DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL L.W.J. VAN HASSELT

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL L.W.J. VAN HASSELT Locatie : L.W.J. van Hasselt Brinnummer : 15VA Plaats : Hilversum Registratienummer : Onderzoeksnummer : 755 Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Hilversum. De bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Hilversum. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek De L.W.J. van Hasselt is één van de (vroeg)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk HET TOTAALBEELD Basisschool in Hilversum is onderdeel van Stichting Proceon. Proceon vormt het bevoegd gezag van 16 basisscholen in de gemeentes Hilversum, Wijdemeren, Eemnes, Blaricum, Laren, Naarden en De Bilt en verzorgt protestants-christelijk onderwijs in het Gooi. De school is gevestigd in het Zeeheldenkwartier in Hilversum Zuid en betrekt haar leerlingen uit de directe omgeving. Ook uit de nabijgelegen wijk Kerkelanden komen veel leerlingen. Een deel van de populatie bestaat uit gewichtenleerlingen en een deel uit niet gewogen leerlingen met een taalachterstand. De school heeft onlangs een nieuw gebouw gekregen en vormt samen met een vmbo-school een BredeSchool-voorziening. Voor de groepen 1 en 2 heeft de school een schakelklas waarmee intensief samengewerkt wordt in het kader van VVE. De groepsleerkracht overlegt over het aanbod van begrippen met de leerkracht van de schakelklas. De vroegschoolse educatie is op de school van goed niveau. Dit betreft het pedagogisch en didactisch handelen van de leerkrachten (inclusief de leerkracht van de schakelklas) maar ook de begeleiding en zorg en de inzet van de directie om VVE vorm te geven binnen de basisschool. Ook zijn er nog onderdelen die verder ontwikkeld kunnen worden. Dit betreft het ouderbeleid waar nog geen visie voor ontwikkeld is en de evaluatie van de zorg voor leerlingen. Maar vooral de doorgaande lijn vanuit de voorschool naar de kleuterbouw is een verbeterpunt. Met de naastgelegen speelzalen wordt nog weinig samengewerkt op het gebied van aanbod, zorg en ouderparticipatie. Voorschool Pinkeltje werkt net als de basisschool met KO-Totaal en zal in 201 in hetzelfde pand worden gevestigd. Voor de school is dit een aanleiding om dan de samenwerking te intensiveren en mogelijk een doorgaande lijn te ontwikkelen voor VVE.. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Hilversum A CONDITIES A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ik & Ko, Met woorden in de Weer A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.4 Alle leraren zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) 2 VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina van 7

4 Er is geen specifieke dubbele bezetting in de groepen maar doordat acht leerlingen van de kleutergroepen gedurende twaalf uur per week naar de schakelklas gaan, ontstaat er tijd voor de groepsleerkrachten voor preteaching en reteaching in kleine groepjes. De leerkrachten zijn niet geschoold voor het VVE-programma Ik & Ko. In het verleden zijn er scholingen geweest voor KO-Totaal, maar nieuwe leerkrachten hebben die scholing niet gevolgd. Wel hebben leerkrachten nascholingen gevolgd van Vversterk en volgend jaar wordt opnieuw een scholing gevolgd al geeft de directie aan nog onvoldoende zicht te hebben op specifieke VVEcompetenties van individuele leerkrachten. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Geen oordeel Leraren en directie zijn zich zeer bewust van de kwetsbaarheid van de populatie leerlingen en het belang van ouderparticipatie. Er wordt dan ook veel tijd en aandacht besteed aan goede relaties met ouders om ze zodoende te stimuleren thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren met hun kinderen. Hierin slaagt de school ook. Hoewel een deel van de ouders moeilijk te bereiken is, zijn de meeste ouders betrokken bij de school. De school kan nog verbeteringen aanbrengen in het opstellen van een gericht ouderbeleid, waarin zij aangeeft welke doelen ze wil bereiken met ouderparticipatie en hoe dit te bereiken. Ouders kunnen hierover dan ook geïnformeerd worden. Op dit moment zijn ouders zich niet bewust van het feit dat de school een VVE-locatie is en wat de betekenis hiervan is. (B7) Deze indicator beoordeelt de inspectie niet. Er zijn geen afspraken op gemeentelijk niveau over hoe scholen omgaan met de thuistaal. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol 4 C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 4 C2. De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke 4 competenties van de kinderen C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 4 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 C.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 4 ontwikkeling van de individuele kinderen (C1.2) De leraren hebben een jaarplanning voor de thema s en werken deze uit in een weekplanning. Voor de schakelklas is een aanvullend aanbod gepland waarbij de leerdoelen vermeld staan. (C1.) Naast het aanbod van KO-Totaal, vult de school het taalaanbod aan door gericht gebruik te maken van rijmen, begrippenlijst en Met woorden in de Weer. De woorden worden in de thema s verwerkt. (C.1) De leraren in de kleutergroepen en de schakelklas maken duidelijke afspraken over de leerstof die behandeld wordt en over deelonderwerpen die bij een leerling extra aandacht nodig hebben. Er is zeer regelmatig overleg over hoe de activiteiten in de basisgroepen en die van de schakelklas elkaar kunnen versterken. (C2) Aan de houding van leraren is goed te zien dat ze zeer gemotiveerd en betrokken zijn bij de kinderen. Aan de houding van de leerlingen is dit eveneens te zien. Zij doen enthousiast mee, vertellen veel en gaan bovendien ook graag naar de schakelklas. Kinderen worden veel gestimuleerd om te lezen en te praten. Hiermee is het pedagogisch handelen van de leraren een voorbeeld voor andere scholen. (C.2) Alle activiteiten die in de schakelklas worden uitgevoerd, zijn bedoeld om de taalontwikkeling te stimuleren. Dit gebeurt aan de hand van een gedetailleerde planning en op basis van observaties en toetsresultaten. (C.) De leraren stellen in de diverse kringmomenten veel vragen aan de leerlingen. Zij stimuleren de leerlingen ook om tot langere antwoorden te komen. De leraren kunnen de interactie tussen de leerlingen onderling nog versterken (bijvoorbeeld door hen op elkaar te laten reageren of elkaars verhaal af te maken). (C.4) De leraren slagen er met hun enthousiasme en open houding goed in om de leerlingen bij de les betrokken te houden. Daarbij houden zij ook rekening met de concentratieboog van de leerlingen. De leraren houden de momenten in de grote kring kort waardoor de aandacht van de leerlingen niet afzwakt. (C.7) De planning maakt inzichtelijk welke leerlingen voor welke begeleidingsactiviteit in aanmerking komen en welke leerlingen wanneer naar de schakelklas gaan. Hiervoor maken de leraren gebruik van observaties en toetsgegevens. Zowel de zwakke als de sterke leerlingen krijgen aanbod op niveau in kleine groepjes. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De school neemt op gezette tijden de CITO-toetsen Taal voor Kleuters en Rekenen voor Kleuters af en evalueert de resultaten. Hierdoor heeft de school zicht op waar het onderwijs voldoende rendement oplevert voor onderscheiden groepen kinderen en ook waar er aanpassingen moeten plaatsvinden. De conclusies die de analyses bieden voor de inrichting van het onderwijs staan vermeld in de groepsoverzichten, zoals extra aanbod, verlenging van leertijd, overstap naar of uit de schakelklas, extra zorg e.d. Leraren toetsen echter niet de themawoorden van KO waardoor zij onvoldoende weten of leerlingen de aangeboden woorden actief dan wel passief beheersen. De indeling in tutorgroepen vindt dan ook vooral plaats op basis van de CITO-gegevens. Hiermee loopt de school het risico dat zorgvragen van leerlingen in een laat stadium gesignaleerd worden en is er onvoldoende garantie dat alle leerlingen die voor zorg in aanmerking komen, dit ook in voldoende mate krijgen. Voor kinderen die extra hulp nodig hebben, maken leraren een individueel handelingsplan. De hulpvragen hierbij zijn echter voor het grootste deel te algemeen gesteld waardoor het moeilijk is een gerichte aanpak vorm te geven en te evalueren. Ook kan de school zich nog verbeteren door de doelen in vaardigheidsscores/leerwinst uit te drukken. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken De school heeft een VVE-cördinator, beschikt over een taalbeleidsplan en werkt met een schakelklas voor groep één en twee. Ook is er een VVE-beleidsplan opgesteld waarin visie en doelen zijn geformuleerd. Het beleid wordt uitgevoerd en na evaluatie worden er verbeteracties opgesteld. In het VVE-beleid zijn o.a. het aanbod, pedagogisch en didactisch handelen, doorgaande lijn en zorg opgenomen. Met de leerkrachten is de quickscan van Vversterk ingevuld, besproken en een video gemaakt. Hiermee is een goede aanzet gegeven voor interne kwaliteitszorg, hoewel de systematiek nog niet helemaal cyclisch is. Hierin kan de school zich nog verbeteren. De resultaten van VVE worden niet geëvalueerd. De school monitort niet of er verschillen zijn in resultaten tussen doelgroepkinderen die VVE hebben gevolgd vanaf de leeftijd van 2,5 jaar en doelgroepkinderen die dit niet hebben gevolgd. Om deze reden kan de school ook niet aangeven of VVE het gewenste effect heeft. Dit neemt niet weg dat de school wel de opbrengsten van de kinderen evalueert en interventies pleegt als dit nodig is. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de 2 instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van F4 Het aanbod van de vroegschool is afgestemd op dat van de voorschool 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de vroegschool is 2 afgestemd op dat van de voorschool F6 De manier om met ouders om te gaan op de vroegschool is afgestemd op die 2 van de voorschool F7 De interne begeleiding en zorg op vroegschool zijn afgestemd op die van de 2 voorschool VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 (F1t/m F7) In Hilversum hebben de peuterspeelzalen een wijkfunctie en zijn niet per se aan een school verbonden. De samenwerkingsafspraken over doorstroming, (warme) overdracht, afstemming van programma s en werkwijzen, ouderbeleid en zorg voor kinderen zijn verwaterd. De gemeente heeft dit in 2009 geconstateerd en er zijn stappen gezet om onder andere samen met de Hilversumse bovenschoolse directeuren VVE weer op de agenda van de scholen te zetten. Ook hebben vertegenwoordigers van het onderwijs zitting in de Hilversumse Regiegroep VVE. De school heeft geen specifieke samenwerking meer met één van de peuterspeelzalen in de wijk. Er is ook geen sprake van een systematische warme overdracht van de peuterspeelzalen naar de school. Wel wordt er overleg gevoerd met speelzaal Pinkeltje als het zorgleerlingen betreft. Er is dan een gesprek tussen leraren en leidsters. De observatielijsten werden voorheen standaard ingevuld maar dat is nu niet meer zo. Wel gaan voorscholen voor nieuwe leerlingen vanaf 2012 werken met een nieuw gemeentelijk vastgesteld overdrachtsformulier. In veel gevallen wordt de overdracht van gegevens echter nog belemmerd door ouders uit angst dat kinderen naar het sbo worden verwezen. In die gevallen mag de voorschool uit privacy-overwegingen geen warme overdracht verzorgen. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken Geen oordeel G2 De resultaten zijn van voldoende niveau Geen oordeel G Verlengde kleuterperiode (G1) De inspectie geeft geen oordeel over de opbrengsten van VVE. Op dit moment is door de gemeente, noch de voor- en vroegschool aangegeven wat de resultaten van VVE moeten zijn. (G2) De school heeft de inspectie toetsgegevens verschaft van de leerlingen uit de groepen 1 en 2. De school heeft echter geen inzicht in welke leerlingen de voorschool hebben bezocht en vanaf welke leeftijd. Hierdoor kan de school niet bepalen welke leerlingen precies tot de doelgroep behoren. De inspectie geeft daarom geen oordeel. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport 755 Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7