Inhoud Inleiding: Het ouderschap na de scheiding Hoe kinderen de scheiding ervaren

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding: Het ouderschap na de scheiding 11 Samen de toekomst onder ogen zien 12 Hoe kinderen de scheiding ervaren 12 Communicatie als uiting van liefde 13 Wat is het Zandkastelenprogramma? 15 De langetermijneffecten van scheiden: de impact op kinderen 16 De nieuwe koers van het gezin 16 Hoe bouw je een co-ouderschapsrelatie op (zelfs wanneer dit onmogelijk lijkt)? 18 De nieuwe situatie: reacties en vooroordelen 20 De harde feiten over scheiden 21 Tijd voor verandering 22 Het meest waardevolle bezit van je kind ben jij 22 De Zandkastelenbenadering door de ogen van het kind 23 Hoe werkt dit boek? 23 Wat kun je thuis doen? De activiteiten 24 Tot slot 26 1 Hoe kinderen de scheiding ervaren 27 Wat we van onze kinderjaren leren 27 Leren gehoorzamen 29 Wat het gezin ons leert 32 Kinderen, verandering en stress 32 Boosheid: de onbegrepen emotie 33 Technieken om met boosheid om te gaan 37 Kinderen van gescheiden ouders voelen zich anders 38 Kinderen uiten hun emoties vaak door hun gedrag 38 Leer je kind kennen 40 In de bres springen voor je kind 41 Help je kind zijn ouders te begrijpen 42 De wereld volgens het kind manieren om kinderen van elke leeftijd te helpen 46 Het belang van school 48

2 6 EN DE KINDEREN SCHEIDEN MEE... 2 Een nieuw leven begint: leer je baby of peuter kennen Van pasgeborene tot drie jaar 51 Hoe baby s de scheiding ervaren 52 De speciale rol van de vader 53 De eerste emotionele mijlpaal van een baby: vertrouwen krijgen 53 Hoe ouders baby s en peuters kunnen helpen 54 Vaste dagindeling 55 Peuters 56 Even op adem komen 60 De niet-verzorgende ouder 60 Tot slot 61 3 De fase van verwondering: leer je kleuter kennen Van drie tot vijf jaar 63 Hoe kleuters de scheiding ervaren 64 Zorg dat een kleuter begrijpt dat Hoe leg je de scheiding uit aan een kleuter? 67 Hoe ouders hun kleuter kunnen helpen 71 4 De zelfontdekking: leer je zes- tot achtjarige kennen 75 Hoe ervaren zes- tot achtjarigen de scheiding? 75 Zorg dat een zes- tot achtjarige begrijpt dat Hoe leg je de scheiding uit aan een zes- tot achtjarige? 78 Verbergt je kind zijn verdriet? 79 Hoe ouders hun zes- tot achtjarige kunnen helpen 81 5 De fase van verandering: leer je negen- tot twaalfjarige kennen 85 Zorg dat een negen- tot twaalfjarige begrijpt dat Hoe ervaren negen- tot twaalfjarigen de scheiding? 88 Hoe leg je de scheiding uit aan een negen- tot twaalfjarige? 90 Hoe ouders hun negen- tot twaalfjarige kunnen helpen 94 6 Het verlangen naar onafhankelijkheid: leer je dertien- tot zeventienjarige kennen 99 Pubers hebben hun ouders nog hard nodig, al is het op een andere manier 100 Hoe pubers de scheiding ervaren 101 Zorg dat een puber begrijpt dat Hoe leg je de scheiding uit aan een puber? 105 Hoe ouders hun tiener kunnen helpen Het proces van verandering: hoe gaan we ermee om? 113 Je hebt zelf een moeilijke jeugd gehad, of bent kind van gescheiden ouders 114

3 INHOUD 7 8 Stop ermee alsjeblieft! Als ouders ruziemaken 119 Waarom gaan er niet meer ouders goed uit elkaar? 119 Niet waar de kinderen bij zijn 120 Hoe kinderen het conflict tussen hun ouders ervaren 121 Wat kinderen leren van voortdurende (geweldloze) ruzie tussen hun ouders: lessen waar ze niets aan hebben 123 Als je ex-partner jullie kind tegen je opzet 125 Manipuleren 126 Hoe signaleer en voorkom je ongezonde manipulatie? 127 Regels voor eerlijk ruziemaken 128 Als ruzie onvermijdelijk is 132 Hoe vermijd je ruzie? 133 Hou je erbuiten 135 Een antwoord op lastige vragen 135 Hoe ouders kunnen helpen: houd je kind buiten het conflict 136 Tot slot De eerste dag van de scheiding Hoe vertel je het aan je kind? 141 Een gevoelige mededeling 141 Wees voorbereid 142 Breng de mededeling met liefde over 142 Wat je kind moet weten 143 Wat je kind niet hoeft te weten 143 Breng de juiste boodschap over 144 Hoe zeg je het? 145 We gaan uit elkaar 146 Er gaan een paar dingen veranderen in ons leven 147 Als zusjes en broertjes ook uit elkaar gaan 148 Ouders niet de kinderen zijn verantwoordelijk voor de scheiding 150 Wie moet het de kinderen vertellen? 151 De beste manier 152 De belangrijke rol van broertjes en zusjes 153 Wanneer vertel je het de kinderen? Het afscheid Als een ouder ergens anders gaat wonen 157 Apart wonen ontwricht het ouderschap 157 Ouders hebben het ook niet gemakkelijk 158 Hoe kinderen het zien: geen onverdeeld genoegen 159 Het in de steek gelaten kind 161 De veiligheid en gezondheid van je kind 165 Hoe de verzorgende ouder kan helpen 167 Typische reacties op de scheiding van ouders 169

4 8 EN DE KINDEREN SCHEIDEN MEE Hallo, tot ziens Het gezag over de kinderen en de omgangsregeling 171 De feiten over het gezag en de omgangsregeling 172 Bezoek onder toezicht 173 Het gezag over de kinderen 173 Mogelijke reacties van een kind op de omgangsregeling 175 Gezonde belangstelling of bemoeizucht? 176 Andere praktische overwegingen bij de omgangsregeling 177 Wees duidelijk en consequent 178 De omgangsregeling gaat voor 178 Als je kind niet naar de andere ouder wil 181 Tradities, feestdagen en vakanties 184 Een feestdag of vakantie betekent meer 185 Houd verjaardagen gezellig 186 Je kind op de hoogte stellen van geschillen over gezag en omgangsregeling 189 Tot slot Een hart, twee huizen Het ouderschap in een eenoudergezin 193 Een nieuwe vorm van ouderschap 193 De verzorgende, met het gezag belaste ouder 194 Zorg voor jezelf, ook in het belang van je kind 195 De niet-inwonende of niet-verzorgende ouder 196 De niet-inwonende vader: bescherm de band met je kind 197 Tien overdenkingen om het schuldgevoel van de alleenstaande ouder uit te bannen 198 De nieuwe superouder 200 Omgaan met tijd 201 De nieuwe ouder mag falen 203 Respect voor de andere ouder 204 Houd de andere ouder op de hoogte 205 Tot slot Ons nieuwe leven Omgaan met veranderingen na de scheiding 209 De economische en sociale status van het kind 210 Maak van het nieuwe huis een thuis 215 De verhuizing 216 Hoe maak je nieuwe vrienden? 218 Een nieuwe school 220 Als een ouder weer een baan buitenshuis moet zoeken 222 Tot slot 223

5 INHOUD 9 14 Mag ik je aan een speciale persoon voorstellen? De nieuwe geliefde 225 Het helen van de wonden 226 Waarom nu (al) een nieuwe relatie? 227 Hoe kinderen de nieuwe geliefde zien 228 Verliefde ouders en hun verliefde pubers 231 Als je je kind tot vertrouweling maakt 231 Bereid je kind en jezelf voor 232 Je kunt liefde niet dwingen 234 Als je kind je nieuwe partner niet aardig vindt 235 Andere factoren ter overweging 237 Geen acht slaan op de rode vlaggen 237 Als je huidige relatie uit ontrouw is ontstaan 238 Tot slot Meer dan een nieuwe kans Het stiefgezin 239 De aankondiging dat je gaat hertrouwen of samenwonen 240 De kennismaking met stiefbroertjes en -zusjes 242 De positieve aspecten van het stiefgezin 243 Verschillende opvoedingsideeën 244 Maak je stiefkind duidelijk dat Hoe kinderen over een stiefgezin denken 246 Zorg dat je kind begrijpt dat Verlies van identiteit en de speciale plek van je kind in de familie 251 Gezinsbijeenkomsten 251 Kinderen zijn bang dat ze deze relatie laten mislukken 254 Hoe ouders hun kinderen kunnen helpen overschakelen 254 Bescherm je nieuwe relatie 255 Zoals het klokje thuis tikt Tot slot 258 Epiloog: Het gezin in ontwikkeling 259 Over de auteurs 261 Over het Zandkastelenprogramma 263