiseren naar de nabije toekomst. We werken nu bijvoorbeeld aan de uitvoeringsagenda 2017/2020.' Vijf bestuurders pitchten aansluitend over de thema s van de deelsessies. Ze volgen hieronder, samen met de highlights van de sessies en de vragen die tijdens de plenaire afsluiting aan Kuijken en Aboutaleb werden gesteld. Thema Water & ruimte langs de Rivier De Omgevingswet: prachtig instrument om een dijkenvisie te ontwikkelen 'We hebben veel te winnen door vroeg met elkaar in gesprek te gaan over de belangen', zei Hans Oosters, dijkgraaf Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en voorzitter van de Unie van Waterschappen. Zijn voorstel: de provincie maakt een omgevingsvisie, de waterschappen een dijktrajectvisie. 'Daar is een prachtig instrument voor: de Omgevingwet.'

2 Sessie Verder kijken dan de dijken Kijk met elkaar ver vooruit Als je een dijkopgave moet aanpakken, houd dan bij de keuze van je maatregel oog voor de lange termijn, dus ook voor een eventuele volgende dijkopgave. Daarover waren de deelnemers aan deze sessie het roerend eens. Verder kijken is vooral kwaliteiten onderzoeken. Kun je bijvoorbeeld dijkversterkingen aangrijpen om watergebonden bedrijventerreinen te vitaliseren? Of om meer groen te creëren? 'Benut hierbij de lokale gebiedskennis', zei Hans van Leeuwen (Movares). Ook bewoners met historische kennis hebben veel te bieden. Betrek bij complexe situaties ook vroegtijdig burgers die geraakt worden, zo luidde een aanbeveling. En houd de leefbaarheid in de gaten als je weet dat er een dijkversterking aankomt. Individuele burgers kunnen hun huis bijvoorbeeld niet meer verkopen. De roep om een investeringsfonds hiervoor blijft rondzingen. Want bewoners vroegtijdig uitkopen draagt bij aan draagvlak en je legt de rekening niet bij de individuele bewoner, stelden de deelnemers eensgezind vast. 'Het vooraf opkopen van huizen gebeurt nu sporadisch. Er is geen regelgeving voor. Alleen planschade', gaf de deltacommissaris aan. Thema Meerlaagsveiligheid Samen leren omdenken 'Een kans om samen met inwoners en bedrijven een robuust systeem te ontwerpen, én tegelijkertijd voor draagvlak te zorgen', zo beschouwt Donné Slangen, directeur Gebieden en projecten van IenM, meerlaagsveiligheid. 'Het is een vorm van omdenken, die we samen moeten leren.' Sessie Meerlaagsveiligheid: een kans voor bewoners en bedrijven Slim anticiperen in plaats van slim combineren In deze sessie werd onder andere stilgestaan bij het MIRT Onderzoek Meerlaagsveiligheid Dordecht. Bij het zoeken naar een strategie voor een Zelfredzaam Eiland is het creëren van voldoende draagvlak onder bestuurders en bewoners heel belangrijk. 'Het gaat niet altijd om slimme combinaties, maar om slim anticiperen door alle partijen om te zien of toekomstige maatregelen in een gebied ook kunnen bijdragen aan de waterveiligheidsopgave', gaf Arwin van Buuren (Erasmus Universiteit Rotterdam) aan over de leerpunten van de MLV-pilots. Op welk moment ga je naar de burger toe om ze bij MLV te betrekken?, zo luidde de vraag uit deze sessie aan de deltacommissaris. Kuijken gaf aan dat je dat doet op plekken waar MLV in de praktijk wordt toegepast, zoals nu in Dordrecht en in Marken.

3 Thema Crisisbeheersing We kennen de domino-effecten van een overstroming onvoldoende Partijen die een rol spelen in crisisbeheersing kennen de domino-effecten van een overstroming onvoldoende, stelde Carlo Post, algemeen directeur veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid in zijn pitch. 'Gelukkig zijn hier modellen voor, waarmee we informatie kunnen delen en vertalen naar een evacuatiestrategie en communicatie naar inwoners.' Sessie Derde dimensie meerlaagsveiligheid Ga uit van verticaal evacueren Wat als de Maeslantkering niet sluit (kans 1% per sluiting)? Dat scenario, inclusief dijkdoorbraak met alle domino-effecten werd in een 3D-film van 3di getoond. De veiligheidsregio's zijn nu bezig met het opstellen van risicoscenario's. Wat daarbij kan helpen zijn vier verbeterpunten voor crisisbeheersing, die Bas Kolen (HKV Lijn in Water) presenteerde. Selecteer met een beperkt aantal experts wat je echt moet weten en deel die informatie nu al met elkaar. Ga uit van verticaal evacueren als basis en (gedeeltelijk) preventief als het kan, op basis van prioriteit en beschikbare tijd. Maak de risico s en onzekerheid expliciet. Ga uit van zelfredzaamheid. Al dat monnikenwerk voor 1% kans? Aboutaleb, die halverwege aanschoof, zei pessimistisch te zijn over evacuatie en liever in te zetten op preventie. 'Het kan samen; dijken én goede informatie aan burgers', benadrukte Kolen. 'Wie betrek je bij de prioritering van de kwetsbare plekken?', vroeg Karin Knoester (veiligheidsregio Haaglanden). 'Dat moet je vooraf al uitwerken, tipte Kolen. 'Stel simpele doelen en kom tot een plan-do-act-cyclus.' Je werkt dus van grof naar fijn tot een gebiedsgerichte aanpak', zo vatte Henk Meijer (veiligheidsregio Hollands Midden) het samen. Renate Smaal (hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard) wees op het belang van borging. 'We hebben dit in 2007 al voor heel Nederland gedaan, maar dus niet goed geborgd.' Wim Kuijken benadrukte dat ondanks de kleine kans het monnikenwerk toch moet gebeuren. Thema Waterveiligheid buitendijks gebied Is eigen verantwoordelijkheid houdbaar? 'Buitendijks valt buiten de scope van het Deltaprogramma, maar hier in Rijnmond- Drechtsteden gaat het wel om mensen', benadrukte Piet Sleeking wethouder gemeente Dordrecht in zijn pitch. 'Het nemen van maatregelen vergt ook gezamenlijke inzet van overheden.'

4 Sessie Waterveiligheid buitendijks gebied: een gezamenlijk belang Hoe zit het met milieuschade? Peter Mollema (Havenbedrijf Rotterdam) gaf aan dat rijksverantwoordelijkheid niet per definitie de oplossing is. 'De waterveiligheidsaanpak van het havengebied is maatwerk en kan dus het beste op lokaal/regionaal niveau worden afgewogen.' De deelnemers benoemden een onderscheid tussen herontwikkeling van gebieden waarbij de overheid makkelijker kaders kan stellen voor een waterveilige inrichting, en de aanpak van bestaand gebied waar dat lastiger is. Vanuit de waterschappen waren er zorgen over het optreden van milieuschade bij overstromingen van bedrijventerreinen. De deltacommissaris wees tijdens de plenaire vragenronde op de eigen verantwoordelijkheid, maar kan zich wel voorstellen dat partijen regionaal gaan samenwerken op dit thema. 'Er moet een keer een stop op bouwen buitendijks', gaf Aboutaleb aan. 'Maar dan moet het Rijk tegelijkertijd wel op een andere manier naar voorzieningen kijken en deze niet koppelen aan de grootte van een dorp of stad.' Thema Governance We moeten vraagstukken aan de voorkant samen oplossen 'Als érgens de governance bij elkaar komt, dan is het langs de dijk', stelde Rik Janssen, gedeputeerde provincie Zuid-Holland in zijn pitch. 'Vraagstukken moeten we aan de voorkant samen oplossen, zoals we dat nu bijvoorbeeld in het MIRTonderzoek Alblasserwaard/Vijfherenland en bij de klimaatdijk Streefkerk doen.' De provincie wil via een kwaliteitsprofiel dijken kijken hoe ruimtelijke kwaliteit en dijkversterkingen beter en eerder verbonden kunnen worden. Sessie De fase na de pilot Een gebiedsafspraak voor tien jaar, is dat wat? 'Zou je als regio niet zoiets als een Bestuursakkoord Water met elkaar moeten afsluiten?', stelde Hans Pluckel (Hoogheemraadschap van Rijnland) voor. 'Een gebiedsafspraak voor 10 jaar over de samenwerking, rollen/verantwoordelijkheden en doelen die we met elkaar nastreven.' De omgevingswet komt eraan, overheden moeten een omgevingsvisie gaan opstellen. Dat zouden we eigenlijk met elkaar moeten doen. Dit biedt de gelegenheid om de lange termijn te verbinden met de kortere termijn, om waterveiligheid en ruimtelijke ordening echt met elkaar te verbinden. De paradox van de pilot: lef of laf? Uitgebreid werd stilgestaan bij de paradox van de pilot. 'Veel pilots sterven in hun schoonheid', stelde Arwin van Buuren (Erasmus Universiteit Rotterdam). 'Een pilot is vrijblijvend', zei Cok Sas (heemraad Waterschap Hollandse Delta). 'Kiezen we voor pilots door het ontbreken van bestuurlijke moed?

5 Het Deltaprogramma telt meer dan 100 pilots. Met de vraag of het programma niet één groot bestuurlijk experiment is, maakte de deltacommissaris korte metten. 'Deze manier van werken is geen pilot, het is allang het nieuw bestuurlijk normaal.' Kuijken beschouwt de pilots als onderdeel van het echte werk. 'De Zandmotor bijvoorbeeld noemen we ook een pilot.' Hij gaf verder aan hoe de waterschappen allerlei nieuwe dijkversterkingstechnieken toepassen. 'We noemen dit alleen pilots, omdat we nog niet zeker weten of ze op grote schaal kunnen worden toegepast.' Ik ben beschikbaar om door te gaan 'Dit is een fascinerend gebied, waar alles samenkomt: waterveiligheid, zoetwater, ruimtelijke adaptatie', zei Wim Kuijken tijdens de plenaire afsluiting. 'En dat is allemaal goed geregeld, ik heb grote bewondering voor hoe de regio naar brede oplossingen kijkt.' 'Houdt u het vol tot 2050?', vroeg Diepman. 'Als het mij gevraagd wordt, ben ik beschikbaar om door te gaan, want ik voel me erg met het Deltaprogramma verbonden', antwoordde Kuijken. Nationaal, regionaal en lokaal: alle niveaus zijn aangehaakt 'Het Deltaprogramma heeft de veiligheidsopgave van ons gebied op de kaart gezet en voor een groot bewustzijn gezorgd', reageerde Ria Boere (wethouder gemeente Krimpenerwaard) tijdens de borrel. 'Alle lof voor hoe de governance is geregeld. Nationaal, regionaal en lokaal: alle niveaus zijn aangehaakt. Deze middag ben ik weer helemaal bijgepraat. Wat me is bijgebleven? De tip van Hans Oosters om de Omgevingswet te gebruiken om een visie te ontwikkelen. En dat je inwoners kunt betrekken bij de implementatie van MLV.' De regio bepaalt het succes van het Deltaprogramma 'Een ontspannen bijeenkomst met goede energie en veel inhoudelijke uitwisseling', zo vatte programmamanager Ina Konterman de middag samen. 'Wat me vooral is bijgebleven, is het beeld van Kuijken en Aboutaleb. Hoe ze daar samen op het podium de vragen uit de deelsessies beantwoordden: Rijk en regio gebroederlijk naast elkaar.' Rijk en regio gebroederlijk naast elkaar.