Parental Alienation Syndrome (PAS) `PETER VAN STRAATEN 1 1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Parental Alienation Syndrome (PAS) `PETER VAN STRAATEN 1 1"

Transcriptie

1 Parental Alienation Syndrome (PAS) `PETER VAN STRAATEN 1 1

2 Welke kenmerken vertoont het kind? Gardner, R. A. (1985) 1. Denigreren van doel-ouder 2. Zwakke redenen geven 3. Gebrek aan ambivalentie 4. Kind beslist zelf Rotary Soest-Baarn

3 Welke kenmerken vertoont het kind? Gardner, R. A. (1985) 5. Automatische steun aan één ouder 6. Geen schuldgevoel 7. Volwassen termen gebruiken 8. Afwijzen familie doel-ouder Gooische Debating Club Rotary Soest-Baarn

4 Stadia hersenspoelen Clawar, S. S., & Rivlin, B. V. (1991). Children Held Hostage 1. Programmeren: ideologie + emotie 2. Overbrengen door herhaling 3. Sympathie/medelijden opwekken 4. Internalisatie gevoelens 5. Testen bestendigheid: hoe was het? 6. Testen loyaliteitsconflict: wil je minder bezoek? 7. Generalisatie 8. Onderhoud: bestendigen + nieuwe thema s/redenen 4

5 Onderzoeksstage Ontwikkeling en validering vragenlijst 2015 Herinnering (volwassen) kinderen aan: Gedrag ouders: na de scheiding en nu Relatie met ouders: voor de scheiding en nu 5

6 Relatie gedrag ouders en band met kind 6

7 Achtergrond gegevens 155 deelnemers moeder vader beiden elders Wonen na de scheiding 63% 14% 8% 15% moeder vader Minder contact ouders 24% 47% Minder contact met familie 50% 72% 7

8 Gedrag gescheiden vaders en moeders Kinderen rapporteren minder beïnvloeding van vaders Invloed van gedrag van de ene ouder op de andere ouder Manipulatie kind terug manipuleren De band met de andere ouder respecteren terug respecteren 8

9 Relatie-ondersteunend gedrag ouders De band respecteren Moeder: band beiden nu Vader: toen +63% nu +36% toen +57% nu +59% toen +34% nu +48% toen +32% nu +31% 9

10 Relatie-ondermijnend gedrag Manipulatie Moeder: band beiden nu Vader: toen -47% nu -21% toen -28% nu -58% toen -21% nu -23% toen -22% nu geen effect 10

11 Belangrijkste bevinding Pathway to PAS Het kind internaliseert de gevoelens van de ouders 11

12 Pathway to Parental Alienation Omgeving: 1. Wijst het gedrag van de andere ouder af 2. Steunt de ouderverstoting 3. Nieuwe partner ervaart het als zwaar 4. Slechts zelden afkeur van PAS 5. Ouders ervaren geen steun bij officiële instanties Omgeving Instanties Lange termijn impact PAS Verschuiven loyaliteit kind Korte termijn impact 1. Geslacht? 2. Leeftijd? 3. Rangorde gezin? 4. Persoonlijkheid? Kenmerken kind Geschiedenis ouders Covert gedrag ouders Overt gedrag ouders Beïnvloeding loyaliteit kind Consequenties gedrag 1. Wekt agressie op bij andere ouder 2. Kost veel geld en tijd 3. Wekt onzekerheid op 4. Versterkt het zelfvertrouwen Rotaryclub Soestdijk

13 2 pathways : Uitspraken van de ondervraagde ouders.. 13

14 Wél een bezoekregeling? Ik vraag me af hoe lang hun relatie goed gaat, je krijgt er ook drie jongens bij. ik heb de weekenden nodig om bij te tanken. Het tij kan zich ook tegen jou keren 14

15 Redenen Geen bezoekregeling? Gevoel Ja, want zijn vader denkt dan ineens het is nu 5 uur, ik ga stappen. Ga jij maar bij oma slapen. Mijn kinderen zijn mijn alles, de gedachte dat ik ze zou moeten missen, vond ik onverdraaglijk. 15

16 Geschiedenis van 2 pathways De vechtscheiding is voorafgegaan door een vechtgenoot. Hij bleek manisch ter zijn Toen is hij naar dat congres gegaan. Het eerste beste congres ging hij al vreemd. Dan was er een kater. Ik vroeg hem wat hij voor zijn verjaardag wilde hebben. Toen zei hij: ik wil een windbuks en een geschoren kutje. Dan kan ik verwachten dat ik een keer een kogeltje krijg. Hij heeft vreselijk lopen liegen, verdraaien. 16

17 Redenen Geen bezoekregeling? Gevoel Dat mijn dochter door mijn nieuwe partner geadopteerd zou worden, voelde als een completer gezin. Dan zegt ze: papa heeft mijn pipi gekneed. In het politierapport staat dat ik het verzonnen heb om hem een hak te zetten. Hij heeft haar een keer meegenomen naar de supermarkt, dan moest zij van die guppies van hem pakken. Ik ben heel erg bang geweest dat hij zomaar voor de deur kon staan en haar terug zou slepen. Dan ben ik wakker en zenuwen, zenuwen. Hij vertelde hoe slecht ik was. 17

18 Loyaliteit beïnvloeding Boodschap kind Gedrag buiten Ik heb toen een detective ingeschakeld. Ik had haar een mobiele telefoon gegeven: je mag me bellen als er iets is. Dat zegt ze ik wil bij jou zijn. Dan zeg ik: de wet heeft het besloten. Het moet van de rechter. Dan doe je maar weer aangifte. Toen kwam de rechtszaak van het hof. 18

19 Redenen Geen bezoekregeling? Gevoel Haar halfbroertjes kregen wel een verrekijker en zij kreeg er geen. Ze zeiden: ze is wel aardig. Ze is wel aardig! Ze moeten haar een klootzak vinden! Mijn zoon moet niets van die Russische hebben. Als ze hier zijn dan zeggen ze dat ze het niet goed vinden van papa, van dat liegen. Dit doet het meeste pijn, om niet verder met haar een goed leven te hebben. Terwijl de kinderen en ik vroeger recht tegenover elkaar stonden, is dat nu omgedraaid. Zij staat alleen. Ja met hem. 19

20 Boodschap kind Loyaliteit beïnvloeding Gedrag buiten Ik zeg ook vaak: hij moet terug naar zijn andere kindjes. Ik heb een ouderling uit de kerk opgebeld. Ik heb tegen de kinderen gezegd dat hij een ander had. in de bijbel mag je scheiden als er een affaire is geweest. Natuurlijk stond ik op mijn strepen. Dus zei ik hem dat ik niet wilde dat de kinderen naar die bruiloft gingen. 20

21 Realisatieproces Baker, A. J. L. (2007). Adult Children of Parental Alienation Syndrome. 1. Ouder (volwassen) worden 2. Afkeur van de PAS-inducerende ouder: je lijkt op je vader/moeder 3. PAS bij de eigen kinderen 4. Hersteld contact met de doel-ouder 5. Therapie 6. Ambassadeurschap 7. Inzicht in karakter PAS-inducerende ouder 8. Kinderen krijgen Niet: de dood van de PAS-inducerende ouder Rotaryclub Soestdijk

22 VRAGEN? Dank u wel voor uw aandacht! Masterstudent Psychologie Levensloop hskoppejan@me.com

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen

Nadere informatie

Praktische gids internationale kinderontvoering uitgave voor jongeren

Praktische gids internationale kinderontvoering uitgave voor jongeren Praktische gids internationale kinderontvoering uitgave voor jongeren Centrum Internationale Kinderontvoering Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Wat is internationale kinderontvoering? 1.1 Als je ouders uit

Nadere informatie

Scheiden doe je samen. Ieder kind reageert anders

Scheiden doe je samen. Ieder kind reageert anders Scheiden doe je samen Ieder kind reageert anders Scheiden. Ook al is het misschien beter voor iedereen, het blijft een ingrijpende gebeurtenis. Vooral voor kinderen. Het gezin dat al die tijd zo vanzelfsprekend

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Onder druk Geen uitweg voor Aïsha

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Onder druk Geen uitweg voor Aïsha Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Onder druk Geen uitweg voor Aïsha Lees blz. 5, 6, 7, 8 Wat denk je dat Aïsha wilde doen? Waarom is dat niet gelukt? Is het goed dat de deur van het dak altijd op slot

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Vragende oogjes Een mondje dat zwijgt Alleen op een bankje En het grote gevoel van eenzaamheid

Vragende oogjes Een mondje dat zwijgt Alleen op een bankje En het grote gevoel van eenzaamheid Wat doe je als grootouder wanneer je kleinkinderen een scheiding meemaken? Scheiding, Grootouders, Kleinkinderen Hilde Van Roeyen Als kleuterjuf kwam Hilde Van Roeyen van nabij in contact met kinderen

Nadere informatie

Darshana Ganatra Psycholoog MSc darshanaganatra@icloud.com ma,di,do,vr. 9-14uur - telefoon 06 36 55 79 55

Darshana Ganatra Psycholoog MSc darshanaganatra@icloud.com ma,di,do,vr. 9-14uur - telefoon 06 36 55 79 55 Intake vragenlijst voor ouders / verzorgers: Darshana Ganatra Psycholoog MSc darshanaganatra@icloud.com ma,di,do,vr. 9-14uur - telefoon 06 36 55 79 55 Gegevens betreffende het kind: Voornaam- namen geslacht:

Nadere informatie

Voorwoord voor ouders en begeleiders

Voorwoord voor ouders en begeleiders Voorwoord voor ouders en begeleiders Waar gaat dit boek over? Dit is het Dagboek van Thomas, een jongen van 11 jaar van wie de ouders uit elkaar gaan. Thomas beschrijft en verwerkt dat ingrijpend gebeuren.

Nadere informatie

Neem echt de tijd om de onderstaande vragen in te vullen!

Neem echt de tijd om de onderstaande vragen in te vullen! Intake formulier Voornaam: Achternaam: Adres: Postcode & Plaats: Mobiel : Geboortedatum: Email: Huisarts + telefoonnr: Evt andere behandelende artsen: Neem echt de tijd om de onderstaande vragen in te

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Voorwoord 7. 1 Blijven je ouders je ouders? 13. 2 Moet ik nu ook verhuizen? 19. 3 Houd ik mijn eigen naam? 23. 4 Wie betaalt er voor mij?

Voorwoord 7. 1 Blijven je ouders je ouders? 13. 2 Moet ik nu ook verhuizen? 19. 3 Houd ik mijn eigen naam? 23. 4 Wie betaalt er voor mij? Inhoud Voorwoord 7 1 Blijven je ouders je ouders? 13 2 Moet ik nu ook verhuizen? 19 3 Houd ik mijn eigen naam? 23 4 Wie betaalt er voor mij? 25 5 En als ik zelf geen contact wil? 27 6 Hoe gaat dat, scheiden?

Nadere informatie

Vragenlijst voor ouders / verzorgers:

Vragenlijst voor ouders / verzorgers: Galamagracht 48, 8651 EC, IJlst tel: (0515) -531586 e-mail : info@itkeatling.nl Rabo Bank : NL82 RABO 0141 5679 45 ING bank : NL21INGB000 3.09.64.64 Lies Meijer- Vonkeman, Integratief kindertherapeute,

Nadere informatie

Inhoud Inleiding: Het ouderschap na de scheiding Hoe kinderen de scheiding ervaren

Inhoud Inleiding: Het ouderschap na de scheiding Hoe kinderen de scheiding ervaren Inhoud Inleiding: Het ouderschap na de scheiding 11 Samen de toekomst onder ogen zien 12 Hoe kinderen de scheiding ervaren 12 Communicatie als uiting van liefde 13 Wat is het Zandkastelenprogramma? 15

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

Scheiden doe je samen. Ieder kind reageert anders

Scheiden doe je samen. Ieder kind reageert anders Scheiden doe je samen Ieder kind reageert anders Scheiden. Ook al is het misschien beter voor iedereen, het blijft een ingrijpende gebeurtenis. Vooral voor kinderen. Het gezin dat al die tijd zo vanzelfsprekend

Nadere informatie

Bijlage 3: Interview cliënt

Bijlage 3: Interview cliënt Bijlage 3: Interview cliënt Zowel cliënt als een vader Hoeveel kinderen heb je? 3 kinderen. 1 zoontje en 2 dochters En hoeveel jaar zijn ze? Mijn dochters zijn 11 en 8 jaar. En mijn zoontje is 5 jaar.

Nadere informatie

Je vrienden kan je kiezen, je familie niet. Misschien ben jij de oudste thuis of heb je een oudere broer of jongere zus. Ook al heb je soms ruzie en

Je vrienden kan je kiezen, je familie niet. Misschien ben jij de oudste thuis of heb je een oudere broer of jongere zus. Ook al heb je soms ruzie en Met je familie Met je familie Je vrienden kan je kiezen, je familie niet. Misschien ben jij de oudste thuis of heb je een oudere broer of jongere zus. Ook al heb je soms ruzie en heb je hen niet zelf gekozen,

Nadere informatie

Wanneer vertel je het de kinderen? Kies een moment uit waarop je zelf en de kinderen niet gestoord kunnen worden.

Wanneer vertel je het de kinderen? Kies een moment uit waarop je zelf en de kinderen niet gestoord kunnen worden. Hoe vertel je het de kinderen? Op een gegeven moment moet je de kinderen vertellen dat jullie gaan scheiden. Belangrijk is hoe en wat je hen vertelt. Houd rekening daarbij rekening met de leeftijd van

Nadere informatie

Echtscheidingseducatie

Echtscheidingseducatie Echtscheidingseducatie Waar moet dat dan over gaan? Uitgezet met Survey Monkey: Via nieuwsbrief van Sankofa Op Linkedin groepen Op Facebookpagina van Sankofa Via Twitter (@gezinscoaching) Sankofa / Praktijk

Nadere informatie

Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei Johannes 14

Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei Johannes 14 Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei 2016 Johannes 14 Als iemand in deze tijd zou zeggen: Ik ben de weg, de waarheid en het leven, zouden we hem al snel fundamentalistisch noemen. We leven in een multiculturele

Nadere informatie

De wereld op zijn kop! Kan de wereld op zijn kop staan? Met gym heb je het vast wel eens geprobeerd Op je kop staan, bedoel ik, soms lukt het

De wereld op zijn kop! Kan de wereld op zijn kop staan? Met gym heb je het vast wel eens geprobeerd Op je kop staan, bedoel ik, soms lukt het De wereld op zijn kop! Kan de wereld op zijn kop staan? Met gym heb je het vast wel eens geprobeerd Op je kop staan, bedoel ik, soms lukt het Maar het duurt maar heel even dat op de kop staan De wereld

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 1 Je ouders zijn ook maar mensen 11 2 Eerst ruzies, nu ook nog de scheiding 21 3 Dit is niet eerlijk! 31 4 Wat cijfers ons leren 41 5 En toen veranderde mijn wereld 51 6 Bij wie

Nadere informatie

Vragenlijst om je Mind-set in kaart te brengen

Vragenlijst om je Mind-set in kaart te brengen Vragenlijst om je Mind-set in kaart te brengen Om je bewust te worden van directe loyaliteiten is het noodzakelijk om alle ideeën, oordelen en de geleefde relationele realiteit van je voorouders in kaart

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo!! Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Een kind afstaan ter adoptie

Een kind afstaan ter adoptie 1 Een kind afstaan ter adoptie Ben je zwanger of ben je net bevallen en zie je geen mogelijkheden om zelf voor je kind te zorgen? Dan kun je overwegen om je kind af te staan ter adoptie. Je kind krijgt

Nadere informatie

OUDERSCHAPSPLAN als. trait-d union

OUDERSCHAPSPLAN als. trait-d union OUDERSCHAPSPLAN als trait-d union E.Groenhuijsen, 06-10-2011 1 Ouderschapslan als trait-d union Teveel kinderen verloren door scheiding het contact met een van de ouders (25%). Politiek, professionals

Nadere informatie

Annie van Gansewinkel. Vast

Annie van Gansewinkel. Vast Annie van Gansewinkel Vast 4 Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen De groeten Je krijgt de groeten van je vader. Jim haalt zijn schouders op. Hij blijft tegen de bal schoppen. De bal knalt tegen

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Een Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school.

Een Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school. Een Berbers dorp Ik ben geboren en opgegroeid in het noorden van Marokko. In een buitenwijk van de stad Nador. Iedereen kent elkaar en altijd kun je bij de mensen binnenlopen. Als er feest is, viert het

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Terugveren en opveren

Terugveren en opveren Terugveren en opveren Streven naar een positieve identiteit bij jongeren Met financiële steun van het ISF fonds van de Europese Prevention of and Fight against Crime Programme of the European Union European

Nadere informatie

Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen en/of Verslavingsproblematiek

Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen en/of Verslavingsproblematiek Presentatie Stichting Landelijke Koepel Familieraden Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen en/of Verslavingsproblematiek Ton Bellemakers Preventiewerker VICTAS & Annemiek Baak-Wilbrink Orthopedagoog

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord voor ouders en begeleiders 11 Voorwoord voor kinderen 15 DEEL I. DE OUDERS VAN THOMAS MAKEN STEEDS MEER RUZIE 17

Inhoud. Voorwoord voor ouders en begeleiders 11 Voorwoord voor kinderen 15 DEEL I. DE OUDERS VAN THOMAS MAKEN STEEDS MEER RUZIE 17 Voorwoord voor ouders en begeleiders 11 Voorwoord voor kinderen 15 DEEL I. DE OUDERS VAN THOMAS MAKEN STEEDS MEER RUZIE 17 I.1 RUZIES TUSSEN DE OUDERS 18 1. De ouders van Thomas maken ruzie 18 Dag 1, donderdag

Nadere informatie

ONDER VOOGDIJ WAT BETEKENT DAT? INFORMATIE VOOR JONGEREN

ONDER VOOGDIJ WAT BETEKENT DAT? INFORMATIE VOOR JONGEREN ONDER VOOGDIJ WAT BETEKENT DAT? INFORMATIE VOOR JONGEREN Als je nog geen 18 jaar bent is volgens de wet een volwassene voor jou verantwoordelijk. Meestal zijn dit je ouders. Zij zorgen voor een huis, voor

Nadere informatie

Inleiding 11. Hoofdstuk 1 Moeder. Haar dochters en haar zonen 14

Inleiding 11. Hoofdstuk 1 Moeder. Haar dochters en haar zonen 14 Inhoud Inleiding 11 Hoofdstuk 1 Moeder. Haar dochters en haar zonen 14 1. De moederrol 14 1.1 De vorige relatie 14 1.2 De babyboomgeneratie 15 1.3 Onvoorwaardelijke moederliefde 16 en voorwaardelijke vaderliefde

Nadere informatie

OUDERVERVREEMDING > OUDERVERSTOTING?

OUDERVERVREEMDING > OUDERVERSTOTING? OUDERVERVREEMDING > OUDERVERSTOTING? FOCUS op OORZAKEN van de GEVOLGEN 22 september 2005 v2.0 2005 E.C. van der Waal 1 OUDERVERVREEMDING > OUDERVERSTOTING? Onderwerpen van deze presentatie: WAT IS VERVREEMDING?

Nadere informatie

Kijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders.

Kijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders. Inleiding 7 Steeds vaker komen we op school leerlingen tegen van wie de ouders gescheiden zijn. Eén op de drie huwelijken wordt ontbonden en veelal zijn daarbij kinderen betrokken. Uit onderzoek blijkt

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Deze brief van een lerares over moeilijke kinderen raakt diep in de ziel

Deze brief van een lerares over moeilijke kinderen raakt diep in de ziel Deze brief van een lerares over moeilijke kinderen raakt diep in de ziel Door Florine 23 november 2014 Elke klas heeft een of meerdere kinderen met uitdagingen. Moeilijke kinderen. Onhandelbaar worden

Nadere informatie

Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw

Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit

Nadere informatie

C Relaties. C1 Bij wie hoor ik? 3 C2 Vriendschap 7 C3 Verliefd 12 C4 Verkering 16 C5 Trouwen 22

C Relaties. C1 Bij wie hoor ik? 3 C2 Vriendschap 7 C3 Verliefd 12 C4 Verkering 16 C5 Trouwen 22 C Relaties C1 Bij wie hoor ik? 3 C2 Vriendschap 7 C3 Verliefd 12 C4 Verkering 16 C5 Trouwen 22 C1 Bij wie hoor ik Geeft door middel van ja of nee aan of hij iemand aardig/lief vindt (leerlijn vso 4.1)

Nadere informatie

Bijbellezing: Johannes 14 vers 1 tot 12. Tom, Tom is altijd goed Kom, kom nou zeg, is dat zo?

Bijbellezing: Johannes 14 vers 1 tot 12. Tom, Tom is altijd goed Kom, kom nou zeg, is dat zo? Bijbellezing: Johannes 14 vers 1 tot 12 Tom, Tom is altijd goed Kom, kom nou zeg, is dat zo? Heb een Tom, Tom gekocht Bij de ANWB winkel in Drachten Nou ja ik heb hem eigenlijk gekregen Voor mijn verjaardag

Nadere informatie

De rechten van grootouders

De rechten van grootouders Mr E.L.M. Louwen advocaat familierecht/mediator Bierman advocaten, Tiel De rechten van grootouders Wet Al jaren vragen grootouders aan de rechter om een omgangsregeling met hun kleinkinderen. Al jaren

Nadere informatie

Dit zijn Yara en haar moeder Suzan

Dit zijn Yara en haar moeder Suzan Je kind als tolk? Dit zijn Yara en haar moeder Suzan Dit is Yara. Ze is 10 jaar oud. Yara woont 1 jaar in Nederland. Ze woont hier met haar vader, twee broertjes en haar moeder Suzan. Yara gaat naar school.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd

Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd Boekverslag door M. 1904 woorden 7 april 2013 6,2 5 keer beoordeeld Auteur Genre Maria Mosterd Biografie Eerste uitgave 2008 Vak Methode

Nadere informatie

Onderzoek (v)echtscheidingen

Onderzoek (v)echtscheidingen Onderzoek (v)echtscheidingen 31 augustus 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden samen met Villa Pinedo van 30 juli tot en met 30 augustus, deden 664 jongeren mee waarvan de ouders gescheiden

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39 Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 1.1 Inleiding 19 1.2 Prepuberteit (9-12 jaar): veranderingen 21 1.2.1 Fysieke en hormonale veranderingen 21 1.2.2 Hersengroei 22 1.2.3

Nadere informatie

TROETEL JE NIEUWE KIND MAAR

TROETEL JE NIEUWE KIND MAAR TROETEL JE NIEUWE KIND MAAR De Vloer Op Jr. in de klas Leeftijd: 9-12 jaar, 13-15 jaar Niveau: bovenbouw basisonderwijs, onderbouw voortgezet onderwijs Tijd: 55 min Benodigdheden: beamer/digibord, voorwerpen

Nadere informatie

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson Ik ben BANG oefenboekje om te leren omgaan met angst Steef Oskarsson Bang Bang is een emotie. Net als blij, bedroefd en boos. Iedereen is wel eens bang. Sommige mensen zijn vaak bang, sommigen niet. Iedereen

Nadere informatie

Ik dacht even dat het weer een droom was. Maar dat is niet zo. Je bent me niet vergeten. Ondanks alles. Kom je nog een keertje langs?

Ik dacht even dat het weer een droom was. Maar dat is niet zo. Je bent me niet vergeten. Ondanks alles. Kom je nog een keertje langs? Brieven aan Nathalie Door: Margo Hoogenberk Wat was het fijn je weer te zien. Ik geloofde het niet toen ze zeiden dat er bezoek voor me was, ik ben dat niet gewend. Het was niet eens bezoekuur. Ik droom

Nadere informatie

Leesboekje familie en vrienden

Leesboekje familie en vrienden Leesboekje familie en vrienden Leesboekje Familie en Vrienden Pagina 1 Dit is de familie. Dit is de vader. Dit is de moeder. Dit is de zoon. Dit is de dochter. Dit is het gezin. Dit zijn de grootouders.

Nadere informatie

LES 7. De opbouw van Gods volk. Sabbat

LES 7. De opbouw van Gods volk. Sabbat LES De opbouw van Gods volk Lees Sabbat Ezra. Heb je ooit de kans gekregen om iemand te helpen die een interessante baan heeft? Het is erg waarschijnlijk dat Ezra een jonge assistent nodig had. Dit is

Nadere informatie

13 Jij en pesten. Ervaring

13 Jij en pesten. Ervaring 82 13 Jij en pesten Wat doe ik hier vandaag? P Ik word me ervan bewust hoe erg het is om iemand te pesten en gepest te worden. P Ik leer dat ik met anderen steeds weer respectvol moet omgaan. P Ik ken

Nadere informatie

Voor onze broers en zussen met een verstandelijke beperking.

Voor onze broers en zussen met een verstandelijke beperking. Hoe je hier mee om wilt gaan? Zou het in de vorm van een aantal lessen doen Uit het verhaal kun je zelf vragen bedenken voor een bespreking met de catechisanten. Zie dit als een aanzetje Ben ik iets vergeten

Nadere informatie

De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk GROEP 5

De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk GROEP 5 Les 1 Eenzaam Inhoud Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze les leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Lespakket PO bovenbouw. Wijs met woorden

Lespakket PO bovenbouw. Wijs met woorden Lespakket PO bovenbouw Wijs met woorden Wat woorden kunnen doen Deze les gaat over WOORDEN. Woorden zijn onmisbaar. Met woorden kunnen we onze gedachten en gevoelens uiten. Een mens gebruikt per dag ongeveer

Nadere informatie

Lelijke griet. Dino is nog steeds te verbaasd om iets normaals te zeggen. Het enige dat hij kan bedenken is: Heet je echt Belle?

Lelijke griet. Dino is nog steeds te verbaasd om iets normaals te zeggen. Het enige dat hij kan bedenken is: Heet je echt Belle? Rolstoeltaxi Dino, wil jij even helpen? Dino reageert niet. Hij is ingespannen bezig met zijn tekening. De opdracht is om het bovenaanzicht van de school te maken. En dat valt niet mee. Dino, vraagt de

Nadere informatie

YPI Versie 3.0. Instructie

YPI Versie 3.0. Instructie YPI Versie 3.0 Instructie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal beweringen die gaan over hoe jij denkt en voelt over verschillende onderwerpen. Lees elke bewering goed door en bepaal hoe goed de bewering

Nadere informatie

Opdracht 1.1: Observeer je verhaal in je hoofd

Opdracht 1.1: Observeer je verhaal in je hoofd Opdracht 1.1: Observeer je verhaal in je hoofd Het is belangrijk om te weten waar je nu staat, zodat je weet van waar je straks vertrekt. Als jij weet wat voor verhaal hebt, welk verhaal jij jezelf verteld

Nadere informatie

Ruth 1. Ruth en Noömi

Ruth 1. Ruth en Noömi Ruth 1 Ruth en Noömi Elimelech en zijn familie 1 Toen de rechters het land bestuurden, was er eens hongersnood in Juda. Daarom besloot een man uit Betlehem naar het land Moab te gaan. Zijn vrouw en zijn

Nadere informatie

Aftellen - december/januari 2018

Aftellen - december/januari 2018 Aftellen - december/januari 2018 Het heeft wat extra tijd en moeite gekost, maar gisteren werden we gebeld door de Zuid-Afrikaanse ambassade dat onze visa aanvragen zijn goedgekeurd! Dat betekent dat het

Nadere informatie

Licht verstandelijke beperking, grote problemen. Informatie voor cliënten, ouders en betrokkenen.

Licht verstandelijke beperking, grote problemen. Informatie voor cliënten, ouders en betrokkenen. Dan is er Idris. Licht verstandelijke beperking, grote problemen. Informatie voor cliënten, ouders en betrokkenen. Muziek maakt me blij. Bekijk het complete interview via de qr-code. Carlo Brouwers, 16

Nadere informatie

ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3. 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen

ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3. 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen Inhoudsopgave 1 Een zorgvrager begeleiden 5 1.1 Het sociale netwerk begeleiden 5 Praktijk: Ik zie bijna

Nadere informatie

Week 11 11/03-15/03. Als je bang bent

Week 11 11/03-15/03. Als je bang bent Begoniastraat 2, Postbus 464, 3740 AL Baarn. Tel: 035-5415497 e-mail: info@guidodebres.nl Ziekmelding: absenties@guidodebres.nl Nieuwsbrief PCBS Guido de Brès nr. 14 Baarn, 22 februari 2019. Aan de ouder(s),

Nadere informatie

5.6. Boekverslag door een scholier 2834 woorden 2 maart keer beoordeeld. Virginia Andrews Thriller & Detective Eerste uitgave 1998

5.6. Boekverslag door een scholier 2834 woorden 2 maart keer beoordeeld. Virginia Andrews Thriller & Detective Eerste uitgave 1998 Boekverslag door een scholier 2834 woorden 2 maart 2007 5.6 12 keer beoordeeld Auteur Genre Virginia Andrews Thriller & Detective Eerste uitgave 1998 Vak Engels Mening, Onderwerp: Het onderwerp van het

Nadere informatie

Voorwoord 11. Hoofdstuk 1. Scheiden doet lijden 15. Hoofdstuk 2. Hoe gaan kinderen om met de echtscheiding van hun ouders? 21

Voorwoord 11. Hoofdstuk 1. Scheiden doet lijden 15. Hoofdstuk 2. Hoe gaan kinderen om met de echtscheiding van hun ouders? 21 Inhoudstafel Voorwoord 11 Deel I. De echtscheiding verwerken 13 Joey lost het op 13 Hoofdstuk 1. Scheiden doet lijden 15 Het gezin van Rolf, Arianne en Eline, plots één grote chaos 18 Hoofdstuk 2. Hoe

Nadere informatie

Het leven van Max en z,n mama *week 11*

Het leven van Max en z,n mama *week 11* Het leven van Max en z,n mama *week 11* Op naar de drie maanden toe, want Max is nu 11 weken oud. Daarna nog een maand van aftellen, dan zitten de vier maanden erop die Daan heeft geleefd. Hopelijk wordt

Nadere informatie

Hallo en welkom in De Steiger

Hallo en welkom in De Steiger Hallo en welkom in De Steiger Hier komen kindjes voor kort of wat langer wonen. Sommige gaan in de weekends en vakanties naar huis, anderen blijven ook die dagen in De Steiger. Dit hangt van kind tot kind

Nadere informatie

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr

Nadere informatie

Lucas 22,39-46 Jezus bidt

Lucas 22,39-46 Jezus bidt Lucas 22,39-46 Jezus bidt Tweede zondag van de Lijdenstijd Gezinsdienst Liturgie Lied: opwekking 489 Lied: opwekking 430 Votum / groet Lied: psalm 22:1,5 Gebed Wet Lied: E&R bundel 245: 1,2,3 Lezing: Lucas

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Marion Berndsen in gesprek. Medium Vincent is doof en hoort stemmen

Marion Berndsen in gesprek. Medium Vincent is doof en hoort stemmen 60 Marion Berndsen in gesprek Medium Vincent is doof en hoort stemmen 61 Marion Berndsen is een oude bekende van ParaVisie. In het recente verleden schreef zij columns en bracht ze voor het magazine bekende

Nadere informatie

Les 2 Uit welk land kom jij? TESTEN TEST 1

Les 2 Uit welk land kom jij? TESTEN TEST 1 15/10/14 1 Les 2 Uit welk land kom jij? TESTEN TEST 1 1. (komen) Waar.... jij vandaan? 2. Uit welk land.... u? 3. Brenda.... vandaag uit Engeland. 4. Wij.... uit België. 5. Wanneer.... zij thee drinken?

Nadere informatie

Christus als leerling volgen

Christus als leerling volgen Christus als leerling volgen Voorbereiding voor de huisbezoeken van 2014/2015 Het was in Antiochië dat de leerlingen voor het eerst christenen werden genoemd. In onze verhouding tot de Heer kan het waardevol

Nadere informatie

Module 7 Staatsinrichting en rechtsstaat

Module 7 Staatsinrichting en rechtsstaat Module 7 Staatsinrichting en rechtsstaat 7.1 Onze democratie Tekst 1: Wie is de baas in Nederland? Nederland is een democratie. Dat betekent: de bevolking is de baas. Maar je kunt niet 16,7 miljoen bazen

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Waar is een kinderverhoor?

Waar is een kinderverhoor? Kinderverhoor De rechter gaat binnenkort een beslissing nemen in een zaak waar jij bij betrokken bent. Voordat de rechter een beslissing kan nemen, wil de rechter graag van jou horen hoe jij er over denkt.

Nadere informatie

Inner Child meditatie

Inner Child meditatie De Inner Child meditatie Uit: Je Relatie Helen Een nieuwe weg naar heling van je relatievaardigheid Indra Torsten Preiss De Inner Child meditatie De Inner Child-meditatie is de meditatie bij uitstek om

Nadere informatie

De Keukentafel Uitdaging

De Keukentafel Uitdaging De Keukentafel Uitdaging MAG HET WAT RUSTIGER AAN DE KEUKENTAFEL Gemaakt in het kader van het Swing project Een cliëntproces; tools voor samenwerking Door Nic Drion Aan de keukentafel Aan de keukentafel

Nadere informatie

Congres ouderverstoting 2 juli. Erna Janssen de FamilieAcademie

Congres ouderverstoting 2 juli. Erna Janssen de FamilieAcademie Congres ouderverstoting 2 juli Erna Janssen de FamilieAcademie Programma congres ouderverstoting 2 juli 2016 13:00 opening en inleiding Erna de familieacademie 13:30 Heleen Koppejan-Luitze 14:00 Monique

Nadere informatie

Casusconceptualisatie formulier

Casusconceptualisatie formulier Casusconceptualisatie formulier Naam therapeut. Datum: mei 2018 Initialen cliënte T. 17 jaar Korte omschrijving van de cliënt (zoals: leeftijd, huidige relaties en bezigheden, kinderen en enkele belangrijke

Nadere informatie

NEGATIEF IMAGO VAN HET CLB

NEGATIEF IMAGO VAN HET CLB NEGATIEF IMAGO VAN HET CLB Getuigenissen van een ouder Ik weet eigenlijk niet goed waarvoor ik allemaal op het CLB terecht kan. Als ik het woord CLB hoor, dan begint het lampje problemen direct te knipperen.

Nadere informatie

Wat betekent scheiden voor een kind?

Wat betekent scheiden voor een kind? Wat betekent scheiden voor een kind? Je hebt besloten om niet meer samen verder te gaan. Een scheiding kan veel gevolgen hebben: het verlies van je partner, contact met vrienden en/of familie, verandering

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

En toch moedigt Paulus hier in onze tekst je aan.

En toch moedigt Paulus hier in onze tekst je aan. Lezen: Efeziërs 5:1-12 (wetslezing) en 13-20 Tekst: Efeziërs 5:18 Voorbeeld van een ballon: wanneer is die eigenlijk vol met lucht? Conclusie: een ballon kan vol zijn en toch is er dan nog ruimte voor

Nadere informatie

1. Waren er bijzonderheden bij de zwangerschap van uw moeder en/of bij uw geboorte?

1. Waren er bijzonderheden bij de zwangerschap van uw moeder en/of bij uw geboorte? Biografie vragenlijst Naam: Geboortedatum: Datum van invullen: Introductie Dit is een zelfinvul-vragenlijst over u, uw levensloop en achtergrond. Als bepaalde vragen onduidelijk zijn, kunt u altijd de

Nadere informatie

Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding

Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Voorwoord Erger je je ook wel eens blauw als je net je kind bent gaan halen bij je ex-partner? Voel je je ook machteloos als hij of zij beslissingen

Nadere informatie

KINDEREN EN INTERNET 9-10 jaar

KINDEREN EN INTERNET 9-10 jaar CASENUMMER: SAMPLE POINT NUMMER INTERVIEW ER NAAM ADRES: POSTCODE EN PLAATS TELEFOONNUMMER KINDEREN EN INTERNET 9-10 jaar HOE VUL JE DIT DEEL VAN DE VRAGENLIJST IN Hieronder wat eenvoudige instructies

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

interview met alice hoffman

interview met alice hoffman interview met alice hoffman Wat heeft je geïnspireerd tot het schrijven van De drie zusjes? Het feit dat kinderen die in dezelfde familie worden geboren toch zo uiteenlopend kunnen zijn, fascineert me.

Nadere informatie

Johannes 8:12 Jezus is de sleutel tot echt leven

Johannes 8:12 Jezus is de sleutel tot echt leven Johannes 8:12 Jezus is de sleutel tot echt leven In het donker zie je niets. Niet waar je bent, niet hoe de wereld er uit ziet, niet wat je moet doen. In het licht ga je het allemaal begrijpen. Jezus zegt:

Nadere informatie

Webinar. Thema: conflictscheiding

Webinar. Thema: conflictscheiding Webinar Thema: conflictscheiding Welkom Cindy de Rijke Kompaan en De Bocht Ouderschapsbemiddelaar Peter Verbeeten Instituut voor Maatschappelijk werk medewerker kinderen en scheiden Tijdens de webinar

Nadere informatie

Naam van gedichtenalbum : De eerste 30

Naam van gedichtenalbum : De eerste 30 Naam van gedichtenalbum : De eerste 30 Kinderen De Roos, een mooie school. Niet te stil of te druk. Kleine kindjes lopen door de gang, ik zie ze stampen en ze zeggen van alles door elkaar. Maar ze kunnen

Nadere informatie

Lekker spelen! gemeente Staphorst

Lekker spelen! gemeente Staphorst Opdracht 1 Vroeger konden de kinderen in de in hun vrije tijd naar het park De Witte Bergen. Dat lag in een natuurgebied, vlakbij IJhorst. Rond 1930 dat is meer dan tachtig jaar geleden waren daar leuke

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie