Fictie - Perspectief v3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 August 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Fictie - Perspectief Vooraf Stap 1 Stap 2 - Thea Beckman Stap 2 - Theo Thijssen Stap 2 - Boudewijn Büch Stap 2 - Hella Haasse Stap 3 Antwoorden Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Fictie - Perspectief Vooraf Leerdoelen Aan het eind van deze opdracht weet je: welke perspectieven een schrijver kan gebruiken; hoe je die herkent; wat daarvan de gevolgen voor de lezer en het verhaal kunnen zijn. Eindproduct Je schrijft samen met een klasgenoot een kort misdaadverhaal (maximaal 400 woorden). Het eindproduct wordt beoordeeld door je docent. Bij de beoordeling let de docent op het volgende: Is het een afgerond spannend verhaal geworden? Is duidelijk welk perspectief is gebruikt? Is dat perspectief hier functioneel? Zitten er geen taalfouten in het verhaal? Werkwijze Groepsgrootte Deze opdracht doe je alleen. Natuurlijk kun je soms wel overleggen met een klasgenoot. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 3 lesuren nodig. Stap 1 Pagina 2

4 Perspectief en verteller Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het volgende onderwerp. KB: Perspectief en verteller Hersenschimmen van J. Bernlef Heb je het boek Hersenschimmen gelezen? Nee, lees dan het leesverslag Hersenschimmen van Margot te Riele van scholieren.com. Bekijk ook de onderstaande videofragmenten: Beantwoord nu de vragen. 1. In Hersenschimmen wordt voornamelijk gebruik gemaakt van één perspectief. Wat is het perspectief? Vind je dat een goede keuze? Onderbouw je keuze met voor- en nadelen. 2. Hoe verandert dat perspectief in de loop van het verhaal? Geef minimaal drie citaten die jouw antwoord ondersteunen. 3. Wat voor een proces wordt beschreven en wat heeft dat met taal te maken? Hoelang duurt het proces dat beschreven wordt en is dat aannemelijk? 4. Het verhaal speelt tijdens een winter in Amerika. Wat heeft dat voor effect op Maarten? Geef voorbeelden. 5. Het perspectief in dit boek is onbetrouwbaar. Vind je het een goede keuze van de schrijver om dit perspectief te kiezen? Geef aan waarom wel of waarom niet. Stap 2 - Thea Beckman Pagina 3

5 Perspectief Bepaal het perspectief in het volgende fragment. Thea Beckman - Kruistocht in spijkerbroek Hij zag hoe de man verwonderd naar zijn trui en spijkerbroek keek. Nu pas drong het tot Dolf door dat de ander nog maar een jongeman was. Hij had lange donkere haren, mooie bruine ogen en een gebruinde huid. Hij was gekleed in een groen overkleed met een leren riem om zijn middel, waaraan een schede met een korte dolk hing. Verder droeg hij bruine laarzen en naast hem lag een hoed eigenlijk een hoog, groen dopje. Dolf vond dat hij er heel hip uitzag, als een wat vreemd uitgedoste student van de Amsterdamse universiteit. Ze waren klaar met eten. Ezelman keek Dolf recht aan, wees toen op zijn eigen borst. Leonardo, stelde hij zich voor. Leonardo Fibonacci - da Pisa. Pisa? stamelde Dolf verwonderd. Hij was bang dat hij het niet goed had verstaan. Maar de ander knikte. Dolf voelde dat nu van hem ook werd verwacht dat hij zich voorstelde. Je geboorteplaats hoorde daar blijkbaar meteen bij. Dus zei hij, wijzend op zichzelf: Rudolf Wega - van Amstelveen. Tegelijkertijd besefte hij dat hij nu wel moeilijkheden met de taal zou krijgen. Hij kende geen Frans, laat staan Frankisch! En in Latijn was hij ook geen licht... Bekijk ook het filmfragment. Stap 2 - Theo Thijssen Pagina 4 Perspectief

6 Bepaal het perspectief in het volgende fragment. Theo Thijssen - Uit Kees de Jongen De zwembadpas Het vriendje bracht van de gymnastiekvereniging een bijzonder rare manier van lopen mee: had-ie van een "voorwerker" geleerd. Als je 's goed opschieten wou; moest je voorover gaan lopen, net of je telkens víel, en dan maar met je armen zwaaien, heen en weer. Op deze manier van lopen lei Kees zich speciaal toe; d'r hóórden wel gymnastiekpantoffeltjes bij, maar 't voornaamste was toch dat je armen heen en weer gingen. Hij importeerde deze soort baaivangerij ook op school en had er veel succes mee. Weken lang zag je de jongens van dat school met ernstige gezichten de nieuwe loopmanier beoefenen. Als ze tussen twaalven en tweeën naar 't zwembad gingen, hadden ze altijd haast; en dan kwam het baaivangen goed te pas. De jongens vertelden elkaar tot in halve minuten, hoe kort het maar duurde, van school naar 't zwembad en gingen spreken van de "zwembadpas". Voor Kees was de zwembadpas een geluk in 't leven. Als-ie soms een verre boodschap moest en als een onbeduidende jongen langs de gracht sukkelde, dan begon-ie inééns aan de zwembadpas; en waarachtig, hij zag zich nagekeken door menigeen. Bekijk ook het filmfragment. Stap 2 - Boudewijn Büch Perspectief Bepaal het perspectief in de volgende citaten. Boudewijn Büch - De kleine blonde dood Citaat 1: Als ik langs Artis fiets moet ik aan hem denken. (blz. 21) Citaat 2: Bij de halteplaats Voorschoten/Aerdenhout moest ik denken aan dat huis aan de Voorschotense Voorstraat waar ik voor het eerst met een jongen een bed deelde en, uiteraard, aan mijn woonplaats Wassenaar. (blz. 22) Citaat 3: Ik heb veel vlaggen zien wapperen. Heel veel en dat waren allemaal vlaggen waaronder vreselijke dingen zijn gebeurd. (blz. 33) Citaat 4: Een paar jaar na Micky s dood stapte ik voor het eerst rond in het Stille-Zuidzeegebied. Ik Pagina 5

7 moest-alweer-vaak aan hem denken. Hoe zou hij dat gevonden hebben? Ik zag vreemdsoortige dieren en mensen waarvan ik dacht: dit is toch hoogst eigenaardig! (blz. 25) Bekijk ook het filmfragment. Stap 2 - Hella Haasse Perspectief Bepaal het perspectief in de volgende citaten. Hella Haasse - Oeroeg Citaat 1: Oeroeg en ik, spelend en op speurtocht in de wildernis Oeroeg en ik, gebogen over ons huiswerk, over postzegelverzamelingen en verboden boeken Oeroeg en ik, onveranderlijk samen, in alle ontwikkelingsstadia van kind tot jonge man. (blz. 5) Citaat 2: ( ) maar hoe kon ik in weinig woorden uitleggen wie en wat Oeroeg was? Oeroeg was mijn vriend, vrijwel sinds mijn geboorte het enige levende wezen in mijn omgeving met wie ik iedere fase in mijn bestaan, iedere gedachte, iedere gewaarwording gedeeld had. En dat niet alleen. Oeroeg was meer. Oeroeg betekende hoewel ik dat toen niet onder woorden kon brengen het leven op en om Kebon Djati, de bergtochten, het spelen in de tuinen en op de stenen in de rivier, het reizen met de trein, het schoolgaan het abc van mijn kinderleven. (blz. 47) Bekijk ook nu het filmfragment. Stap 3 Pagina 6

8 Eindproduct Je schrijft alleen of samen met een klasgenoot een kort misdaadverhaal. Het verhaal is niet langer dan 400 woorden. Het verhaal moet vanuit één perspectief vertelt worden. De inhoud van het verhaal moet aansluiten bij het thema 'Mijn en dijn'. Klaar? Voldoet je verhaal aan de beoordelingscriteria? Ja? Laat het dan beoordelen door je docent. Je docent kan de beste verhalen (laten) voorlezen. Antwoorden Stap 1 1. In Hersenschimmen wordt gebruik gemaakt van het ik-perspectief. Voordeel: De schrijver kan ons een beter beeld geven van wat dement worden voor de hoofdpersoon (Maarten) betekent. Nadeel: Tegen het eind wordt het verhaal wel erg onsamenhangend waardoor het moeilijker te volgen is. 2. Aan het eind van het verhaal spreekt Maarten in de hij-, jij- en soms zelfs ook in de het-vorm over zichzelf. Dit maakt de verwarring/vervreemding alleen maar groter. Citaten moeten het bovenstaande ondersteunen. 3. De hoofdpersoon wordt dement en dat zorgt ervoor dat hij woorden niet meer kent en onsamenhangend formuleert. Dat proces duurt in het boek maar ongeveer twee weken en dat is wel erg kort. In werkelijkheid duurt dat langer. 4. Het is winter en er ligt sneeuw. Daardoor is veel bedekt en moeilijk herkenbaar. Dat zorgt voor verwarring en eenzaamheid. De voorbeelden moeten zijn eenzaamheid/isolement ondersteunen. 5. Goed: Het isolement van een dement persoon wordt daardoor duidelijker. Slecht: Je kan het verhaal daardoor moeilijker volgen. Stap 2 Fragment 1: Thea Beckman - Kruistocht in spijkerbroek Er is sprake van een hij/zij perspectief. Er is een hij-figuur door wiens ogen je de gebeurtenissen meemaakt: Hij zag hoe de man. Hij was bang dat hij het niet goed verstaan had. Fragment 2: Theo Thijssen Uit Kees de jongen Pagina 7

9 Er is sprake van een alwetende verteller. De verteller neemt niet deel aan de handeling en geeft commentaar: Op deze manier van lopen legde Kees zich speciaal toe. Wekenlang zag je de jongens van die school met ernstige gezichten de nieuwe loopmanier beoefenen. Fragment 3: Boudewijn Büch - De kleine blonde dood Ik-perspectief: er is sprake van een ik-verteller die in De kleine blonde dood Boudewijn Büch heet: Als ik langs Artis fiets. Bij de halteplaats Voorschoten/Aerdenhout moest ik denken aan. Fragment 4: Hella Haasse Oeroeg Ik-perspectief: er is sprake van een ik-verteller: Oeroeg en ik, spelend.. maar hoe kon ik in weinig woorden uitleggen wie en wat Oeroeg was?... Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 August 2016 om 08:46 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 3; Leerinhoud en Nederlands; Begrijpen; Interpreteren; Literatuur; Lezen van fictionele teksten doelen en literaire teksten (Nederlands); Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 3 uur en 0 minuten Gebruikte Wikiwijs Arrangementen content, VO. (2016). Fictie - Perspectief h3. Perspectief_h3 Pagina 9