RAPPORTAGE Sjoerd Sjoerdsma neemt Fair Politican Award in ontvangst

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "RAPPORTAGE Sjoerd Sjoerdsma neemt Fair Politican Award in ontvangst"

Transcriptie

1 RAPPORTAGE 2015 Sjoerd Sjoerdsma neemt Fair Politican Award in ontvangst 1

2 Inleiding 2015 stond voor Fair Politics in het teken van 2 belangrijke publicaties die we schreven om onze lobby boodschap te versterken, namelijk de coherentie monitor: Let s walk the talk together die we schreven in samenwerking met Partos, Woord & Daad en een groot aantal andere maatschappelijke organisaties en onze impact studie over circulaire arbeidsmigratie: More mobility for Development die we uitvoerde in Kaapverdië. Beide publicaties leidde tot veel lobbyactiviteiten, die we organiseerden om deze publicaties onder de aandacht te brengen. In maart organiseerde we een coherentie conferentie in New Babylon, Den Haag in samenwerking met Partos en Woord & Daad, waar we de monitor aan Minister Ploumen mochten overhandigen. In juni organiseerde we een drietal launch events in Den Haag, Brussel en Praia (Kaapverdië) om de uitkomsten van onze impact studie te presenteren en te bediscussiëren met maatschappelijk organisaties, ambtenaren en politici. In deze rapportage leggen we verslag van Presentatie Coherentie monitor in New Babylon, Den Haag deze publicaties en activiteiten. Zoals elk jaar organiseerde we ook weer een Fair Politician of the Year uitreiking in zowel Den Haag als Brussel en we organiseerde een drietal debatten tijdens de afrikadag over Fair Poltics thema s. Daarnaast werkte we aan de toekomst van Fair Politics, in de zomer schreven we samen met Partos en Woord & Daad een projectvoorstel voor de Europese Commissie gericht op het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie. Dit voorstel is ons toegekend en dit betekend dat we in ieder geval in 2016 onze activiteiten kunnen voortzetten binnen het project genaamd; ready for change? Global goals at home and abroad. Dit project is gericht op het pleiten voor een coherente implementatie van de nieuwe Sustainable Development Goals. 2

3 Visie Fair Politics Ontwikkeling krijgt pas een kans als er sprake is van een rechtvaardig en coherent beleid met oog voor duurzame ontwikkeling wereldwijd. Met het Fair Politics programma streeft de FMS ernaar dat politici en beleidsmakers in Nederland en de Europese Unie op alle beleidsterreinen rekening houden met de belangen van ontwikkelingslanden. Daarmee wil Fair Politics bijdragen aan een rechtvaardiger beleid ten aanzien van ontwikkelingslanden. Met het Fair Politics programma stimuleren we politici en beleidsmakers zich in te zetten om beleid van Nederland en de Europese Unie dat onrechtvaardige mondiale verhoudingen in stand houdt of versterkt weg te nemen of te voorkomen. We presenteren concrete voorbeelden van Europees en Nederlands beleid dat ontwikkelingslanden onrechtmatig benadeelt. Dit kan bijvoorbeeld gaan om handels-, klimaat-, veiligheids- of migratiebeleid. Deze voorbeelden worden voorzien van concrete beleidsaanbevelingen die gericht zijn op politici en andere beleidsmakers. Fair Politics doet een beroep op een verplichting die de Europese Unie zichzelf heeft opgelegd in het Verdrag van Lissabon. Daarin staat dat de EU en al haar lidstaten bij al haar beleid rekening dienen te houden met de gevolgen van dat beleid voor ontwikkelingslanden: coherentie van beleid. Daarnaast doet Fair Politics een beroep op andere sterke juridische gronden waartoe Nederland en andere EUlidstaten zich hebben verplicht, zoals de Universele Verklaring van de Rechten van Mens (1948). Doelgroepen Fair Politics richt zich op bewustwording van politici en andere beleidsmakers en wil daarmee bijdragen aan een rechtvaardiger beleid ten aanzien van ontwikkelingslanden. Dit kan door toe te werken naar het veranderen van beleid en wetten die de rechtmatige belangen van ontwikkelingslanden schaden en door bij te dragen aan de totstandkoming van nieuw beleid waarbij direct rekening wordt gehouden met deze belangen. Fair Politics richt zich op beleidsbeïnvloeding. De publieksactiviteiten van de FMS staan ten dienste van de beleidsbeïnvloeding: politici laten zien dat er een sterk draagvlak bestaat voor Fair Politics. Fair Politics richt zich in het bijzonder op politici en ambtenaren bij de Europese instellingen (Europese Commissie, Europees Parlement), Nederlandse politici en andere beleidsmakers (ambtenaren en parlementariërs). Daarbij wordt per onderwerp gericht gelobbyd op de politici en beleidsmakers die het betreffende onderwerp in hun portefeuille hebben (landbouw, buitenlandse handel, migratie, etc). Daarbij worden nadrukkelijk politici van alle politieke partijen benaderd. 3

4 Activiteiten Fair Politics Ontwikkeling van fair politics cases Op de websites en zijn alle beleidsterreinen te vinden waar we ons binnen Fair Politics op richten. In 2015 kreeg een aantal onderwerpen specifieke aandacht doordat er politiek momentum voor was, of omdat Fair Politics het onderwerp zelf agendeerde. Dit jaar werd met name ingezet op de volgende onderwerpen: TTIP (Trans-Atlantisch Handels- en Investeringsverdrag), Conflictmineralen, Migratie, Klimaat en belastingontwijking. De fair politics cases worden regelmatig geactualiseerd. In 2015 werd de Europese biobrandstoffen case geactualiseerd omdat er veel nieuwe ontwikkelingen hadden plaatsgevonden naar aanleiding van de herziening van het hernieuwbare energiebeleid van de EU in Daarnaast werd er op de Nederlandse en Europese site een nieuwe case gepubliceerd over TTIP het trans-atlantische handelsakkoord tussen de EU en de VS waarvan de onderhandelingen ook op dit moment nog in volle gang zijn. Er was al ongelofelijk veel aandacht voor de (negatieve) gevolgen die dit verdrag mogelijk met zich meebrengt, maar er was nog weinig oog voor de (mogelijk negatieve) gevolgen van dit akkoord voor ontwikkelingslanden. Dit is dan ook de focus van de twee cases die we hebben geschreven, om dit op de agenda te krijgen bij politici en andere beleidsmakers. Ook werd er een nieuwe case geschreven over voedselzekerheid, een belangrijk Fair Politics thema dat nog ontbrak in de onderwerpen waar we expliciet het coherentie-aspect bij beleidsmakers onder de aandacht wilden brengen. Dit was ook een van de onderwerpen die in de conferentie over beleidscoherentie (zie expert meetings) centraal stond in het middagprogramma. Ambtenaren van EZ en BZ werden met de beleidsaanbevelingen geconfronteerd, en konden hierover met elkaar in gesprek. Verder werd er in navolging van de impactstudie over migratie en ontwikkeling (zie hier later meer over), ook een nieuwe case geschreven over het Europese migratiebeleid om zowel de Europese als de Nederlandse lobby kracht bij te zetten. Politieke monitoring fair politics cases Daarnaast werd er actief gemonitord op de volgende onderwerpen: belastingen (NL en EU), grondstoffen/ conflictmineralen (NL en EU), biobrandstoffen (NL en EU), migratie en ontwikkeling (NL en EU), Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen/ kinderarbeid (NL en EU), TTIP en Economic Partnership Agreements (NL en EU), veiligheid en ontwikkeling (NL en EU), voedselzekerheid, klimaat (NL) en Beleidscoherentie in het algemeen (NL en EU), TRIPS en de toegang tot medicijnen (EU). Dit houdt in dat we via kamerstukken van het Nederlandse- en Europese parlement en het bijwonen van bijeenkomsten en overleggen in de Tweede Kamer en het Europees Parlement, per politieke partij bijhouden welke Tweede Kamerleden en Europarlementariërs zich op welke manier inzetten om coherent beleid te realiseren. Op deze manier leggen we politici langs een meetlat en laten we zien welke politici of fracties het meest opkomen voor de belangen van ontwikkelingslanden. Besluiten in Den Haag en Brussel worden door Fair Politics continu op hun impact getoetst voor ontwikkelingslanden. Kamervragen, amendementen, moties, initiatiefwetten, mondelinge- en schriftelijke vragen worden gewaardeerd met punten. Het publiek kan dit proces volgen. Ook wordt 4

5 er op de website gerapporteerd over de ontwikkelingen rondom coherentie van beleid. Als daar aanleiding toe is wordt er een nieuw beleidsterrein toegevoegd, zoals dit jaar TTIP. Via social media en twitter wordt aandacht besteed aan de parlementariërs die zich inzetten voor coherent beleid. Ze worden bedankt via zogenaamde bedank tweets. Jaarlijks wordt de Fair Politician of the Year award in Brussel en Den Haag uitgereikt aan de politicus die zich op dit terrein het meest heeft onderscheiden. Expert Meetings en debatten Expertmeetings met beleidsmakers en politici, maar ook publieksdebatten dragen bij aan het creëren van politiek draagvlak om onze doelstellingen te bereiken. In 2015 organiseerden we drie debatten op de Afrikadag, over TTIP, migratie en ontwikkeling en belastingontwijking. In februari organiseerden we in Brussel in samenwerking met CONCORD een seminar over het uitvoeren van impactstudies en onderzoek naar coherentie van beleid. Verschillende sprekers uit Europese lidstaten, vanuit zowel maatschappelijke organisaties als de overheid, waren aanwezig om ervaringen uit te wisselen. In maart 2015 hebben we de coherentiemonitor (zie ook lobby activiteiten en publicaties) aangeboden aan Minister Ploumen, op de eerste coherentieconferentie die in Nederland gehouden is. Naast de minister, waren ook Kamerleden van PvdA, GroenLinks en CDA aanwezig, beleidsambtenaren van verschillende ministeries, en maatschappelijke organisaties, ondernemers en kennisinstellingen. Er waren 150 deelnemers aan de conferentie, die s middags nog een vervolg kreeg met ronde tafels over specifieke onderwerpen uit de publicatie. In juni organiseerde we een drietal expert meetings over onze nieuwe impact studie over migratie, lees hier meer over onder het kopje; impact studie. 5

6 Fair Politician of the Year Awards Elk jaar reiken we een prijs uit aan het Kamerlid en de Europarlementariër die zich het meest heeft ingezet om coherent beleid ten opzichte van ontwikkelingslanden te realiseren. Dit doen we aan de hand van de eerdergenoemde ranking en monitorsysteem. De uitreiking vormt een momentum om de balans op te maken wie van welke partij tijdens het politieke jaar zich het meest heeft ingezet voor meer coherentie van beleid. Op die manier willen we op een positieve manier aandacht vragen voor het belang van coherent beleid en uitdragen naar Kamerleden dat we ze ook het komende politieke seizoen weer in de gaten gaan houden. In Den Haag werd deze award uitgereikt in Nieuwspoort. Sjoerd Sjoerdsma van D66 was de terechte winnaar, gevolgd door Joel Voordewind (CU), Roelof van laar (PvdA) en Marianne Thieme (Partij voor de Dieren). De prijzen werden door Manuela Monteiro, voorzitter van de FMS, feestelijk uitgereikt. De besluitvorming rondom de winnaars (1,2 en 3) in Nederland werd dit jaar voor het eerst uitgebreid met een jury-element. Een met zorg samengestelde jury met mensen uit de sector, geleid door FMS-voorzitter Manuela Monteiro, heeft op basis van de monitor een oordeel gegeven dat verder ging dan de puntentelling. Op die manier kon ook de Fair Politician uitreiking in Den Haag impact van bepaalde coherentie-acties, de relevantie van de thema's waar politici zich op in hadden gezet, of op de hoeveelheid coherentieissues waar een kamerlid gedurende het jaar aandacht voor had gevraagd, meegenomen worden. De besluitvorming werd vastgelegd in een juryrapport, om volledige transparantie te waarborgen. In Brussel, in het nieuw verkozen Europees Parlement, ging de Fair Politician prijs naar de Europarlementariër die de meeste punten had verworven. Dit jaar was dit nieuwkomer Lola Sanchez Caldentey van de Spaanse partij Podemos. Zij scoorde 20 punten, gevolgd door Judith Sargentini (Groenlinks) met 9 punten en Ignazio Corrao en Heidi Hautala (beide 7 punten). De prijzen werden uitgereikt tijdens een ceremonie in het Europees parlement. Voorzitter van de Ontwikkelingscommissie van het EP, Linda McAven, reikte de prijzen uit. Voorafgaand aan de uitreiking, gaven EP Coherentie Rapporteur Preda en een vertegenwoordiger vanuit DG Ontwikkelingssamenwerking van de Europese Commissie een korte speech over het belang van meer coherentie van beleid in beide Europese instellingen. Er was onder de genomineerde Europarlementariërs grote belangstelling voor de uitreiking. In totaal waren 15 Europarlementariërs aanwezig. Fair Politician uitreiking in Brussel 6

7 Impact Studie over migratie en ontwikkeling De beleidsanalyses van Fair Politics worden krachtiger met behulp van onderzoek uit de praktijk. Om de beleidsaanbevelingen on the ground te kunnen toetsen, is het van groot belang dat we onderzoek uitvoeren naar de implicaties van Nederlands en Europees beleid in ontwikkelingslanden. In deze lijn, hebben we al eerder impactstudies uitgevoerd in Ghana (migratie o.a.), Rwanda (grondstoffen) en Tanzania (biobrandstoffen). Deze studies zijn telkens zeer positief ontvangen door beleidsmakers en hebben sterk bijgedragen aan de dialoog en lobby rondom de onderwerpen waar deze impactstudies zich op hebben gericht. In het UNCTAD-rapport over Trade and Development uit 2014, werd zelfs verwezen naar onze impactstudie over raw materials (Tanzania). Daarom hebben we begin 2015 wederom een impactstudie uitgevoerd. In overleg met onze partners hebben we dit keer voor het onderwerp migratie en ontwikkeling gekozen. De studie is uitgevoerd in Kaapverdië. Een keuze gebaseerd op het feit dat Kaapverdië het enige Afrikaanse land is waarmee de EU een Mobiliteitspartnerschap heeft afgesloten. Het Mobiliteitspartnerschap is het meest concrete beleidsinstrument in het EU migratie -en ontwikkelingsbeleid. Daarnaast speelt (e)migratie een zeer belangrijke rol in de ontwikkeling van het land. In februari reisde FMS-onderzoeker Linde-Kee van Stokkum naar KaapVerdië waar ze gedurende een maand veldonderzoek deed naar de impact van het EU Mobiliteitspartnerschap met KaapVerdië. De Mobiliteitspartnershappen worden door de Europese Commissie gedeeltelijk onderschreven als een tool for development. Fair Politics zocht uit in hoerverre dit partnershap daadwerkelijk bijdraagt aan ontwikkeling van partnerland KaapVerdië en hoe het migratie als instrument voor ontwikkeling in KaapVerdië versterkt. Zowel in Den Haag als in Brussel hebben we de resultaten en de aanbevelingen die uit ons onderzoek naar voren kwamen gepresenteerd tijdens twee expert meetings. Beide bijeenkomsten vonden plaats in juni en zijn verreikt met de aanwezigheid van een Kaapverdiaanse migratie-expert, mr.corsino Tolentino. In Nederland ging deze presentatie vooraf aan de uitreiking van de Fair Politician of the Year in Nieuwspoort, waar na een presenatie van FMS-onderzoeker Linde-Kee van Stokkum, Awil Mohamoud (ADPC), Roelof van Laar (Tweede Kamerlid namens de PvdA-fractie, woordvoerder Ontwikkelingssamenwerking) en onderzoeker Linde-Kee van Stokkum met elkaar in debat gingen. Europarlementarier Judith Sargentini zat de expertmeeting in het Europees Parlement voor. Na een presentatie van Fair Politics-team Suzan Cornelissen en Linde-Kee van Stokkum, gingen hier verschillende experts, zoals Europarlementarier Kati Piri (S&D), Corsino Tolentino, vertegenwoordigers van de Kaapverdiaanse ambassade en de Europese Commissie met elkaar in debat. Launch impact studie in Brussel 7

8 Voor het eerste organiseerde we in 2015 ook een launch evenement in KaapVerdië. Op 30 juni presenteerde we in Praia de uitkomsten van de impact studie. Tijdens voorgaande impact studies constateerde we al dat er op lokaal niveau te weinig dialoog bestaat tussen de verschillende stakeholders. Ook hier is het belangrijk om met elkaar in gesprek te gaan over de verschillende rollen en posities van bijvoorbeeld de EU, maar ook lokale overheden en alle belanghebbenden. In samenwerking met het Ministerie van Mobiliteit in Kaapverdië organiseerde we de conferentie waar we veel enthousaste deelnemers mochten verwelkomen. In de ochtend presenteerde Linde Kee haar studie gevolgd door een paneldicsussie. In de namiddag was er een workshop over de toekomst van het mobiliteitspartnershap. Launch impact studie in Praia Communicatie en sociale media Met behulp van de Fair Politics (en via de algemene FMS) website en de digitale nieuwsbrieven houden we onze achterban op de hoogte van onze activiteiten. De websites en vormen het middelpunt van het Fair Politics programma, waar over al onze activiteiten gerapporteerd wordt. Ook maken we sterk gebruik van de sociale media, zoals Twitter en Facebook, waar we actualiteiten publiceren en ook politici direct aanspreken op hun beleidsplannen. In 2015 verstuurde FP zeven nieuwsbrieven(drie EU-nieuwsbrieven en vier NL-nieuwsbrieven). Verder hebben we in 2015 onze aanwezigheid op sociale media weer uitgebouwd. We communiceren via Twitter rechtstreeks met politici, om hen te bedanken voor een positieve inzet op een Fair Politics dossier, of om aanbevelingen nader onder de aandacht te brengen. Ook doen we via Twitter verslag van debatten in de Tweede Kamer. Ook heeft Fair Politics in 2015 weer een selfiecorner ingericht op de informatiemarkt van de Afrikadag. Door op de foto te gaan met een fair message voor een bewindspersoon konden mensen aandacht vragen voor het thema dat zij het belangrijkst vonden. Deze foto s werden getweet met de #afrikadag. De selfiecorner was erg populair. Veel bezoekers, standhouders, sprekers en politici kwamen langs om een foto te nemen! 8

9 Lobbyactiviteiten Naast de lobbyactiviteiten naar aanleiding van onze uitgebrachte publicaties, lobbyden we in 2015 actief op een aantal thema s. Zo was onze Europese gezamenlijke lobby op het gebied van conflict mineralen erg succesvol. Samen met een coalitie van ngo s hebben we ons hard gemaakt voor verplichte certificering van grondstoffen om de import van conflictmineralen te voorkomen. In het voorjaar van 2015 stemde het Europees Parlement voor bindende wetgeving, dit tot tegenstelling van de Europese Raad. Hopelijk komen de twee Europese instellingen nader tot elkaar in het uiteindelijke akkoord wat tot nieuwe wetgeving moet leiden. Ook op het gebied van TTIP voerde we in 2015 een actieve lobby waarbij we aandrongen op het in acht nemen van de mogelijke implicaties van dit akkoord voor ontwikkelingslanden. Minister Ploumen liet een studie uitvoeren door de universiteit van Groningen om dit onderwerp nader te onderzoeken. De studie kwam half november 2015 uit. We voerden diverse gesprekken met Kamerleden en Europarlementariërs over dit onderwerp. Uiteraard vormde migratie een belangrijk thema voor Fair Politics dit jaar, omdat we een impactstudie over dit onderwerp schreven. In onze lobby was er specifieke aandacht voor circulaire arbeidsmigratie. Geen eenvoudig thema, aangezien de nadruk afgelopen jaar voornamelijk lag bij de vluchtelingenproblematiek. Desalniettemin was er voldoende interesse in onze publicatie en voerden we interessante gesprekken met veel stakeholders. Ook was er in 2015 een stevige algemene lobby op het thema coherentie van beleid. Samen met Partos en Woord & Daad publiceerden we de Coherentiemonitor Let s walk the talk together, (zie publicaties) met daarin tal van aanbevelingen voor de Nederlandse overheid over hoe op de verschillende beleidsterreinen zoals klimaat, MVO, vrede en veiligheid en belastingen coherentie van beleid nog beter bewerkstelligd kan worden. Naar aanleiding van de schriftelijke reactie van Minister Ploumen, organiseerden de initiatiefnemers van de Coherentiemonitor i.s.m. met Tweede Kamerlid Roelof van Laar een Bijzondere Procedure over Beleidscoherentie voor Ontwikkeling, de eerste ooit plaatsgevonden. Tijdens de Bijzondere Procedure was een vijftal onderwerpen geagendeerd, waarvan Fair Politics de inhoudelijke input over migratie en ontwikkeling verzorgde. Publicaties In navolging van het CONCORD-spotlight rapport, waar we als FMS al jaren aan bijdragen en andere Europese lidstaten waar al eerder coherentie monitors gepubliceerd waren (Luxemburg en Zweden) hebben we in het voorjaar van 2014 in samenwerking met Partos een coherentiewerkgroep in het leven geroepen, bestaande uit Partos-leden die zich bezighouden op coherentiedossiers. De FMS was een van de trekkers van dit initiatief en voorzitter van die werkgroep. In het najaar van 2014 hebben we actief bijgedragen aan de totstandkoming van de eerste Nederlandse coherentiemonitor, in samenwerking Minister Ploumen neemt de coherentie monitor in ontvangst 9

10 met de coherentiewerkgroep. Hierin heeft Fair Politics twee hoofdstukken geschreven, over vrede en veiligheid en over migratie en ontwikkeling, in samenwerking met andere NGO s. Ook heeft Fair Politics bijgedragen aan het hoofdstuk over coherentie in het algemeen, en meegelezen met de andere hoofdstukken, o.a. over klimaat, voedselzekerheid, mensenrechten en bedrijfsleven. Naast de coherentie monitor brachten we onze impact studie uit; 'More Mobility for Development! Policy Coherence for Development in practice: making the EU Mobility Partnership a tool for development in Cape Verde'. Onder het kopje Impactstudie lees je meer over het uitbrengen van deze studie en de activiteiten de we ernaast organiseerden. Mr. Corsino Talentino spreekt over mobiliteitspartnerschap tussen EU en Kaapverdië Ook droegen we weer bij aan de 2-jaarlijkse OECD-rapportage: Better policies for Development, waarin we schreven over de coherentiemonitor en de staat van coherentie van beleid in Nederland. Netwerk De Nederlandse partners van Fair Politics waarmee Fair Politics structureel samenwerkte in 2015 zijn OxfamNovib en Hivos. Verder wordt intensief samengewerkt met o.a. leden van het Tax Justice Netwerk, ActionAid, SOMO, BothEnds en ECDPM. Fair Politics is een van de oprichters van de Coherentiewerkgroep, dat sinds begin 2014 actief is. Daarbij zijn ook Partos en Woord en Daad actief betrokken. De FMS is voorzitter van die werkgroep, waar onder andere OxfamNovib, Hivos, Wemos en Cordaid betrokken zijn. Het netwerk bestaat uit ongeveer 15 actieve leden. Binnen CONCORD was de in Brussel gestationeerde beleidsmedewerker van Fair Politics de voorzitter en Nederlandse vertegenwoordiging van de PCD Working Group en de steering group. Daarnaast werkt Fair Politics in de Europese Commissie nauw samen met de PCD (Policy Coherence for Development) Unit en met vertegenwoordigers van wetenschappelijke denktanks zoals het ECDPM en internationale coherentie-deskundigen van de OESO. Ook is Fair Politics in Brussel onderdeel van de grondstoffen coalitie van CONCORD. Fair Politics maakt in Brussel ook deel uit van de structurele dialoog met de PCD-coördinatoren binnen de European External Action Service (EEAS). 10

11 Tot slot/ De Toekomst Het belang van beleidscoherentie voor ontwikkeling blijft politiek relevant en is vooral ook met het oog op de Sustainable Development Agenda (SDG s)- urgenter dan ooit. Deze agenda is niet meer opgedeeld in doelen die in ontwikkelingslanden behaald moeten worden (MDG 1-7) en de verantwoordelijkheid van het westen (MDG 8- dat had moeten leiden tot meer coherentie in beleid), maar veel meer gericht op een gezamenlijke agenda waarin alle VN-lidstaten hun steentje aan moeten bijdragen. En dan gaat het niet alleen om het beleid op ontwikkelingssamenwerking, of het buitenlands beleid, maar ook op het beleid op andere terreinen. Hoe dit verder ingevuld gaat worden- en hoe lidstaten deze agenda op gaan pakken- is op dit moment nog niet uitgekristalliseerd, maar duidelijk is wel dat alle landen hun verantwoordelijkheid moeten nemen om de SDG-agenda succesvol uit te voeren. Daarbij is coherentie onontbeerlijk. Gedurende het voorzitterschap van Nederland van de EU in het eerste half jaar van 2016 zal FMS- Fair Politics samen met Partos en Woord&Daad een Europees gefinancierd project uitvoeren gericht op een coherente implementatie van de SDGs. Zo zal er een gezamenlijke publicatie worden uitgebracht en een internationale conferentie worden georganiseerd. Dit betekent dat de activiteiten van Fair Politics in 2016 gewaarborgd zullen zijn en dat de opgedane kennis en resultaten van de afgelopen jaren ingezet kunnen blijven worden. Amsterdam, 14 januari, 2016 Arjen Berkvens (directeur FMS), Mijke Elbers, Linde-Kee van Stokkum en Suzan Cornelissen, beleidsmedewerkers Fair Politics 11

Inleiding. Afrikadag 2014, waar Fair Politics drie debatten organiseerde

Inleiding. Afrikadag 2014, waar Fair Politics drie debatten organiseerde RAPPORTAGE 2014 Inleiding In Nederland stond 2014 vooral in het teken van de verdere uitwerking van het hulp- en handelsbeleid, dat Minister Ploumen het jaar daarvoor presenteerde. De beleidsnota Wat de

Nadere informatie

1. Inleiding 2. Coherentiemonitor

1. Inleiding 2. Coherentiemonitor 1. Inleiding Hoe ontwikkelingslanden groeien wordt door veel meer dan alleen ontwikkelingshulp beinvloed. Handelsverdragen, hoe landen verdienen aan hun grondstoffen en hoe ze belastinginkomsten verwerven

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Uw Referentie 2015Z10183 Datum 15 juni

Nadere informatie

Partos. Welkom! EU-verkiezingen

Partos. Welkom! EU-verkiezingen Partos Welkom! EU-verkiezingen Agenda EU-verkiezingen bijeenkomst:» EU-verkiezingen what s at stake?» What s being done? - Initiatieven» Korte pauze» What do we want? In groepjes initiatieven voor samenwerking

Nadere informatie

Jaarverslag 2012. Evert Vermeer Stichting Herengracht 54 1015 BH Amsterdam. Fotografie: Roos Trommelen

Jaarverslag 2012. Evert Vermeer Stichting Herengracht 54 1015 BH Amsterdam. Fotografie: Roos Trommelen Jaarverslag 2012 Evert Vermeer Stichting Herengracht 54 1015 BH Amsterdam Fotografie: Roos Trommelen INHOUDSOPGAVE Voorwoord 3 Afrikadag 2012 4 doelstelling 4 cijfers 4 locatie, hoofdthema en programma

Nadere informatie

Brussel via het Binnenhof De Tweede Kamer en de EU

Brussel via het Binnenhof De Tweede Kamer en de EU Brussel via het Binnenhof De Tweede Kamer en de EU Sandor Loeffen Adjunct-griffier/EU-adviseur migratie- en asielbeleid s.loeffen@tweedekamer.nl Onderwerpen 1. Nationale parlementen in de EU: - rol, taken

Nadere informatie

Jaarverslag. 27 j a n u a r i,

Jaarverslag. 27 j a n u a r i, Jaarverslag 2015 27 j a n u a r i, 2 0 1 6 1 Tax Justice NL is in 2007 opgericht en bestaat momenteel uit ActionAid, Both ENDS, Cordaid, FMS, Oikos, Oxfam Novib, SOMO, TNI en ICCO Coöperatie. Door de krachten

Nadere informatie

Dit jaarverslag geeft een korte weergave van de activiteiten en resultaten van het netwerk in 2014.

Dit jaarverslag geeft een korte weergave van de activiteiten en resultaten van het netwerk in 2014. Jaarverslag 2014 Tax Justice NL is in 2007 opgericht en bestaat uit BothENDS, Cordaid, FMS, ActionAid, Oxfam Novib, SOMO, Oikos, ICCO Cooperatie en TNI. Door de krachten en de benodgde financien te bundelen

Nadere informatie

1 Minister Dijsselbloem trok de stekker uit de lobbyclub omdat hij aangaf dat dergelijke samenwerkingen niet meer van deze tijd

1 Minister Dijsselbloem trok de stekker uit de lobbyclub omdat hij aangaf dat dergelijke samenwerkingen niet meer van deze tijd Jaarverslag 2013 1 In 2013 bleef zette de belangstelling voor het onderwerp tax justice onverminderd groot. Nu dat het thema op de agenda staat, verschuift de nadruk meer van bewustzijn creëren in de politiek,

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag. Datum 13 november 2015 Betreft Impact van TTIP op lage-inkomenslanden

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag. Datum 13 november 2015 Betreft Impact van TTIP op lage-inkomenslanden Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Onze Referentie Minbuza 2015.594488 Bijlage(n)

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 24 mei 2016 Betreft Global Goals:

Nadere informatie

Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst

Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europese Parlement, de Raad, het Europees Economisch

Nadere informatie

Europese besluitvorming in de Tweede Kamer

Europese besluitvorming in de Tweede Kamer Europese besluitvorming in de Tweede Kamer De Europese Unie speelt op bijna elk beleidsterrein een rol. Nationale en Europese zaken zijn vaak met elkaar verweven en hebben invloed op elkaar. Daarom is

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 33 625 Hulp, handel en investeringen Nr. 213 HERDRUK 1 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan de Voorzitter

Nadere informatie

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t.

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t. Fiche 6: Mededeling Nieuwe EU Consensus on Development 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Onze Referentie Minbuza 2015.667199 Uw

Nadere informatie

Lobbyen, meer dan hobbyen Machiavellist op bezoek in het Huis van Thorbecke. Nieuwegein, 20 november 2018 / Peter van Keulen & Evelien van Riel

Lobbyen, meer dan hobbyen Machiavellist op bezoek in het Huis van Thorbecke. Nieuwegein, 20 november 2018 / Peter van Keulen & Evelien van Riel Lobbyen, meer dan hobbyen Machiavellist op bezoek in het Huis van Thorbecke Nieuwegein, 20 november 2018 / Peter van Keulen & Evelien van Riel Onze bijdrage vandaag Wat is het? Lobby voor VGM? Hoe verder?

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag. Datum 1 maart 2016 Betreft Transparantie van de Europese Unie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag. Datum 1 maart 2016 Betreft Transparantie van de Europese Unie Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 1 maart 2016 Betreft Transparantie

Nadere informatie

Datum 10 april 2019 Verslag schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda informele OJCS-raad 16 april 2019

Datum 10 april 2019 Verslag schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda informele OJCS-raad 16 april 2019 >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Internationaal Beleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken Den Haag, 29 juni 2017 Voortouwcommissie: vaste commissie voor Buitenlandse Zaken DEF i.v.m. agendapunt 4, 10, 16, 18 EU i.v.m. agendapunt 12, 13 EZ i.v.m. agendapunt 9 I&M i.v.m. agendapunt 7, 9 KR i.v.m.

Nadere informatie

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken Den Haag, 27 juni Voortouwcommissie: vaste commissie voor Buitenlandse Zaken DEF i.v.m. agendapunt 4, 10, 16 EU i.v.m. agendapunt 12, 13 EZ i.v.m. agendapunt 9 I&M i.v.m. agendapunt 7, 9 V&J i.v.m. agendapunt

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 10 maart 2017 Betreft Effectieve

Nadere informatie

FAIR POLITICS GENDER CASE

FAIR POLITICS GENDER CASE FAIR POLITICS GENDER CASE Nederland profileert zichzelf al jaren als voortrekker op het gebied van vrouwenrechten wereldwijd. In het Nederlandse ontwikkelingsbeleid is er dan ook l enige tijd een focus

Nadere informatie

Hierbij bied ik u het verslag aan van de Raad Buitenlandse Zaken over Handel (RBZ) van 11 november 2016 in Brussel.

Hierbij bied ik u het verslag aan van de Raad Buitenlandse Zaken over Handel (RBZ) van 11 november 2016 in Brussel. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Bijlage(n) 1 Datum 5 december 2016 Betreft

Nadere informatie

Polderen voor beginners

Polderen voor beginners Jongerenkamer Polderen voor beginners Voorwoord De Tweede Kamer is het hart van de Nederlandse democratie. De 150 gekozen Kamerleden gaan met elkaar en de regering in debat over de toekomst van Nederland.

Nadere informatie

Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal

Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal Dames en heren, Allereerst dank ik het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis

Nadere informatie

Energiedossiers tijdens het Italiaanse voorzitterschap

Energiedossiers tijdens het Italiaanse voorzitterschap Energiedossiers tijdens het Italiaanse voorzitterschap Jan Haers 2 juli 2014 Vleva en SAR-Minaraad Overzicht Energiebeleid op Europese Raad Tijdens het Griekse voorzitterschap Prioriteiten van het Italiaanse

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 21 501-02 Raad Algemene Zaken en Raad Buitenlandse Zaken Nr. 1789 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan

Nadere informatie

vaste commissie voor Europese Zaken

vaste commissie voor Europese Zaken Den Haag, 11 mei 2017 Voortouwcommissie: vaste commissie voor Europese Zaken i.v.m. agendapunt 6, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 17 DEF i.v.m. agendapunt 17 EZ i.v.m. agendapunt 8, 9, 17 FIN i.v.m. agendapunt 8,

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum: 22 april 2013 Betreft: Beleidsreactie op het advies "De

Nadere informatie

Beleidsplan & organisatie

Beleidsplan & organisatie Beleidsplan & organisatie 2015-2018 UTRECHT, 28-11-2014 AFRICA IN MOTION, M.KOFFI Inhoudsopgave 1. Organisatiestructuur... 2 1.1 Concept AIM organisatiestructuur... 2 1.1.1 De werkgroep Lobby... 3 1.1.2

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Uw Referentie 2016Z00246 Datum 13 januari

Nadere informatie

GLOBAL HEALTH STRATEGY IN THEORIE EN PRAKTIJK

GLOBAL HEALTH STRATEGY IN THEORIE EN PRAKTIJK GLOBAL HEALTH STRATEGY IN THEORIE EN PRAKTIJK Wemos pleit al geruime tijd voor een Nederlandse strategie voor mondiale gezondheid. Wij gaan ervan uit dat een overheidsbrede strategie de beleidscoherentie,

Nadere informatie

Europa in de Tweede Kamer

Europa in de Tweede Kamer Europa in de Tweede Kamer Veel nationale wetgeving heeft zijn oorsprong in Europese afspraken. Daarom is het voor elke commissie van belang om de Europese dimensie van haar eigen werkterrein te kennen.

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2016 2017 34 648 Staat van de Europese Unie 2017 E VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 9 september 2017 De Eerste Kamer heeft tijdens de plenaire

Nadere informatie

Beleidsdocument JCI Nederland Changemakers

Beleidsdocument JCI Nederland Changemakers Beleidsdocument JCI Nederland 2018 Changemakers CHANGEMAKERS De leden van JCI Nederland zijn changemakers in hart en nieren. Wij hebben dit laten zien met het Wereldcongres in Amsterdam, via 1000kansen

Nadere informatie

WERKDOCUMENT. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement over het EU-verslag 2015 over beleidscoherentie voor ontwikkeling

WERKDOCUMENT. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement over het EU-verslag 2015 over beleidscoherentie voor ontwikkeling Europees Parlement 2014-2019 Commissie ontwikkelingssamenwerking 29.3.2016 WERKDOCUMENT over het EU-verslag 2015 over beleidscoherentie voor ontwikkeling Commissie ontwikkelingssamenwerking Rapporteur:

Nadere informatie

Jaarplan /alv1

Jaarplan /alv1 Jaarplan 2017 161117/alv1 2 Strategisch kader: Verbinden Vernieuwen Versterken - Vertegenwoordigen Vertrouwen DOEL: Krachtige ontwikkelingssamenwerking voor een inclusieve, rechtvaardige en duurzame samenleving

Nadere informatie

Inhoudelijke en financiële rapportage 2016

Inhoudelijke en financiële rapportage 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 Missie en doelen 3 Coördinatiepunt 3 3. Activiteitenoverzicht... 3 Een sterk maatschappelijk middenveld 3 De Nederlandse overheid vervult een krachtige rol 4 4. Financieel

Nadere informatie

11 Natuurlijke hulpbronnen en conflictgrondstoffen

11 Natuurlijke hulpbronnen en conflictgrondstoffen 11 Aan de orde is het VAO Nederlandse inzet met betrekking tot natuurlijke hulpbronnen en (AO d.d. 22/04). Zeven woordvoerders nemen deel aan dit debat. De eerste die het woord zal voeren, is mevrouw Thieme

Nadere informatie

Inhoudelijke en financiële rapportage 2015

Inhoudelijke en financiële rapportage 2015 Inhoud 1. Inleiding... 3 Missie en doelen 3 Interne ontwikkelingen 3 2. Activiteiten 2015... 3 Een sterk maatschappelijk middenveld 3 De Nederlandse overheid vervult een krachtige rol 4 Mededinging 4 EU

Nadere informatie

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Energiedossiers tijdens het Griekse voorzitterschap

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Energiedossiers tijdens het Griekse voorzitterschap Energiedossiers tijdens het Griekse voorzitterschap Jan Haers 07.02.2014 Vleva en SAR-Minaraad Overzicht ILUC 2030 klimaat-energiekader Mededeling over energieprijzen en kosten Mededeling over overheidsinterventie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 V Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2014 Nr. 36 BRIEF VAN DE VASTE COMMISSIE

Nadere informatie

Actuele EU-procedures in de commissies

Actuele EU-procedures in de commissies Den Haag, 15 december Voortouwcommissie: vaste commissie voor Europese Zaken i.v.m. agendapunt 6, 7, 9, 10, 11, 13 DEF i.v.m. agendapunt 13 EZ i.v.m. agendapunt 13 FIN i.v.m. agendapunt 13 I&M i.v.m. agendapunt

Nadere informatie

Migratie en Ontwikkeling

Migratie en Ontwikkeling Migratie en Ontwikkeling Maart 2015 Nederland benadrukt het belang van een geïntegreerde aanpak van migratie- en ontwikkelingssamenwerking. In de praktijk echter focust Nederland zich voornamelijk op duurzame

Nadere informatie

Actiepunten energiebedrijven m.b.t. uitvoering van het kolenconvenant

Actiepunten energiebedrijven m.b.t. uitvoering van het kolenconvenant Actiepunten energiebedrijven m.b.t. uitvoering van het kolenconvenant Het kolenconvenant zoals het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de energiebedrijven E.ON, EPZ, Essent, NUON en GDF Suez dat hebben

Nadere informatie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Belangstelling voor deelname schriftelijk inventariseren.

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Belangstelling voor deelname schriftelijk inventariseren. Den Haag, 16 juni 2017 Voortouwcommissie: algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Volgcommissie(s): BuZa i.v.m. agendapunt 11, 12, 14 EU i.v.m. agendapunt 13, 14 Document:

Nadere informatie

Nieuwsbrief juni 2015

Nieuwsbrief juni 2015 Nieuwsbrief juni 2015 In deze zomerse nieuwsbrief maken we het thema van het Jaarcongres ECP 2015 bekend, zoomen we in op het congres Digitaal Zakendoen en eid met als hoogtepunt de presentatie van het

Nadere informatie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Den Haag, 31 oktober 2013 Voortouwcommissie: algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking BuZa i.v.m. agendapunt 5, 6 EU i.v.m. agendapunt 5, 15 EZ i.v.m. agendapunt 10 I&M

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-04 Ontwikkelingsraad Nr. 180 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID Brussel, 10.7.2017 JOIN(2017) 24 final 2017/0157 (NLE) Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Nadere informatie

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken Den Haag, 1 Voortouwcommissie: vaste commissie voor Buitenlandse Zaken Volgcommissie(s): BuHa-OS i.v.m. agendapunt 10, 11, 12 DEF i.v.m. agendapunt 7 EU i.v.m. agendapunt 13, 14, 15 FIN i.v.m. agendapunt

Nadere informatie

2 Politieke ontwikkelingen

2 Politieke ontwikkelingen 2 Politieke ontwikkelingen 2.1 Kabinetsreactie Eindevaluatie SER-IMVO-initiatief Staatssecretaris Bleker heeft op 19 oktober 2012 zijn reactie op de Eindevaluatie van het SER-initiatief Internationaal

Nadere informatie

Europese Ster. Definitief akkoord toekomstig landbouwbeleid. Europese Ster 709-01 juli 2013. Roo, Marijke de. Een nieuwsbrief van:

Europese Ster. Definitief akkoord toekomstig landbouwbeleid. Europese Ster 709-01 juli 2013. Roo, Marijke de. Een nieuwsbrief van: Roo, Marijke de Van: Europese Ster Verzonden: maandag 01 juli 2013 15:03 Aan: Statengriffie provinsje Fryslân Onderwerp: Europese Ster 709-01 juli 2013 Opvolgingsmarkering: Markeringsstatus:

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-02 Raad Algemene Zaken en Raad Buitenlandse Zaken Nr. 1507 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan

Nadere informatie

Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS

Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS door Myriam Vander Stichele (SOMO) Presentatie voor het Belgisch Sociaal Forum Brussel, 21 september 2002 1. Privatisering

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 12 september 2016 Betreft Beantwoording

Nadere informatie

bestuursadvies communicatiestrategie public affairs interim-management

bestuursadvies communicatiestrategie public affairs interim-management bestuursadvies communicatiestrategie public affairs interim-management Permanent op de hoogte Den Haag is een lastig te voorspellen factor voor veel organisaties. Elke dag kan het landschap volledig veranderen

Nadere informatie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Den Haag, 29 september 2017 Voortouwcommissie: algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Volgcommissie(s): EU i.v.m. agendapunt 15, 16, 17 EZ i.v.m. agendapunt 15 FIN i.v.m.

Nadere informatie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Den Haag, 30 mei 2017 Voortouwcommissie: Ontwikkelingssamenwerking BuZa i.v.m. agendapunt 12 EU i.v.m. agendapunt 15, 16 EZ i.v.m. agendapunt 13 FIN i.v.m. agendapunt 8, 10 I&M i.v.m. agendapunt 13 OCW

Nadere informatie

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R 2 0 1 8 Introductie Werkzaam bij Kempen, onderdeel van Van Lanschot Kempen Fiduciair manager van NL pensioenfondsen Lid ESG council Kempen

Nadere informatie

Nog te plannen activiteiten: - AO Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) - AO Wapenexportbeleid

Nog te plannen activiteiten: - AO Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) - AO Wapenexportbeleid Den Haag, 3 april 2017 Voortouwcommissie: algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking BuZa i.v.m. agendapunt 17 EU i.v.m. agendapunt 19, 21, 23 EZ i.v.m. agendapunt 7, 15 FIN

Nadere informatie

Communicatieplan CO 2 -prestatieladder

Communicatieplan CO 2 -prestatieladder plan CO 2 -prestatieladder T.b.v. certificering CO 2 -prestatieladder (nr 3.C.1) U vindt in dit document de communicatiedoelstellingen, de interne en externe doelgroepen, de interne en externe communicatiemiddelen

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 21 december 2017 Betreft Resultaten COP23 te Bonn

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 21 december 2017 Betreft Resultaten COP23 te Bonn > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

FMS Dialogue 2014/ publieksactiviteiten in Nederland

FMS Dialogue 2014/ publieksactiviteiten in Nederland FMS Dialogue 2014/ publieksactiviteiten in Nederland De FMS organiseert regelmatig publieksbijeenkomsten en expertmeetings in Nederland over ontwikkelingen in landen en regio s die ons aangaan. Hierbij

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Recht en Criminaliteit in cyberspace

EUROPEES PARLEMENT. Recht en Criminaliteit in cyberspace EUROPEES PARLEMENT TIJDELIJKE COMMISSIE ECHELON-INTERCEPTIESYSTEEM SECRETARIAAT MEDEDELING TEN BEHOEVE VAN DE LEDEN De leden treffen als aanhangsel een document aan met de titel Recht en Criminaliteit

Nadere informatie

Europese besluitvorming in de Tweede Kamer

Europese besluitvorming in de Tweede Kamer Europese besluitvorming in de Tweede Kamer De Europese Unie speelt op bijna elk beleidsterrein een rol. Nationale en Europese zaken zijn vaak met elkaar verweven en hebben invloed op elkaar. Daarom is

Nadere informatie

- de politieke ledenraad van mening is dat nieuwe bezuinigingen voor de PvdA onacceptabel zijn.

- de politieke ledenraad van mening is dat nieuwe bezuinigingen voor de PvdA onacceptabel zijn. JS-moties Nieuwe bezuinigingen? Nee bedankt! - in de campagne voor de provinciale statenverkiezingen benadrukt is dat de PvdA, in tegenstelling tot D66 en CDA, geen nieuwe bezuinigingen wil om een herziening

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2113 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

EU-ontwikkelingsbeleid Onze wereld, onze toekomst, onze waarden

EU-ontwikkelingsbeleid Onze wereld, onze toekomst, onze waarden EU-ontwikkelingsbeleid Onze wereld, onze toekomst, onze waarden NL We leven in tijden van ingrijpende veranderingen die vragen om een aangepast EU-ontwikkelingsbeleid. De Global Development Framework after

Nadere informatie

1. Hoe is de productie voor bio-energiedoeleinden sinds 2013 jaarlijks geëvolueerd?

1. Hoe is de productie voor bio-energiedoeleinden sinds 2013 jaarlijks geëvolueerd? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 136 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 20 januari 2016 aan ANNEMIE TURTELBOOM VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE Europees

Nadere informatie

Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019

Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019 Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019 2 Voorwoord Dit boek gaat over de verkiezingen voor het Europees Parlement op 23 mei 2019. Het boek is gemaakt door de medewerkers van Leren & Ontwikkelen Cliënten.

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 16 november 2018 Betreft Beantwoording vragen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1593 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Onze Referentie Minbuza 2015.710578 Datum

Nadere informatie

CYCLUS 1 (JANUARI/FEBRUARI 2016)

CYCLUS 1 (JANUARI/FEBRUARI 2016) ALGEMENE INFORMATIECYCLUS PROGRAMMA CYCLUS 1 (JANUARI/FEBRUARI 2016) DEEL I: VORMING WEEKEND 1 VAN ZATERDAG 09/01/2016 OM 08u30 TOT ZONDAG 10/01/2016 OM 18u00 WEEKEND 2 VAN ZATERDAG 23/01/2016 OM 09u00

Nadere informatie

TEN BEHOEVE VAN DE CO 2 PRESTATIELADDER SHANKS NEDERLAND BV

TEN BEHOEVE VAN DE CO 2 PRESTATIELADDER SHANKS NEDERLAND BV 3.C.2 COMMUNICATIEPLAN TEN BEHOEVE VAN DE CO 2 PRESTATIELADDER SHANKS NEDERLAND BV V E R S I E 1 1 3 M A A R T 2 0 1 2 3.C.2. plan TEN BEHOEVE VAN DE CO 2 PRESTATIELADDER Inleiding... 3 Oorsprong prestatieladder...

Nadere informatie

Aanbevelingen jongerenambassadeur SRGR. Betekenisvolle Jongerenparticipatie bij Buitenlandse Zaken en de Bredere Overheid

Aanbevelingen jongerenambassadeur SRGR. Betekenisvolle Jongerenparticipatie bij Buitenlandse Zaken en de Bredere Overheid Aanbevelingen jongerenambassadeur SRGR Betekenisvolle Jongerenparticipatie bij Buitenlandse Zaken en de Bredere Overheid Participatie is een mensenrecht. Het is een van de belangrijkste principes in de

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Uw Referentie 2015Z08639 Datum 27 mei 2015

Nadere informatie

Startbijeenkomst klankbordgroep Mobiliteit, Toegankelijkheid en Wonen

Startbijeenkomst klankbordgroep Mobiliteit, Toegankelijkheid en Wonen Startbijeenkomst klankbordgroep Mobiliteit, Toegankelijkheid en Wonen Agenda: 1. Opening en kennismakingsrondje 2. Doel van de bijeenkomst 3. Een toelichting op de actualiteit rond Mobiliteit, Toegankelijkheid

Nadere informatie

http://keyconet.eun.org

http://keyconet.eun.org Europees Beleidsnetwerk met betrekking tot Sleutelcompetenties in het onderwijs http://keyconet.eun.org it her Health & Consumers Santé & Consommateurs Over het KeyCoNet project KeyCoNet (2012-14) is een

Nadere informatie

OPLEGNOTITIE. Vergadering : Bestuurlijk Overleg Op : 6 april 2017 Onderwerp : Vaststellen van de voorlopige jaarrekening 2016 agendapunt : 5

OPLEGNOTITIE. Vergadering : Bestuurlijk Overleg Op : 6 april 2017 Onderwerp : Vaststellen van de voorlopige jaarrekening 2016 agendapunt : 5 OPLEGNOTITIE Vergadering : Bestuurlijk Overleg Op : 6 april 2017 Onderwerp : Vaststellen van de voorlopige jaarrekening 2016 agendapunt : 5 Beslispunten - Vaststellen van de voorlopige jaarrekening. -

Nadere informatie

Toeval of Niet. Realisatie. Stef van Grieken / A.J. Slaghuis. Versie 1.0

Toeval of Niet. Realisatie. Stef van Grieken / A.J. Slaghuis. Versie 1.0 Realisatie Toeval of Niet Stef van Grieken / A.J. Slaghuis Versie 1.0 Hoge der A 12 9712 AC Groningen bestuur@hetnieuwestemmen.nl www.hetnieuwestemmen.nl Groningen, 9 December 2011 Inhoudsopgaven 1 Inleiding...

Nadere informatie

Tweede Aanvulling op Stakeholdersanalyse Duurzaam Inkopen Standpunten van politieke partijen over duurzaam inkopen. Februari 2010

Tweede Aanvulling op Stakeholdersanalyse Duurzaam Inkopen Standpunten van politieke partijen over duurzaam inkopen. Februari 2010 Rijnstraat 8 Postbus 20951 2500 EZ Den Haag Tweede Aanvulling op Stakeholdersanalyse Duurzaam Inkopen Standpunten van politieke partijen over duurzaam inkopen Februari 2010 Ten behoeve van: Directie Communicatie,

Nadere informatie

*** ONTWERPAANBEVELING

*** ONTWERPAANBEVELING EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie ontwikkelingssamenwerking 2011/0207(E) 4.2.2013 *** ONTWERPAANBEVELING over het voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de sluiting van de overeenkomst

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.2.2016 COM(2016) 64 final 2016/0038 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting van de Economische Partnerschapsovereenkomst tussen de partnerstaten

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 13 februari 2017 Betreft Beantwoording

Nadere informatie

Samen naar de Europese Agenda Stad

Samen naar de Europese Agenda Stad Samen naar de Europese Agenda Stad VNG Bestuurdersdag 30 November 2015 Nicolaas Beets Dutch Urban Envoy Inhoud Doelstellingen van het NL se EU Voorzitterschap 12 Thema s voor de Europese Agenda Stad Partnerschappen

Nadere informatie

Notitie Raadscommunicatie

Notitie Raadscommunicatie Notitie Raadscommunicatie 2018-2022 NOVEMBER 2018 Documentnummer INT-XXXXXX Start! 1. Inleiding... 3 2. Raadscommunicatie in Beverwijk: wat en waarom?... 3 3. Hoe communiceren we?... 4 4. Wensen vanuit

Nadere informatie

Fiche 2: Aanpassing verordening statuut en financiering Europese politieke partijen

Fiche 2: Aanpassing verordening statuut en financiering Europese politieke partijen Fiche 2: Aanpassing verordening statuut en financiering Europese politieke partijen 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Voorstel voor een Verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging

Nadere informatie

15414/14 van/mak/sv 1 DG D 2A

15414/14 van/mak/sv 1 DG D 2A Raad van de Europese Unie Brussel, 20 november 2014 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2012/0360 (COD) 15414/14 JUSTCIV 285 EJUSTICE 109 CODEC 2225 NOTA van: aan: het voorzitterschap het Comité van

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2016 2017 34 604 EU-voorstellen: Pakket vennootschapsbelasting COM (2016) 683, 685, 686 en 687 1 A BRIEF VAN DE VOORZITTER VAN DE VASTE COMMISSIE VOOR FINANCIËN

Nadere informatie

8792/1/16 REV 1 dui/cle/as 1 DG G 2B

8792/1/16 REV 1 dui/cle/as 1 DG G 2B Raad van de Europese Unie Brussel, 23 mei 2016 (OR. en) 8792/1/16 REV 1 FISC 73 ECOFIN 383 NOTA I/A-PUNT van: aan: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers (2e

Nadere informatie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Den Haag, 18 januari 2019 Voortouwcommissie: algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking BuZa i.v.m. agendapunt 5, 17, 23 i.v.m. agendapunt 5, 13, 15, 16, 17, 19, 20 EZK i.v.m.

Nadere informatie

- de voorlopige agenda van de zitting in document EEE 1605/03 (zie bijlage I);

- de voorlopige agenda van de zitting in document EEE 1605/03 (zie bijlage I); RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 2 oktober 2003 (07.10) (OR. en) 13164/03 EEE 40 NOTA I/A-PUNT van: de Groep Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) d.d.: 2 oktober 2003 aan: COREPER II/de Raad Betreft:

Nadere informatie

(Mededelingen) EUROPEES PARLEMENT

(Mededelingen) EUROPEES PARLEMENT 4.8.2011 Publicatieblad van de Europese Unie C 229/1 II (Mededelingen) MEDEDELINGEN VAN DE INSTELLINGEN, ORGANEN EN INSTANTIES VAN DE EUROPESE UNIE EUROPEES PARLEMENT Reglement van de Conferentie van de

Nadere informatie

Stemmen Europese verkiezingen 2014

Stemmen Europese verkiezingen 2014 Stemmen Europese verkiezingen 2014 2 Voorwoord Dit boek gaat over de verkiezingen voor het Europees Parlement van 22 mei 2014. Het boek is gemaakt door de medewerkers van het Educatief Centrum voor Cliënten,

Nadere informatie

8273/1/18 REV 1 dui/ass/sv 1 DG E 1C

8273/1/18 REV 1 dui/ass/sv 1 DG E 1C Raad van de Europese Unie Brussel, 27 april 2018 (OR. en) 8273/1/18 REV 1 JEUN 45 NOTA van: aan: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers/de Raad nr. vorig doc.:

Nadere informatie

18/02/2016 REUNION DES MEMBRES EDUCAID.BE LEDENVERGADERING 18/02/ ALGEMEEN 2. STUURGROEP

18/02/2016 REUNION DES MEMBRES EDUCAID.BE LEDENVERGADERING 18/02/ ALGEMEEN 2. STUURGROEP REUNION DES MEMBRES EDUCAID.BE LEDENVERGADERING 18/02/2016 1. ALGEMEEN Nieuwsbrief (4 nummers) Website (verslagen, kalender, news, vacatures ) Facebookpagina: delen van publicaties, events, (352 likes

Nadere informatie

SAMENVATTING SYLLABUS

SAMENVATTING SYLLABUS SAMENVATTING SYLLABUS Julie Kerckaert Inleiding tot het Europees en internationaal recht Academiejaar 2014-2015 Inhoudsopgave Deel 2: Inleiding tot het Europees recht... 2 1. Het juridisch kader van het

Nadere informatie