PROTOCOL HYGIËNISCHE WOONPROBLEMEN. (concept november 2012)

Transcriptie

1 PROTOCOL HYGIËNISCHE WOONPROBLEMEN (concept november 2012)

2 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1 Inleiding Wat is een hygiënisch woonprobleem? Waarom een lastig probleem? Waarom een protocol?... 3 Hoofdstuk 2 Achtergronden en betrokken partijen Vangnet en Advies Bouwen en Wonen Brandweer Sociale zaken - WMO-loket Woningcorporaties Politie / Wijkagent Coördinatie, Samenwerking en gegevensoverdracht Verslaglegging Periodiek overleg Jaarlijks evaluatie protocol... 5 Hoofdstuk 3 Werkwijze Melding en registratie Corporatiewoningen Melding en registratie Andere woningen Woning bezoeken- Corporatiewoningen Corporatie krijgt toegang tot de woning Corporatie krijgt geen toegang tot de woning Machtiging tot binnentreden Woning bezoeken Andere woningen Vangnet en Advies krijgt toegang tot de woning Vangnet en Advies krijgt geen toegang tot de woning Machtiging tot binnentreden Beoordeling van de situatie- bepalen handhavingstraject Alleen gevaar voor zichzelf... 8 Hoofdstuk 4 Vervolgscenario s Vervolgscenario s Corporatiewoningen Vervolgscenario s Andere woningen Keuze tussen last onder dwangsom of bestuursdwang Binnentreden bij toepassen bestuursdwang Tijdens de schoonmaak/ruiming Hoofdstuk 5 Juridische procedures Juridische procedures Corporatiewoningen Juridische procedures Andere woningen Verhaal van kosten Bezwaar en beroep tegen de aanschrijving Voorlopige voorziening Hoofdstuk 6 Nazorg en recidive Nazorg en recidive Andere woningen Nazorg Overleg met alle instanties Preventieve maatregelen - Dwangsom Hoofdstuk 7 Herziening en aanvulling van dit protocol Aanpassing BIJLAGE 1: Stroomschema Protocol Hygiënische Woonproblemen BIJLAGE 2: Checklist bij woningbezoek BIJLAGE 3: Handreiking in de bemoeizorg... 17

3 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Wat is een hygiënisch woonprobleem? Wanneer vervuiling van een gebouw, woning of een terrein, veroorzaakt door het gedrag van één of meerdere bewoners, leidt tot ernstige stankoverlast, overlast van ongedierte, gevaar voor de volksgezondheid of brandgevaar, spreken we van een hygiënisch woonprobleem. Dit is ook het geval bij het hinderlijk houden van dieren en bij extreme verzamelwoede (hoarding). De bewoners zijn doorgaans mensen met een complexe meervoudige problematiek, zoals psychische, psychosociale, psychiatrische, verslaving- en/of lichamelijke problemen. Bovendien zijn het over het algemeen mensen die zorg vermijden of zeer moeilijk zorg willen accepteren. 1.2 Waarom een lastig probleem? De praktijk van hygiënische woonproblemen is weerbarstig. Vaak is het moeilijk om de betrokkene er van te overtuigen dat er sprake is van een probleem dat oplossing behoeft. Gedwongen optreden kan een grote inbreuk op de privacy zijn en kan tot extra psychische problemen bij de toch al labiele veroorzaker leiden. Voor elk geval moet gezocht worden naar een goede combinatie van drang, dwang en begeleiding. Ook dan is het moeilijk om binnen een redelijke termijn tot een acceptabel resultaat te komen. Het risico op een terugval in oude patronen is groot, en maakt blijvende controle en nazorg noodzakelijk. Soms is het behaalde resultaat niet bevredigend en wordt het gestelde doel ondanks alle inspanningen niet behaald. In andere gevallen is de betrokkene niet bereid tot medewerking en blijken er (nog) onvoldoende aanknopingspunten voor gedwongen optreden. Dit is inherent aan deze complexe problematiek. Ondanks de soms tegenvallende resultaten is het van groot belang hygiënische woonproblemen te blijven bestrijden. Uit algemeen belang en uit fatsoensoverwegingen mogen corporaties en overheid niet aan de zijlijn blijven staan bij situaties die als onleefbaar worden gezien. 1.3 Waarom een protocol? Hygiënische woonproblemen zijn vrijwel altijd complex en de aanpak ervan vereist dan ook een goede samenwerking tussen de betrokken partijen en duidelijkheid over de rolverdeling. Dit protocol legt de samenwerking en de rolverdeling vast en geeft aanknopingspunten voor de manier van optreden. Het gezamenlijke doel van alle betrokken partijen is: Met proportionele interventie zorg dragen voor de veiligheid en leefbaarheid van de eigen en omliggende woonomgeving van de problematische bewoner(s). Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 3

4 Hoofdstuk 2 Achtergronden en betrokken partijen 2.1 Vangnet en Advies In 1996 is Vangnet & Advies (V&A) gestart als een samenwerkingsverband van GGzCentraal, Jellinek, RIBW (Regionale Instelling Begeleid Wonen), VersaWelzijn en GGD. Sinds medio 2012 is aan het team ook een medewerker vanuit MEE toegevoegd. De medewerkers van V&A zoeken de mensen in hun eigen omgeving op en besteden aandacht aan alle problemen die er zijn. Zij proberen in samenwerking met de cliënt toe te werken naar herstel. Dit gebeurt op zodanige wijze dat de cliënt en de medewerker samen vinden dat de situatie acceptabel is. Uitgangspunt is dat dit gebeurt met niet meer maar ook niet met minder hulp dan nodig is. 2.2 Bouwen en Wonen Het team Bouwen en Wonen is onderdeel van de afdeling Vergunningen en Handhaven van de Dienst Dienstverlening van de gemeente Hilversum. Bouwen en Wonen kan namens burgemeester en wethouders handhavend optreden tegen hygiënische woonproblemen wanneer sprake is van overtredingen van regelgeving. Relevante wetgeving voor de gemeente zijn de Algemene Plaatselijke Verordening, het Bouwbesluit, de Algemene wet bestuursrecht, de Gemeentewet en de Algemene Wet op het Binnentreden. Bouwen en Wonen beschikt over juridische en bouwkundige expertise en houdt toezicht op de gebruiksveiligheid van panden. Tevens beschikt Bouwen en Wonen over meetapparatuur voor controle op koolmonoxide, gaslekkage en de randaarde van elektrische installaties. 2.3 Brandweer Hygiënische woonproblemen -met name hoarding- leveren vaak ook risico s op brandveiligheidgebied op. De regionale brandweer is een belangrijk adviseur van Bouwen en Wonen en gaat in principe altijd mee bij huisbezoeken. Het advies van de Brandweer is belangrijk voor de aanpak van het probleem, de bepaling van de urgentie en de in te zetten handhavingmiddelen. 2.4 Sociale zaken - WMO-loket Het WMO-loket kan vergoedingen toekennen voor vrijwillige schoonmaak in combinatie met verplichte ondersteuning nadien. Deze financiële vergoeding kan voor de cliënt een impuls zijn om toch vrijwillig mee te werken aan een verbetertraject. 2.5 Woningcorporaties Woningcorporaties hebben een sociale en maatschappelijke rol. Een woningcorporatie mag van haar huurders verlangen dat zij zich als goed huurder gedragen en kan daarom eisen stellen aan de wijze waarop een woning gebruikt wordt. Bij vervuiling en verzamelwoede heeft de corporatie een inspanningsverplichting, ook ten opzichte van omwonenden die mogelijk overlast ondervinden. Het privaatrecht (in het bijzonder huurrecht) biedt goede mogelijkheden om bewoners aan te spreken op hun woongedrag. 2.6 Politie / Wijkagent De wijkagent heeft een belangrijke rol bij de signalering van mogelijke woonproblemen. De politie kan onderzoeken of het vertrouwd is een huisbezoek te plannen zonder (politie)begeleiding. Daarnaast biedt de politie ondersteuning bij gedwongen binnentreden. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 4

5 2.7 Coördinatie, Samenwerking en gegevensoverdracht Bij corporatiewoningen ligt de coördinatie van het zorg- en hulptraject primair bij de betrokken corporatie. Zij stelt een eerste onderzoek in en biedt zo nodig de eerste zorg. Waar nodig schakelt zij andere partijen in, zoals Vangnet en Advies bij zorgvragen en Bouwen en Wonen bij gedwongen binnentreden en veiligheidsproblemen. De hoofdregel is dat corporaties de privaatrechtelijke mogelijkheden maximaal benutten en dat slechts bij uitzondering bestuursrechtelijke middelen worden ingezet bij corporatiewoningen. Bij de overige woningen ligt de coördinatie van het zorg- en hulpverleningstraject in eerste instantie bij Vangnet en Advies. Zij stellen een onderzoek in en bieden zo nodig de eerste zorg. De GGD kan geen maatregelen afdwingen en heeft alleen een adviserende, signalerende en stimulerende rol. Wanneer sprake is van overtredingen van regelgeving op grond waarvan de gemeente bevoegd is handhavend op te treden werken Vangnet en Advies en Bouwen en Wonen samen. Met betrekking tot de overdracht van persoonlijke gegevens van cliënten sluiten wij aan bij de richtlijnen van de Handreiking in de bemoeizorg (bijlage 2). Hierin wordt aangegeven welke mogelijkheden er zijn voor gegevensuitwisseling zonder toestemming en aan welke mate van zorgvuldigheid daarbij moet worden voldaan. 2.8 Verslaglegging Voor de dossieropbouw en onderbouwing van een privaatrechtelijke procedure of een bestuursdwang- of dwangsombesluit is het van groot belang dat de corporaties respectievelijk Bouwen en Wonen over een overzicht beschikken van de reeds door andere partijen ondernomen acties en geconstateerde feiten, het liefst vastgelegd op foto. Op verzoek maken de andere partijen een actueel overzicht van deze feiten en acties. Bouwen en Wonen houdt de documentatie per adres bij. 2.9 Periodiek overleg Eens in de zes weken overleggen de partijen over de lopende dossiers en maken afspraken over de vervolgacties. Hiervan wordt aantekening bijgehouden. De corporaties zijn slechts vertegenwoordigd wanneer er problemen zijn met corporatiewoningen Jaarlijks evaluatie protocol Jaarlijks vindt een overleg plaats tussen alle partijen betrokken bij dit protocol. Tijdens dit overleg zal de werking van het protocol en het Jaarverslag van Vangnet en Advies worden geëvalueerd. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 5

6 Hoofdstuk 3 Werkwijze 3.1 Melding en registratie Corporatiewoningen Meldingen over corporatiewoningen worden doorgeleid naar de betrokken corporatie. Als daar indicatie voor is wordt bij de wijkagent advies gevraagd over de wijze van benaderen van de cliënt. Er kan ook advies worden gevraagd aan één van de andere partijen bij dit protocol. De corporatie neemt alle meldingen in behandeling, ook anonieme meldingen. De gegevens van de melder worden niet actief aan de cliënt (vervuiler) bekend gemaakt. Anonimiteit is echter niet altijd te garanderen. De corporatie registreert de melding en de voortgang en beschrijft de constateringen in een verslag van het huisbezoek, dat wordt gearchiveerd. Gaat het niet om een ernstige probleemsituatie, dan maakt de medewerker een kort verslag van het inspectiebezoek. 3.2 Melding en registratie Andere woningen Meldingen over andere woningen worden doorgeleid naar Vangnet en Advies. Bouwen en Wonen en Vangnet en Advies overleggen onderling of het adres bij een van beiden al bekend is. Als daar indicatie voor is wordt bij de wijkagent advies gevraagd over de wijze van benaderen van de cliënt. Er kan ook advies worden gevraagd aan één van de andere partijen bij dit protocol. Vangnet & Advies neemt alle meldingen in behandeling (ook anonieme meldingen). De gegevens van de melder worden niet actief aan de cliënt (vervuiler) bekend gemaakt. Vanwege de Wet Openbaarheid van Bestuur is anonimiteit niet altijd te garanderen. Vangnet en Advies registreert de melding (en de voortgang) in een geautomatiseerd cliënt volgsysteem (Regi Pro). De zorgcoördinatoren beschrijven hun constateringen in een verslag van het huisbezoek. De rapporten van bevindingen en eventuele aanschrijvingen worden in het cliënt volgsysteem opgeslagen. Gaat het niet om een ernstige probleemsituatie, dan maken de zorgcoördinatoren een kort verslag van het inspectiebezoek. 3.3 Woning bezoeken- Corporatiewoningen Corporatie krijgt toegang tot de woning Om te beoordelen of sprake is van een hygiënisch woonprobleem zal een inspectie van de woning plaats moeten vinden. Wanneer de corporatie de woning bezoekt wordt goed gelet op de mate van vervuiling en daarmee samenhangende (brand)veiligheidsrisico s. De bevindingen worden vastgelegd en gearchiveerd. Bij direct gevaar voor personen dat niet door de corporatie kan worden geweerd wordt meteen contact opgenomen met Bouwen en Wonen Corporatie krijgt geen toegang tot de woning Het komt regelmatig voor dat de bewoner niemand binnen wil laten. De corporatie poogt dan gedurende maximaal drie maanden na de eerste melding om toch de woning binnen te komen. Wanneer dit niet lukt wordt dit gemeld bij Bouwen en Wonen. De corporatie geeft daarbij een schriftelijk verslag van de redenen voor de weigering en een opsomming van indicaties voor de ernst van de situatie, zo mogelijk verduidelijkt met foto s van de actuele staat van de buitenzijde van het pand. Er worden geen dossiers gesloten omdat de bewoner niet mee wil werken zonder dat Bouwen en Wonen daar bij betrokken is. Wanneer overduidelijk is dat de pogingen geen succes zullen behalen, of als er indicaties zijn van direct gevaar voor personen wordt de termijn niet voldaan en wordt direct doorgeschakeld naar de volgende stap in het proces Machtiging tot binnentreden Als het de corporatie niet lukt om toegang tot de woning te krijgen beoordeelt Bouwen en Wonen op verzoek van de corporatie of er voldoende gronden zijn om een machtiging tot binnentreden in te zetten. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) geeft een toezichthouder de bevoegdheid om alle plaatsen te betreden, met uitzondering van een woning zonder de toestemming van de bewoner. Om woningen te kunnen binnentreden zonder de toestemming van de bewoner is op grond van de Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 6

7 Algemene wet op het binnentreden (Ab) een schriftelijke machtiging van de burgemeester vereist. Gelet op jurisprudentie (LJN BO7334) kan de staat van de buitenkant van de woning al voldoende aanleiding zijn voor zo n machtiging. Als er voldoende gronden zijn informeert Bouwen en Wonen de bewoner schriftelijk en/of telefonisch over de voorgenomen binnentreden met machtiging. Bouwen en Wonen treedt binnen vergezeld door de Brandweer en de corporatie. De politie/ wijkagent wordt vooraf op de hoogte gesteld en is desgewenst aanwezig bij de binnentreden. Zowel Bouwen en Wonen als de corporatie maken een verslag van hun bevindingen. Bouwen en Wonen zendt het verslag aan de corporatie en kan aan dit verslag dwingende aanbevelingen voor de corporatie verbinden. 3.4 Woning bezoeken Andere woningen Vangnet en Advies krijgt toegang tot de woning Om te beoordelen of sprake is van een hygiënisch woonprobleem zal een inspectie van de woning plaats moeten vinden. Wanneer Vangnet en Advies de woning bezoekt wordt goed gelet op de mate van vervuiling en daarmee samenhangende (brand)veiligheidsrisico s. De bevindingen worden ingevuld op een checklist (bijlage 2). Bij direct gevaar voor personen dat niet door Vangnet en Advies kan worden geweerd wordt meteen contact opgenomen met Bouwen en Wonen. Eén keer in de zes weken worden alle lopende dossiers, inclusief de bijbehorende checklists, besproken door Vangnet en Advies, Bouwen en Wonen en de Brandweer. Aan de hand van de checklist en het verhaal van Vangnet en Advies kan beoordeeld worden of een bezoek door Bouwen en Wonen noodzakelijk is. Bezoek van de woning door Bouwen en Wonen Een inspectiebezoek vindt plaats in het kader van de toezichthoudende taak van de inspecteur. Hij moet hiervoor door het college van burgemeester en wethouders zijn aangewezen op grond van de Woningwet, WABO en Algemene wet bestuursrecht. De inspecteur kan zijn toezichthoudende bevoegdheden toepassen ten aanzien van iedereen tot wie de voorschriften die hij handhaaft zijn gericht. De verplichtingen en bevoegdheden van toezichthouder staan beschreven in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De Awb noemt niet expliciet als bevoegdheid het maken van foto's of videoopnamen voor de bewijsgaring. Er kan echter redelijkerwijs vanuit worden gegaan dat deze bevoegdheid noodzakelijk is voor de vervulling van de toezichthoudende taak. De ervaring heeft geleerd dat de rechter in een juridische procedure vraagt om het zien van foto's of video-opnames van de situatie Vangnet en Advies krijgt geen toegang tot de woning Het komt regelmatig voor dat de bewoner niemand binnen wil laten. Vangnet en Advies poogt dan gedurende drie maanden na de eerste melding om toch de woning binnen te komen. Wanneer dit niet lukt wordt dit gemeld bij Bouwen en Wonen. Er worden geen dossiers gesloten omdat de bewoner niet mee wil werken zonder dat Bouwen en Wonen daar bij betrokken is. In eerste instantie zullen ook Bouwen en Wonen en de Brandweer proberen om een afspraak met de bewoner te maken en vervolgens de woning te inspecteren. Deze poging tot vrijwillige medewerking wordt maximaal twee maanden voortgezet. Wanneer overduidelijk is dat de pogingen geen succes zullen behalen, of als er indicaties zijn van direct gevaar voor personen worden de termijnen niet voldaan en wordt direct doorgeschakeld naar de volgende stap in het proces. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 7

8 3.4.3 Machtiging tot binnentreden Wanneer ook Bouwen en Wonen geen toegang tot de woning krijgt moet beoordeeld worden of er voldoende gronden zijn om een machtiging tot binnentreden in te zetten. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) geeft een toezichthouder de bevoegdheid om alle plaatsen te betreden, met uitzondering van een woning zonder de toestemming van de bewoner. Om woningen te kunnen binnentreden zonder de toestemming van de bewoner is op grond van de Algemene wet op het binnentreden (Ab) een schriftelijke machtiging van de burgemeester vereist. Gelet op jurisprudentie (LJN BO7334) kan de staat van de buitenkant van de woning al voldoende aanleiding zijn voor zo n machtiging. Als er voldoende gronden zijn informeert Bouwen en Wonen de bewoner schriftelijk en/of telefonisch over de voorgenomen binnentreden met machtiging. Bouwen en Wonen treedt binnen vergezeld door de Brandweer en Vangnet en Advies. De Politie / wijkagent wordt vooraf op de hoogte gesteld en is desgewenst aanwezig bij de binnentreden. Bouwen en Wonen maakt een verslag van de bevindingen Beoordeling van de situatie- bepalen handhavingstraject Wanneer een inspectie van de woning heeft plaatsgevonden wordt beoordeeld of en in welke mate sprake is van hinder of gevaar door overtreding van (bouw)regelgeving. Dit is een afweging die door Bouwen en Wonen en de Brandweer gemaakt wordt. Er wordt onder andere gekeken naar vuurbelasting, bouwvalligheid en onveilige installaties. Bij lichte vervuilingen (geen overtreding van wettelijke bepalingen) is het niet mogelijk een ruiming af te dwingen. Uit preventief oogpunt is het echter belangrijk om de lichte vervuilingen niet te laten escaleren tot ernstige vervuilingen Alleen gevaar voor zichzelf Juridisch gezien leek het lange tijd noodzakelijk dat iemand een gevaar voor zijn omgeving was alvorens (ingrijpende) maatregelen genomen konden worden. Met de uitspraak van 13 juli 2011, LJN BR1459, blijkt bestuursrechtelijk ingrijpen ook mogelijk bij een groot risico bij brand voor de bewoner(s) zelf. Ook de invoering van het Bouwbesluit 2012 lijkt de mogelijkheden verruimd te hebben: Artikel 7.21 bepaalt: Een bouwwerk, open erf en terrein bevindt zich in een zodanig zindelijke staat, dat dit geen hinder voor personen en geen gevaar voor de veiligheid of de gezondheid van personen oplevert. Het lijkt er op dat deze bepaling zich ook richt op de bewoner/vervuiler zelf. Dit was in de Bouwverordening anders. Wanneer een bewoner van een vervuilde woning uitsluitend een gevaar voor zichzelf is beoordelen we per situatie welke stappen wenselijk zijn en in onze macht liggen. De speelruimte is wel minder groot vanwege het zelfbeschikkingsrecht van mensen. In dit soort gevallen kan ook onderzocht worden of het mogelijk en wenselijk is een Rechterlijke Machtiging aan te vragen(rm) om een gedwongen opname te realiseren. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 8

9 Hoofdstuk 4 Vervolgscenario s 4.1 Vervolgscenario s Corporatiewoningen In principe biedt het privaatrecht de corporaties voldoende mogelijkheden om op te treden tegen een huurder die zich niet als goed huurder gedraagt. Bij uitzondering kan het bestuursrecht aanvullend worden ingezet. In overleg met Vangnet en Advies is afgesproken dat zij zich inspannen om de betrokkene te overtuigen van de noodzaak van het ruimen en schoonmaken van de woning. Indien dit niet lukt (zorgmijders) wordt schriftelijk vastgelegd dat huurder geen medewerking verleent en/of niet thuis geeft. De corporatie gebruikt dit om alsnog in gesprek te gaan met de klant en wordt toegevoegd aan het dossier van de huurder. Desgewenst kan dit hoofdstuk in een later stadium worden uitgebreid. 4.2 Vervolgscenario s Andere woningen In hoofdlijnen zijn drie scenario s mogelijk: Scenario 1. Geen acuut gevaar - wel hinder, risico of onwenselijke situatie Stimuleren tot vrijwillige ruiming. Een vrijwillige ruiming voert de betrokkene zelf uit of de betrokkene geeft hiertoe opdracht aan een schoonmaakbedrijf. De kosten worden door de betrokkene zelf voldaan. Indien de betrokken cliënt in de toekomst zorg (bv. thuiszorg, psychiatrische zorg, maatschappelijke zorg) nodig heeft, initieert Vangnet & Advies de zorgaanvraag (CIZ). Afhankelijk van de financiële situatie van de betrokkene kan het WMO-loket bijdragen in de kosten van schoonmaak en ruiming. In de gesprekken met de bewoner(s) wordt duidelijk aangegeven welke termijn wordt gegeven voor vrijwillige opruiming. Deze termijn is afhankelijk van de ernst van de situatie en zal per situatie beoordeeld worden. De nagestreefde maximumduur van deze fase is zes maanden. In scenario 1 zal niet altijd sprake zijn van concreet te onderbouwen overtredingen. Dat is ook niet nodig zolang sprake is van vrijwilligheid. Wanneer wél sprake is van aanwijsbare overtredingen wordt doorgestapt naar scenario 2 als de zesmaandentermijn is verstreken of wanneer vast staat dat de bewoner niet bereid is tot medewerking. Scenario 2. Geen acuut gevaar - wel hinder of risico - overtreding van regelgeving - geen vrijwillige opruiming Aanschrijven tot ruimen. Waarschuwingsbrief Wanneer de bewoner niet vrijwillig kan of wil opruimen beoordeelt een jurist van Bouwen en Wonen of toepassing van bestuursdwang of dwangsom mogelijk en noodzakelijk is. Bestuursrechtelijk ingrijpen kan alleen als er voldoende feiten zijn die een overtreding van wet- en regelgeving kunnen onderbouwen. Vervolgens wordt een waarschuwingsbrief verzonden. Daarin wordt de bewoner dringend verzocht alsnog zelf een ruiming in gang te zetten of hulp hierbij te accepteren. In deze brief wordt een redelijke termijn gegeven. Ook wordt aangegeven wat het vervolgtraject kan zijn bij voortdurende weigering, een gedwongen ruiming en/of schoonmaak. Er wordt duidelijk op gewezen dat daar kosten aan zijn verbonden en dat de bewoner dan spullen kwijt kan raken die voor hem waardevol zijn. De waarschuwingsbrief wordt alleen verzonden als daar nog enig effect van verwacht kan worden. Als helder is dat zonder dwang geen resultaat zal worden bereikt kan deze stap worden overgeslagen. Voornemen bestuursdwang/dwangsom Na het verstrijken van de termijn wordt het voornemen verstuurd. In deze brief moet duidelijk worden aangegeven welke specifieke maatregelen er moeten worden getroffen om de strijdige situatie te Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 9

10 beëindigen. De waarschuwingen uit de eerste brief worden herhaald. Afhankelijk van de urgentie wordt een termijn gesteld. Zienswijze In het voornemen wordt de mogelijkheid gegeven een zienswijze in te dienen. De betrokkene kan kiezen tussen een telefonisch of een mondeling gesprek. In de gevallen dat de betrokkene niet meer mobiel is of onvoldoende aanspreekbaar is, kan het zienswijzegesprek in de woning zelf plaats vinden. Het zienswijzegesprek wordt schriftelijk vastgelegd. Aanschrijving bestuursdwang/dwangsom Als de termijn van het voornemen is verstreken maar de overtreding niet (voldoende) is beëindigd, wordt het handhavingsbesluit verstuurd. De Awb bepaalt dat de aanschrijving moet worden bekendgemaakt door het toezenden of het uitreiken van de aanschrijving aan de betrokkene. Aanschrijvingen worden altijd aangetekend verzonden. In dit besluit moet duidelijk worden aangegeven welke specifieke maatregelen er moeten worden getroffen om de strijdige situatie te beëindigen. Tevens wordt kostenverhaal aangezegd. Afhankelijk van de urgentie wordt een termijn gesteld. Toepassing bestuursdwang Na verstrijken van de termijn wordt bestuursdwang toegepast. Het college van burgemeester en wethouders is bevoegd tot het toepassen van bestuursdwang op grond van artikel 125 van de Gemeentewet. De Awb regelt de bestuursdwang in de artikelen 5.21 tot en met Scenario 3. Acuut gevaar Aanschrijven met korte begunstigingstermijn of, bij een levensbedreigende situatie direct bestuursdwang uitoefenen. Bij grote urgentie worden de waarschuwingsbrief en de voornemen brief overgeslagen. In dit soort gevallen ligt bestuursdwang meer voor de hand dan een dwangsom. Er wordt een korte termijn gehanteerd. In het uiterste geval wordt geen termijn gegeven en kan het besluit tot bestuursdwang achteraf op papier worden gezet. Hierdoor kan direct worden overgegaan tot handelen. Uiteraard is een goede onderbouwing met zwaarwegende feiten essentieel. 4.3 Keuze tussen last onder dwangsom of bestuursdwang De uitoefening van bestuursdwang heeft direct feitelijk effect. Een last onder dwangsom werkt door het financiële risico dat op termijn gelopen wordt. De meeste betrokkenen zijn weinig gevoelig voor verder verwijderde risico s. De voorkeur gaat daarom uit naar bestuursdwang. 4.4 Binnentreden bij toepassen bestuursdwang Ook voor het betreden van een woning voor het toepassen van bestuursdwang is toestemming van de bewoner vereist. Wordt deze toestemming niet gegeven, dan kan Bouwen en Wonen met behulp van een machtiging van het college van burgemeester en wethouders binnentreden (Algemene wet op het binnentreden).bij bestuursdwang wordt voor de zekerheid altijd een machtiging gevraagd. Alleen in dringende spoedeisende situaties is een machtiging niet vereist. Het gaat hierbij om situaties, waarbij onmiddellijk in een woning moet worden binnengetreden ter voorkoming of bestrijding van ernstig of onmiddellijk gevaar voor de veiligheid van personen of goederen. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 10

11 4.5 Tijdens de schoonmaak/ruiming Vangnet en Advies en Bouwen en Wonen betrekken de bewoner zoveel mogelijk bij het sorteren van de spullen, zodat duidelijk is dat de bewoner instemt met de afvoer van de spullen. Indien mogelijk gebeurt dit voorafgaand aan de ruiming. Is deze aanpak niet haalbaar omdat de bewoner bijvoorbeeld geen afstand kan doen van zijn goederen of niet aanspreekbaar is, dan bepalen de inspecteurs - en ingeval van ruiming vanwege brandveiligheidaspecten de Brandweer - welke spullen kunnen blijven en welke worden afgevoerd. De ontruiming moet zoveel mogelijk door middel van foto s en uitgebreide verslaglegging worden vastgelegd. Na de ruiming moeten keuken, badkamer en wc schoon en bruikbaar zijn. Ondanks het volgen van de bovenstaande werkwijze en het toezicht van de inspecteurs, kan de betrokkene stellen dat er waardevolle goederen zijn gestolen. Volgens de regels van het civiele bewijsrecht rust de bewijslast op de betrokkene. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 11

12 Hoofdstuk 5 Juridische procedures 5.1 Juridische procedures Corporatiewoningen Er zijn nog geen privaatrechtelijke juridische procedures voor corporatiewoningen vastgelegd. Desgewenst kan dat in een later stadium gebeuren. 5.2 Juridische procedures Andere woningen Verhaal van kosten Bij toepassing van bestuursdwang verhaalt Bouwen en Wonen de kosten van bestuursdwang op de persoon die is aangeschreven. De Awb geeft regels over het kostenverhaal. Verhaalbare kosten zijn de kosten die verbonden zijn aan de voorbereiding van bestuursdwang, voor zo ver deze kosten zijn gemaakt na het verstrijken van de begunstigingstermijn. Hieronder vallen bijvoorbeeld de afvoerkosten, ontsmettingskosten, opslagkosten en de personeelskosten van de GGD en de brandweer. Om te voorkomen dat een bijstandsgerechtigde door het kostenverhaal financiële problemen krijgt kan de betrokkene een beroep doen op de bijzondere bijstand. De inspecteurs verwijst betrokkene naar het Wmo-loket van de afdeling Sociale Zaken Bezwaar en beroep tegen de aanschrijving De aangeschrevene kan bezwaar en beroep aantekenen tegen de aanschrijving, omdat de aanschrijving een beschikking is (Awb). De schriftelijke mededeling tot feitelijke toepassing van bestuursdwang is geen beschikking en is dus niet vatbaar voor bezwaar en beroep. Het instellen van bezwaar of beroep heeft géén schorsende werking Voorlopige voorziening Het vragen van een voorlopige voorziening bij de rechtbank kan de inwerkingtreding van de aanschrijving schorsen. De rechtbank zal het verzoek inwilligen als de uitvoering van het besluit voor de aangeschrevene een te groot nadeel met zich meebrengt in verhouding tot het gemeentelijke belang, dat door de onmiddellijke uitvoering van het besluit wordt gediend. De Rechtbank zal dan opdragen de uitvoering van de aanschrijving op te schorten totdat op het bezwaar- of beroepschrift is beslist. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 12

13 Hoofdstuk 6 Nazorg en recidive 6.1 Nazorg en recidive - Corporatiewoningen Na afronding van het ontruimingstraject (leeghalen en schoonmaken van de woning) wordt de huurder gevolgd en begeleid door een hulpverlenende instantie. Het volgen en begeleiden van de huurder gebeurt aan de hand van een woonbegeleiding contract. Dit contract is een bijlage bij de huurovereenkomst en opgesteld door de corporatie en de hulpverlenende instantie, voorzien van afspraken. Deze overeenkomst is te vergelijken met een 2 e kans contract. De huurder krijgt een laatste kans om ontruiming van de woning te voorkomen. Door middel van evaluaties wordt de huurder gevolgd. Deze evaluaties gebeuren 1x per half jaar. Betrokken partijen: huurder, hulpverlenende instantie en de corporatie. 6.2 Nazorg en recidive Andere woningen Nazorg Na afronding van het ontruimingstraject zal de cliënt in ieder geval vijf jaar worden gevolgd door Vangnet en Advies en Bouwen en Wonen. Er zal het eerste jaar na de ruiming halfjaarlijks worden geïnspecteerd. Na een jaar wordt door beide partijen gezamenlijk besloten of de inspectietermijn kan worden teruggebracht naar één maal per jaar Overleg met alle instanties Soms is het snel na het leegruimen van de woning duidelijk is dat de situatie op langere of kortere termijn weer onacceptabel wordt. Wanneer partijen daar sterke vermoedens van hebben worden alle betrokken partijen (ook eventuele bewindvoerder, mentor, psycholoog enz) uitgenodigd om met elkaar om de tafel te gaan voor een overleg. In het overleg wordt gezamenlijke gezocht naar afspraken en acties om recidive te voorkomen Preventieve maatregelen - Dwangsom Ter voorkoming van herhaling van de problemen kan een last onder dwangsom worden opgelegd. Het opleggen van een bestuurlijke dwangsom is niet zinvol als de betrokkene niet over geld of andere waardevolle zaken beschikt. Gelet op de psychische gesteldheid van veel van deze mensen is het maar de vraag of een eventueel te verbeuren dwangsom effectief is. Er is meestal geen sprake van een preventieve last onder dwangsom, omdat de last meestal wordt opgelegd ter voorkoming van nieuwe overtredingen. Er is dus al een overtreding geweest. Een combinatie van bestuursdwang en dwangsom is ook niet mogelijk. Wel kan na oplegging van een last onder dwangsom als deze niet het gewenste effect heeft, de last worden ingetrokken en overgeschakeld worden op toepassing van bestuursdwang. Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 13

14 Hoofdstuk 7 Herziening en aanvulling van dit protocol 7.1 Aanpassing 2012 In december 2008 werd tussen de gemeente Hilversum en Vangnet en Advies het eerste Protocol Hygiënische Woonproblemen vastgesteld. Hierin werden afspraken vastgelegd over de samenwerking op het gebied van woningvervuiling. Naar aanleiding van de praktijkervaringen van de afgelopen jaren is het protocol toe aan een update. De afspraken over de taakverdeling, de te volgen werkwijze en de bevoegdheden zijn aangescherpt en waar nodig uitgebreid. Ook is de rol van corporaties deels beschreven, dit kan in een latere versie worden uitgebreid. Actueel is nu de versie van november Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 14

15 BIJLAGE 1: Stroomschema Protocol Hygiënische Woonproblemen Melding woonprobleem 1 Advies/zorgteam Administratief beoordelen 2 zorg (vangnet) Inspectie Woning & opzetten (pva) 3 Inspecteur b+w Melding afsluiten 6 Inspecteur b+w laag hoog Beoordelen kans van Intensiviteit 5 Binnentreden nee gerechtvaardigd? 4 Ja Advies/zorgteam geen toegang bespreken voortgang (pva) 7 toegang Inspecteur b+w beoordelen situatie over treding 8 geen overtreding controle termijnen 9 Mdw best.jur.zkn Opleggen termijnen 10 ja acuut gevaar? 11 nee Mdw best.jur.zkn Toepassen bestuursdwang Inspecteur b+w buiten bewaken termijnen 13 binnen Advies/zorgteam Afronden ruiming 14 Advies/zorgteam Nazorg / hercontrole 15 Mdw best.jur.zkn Afronden dossier 16 Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 15

16 BIJLAGE 2: Checklist bij woningbezoek Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 16

17 BIJLAGE 3: Handreiking in de bemoeizorg Bestandsnaam : Protocol Hygiënische Woonproblemen Versie : CONCEPT 17