Definitie. Urinaire incontinentie vanuit verpleegkundig standpunt. Wie is: de oudere? Vaardigheden. Specifieke aandachtspunten bij de oudere

Transcriptie

1 Definitie Urinaire incontinentie vanuit verpleegkundig standpunt. Ronny Pieters Voorzitter vzw Urobel Hoofdverpleegkundige Dienst Urologie UZ Gent Urinaire incontinentie is ongewild verlies van urine 1 2 Vaardigheden Wie is: de oudere? Je bent continent als je de mogelijkheid bezit om urine te lozen, op een zelf gekozen tijdstip en op een zelf gekozen, sociaal aanvaardbare plaats. 3 4 Specifieke aandachtspunten bij de oudere De oudere = zeer heterogene groep Gezonde oudere: benaderen zoals jongere Minder gezonde oudere: incontinentie kan gerelateerd zijn aan functionele of cognitieve beperkingen en co-morbiditeit. Zorgtraject Opname zorgvraag Anamnese Observatie The frail elderly Multidisciplinaire benadering Iedere patiënt individueel benaderen

2 Opname - zorgvraag Reden van opname - van zorgvraag het gaat niet meer thuis er zijn problemen ik kan het niet meer aan Ik ontdek Ik heb oog voor Mijn frank/euro valt Ik ga op zoek Ik bevraag Anamnese Ik weet wie meest kans Ik durf er over te praten Ik vraag mijn collega (vertrouwensrelatie) 7 8 Anamnese Ben je incontinent? Verlies je soms een beetje urine? Draag je een verbandje? Ben je soms te laat op toilet? Anamnese Méér dan enkel de vraag naar urineverlies ICIQ-SF Veel mensen hebben af en toe last van ongewild urineverlies. Wij proberen uit te zoeken bi hoeveel mensen ongewild urineverlies voorkomt en hoeveel last zij hiervan hebben. Wij zijn u zeer erkentelijk, als u de volgende vragen beantwoordt. Probeert u zich hierbij voor te stellen hoe u zich over het algemeen gedurende de LAATSTE 4 WEKEN heeft gevoeld. 1 A.u.b. uw geboortedatum invullen: DAG MND JAAR 2 U bent (1 hokje aankruisen): Vrouw Man 3 Hoe vaak heeft u last van ongewild urineverlies? (1 hokje aankruisen) nooit 0 ongeveer één keer per week of minder 1 twee tot drie keer per week 2 ongeveer één keer per dag 3 meerdere keren per dag 4 continu 5 4 Wij willen graag weten hoeveel urine u denkt te verliezen. Hoeveel urineverliest u gewoonlijk (ongeacht of u wel of geen beschermingsmateriaalgebruikt)? (1 hokje aankruisen) niets 0 een beetje 2 4 tamelijk veel veel 6 5 Hoeveel invloed heeft het ongewilde urineverlies op uw dagelijkse leven? A.u.b. een getal tussen 0 (helemaal niet) en 10 (heel erg) omcirkelen helemaal niet heel erg ICIQ score: som scores Wanneer verliest u urine? (Aankruisen wat van toepassing is, meerdere antwoorden zijn mogelijk) nooit, ik heb geen last van urineverlies ik verlies urine voordat ik het toilet kan bereiken ik verlies urine wanneer ik hoest of nies ik verlies urine wanneer ik slaap ik verlies urine bij lichamelijke activiteit/inspanning ik verlies urine wa nneer ik na het plassen mijn kleren weer aantrek ik verlies urine zonder duidelijke reden ik verlies voortdurend urine 10 Hartelijk dank voor het beantwoorden van deze vragen. Anamnese ICIQ-SF Urologische symptomen (niet leeggeplast, plassen in meerdere keren, zwakke straal, ) Stoelgang Medische geschiedenis Medicatie Mentale status Functionele status Levenskwaliteit Financiële implicaties Wat wil de patiënt? Mobiliteit Handigheid Drinkgedrag Plasgedrag Mictiekalender Observatie

3 De jongere oudere Blaasvulling Volumetoename toelaten, zonder opbouw van druk, en met een adequaat gevoel Een gesloten blaasuitgang, ook bij verhoging van de abdominale druk Afwezigheid van onvrijwillige blaascontracties Blaaslediging Een voldoende grote en lange drukstijging in de blaas Afwezigheid van anatomische obstructies t.h.v. de blaasuitgang Een gecoördineerde relaxatie van blaashals, urethra en sluitspier De jongere oudere blaasoveractiviteit urge (OAB) blaasonderactiviteit overloop overactiviteit afsluitsysteem overloop onderactiviteit afsluitsysteem stress De jongere oudere Informatie! Motivatie Communicatie Evaluatie The frail elderly (de kwetsbare oudere) Uitlokkende factoren D dementie I infectie A atrofie (atrofische vaginitis) P pharmaca P psychologisch (delier,depressie) E endocriene stoornissen/excessieve output R restrictie mobiliteit S stoelgangsimpactie Mictiekalender Uur Vochtinname Plas Nodig? Nat (zo ja activiteit) Opmerkingen Mictiekalender Frequentie dag Frequentie nacht Polyurie Nycturie Gemiddeld volume Hoeveel inco episodes Urgency Gebruik opvanmiddelen

4 Verandering in levensstijl Vochtintake Timed voiding Gedragsstrategie Blaastraining Mictietraining Verandering in omgeving Kledij Bed, zetel, toiletstoel,. Verhoogd toilet, handgrepen Materiaal Aangepast opvangmateriaal condoomkatheter Pessaria Coördinatie!! Arts Kiné Ergo Familie Materiaal Personeel Dossier Coördinatie!! Multidisciplinaire benadering Kinesitherapie Bekkenbodemkiné Gangreëducatie, zit-sta, fijne motoriek. Ergotherapie Behandelend arts 2de en 3de lijn

5 Praktijkverhalen Situatieschets Wat gebeurt er op vlak van incontinentie Hoe wordt gereageerd (verpleegkundige, verzorgende) Acties Beleving van de patiënt Hoe zou het kunnen zijn? Martha 76 jaar Fractuur van de voet Stress-incontinent Meer inspanning = meer verlies Op te vangen Te verbergen, ook in het ziekenhuis Gebruik van maandverband, wattencompres. Ontslag zonder aandacht voor incontinentie (versterkt het gevoel: t is normaal ) Weinig aandacht voor de tekenen. 27 Angst voor de ontdekking. Schaamte (verlies van controle) 28 De continentieverpleegkundige Julia Aandacht voor het fenomeen (1 op 3 vrouwen) De patiënt informeren De patiënt motiveren (bezoek aan de huisarts) Gepast opvangmateriaal 74 jaar Onderzoeken voor reumatoïde klachten Urge-incontinent

6 Plotse aandrang Bemoeilijkte mobiliteit Verhoogde vochttoediening (infuus) Vrij groot verlies Crisismanagement Troosten, minimaliseren Generaliseren: eens ongewild urineverlies, altijd ongewild urineverlies; nota in dossier, materiaal op het nachtkastje. Het incontinentieverband in alle maten, vormen en kleuren. Schaamte, verlies van eigenwaarde, afhankelijkheid, depressie, agressie De continentieverpleegkundige Patiënt informeren en situatie ernstig nemen Aandacht voor de omgeving (Bed met bedsponden, speciale zetel bemoeilijken mobiliteit. Toilet bereikbaar, ook met loophulp?, nachtstoel in de omgeving) Mictiedagboek Info aan de behandelende arts/huisarts Gepast materiaal, rekening houdend met fysische en financiële mogelijkheden van de patiënt Inspraak/autonomie van de patiënt 33 Dagverband: 0,7 /stuk - 3/dag Jaarbudget: 766 Nachtverband: 1 /stuk 1/nacht Jaarbudget: 365 Inlegluier: 0,3 /stuk - 4/dag Jaarbudget: 435 (35 (1400Bef)/mnd) Totaal jaarbudget: ( 94,25 mnd) ~3.800 Bef/mnd 34 Georges Frequente episodes van urineverlies Nadruppelen 82 jaar Spoedopname voor pneumonie Overloopsincontinentie Vuile patiënt Luie patiënt Negeren boos zijn

7 De continentieverpleegkundige???? Schaamte, gevoel van verlies van controle, angst voor prostaatprobleem -> angst voor operatie laat maar 37 Observatie en rapportage informeren Gepast opvangmateriaal Meehelpen in diagnosestelling 0,4 5/dag Jaarbudget: jaar Leona Opname op gynaecologie na hysterectomie Retentie Vervelende sonde wordt verwijderd Kan niet plassen Pijn Wat nu? Wachten of bellen? Wat als patiënte plots toch een beetje plast? Informeren Nieuwe sonde, intermittente sondage, zelfsondage Verlies van eigenwaarde Confrontatie met eigen (falend) lichaam Invloed op relatie De continentieverpleegkundige Luisteren Aanleren van zelfsondage, zelfzorg Discrete houding bij aanleren Normaal leven met sondage (tips en trucjes) Praktische info: prijs, beschikbaarheid, terugbetaling

8 Jacques Plast waar hij gaat of staat 76 jaar Normaal opgenomen in de psychogeriatrie Er is toch niets aan te doen Plukt incontinentiemateriaal kapot, trekt condoomkatheter af Invloed op de verzorgenden: kwaad, geen geduld, niet constructief zoeken naar oplossingen, gelaten Proper voor het bezoek komt. De continentieverpleegkundige Observeren Plasmoment inbouwen Beleving:????? Materiaal en véél creativiteit broekluier met rekker inlegluier vastkleven in onderbroek condoom en broek zonder rits met bretellen Soms aanvaarden dat niet beter kan Het verhaal van Jeanne 76 jaar Milde internistische problemen (hartdecompensatie, oedemen, hoge bloeddruk, longlijden, ) Beperkt mobiel (schuifelgang) Is communicatief vrij vaardig en zegt wat ze denkt Zit vrij veel in de zetel om TV te kijken, en heeft hulp nodig om in bed te kunnen. Durft uit bed kruipen en is reeds gevallen KIJK OP incontinentie (patiënt) Gevoelens angst angst voor ontdekking angst voor gevolgen iets ergers aan de hand? schaamte verlies van eigenwaarde

9 KIJK OP incontinentie (patiënt) Gevoelens onzekerheid arts consulteren of niet? is er nog iets aan te doen? depressie, lusteloosheid, laissez-faire creativiteit (opvang, altijd toilet in de buurt, tijdsbesteding wordt minitieusgepland) KIJK OP incontinentie (patiënt) Wat met de partner? stoornis in de relatie (moet altijd naar WC, gaat niet mee op busreis,.) stoornis in de seksuele relatie Wat met de familie, mantelzorg incontinentie is werkbelastend (ook in de thuissituatie) als beslissende factor voor opname KIJK OP incontinentie (patiënt) incontinentie als uitlokkende factor: vallen slaapgebrek deshydratatie agressie sociaal isolement huidproblemen, decubitus financiële problemen KIJK OP incontinentie Niet bekend als probleem Niet goed gekend, dus niet veel aandacht aan besteden Enkel adviseren wat gekend is ( pampers ) Er over praten is ongewoon, vies, schending van de privacy KIJK OP incontinentie Verhoogde werklast Pamper aan en gedaan Plassen is storend voor het werk groot deel van de beloproepen zijn voor toilet Mooi gewassen en opgezet: ik moet plassen Pas geweest en belt terug! Andere KIJK OP incontinentie Aandacht en creativiteit: Kan patiënt aan de bel Is toilet bereikbaar (infuusstaander, looprek, bedpan op wc,..) Kan patiënt het toilet gebruiken (verhoogde bril, terug rechtkomen, kledij af én aan,..)

10 Andere KIJK OP incontinentie Aandacht voor tekenen van incontinentie Probleem serieus nemen Overtuigd zijn van het feit dat incontinentie kan verholpen of verbeterd worden (70-90%) Hieraan meehelpen In samenspraak met de patiënt. Andere KIJK OP incontinentie Schakel in de diagnosestelling Informatie Observatie Mictiedagboek Functionele incontinentie? Urinekultuur (doktersvoorschrift) Residubepaling (doktersvoorschrift) Andere KIJK OP incontinentie Schakel in de therapie Informatie Plastraining, plashouding Advies incontinentiemateriaal Aanleren zelfsondage Andere KIJK OP incontinentie (multidisciplinair) Samenwerken met de andere actoren Huisarts Uroloog, gynaecoloog Kinesitherapeut Ergotherapeut/ arbeidstherapeut Verstrekkers van materiaal (incontinentiemateriaal, toiletverhogers, handgrepen,.) Andere KIJK OP incontinentie (persoonlijk) De (gemotiveerde en geschoolde) verpleegkundige is de spilfiguur in de (in)continentiezorg. Cursus Referentieverpleegkundige (in)continentie Eind

11 Rita voelt zich veel droger met haar nieuweluiers De «continentieverpleegkundige» kan meer dan: Alle vragen zijn welkom 63 11