Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen

Transcriptie

1 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen December 2012 Kijk voor meer informatie op of bel rapportomslag dijkring 65 (rug 6 mm).indd :02

2 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 65: Arcen Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 65: Arcen Document HB Status definitief Datum Auteur Opdrachtnemer Uitgevoerd door Opdrachtgevers Bram de Groot (RPS) Rijkswaterstaat Waterdienst Consortium Albicom (combinatie van Alkyon, Lievense, RPS, IV-Infra) Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Unie van Waterschappen en Interprovinciaal Overleg

3 Voorwoord Het project Veiligheid Nederland in Kaart (VNK2) analyseert voor 58 dijkringgebieden het overstromingsrisico, uitgedrukt in economische schade en aantallen slachtoffers. In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van de uitgevoerde risicoanalyse voor de categorie a-keringen van dijkringgebied 65, Arcen. Het detailniveau van de analyses is afgestemd op de primaire doelstelling van VNK2: het verschaffen van een beeld van het overstromingsrisico. Hoewel dit rapport een beeld geeft van de veiligheid van dijkring 65, dient het niet te worden verward met een toetsrapport in het kader van de Waterwet. De in VNK2 berekende overstromingskansen laten zich niet zonder meer vergelijken met de wettelijk vastgelegde overschrijdingskansen van de waterstanden die de primaire keringen veilig moeten kunnen keren. Bij het tot stand komen van de resultaten spelen de provincies en de beheerders een belangrijke rol. De provincie Limburg heeft de overstromingsberekeningen uitgevoerd, die ten grondslag liggen aan de berekende gevolgen van de overstromingsscenario s. De beheerders hebben een essentiële bijdrage geleverd door gegevens ter beschikking te stellen en de plausibiliteit van de opgestelde (alternatieve) schematisaties te bespreken. De uitgevoerde analyses zijn zowel intern als extern getoetst. Ten slotte heeft het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW) de kwaliteit van de analyses en rapportages steekproefsgewijs gecontroleerd. Met de inzichten van VNK2 kunnen gericht maatregelen worden getroffen om Nederland kostenefficiënt te beschermen tegen overstromingen. Op basis van de resultaten kunnen voorstellen voor maatregelen in de meerlaagsveiligheid onderling worden afgewogen, kunnen versterkingsmaatregelen uit het hoogwaterbeschermingsprogramma (nhwbp) worden geprioriteerd, aanvullende gegevens gerichter worden ingewonnen en middelen en menskracht tijdens hoogwatersituaties optimaler worden ingezet. Ten slotte vormen de resultaten van VNK2 input voor de verschillende Deltadeelprogramma s en de onderbouwing voor nieuwe normering. VNK2 is een initiatief van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Unie van Waterschappen en het Interprovinciaal Overleg, uitgevoerd door de Waterdienst van Rijkswaterstaat in nauwe samenwerking met waterkeringbeheerders, provincies, kennisinstituten en ingenieursbureaus. Graag wil ik alle betrokkenen bedanken voor de constructieve bijdrage en de plezierige samenwerking. Harry Stefess Projectmanager VNK2, Rijkswaterstaat Waterdienst

4 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 1 Technische samenvatting 7 1 Inleiding Aanleiding project Veiligheid van Nederland in Kaart Projectopdracht Veiligheid van Nederland in Kaart Overschrijdingskansen en overstromingskansen Rekenmethode VNK Leeswijzer 17 2 Gebiedsbeschrijving en schematisatie Beschrijving dijkringgebied 65: Arcen Gebiedsbeschrijving Beheerder De primaire waterkering van dijkringgebied Ontstaansgeschiedenis en bodemopbouw Recente geschiedenis: bedreigingen en versterkingen Overstromingsrampen Versterkingen Vakindeling categorie a-kering Vakindeling dijken Overzicht vakindeling Kunstwerken 23 3 Overstromingskans Aanpak en uitgangspunten Beschouwde faalmechanismen Faalmechanismen dijken Faalmechanismen kunstwerken Niet beschouwde faalmechanismen Berekende overstromingskansen Overstromingskans en faalkansen per faalmechanisme Faalkansen dijken Overzicht faalkansen dijken Faalkansen kunstwerken Dominante vakken en faalmechanismen Vergelijking met derde toetsronde 35 4 De gevolgen van overstromingen Aanpak en uitgangspunten Algemeen Ringdelen Verhoogde lijnelementen 37

5 4.1.4 Evacuatie Resultaten overstromingsberekeningen Overstroming met minimaal aantal slachtoffers: Doorbraaklocatie Maas km Overstroming met maximaal aantal slachtoffers: Doorbraaklocatie Maas km Maximaal scenario 40 5 Scenariokansen en overstromingsrisico Bepaling scenariokansen Koppeling scenariokansen en gevolgen Overstromingsrisico Economisch risico Slachtofferrisico 42 6 Gevoeligheidsanalyses Gevoeligheidsanalyse I: reductie faalkansen door verbeteringsmaatregelen Stapgewijze verbetering per vak/faalmechanisme Verbetering per combinatie van maatregelen Risicoreductie Gevoeligheidsanalyse II: reductie faalkansen door verkleinen hydraulische belasting Gevoeligheidsanalyse III: evacuatiefactoren Vergroten evacuatiefractie Conclusies gevoeligheidsanalyse en risicoreductie 53 7 Conclusies en aanbevelingen Conclusies De kans op een overstroming in dijkringgebied De gevolgen van overstromingen in dijkringgebied Het overstromingsrisico in dijkringgebied Aanbevelingen 57

6 Managementsamenvatting Wat is VNK2? Veiligheid Nederland in Kaart 2 (VNK2) is het project dat overstromingsrisico s in Nederland in kaart brengt. In het voorafgaande project VNK1 zijn al voor 16 dijkringgebieden de overstromingsrisico s in beeld gebracht. Voor drie van deze gebieden zijn de gevolgen in detail berekend. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Provincies en Waterschappen zijn enkele jaren geleden gezamenlijk gestart met een vervolg om met een verbeterde methode de overstromingsrisico s voor geheel Nederland in detail in kaart te brengen: VNK2. De rekenmethode van VNK2 maakt het mogelijk overstromingskansen te berekenen. Door het combineren van doorbraakkansen, overstromingswijzen en gegevens omtrent bewoning en bedrijvigheid (de gevolgen), kan een beeld worden gegeven van het overstromingsrisico. Voor u ligt de rapportage van de analyse van dijkringgebied 65: Arcen. Waarom VNK2? Inzicht in overstromingskansen en gevolgen is essentieel om antwoord te kunnen geven op de vragen die spelen op het gebied van de bescherming tegen hoogwater. Met een goed beeld van het overstromingsrisico en de effectiviteit van maatregelen kunnen beter onderbouwde keuzes worden gemaakt ten aanzien van investeringen in waterveiligheid. VNK2 levert inzichten voor: De politiek-maatschappelijke afweging of de waterveiligheid van Nederland op orde is; Het identificeren van relatief zwakke waterkeringen; Het bepalen van de kosteneffectiviteit van risicoreducerende maatregelen; De prioritering van preventieve maatregelen; De prioritering van gevolgenbeperkende maatregelen; De verbetering van toetsmethoden; Afwegingen ten aanzien van zelfredzaamheid en rampenbestrijding; Het opstellen van overstromingsrisicokaarten en plannen zoals vereist door de Richtlijn Overstromingsrisico s (ROR). Algemene beschrijving dijkringgebied Dijkring 65 ligt in het noordoosten van de provincie Limburg langs de Maas. Deze dijkring beschermt het dorp Arcen (gemeente Venlo) en omliggende landbouwgrond, zie Figuur 1. In Arcen wonen circa 2200 mensen en de bedrijfsactiviteiten in het dijkringgebied bestaan hoofdzakelijk uit landbouw en recreatie. Verder is er een bierbrouwerij aanwezig. Aan de noord-, oost-, en zuidzijde bevinden zich hoge gronden waar geen aangelegde kering aanwezig is. 1

7 Figuur 1: Ligging dijkring 65, Arcen. Het landschap rondom Arcen is ontstaan onder invloed van de rivier de Maas. Deze meanderende rivier heeft zich in het landschap ingesneden en heeft in het dal sediment afgezet op verschillende niveaus, ook wel Maasterrassen genoemd. Deze terrassen zijn op bovenaanzichten (kaarten en luchtfoto's) goed te herkennen als oude meanders langs de huidige rivierloop. De ondergrond langs de Maas vertoont een sterke variatie aan bodemmateriaal met sterk uiteenlopende korrelgroottes: van leem tot grind. Na de hoogwaters van 1993 en 1995 zijn in de jaren erna waterkeringen aangelegd langs de Limburgse Maas. De kruinhoogte van deze waterkeringen is destijds vastgesteld op de waterstanden van 1993 en Deze huidige kruinhoogte ligt ongeveer op het niveau van een waterstand met een toenmalige overschrijdingsfrequentie van ca. 1/50 per jaar. Dit niveau is echter nooit als formele norm vastgesteld. Omdat deze kaden een tijdelijke oplossing zouden zijn, hebben ze in de eerste wet op de waterkering (1996) niet de status primaire waterkering gekregen. [ref 16] De totale beveiliging tegen hoogwater is door de rijksoverheid in het kader van Integrale Verkenning Maas (IVM) in 2003 [ref 15] nader onderzocht, om op termijn een beschermingsniveau van 1/250 te kunnen realiseren. Door verdieping en verbreding van de Maas en de aanleg van hoogwater- en nevengeulen werd verwacht dat de hoogwaterpeilen fors zouden dalen. Daardoor zou het uiteindelijke gewenste beschermingsniveau van 1/250 gerealiseerd kunnen worden bij beduidend lagere waterstanden van de Maas. De huidige kaden zouden hierdoor dus op termijn grotendeels overbodig worden. Bij de nadere uitwerking van de plannen voor rivierverruiming werd echter vastgesteld dat de gewenste waterstandsverlagingen niet haalbaar waren. Een gevolg hiervan is dat de waterkeringen langs de Limburgse Maas 2

8 alsnog moeten worden verhoogd om aan het vereiste beschermingsniveau van 1/250 te kunnen voldoen. In 2006 hebben de kaden de status primaire waterkering gekregen. De veiligheidsnorm conform de Waterwet is 1/250 per jaar. In het project Maaswerken is voorzien dat de huidige keringen verhoogd en verbeterd worden om te kunnen voldoen aan deze norm. In de rapportage Maasdal veilig bij 1/250 (Quickscan Sluitkaden, 2009) [ref 14] is in grote lijnen aangeven welke inspanningen verricht moeten worden om het veiligheidsniveau in het Maasdal op een niveau van 1/250 jaar te brengen. Resultaten VNK2 geeft een beeld van de overstromingskansen, gevolgen en risico s voor een dijkring. De veiligheidsbenadering in VNK2 is daarmee anders dan die in de toetsing in het kader van de Waterwet. In de toetsing wordt beoordeeld of de primaire waterkeringen voldoen aan de vigerende wettelijke normen. Deze normen zijn niet gedefinieerd als overstromingskansen, maar als overschrijdingskansen van waterstanden die de waterkeringen veilig moeten kunnen keren, rekening houdend met alle factoren die het waterkerend vermogen beïnvloeden. VNK2 geeft een schatting van de overstromingskans van de dijkring. Een ander verschil met de toetsing betreft dat in VNK2 de economische schade en slachtoffers door overstroming en de bijbehorende risico s in beeld worden gebracht (en in de toetsing niet). Overstromingskans De berekende overstromingskans van dijkringgebied 65 is 1/20 per jaar. Deze overstromingskans heeft betrekking op de kans dat er ergens in de categorie a-kering van de dijkring een doorbraak plaatsvindt. De belangrijkste faalmechanismen zijn overloop en golfoverslag (dijken en kunstwerken) en onder- en achterloopsheid (kunstwerken). Een significante verkleining van de overstromingskans van de dijkring kan alleen worden gerealiseerd als in vrijwel alle vakken en kunstwerken verbeteringsmaatregelen worden uitgevoerd. In Figuur 2 is een overzicht gegeven van de faalkansen per dijkvak. De relatie tussen de vakindeling en de dijkpaalnummering van het waterschap is weergegeven in Bijlage C. 3

9 Figuur 2: Overzicht faalkansen per dijkvak Gevolgen van overstromingen De gevolgen van een overstroming worden bepaald door de mate van blootstelling aan de overstroming en de kwetsbaarheid van de getroffen objecten of personen. Bij deze dijkring wordt aangenomen dat het dijkringgebied zeer snel wordt gevuld als een bakje en dat, bij een doorbraak, binnendijks overal dezelfde waterstand optreedt als buitendijks bij de breslocatie. Aangenomen is dat de gevolgen ten gevolge van een dijkdoorbaak op een willekeurige locatie langs de dijkring gelijk zijn. Bij een dijkdoorbaak bedraagt de berekende schade minimaal 40 miljoen euro en maximaal 140 miljoen euro. Het aantal verwachte slachtoffers bedraagt 0 tot 15 personen. Overstromingsrisico Het overstromingsrisico is het product van de kans en het gevolg van een overstroming. In Tabel 1 is het resultaat van de risicoberekening voor de dijkring weergegeven. 4

10 Economisch risico Slachtofferrisico Verwachtingswaarde economische schade (M per jaar) 1,9 Economische schade bij een overstroming (M ) Gemiddelde 1 economische schade per overstroming (M ) 40 Verwachtingswaarde aantal slachtoffers (per jaar) 0,03 Minimaal aantal slachtoffers bij een overstroming 0 Gemiddeld 1 aantal slachtoffers per overstroming 1 Maximaal aantal slachtoffers bij het zwaarste beschouwde scenario Overlijdenskans van een individu per locatie exclusief het effect van preventieve evacuatie (per jaar) (plaatsgebonden risico) Overlijdenskans van een individu per locatie inclusief het effect van preventieve evacuatie (per jaar) (lokaal individueel risico) 5 overwegend groter dan 1/ overwegend tussen 1/ en 1/10.000, op lage plekken groter dan 1/ Tabel 1: Resultaten risicoberekeningen voor dijkringgebied 65. Aanbevelingen Met de risicoanalyse die in het kader van VNK2 is uitgevoerd zijn verschillende inzichten verkregen waarmee de overstromingsveiligheid van dijkringgebied 65 kan worden vergroot: De belangrijkste faalmechanismen zijn overloop en golfoverslag (dijken en dijken als kunstwerk) en onder- en achterloopsheid (kunstwerken). Verbeteringsmaatregelen dienen te worden geconcentreerd op deze faalmechanismen. De beschikbaarheid van eenduidige brongegevens van deze dijkring is beperkt. Aanbevolen wordt om ontbrekende gegevens aan te vullen. Het gaat met name om gegevens van de ondergrond, hoogtegegevens, bekledinggegevens, binnenwaterstanden en gegevens van de kunstwerken. Hierdoor wordt meer inzicht verkregen ten aanzien van de faalmechanismen opbarsten en piping, macrostabiliteit binnenwaarts en van de faalmechanismen van de kunstwerken. Omdat overloop en golfoverslag het maatgevend faalmechanisme is en met nieuwe gegevens wat betreft de kruinhoogte naar verwachting geen grote veranderingen zullen optreden, wordt verwacht dat de beperkte hoeveelheid gegevens geen significante invloed heeft op de overstromingskans. Het verbeteren van enkele vakken levert relatief weinig faalkansverbetering op. Als het overstromingsrisico significant verkleind dient te worden dan dient de gehele kering van dijkring 65 integraal te worden verbeterd. In een gevoeligheidsanalyse is aangetoond dat de faalkans kan worden gereduceerd tot 1/70 per jaar als de kruinhoogte wordt verhoogd en de kunstwerken worden verbeterd. 1 Het gemiddelde is de verwachtingswaarde gedeeld door de overstromingskans 5

11

12 Technische samenvatting Dit rapport beschrijft de resultaten van de risicoanalyse die is verricht voor dijkringgebied 65: Arcen in het kader van het project Veiligheid Nederland in Kaart (VNK2). In deze technische samenvatting worden de berekeningsresultaten besproken en wordt op hoofdlijnen beschreven op welke uitgangspunten en aannamen deze resultaten berusten. De berekening van overstromingsrisico s in VNK2 omvat de volgende stappen: 1. De schematisatie van de dijkring De primaire waterkering van de dijkring bestaat uit een aaneengesloten stelsel van dijken en kunstwerken. In deze dijkring bestaat de kering op enkele plaatsen uit constructies: een keermuur of een tijdelijke kering. Als tijdelijke kering wordt over 200 m een demontabele wand geplaatst. Daarnaast wordt op twee plaatsen een tijdelijke gronddam opgeworpen. In verband met de aard van de faalmechanismen die bij deze vakken kunnen optreden zijn deze dijkvakken als kunstwerk beschouwd (in navolgende tekst dijkvak als kunstwerk genoemd). Een overzicht van de vakindeling en de kunstwerken in de categorie a-kering is gegeven in Tabel 2. Dijken Kunstwerken Totale lengte Aantal dijkvakken 7 Aantal dijkvakken als kunstwerk 5 Gemiddelde lengte dijkvak 5 km 400 m Totaal aantal kunstwerken 25 Aantal beschouwde kunstwerken 6 Tabel 2: De vakindeling van dijkring 65. De primaire kering van dijkring 65 grenst in het westen aan de Maas. Ten oosten, noorden en zuiden wordt de dijkring begrensd door hoge gronden. 2. De berekening van faalkansen In Tabel 3 zijn de beschouwde faalmechanismen weergegeven voor de dijken, de kunstwerken en de dijken als kunstwerken. De faalkansberekening bij de zes beschouwde kunstwerken is tot stand gekomen via een analytische benadering. De reden hiervoor is dat er onvoldoende eenduidige brongegevens voor alle kunstwerken zijn. Per kunstwerk zijn op basis van expert judgement faalkansen bepaald voor de verschillende mechanismen. De faalkans van het maatgevende faalmechanisme is in PC-Ring benaderd. 7

13 Type waterkering Faalmechanisme Aantal vakken/kunstwerken Dijken Overloop en golfoverslag 12 Opbarsten en piping 2 Macrostabiliteit binnenwaarts 2 Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam 7 Dijk als kunstwerk Overslag/overloop 5 Betrouwbaarheid sluiting 4 Onder- en achterloopsheid - Sterkte en stabiliteit - Kunstwerken Overslag/overloop - Betrouwbaarheid sluiting - Onder- en achterloopsheid 6 Sterkte en stabiliteit - Tabel 3: Beschouwde faalmechanismen en het aantal nader beschouwde vakken / kunstwerken. De berekende overstromingskans van dijkringgebied 65 is 1/20 per jaar. Deze overstromingskans heeft betrekking op de kans dat er ergens in de categorie a-kering van de dijkring een doorbraak plaatsvindt. In Tabel 4 zijn de faalkansen (kans per jaar) voor de verschillende faalmechanismen weergegeven. Type waterkering Faalmechanisme Faalkans (per jaar) Dijk Overloop en golfoverslag 1/25 Opbarsten en piping 1/80 Macrostabiliteit binnenwaarts 1/900 Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam 1/530 Dijk als kunstwerk Overslag/overloop 1/35 Betrouwbaarheid sluiting 1/65 Onder- en achterloopsheid - Sterkte en stabiliteit - Kunstwerk Overslag/overloop - Betrouwbaarheid sluiting - Onder- en achterloopsheid 1/25 Sterkte en stabiliteit - Overstromingskans 1/20 Tabel 4: Berekende faalkansen per faalmechanisme Voor alle vakken, met uitzondering van dijkvak 10, is het faalmechanisme overloop en golfoverslag maatgevend. Bij dit dijkvak is het faalmechanisme opbarsten en piping maatgevend. Bij alle kunstwerken is onder- en achterloopsheid het maatgevende faalmechanisme. 8

14 3. De berekening van scenariokansen Dijkring 65 bestaat uit één ringdeel. Dit betekent dat de gevolgen van een dijkdoorbaak op een willekeurige locatie langs de dijkring nagenoeg gelijk zijn. Het falen van dit ringdeel is het enige overstromingsscenario voor dijkring 65. De scenariokans voor het falend ringdeel is gelijk aan de overstromingskans van de dijkring: 1/20 per jaar. 4. De berekening van de gevolgen De gevolgen van een overstroming worden bepaald door de mate van blootstelling aan de overstroming en de kwetsbaarheid van de getroffen objecten of personen. De blootstelling is bepaald door middel van de zogenaamde bakjesmethode; er zijn geen overstromingsberekeningen uitgevoerd met modellen zoals Sobek. Bij de bakjesmethode wordt aangenomen dat het dijkringgebied zeer snel overstroomt en dat, bij een doorbraak, binnendijks overal dezelfde waterstand optreedt als buitendijks bij de breslocatie. Door de TMR 2006 toetspeil waterstanden en de bijbehorende decimeringshoogten met de bodemhoogtekaart te combineren zijn de overstromingspatronen en bijbehorende waterdiepten voor dijkring 65 bepaald. De schade en slachtoffers zijn vervolgens berekend met behulp van HIS-SSM (versie 2.5). De gehanteerde set evacuatiefracties is gelijk aan de evacuatiefracties van de dijkringen in het bovenrivierengebied. De faalkansen zijn op basis van de ontwerppunten gekoppeld aan de gevolgen van een doorbraak bij het toetspeil (tp), toetspeil minus één decimeringhoogte (tp-1d) of toetspeil plus één en twee keer de decimeringhoogte (tp+1d en tp+2d). Voor dijkringgebied 65 hebben de beschouwde waterstanden vanuit de Maas overschrijdingskansen van respectievelijk 1/25 per jaar, 1/250 per jaar,1/2.500 per jaar en 1/ per jaar. Per waterstand zijn bovendien berekeningen gemaakt met twee verschillende stijgsnelheden (0,5 en 4 m/uur). Bij een dijkdoorbaak bedraagt de berekende schade minimaal 40 miljoen euro (tp-1d) en maximaal 140 miljoen euro (tp+2d). Het aantal verwachte slachtoffers bedraagt 0 tot 15 personen. 5. Het combineren van de scenariokansen en de gevolgen Gelet op de waarden in het ontwerppunt is voor dijkring 65 de overstromingsberekening bij tp-1d met maximaal aantal slachtoffers (stijgsnelheid 0,5 m/uur) geselecteerd voor het enige overstromingsscenario van deze dijkring: het falen van de gehele dijkring. 6. De berekening van het overstromingsrisico De verwachtingswaarde van de economische schade bedraagt 1,9 miljoen euro per jaar. De verwachtingswaarde van het aantal slachtoffers is 0,03 per jaar. Het groepsrisico geeft de kans op een ongeval met N of meer slachtoffers. Het maximaal aantal slachtoffers is echter zeer klein (<3). Het is zodoende weinig zinvol om in dijkring 65 over het groepsrisico te spreken. Het lokaal individueel risico (LIR, met evacuatie) is overwegend tussen 1/ en 1/ per jaar. Op lager gelegen delen is het lokaal individueel risico groter dan 1/ per jaar. Het plaatsgebonden risico (PR, zonder evacuatie) is overwegend groter dan 1/ per jaar. Uit de figuren blijkt dat het LIR in het gehele dijkringgebied lager (factor 4,2) ligt dan het PR. Evacuatie heeft in dit dijkringgebied een significant effect op de overlijdenskansen van individuen. Dit is conform verwachting, aangezien er aan de randen van het huidige Maasdal hoge gronden liggen. In het noorden en in het zuidwesten van het dijkringgebied liggen delen met hoger maaiveld, waardoor nulwaarden in het LIR en PR voorkomen. 9

15 Figuur 3: Plaatsgebonden Risico (PR) en Lokaal Individueel Risico (LIR) 7. Gevoeligheidsanalyses In de gevoeligheidsanalyses is het effect van gerichte maatregelen op zowel de overstromingskans als op het risico bestudeerd. Aangezien er één overstromingsscenario is, is geen onderscheid gemaakt in overstromingskans- en overstromingsrisico gestuurde maatregelen. Een verandering van de overstromingskans werkt een-op-een door in het berekende overstromingsrisico. Wel is bekeken wat het effect is van de evacuatiefractie op het slachtofferrisico. Gevoeligheidsanalyse I: verbeteringsmaatregelen Deze gevoeligheidsanalyse betreft het simuleren van verbeteringsmaatregelen door het uitschakelen van vakken/faalmechanismen op volgorde van dominantie (van grote naar kleine kansbijdrage). Gevoeligheidsanalyse II: verlagen waterstanden Deze gevoeligheidsanalyse betreft het simuleren van verbeteringsmaatregelen door het verkleinen van de hydraulische belasting. De verbetering wordt gesimuleerd door de overschrijdingsfrequentielijn in stappen te verlagen. Ook is een verhoging doorgerekend omdat de waterstanden na uitvoeren van project Sluitstukkaden (SSK) hoger blijken te liggen dan de waarden van TMR2006, bij een overschrijdingsfrequentie van 1/250. Gevoeligheidsanalyse III: grotere evacuatiefractie De gevoeligheidsanalyse is gericht op het aanpassen van evacuatiefactoren, ten behoeve van het reduceren van het slachtofferaantal. Ten aanzien van het berekenen van het aantal slachtoffers door een overstroming speelt in Limburg de bewustwording van de bevolking en de aanwezigheid van hoge gronden een rol. In de pilot Meerlaagse Veiligheid [ref 11] is een totale 10

16 evacuatiefractie van 0,85 aangehouden en met deze waarde is een gevoeligheidsberekening uitgevoerd. Conclusies gevoeligheidsanalyse De belangrijkste conclusies uit deze gevoeligheidsberekening zijn: 1. Een significante verkleining van de overstromingskans van de dijkring kan alleen worden gerealiseerd als vrijwel alle vakken en kunstwerken verbeterd worden. 2. Als verbeterstappen 1 t/m 21 (zie Tabel 12) worden uitgevoerd, dan kan de faalkans worden gereduceerd tot 1/70 per jaar. Samengevat houdt dit in dat de kruinhoogte wordt verhoogd en dat kunstwerken worden verbeterd. Het LIR wordt hiermee een factor 2 gereduceerd. 3. In de resultaten is zichtbaar dat op basis van de SSK-waterstanden de faalkans 1/15 per jaar wordt. Zelfs bij een theoretische waterstanddaling van 60 cm is de overstromingskans van de dijkring relatief groot: 1/75 per jaar. Dit is deels te verklaren door de grote decimeringshoogte in dit bereik van de waterstanden, waardoor een verandering in waterstand slechts een gering effect heeft op de faalkans. 4. Een totale evacuatiefractie van 0,85, zoals gehanteerd in de pilot Integrale verkenning waterveiligheid Limburgse Maas [ref 11], levert een verlaging van het lokaal individueel risico op met een factor 1,5. 11

17 12

18 1 Inleiding 1.1 Aanleiding project Veiligheid van Nederland in Kaart Na de watersnoodramp van 1953 werden door de Deltacommissie de fundamenten van het huidige hoogwaterbeschermingsbeleid gelegd. Daarbij werd een nieuwe veiligheidsfilosofie geïntroduceerd: de kosten van dijkverzwaring werden voor de eerste maal expliciet afgewogen tegen de verlaging van het overstromingsrisico. Ook de tweede Deltacommissie (Commissie Veerman) heeft geadviseerd om het beschermingsniveau te bepalen op basis van een afweging van de omvang van overstromingsrisico s. Hoewel de beschouwing van de eerste Deltacommissie uitging van overstromingskansen en overstromingsrisico s, konden deze destijds nog niet goed worden berekend. Tegenwoordig kan dat wel. Door de Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen (TAW), tegenwoordig Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW) genaamd, is in 1992 een ontwikkelingstraject ingezet om het kwantificeren van overstromingskansen en overstromingsrisico s mogelijk te maken, de zogenaamde Marsroute. Op basis van diverse studies, zoals de Casestudies 1998, ONIN en SPRINT zijn de rekentechnieken verder ontwikkeld. Na de PICASO-studie is Veiligheid Nederland in Kaart (VNK1) uitgevoerd en zijn wederom verbeteringen in het instrumentarium doorgevoerd. In 2006 is vervolgens het project VNK2 van start gegaan. In VNK2 wordt het overstromingsrisico in Nederland in beeld gebracht. De inzichten die daarbij worden opgedaan zijn van grote waarde voor de bescherming van Nederland tegen overstromingen. 1.2 Projectopdracht Veiligheid van Nederland in Kaart Het project VNK2 wordt uitgevoerd door RWS Waterdienst in opdracht van het Directoraat Generaal Water van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Unie van Waterschappen (UvW) en het Interprovinciaal overleg (IPO). Voor de uitvoering van de feitelijke berekeningen is het Projectbureau VNK2 opgericht. Het Projectbureau werkt samen met waterschappen en provincies, en wordt daarbij ondersteund door ingenieursbureaus. Door kennisinstituten wordt bijgedragen aan de verdere methodiekontwikkeling en de operationalisering van het analyse-instrumentarium. Het ENW controleert steekproefsgewijs de kwaliteit van de analyses en rapportages. In het project VNK2 worden de kansen op en de gevolgen van overstromingen per dijkring berekend. Een dijkring bestaat uit een aaneengesloten keten van waterkeringen (en mogelijk hooggelegen gronden) waarmee het omsloten gebied (het dijkringgebied) tegen overstromingen wordt beschermd. In totaal zijn er in Nederland 57 van dit type dijkringen. Dijkringen 23 (Biesbosch; wordt grotendeels ontpolderd) en 33 (Kreekrakpolder; uitsluitend categorie c-keringen) worden in VNK2 niet beschouwd. Daarnaast zijn er sinds de uitvoering van de Maaswerken 46 Maaskaden. Het project VNK2 voert de berekeningen van de overstromingskansen en gevolgen uit voor 55 dijkringgebieden en 3 Maaskaden. VNK2 verschaft inzicht in de betrouwbaarheid van de waterkeringen, identificeert de zwakke plekken, berekent het overstromingsrisico en geeft mogelijkheden aan om dit risico te verkleinen. VNK2 levert zo basisinformatie voor politiek-maatschappelijke afwegingen ten aanzien van investeringen in de waterveiligheid van Nederland. 13

19 1.3 Overschrijdingskansen en overstromingskansen De huidige Nederlandse veiligheidsnormen zijn gedefinieerd als overschrijdingskansen. De waterstanden die horen bij deze overschrijdingskansen worden toetspeilen genoemd. Deze waterstanden moeten de waterkeringen veilig kunnen keren, rekening houdend met alle factoren die het waterkerend vermogen beïnvloeden. De wettelijk vastgelegde overschrijdingskansen zijn niet gelijk aan overstromingskansen. Een overstromingskans is de kans dat zich in een dijkring daadwerkelijk een overstroming voordoet. Er zijn verschillende redenen waarom de overschrijdingskansen uit de Waterwet niet gelijk zijn aan de overstromingskansen van dijkringgebieden: Een overschrijdingskans uit de Waterwet is een normwaarde 2. De conditie van een waterkering kan afwijken van de norm, zowel in positieve als negatieve zin. Een overstromingskans is de kans dat zich in een dijkring daadwerkelijk een overstroming voordoet. Een overstromingskans geeft dus een beeld van de conditie van de hele dijkring. Een overschrijdingskans heeft alleen betrekking op de hydraulische belastingen (waterstanden). Om een overstromingskans te kunnen berekenen moeten ook de onzekerheden ten aanzien van de sterkte-eigenschappen van waterkeringen expliciet worden meegenomen. De overschrijdingskans is gedefinieerd per dijkvak. Als bij een toetsing in het kader van de Waterwet wordt berekend of een waterkering het toetspeil veilig kan keren, wordt ieder dijkvak apart gekeken. De overstromingskans heeft betrekking op de hele dijkring. Bij het bepalen van een overstromingskans moeten de faalkansen van alle dijkvakken worden gecombineerd. Daarbij speelt ook de totale lengte van de kering een rol: hoe langer een kering, hoe groter de kans dat zich ergens een zwakke plek bevindt. Dit fenomeen wordt ook wel het lengte-effect genoemd. 1.4 Rekenmethode VNK2 In het project VNK2 worden overstromingsrisico s berekend. Deze risico s worden bepaald door de kansen op de vele mogelijke overstromingsscenario s te combineren met de bijbehorende gevolgen van overstromingen. Voor een nadere toelichting op de verschillende onderdelen van de risicoberekeningen wordt verwezen naar de handleiding [ref 1] en de achtergrondrapporten [ref 2] en [ref 3]. In Figuur 4 zijn de stappen die achtereenvolgens worden gezet om het overstromingsrisico te berekenen, schematisch weergegeven. In de daarop volgende tekst worden deze verder verduidelijkt. 2 Door de aanwezigheid van reststerkte hoeft een dijk bij een overschrijding van een waterstand die gelijk is aan het toetspeil nog niet direct te bezwijken. Het is echter ook mogelijk dat een dijk bij een waterstand beneden het toetspeil bezwijkt door bijvoorbeeld het faalmechanisme Opbarsten en piping. 14

20 Kansenspoor Stap 1 Verdeel de dijkring (cf. Waterwet) in vakken waarin de sterkte-eigenschappen en belastingen homogeen zijn. Vak 2 Vak 1 Gevolgenspoor Stap 1 Verdeel de dijkring in ringdelen waarvoor de gevolgen ongeacht de breslocatie (vrijwel) gelijk zijn. De grens van een ringdeel valt samen met een vakgrens. Ringdeel 2 Vak 3 Stap 2 Bereken per vak een faalkans voor de verschillende faalmechanismen Vak Vak 5 Vak 4 Faalkans per faalmechanisme Overloop Piping Faalkans per vak Ringdeel 1 Stap 2 Bepaal per ringdeel het overstromingspatroon, de waterdiepte en de stroom- en stijgsnelheid in geval van een doorbraak. 1 Kans Over,1 Kans Pip,1 Kans 1 2 Kans Over,2 Kans Pip,2 Kans 2 3 Kans Over,3 Kans Pip,3 Kans 3 4 Kans Over,4 Kans Pip,4 Kans 4 5 Kans Over,5 Kans Pip,5 Kans 5 Combin Kans Over Kans Pip Overstr, kans Uit de combinatie van de kansen per faalmechanisme per vak volgt de kans op een overstroming ergens in de dijkring. Bij het combineren van de faalkansen wordt rekening gehouden met afhankelijkheden tussen faalmechanismen en vakken. Stap 3 Bereken de scenariokansen op basis van de kansen per vak. De scenariokansen zijn nodig om de koppeling tussen kansen en gevolgen te kunnen maken. Scenario Scenariokans 1 Kans 1 2 Kans 2 3 Kans 3 Som Kans Omdat de scenarioset alle mogelijke overstromingsverlopen omvat, is de som van de scenariokansen gelijk aan de eerder berekende kans op een overstroming ergens in de dijkring. Scenario 1 (zie stap 3) Scenario 2 (zie stap 3) Stap 3 Definieer scenario s: een scenario wordt gevormd door een unieke combinatie van falende en niet falende ringdelen. De scenarioset bevat alle mogelijke overstromingsscenario s. Scenario Ringdeel 1 Ringdeel 2 1 Faalt Faalt niet 2 Faalt niet Faalt 3 Faalt Faalt Stap 4 Bepaal het overstromingspatroon, met de waterdiepten en de stroom- en stijgsnelheden, voor meervoudige doorbraken (hier: scenario 3), op basis van de overstromingsberekeningen per ringdeel (zie stap 2). Scenario 3 Stap 5 Bereken de schade en het slachtofferaantal per scenario. Per scenario zullen de gevolgen anders zijn. Scenario Schade Slachtoffers 1 E1 N1 2 E2 N2 3 E3 N3 Risicoberekening Bereken op basis van de scenariokansen- en gevolgen per scenario de verwachtingswaarden van de schade en het aantal slachtoffers. Scenario Scenariokans x Schade Scenariokans x Slachtoffers Een verwachtingswaarde is 1 Kans 1 x E1 Kans 1 x N1 een gewogen gemiddelde 2 Kans van alle mogelijke 2 x E2 Kans 2 x N2 uitkomsten, met als 3 Kans 3 x E3 Kans 3 x N3 gewichten de kansen op die Som Verwachtingswaarde schade Verwachtingswaarde slachtofferaantal waarden. Figuur 4: De rekenmethode van VNK2. 15

21 Een dijkring kan worden opgevat als een keten: de schakels worden gevormd door alle dijkvakken, duinvakken en kunstwerken die onderdeel uitmaken van de waterkering (Figuur 5). Per vak en kunstwerk wordt gekeken naar de verschillende wijzen waarop deze kan falen, d.w.z. zijn waterkerende functie kan verliezen. Deze verschillende wijzen van falen worden faalmechanismen genoemd. De overstromingskans wordt berekend door het combineren van alle faalkansen per faalmechanisme voor alle vakken. Figuur 5: De dijkring als een keten met verschillende schakels. Voor een beschrijving van de verschillende faalmechanismen die in de risicoanalyse zijn meegenomen wordt verwezen naar paragraaf 3.2. In paragraaf 3.4 wordt een toelichting gegeven op de faalmechanismen die niet zijn meegenomen in de analyse,. Bij de berekening van faalkansen en overstromingskansen spelen onzekerheden een centrale rol. Als de belasting op een waterkering groter is dan de sterkte, zal de kering bezwijken. Omdat er onzekerheden bestaan ten aanzien van zowel de belastingen als de sterkte-eigenschappen van waterkeringen, is het onzeker of een waterkering in een gegeven periode zal bezwijken. Anders gezegd: er is sprake van een kans dat de waterkering in dat geval bezwijkt. Onzekerheden ten aanzien van belastingen en sterkte-eigenschappen vormen dus de basis van de overstromingskans. Zouden onzekerheden niet worden beschouwd dan is de kans dat een kering bezwijkt altijd nul of één. Op basis van de berekende faalkansen per vak/kunstwerk en per faalmechanisme kan de kans worden berekend dat ergens in een ringdeel een vak of kunstwerk faalt en een bres ontstaat. Een overstroming kan ontstaan door een bres in één of meerdere ringdelen. Alle mogelijke combinaties van falende en niet falende ringdelen (overstromingsscenario s) vormen samen de scenarioset. Voor elk overstromingsscenario wordt de scenariokans berekend. Door sommatie van alle scenariokansen wordt de overstromingskans berekend. Dit is de kans dat zich ergens in de dijkring één of meerdere doorbraken voordoen. Niet elke doorbraak heeft echter dezelfde gevolgen. Om het overstromingsrisico te bepalen is het nodig om voor de vele mogelijke (combinaties van) doorbraken ook de gevolgen te bepalen. Door de provincie Limburg zijn onder begeleiding van VNK2 voor een aantal breslocaties en voor verschillende belastingsituaties overstromingsberekeningen gemaakt [ref 12]. Per overstromingsberekening zijn de gevolgen berekend in termen van economische schade en aantal te verwachten dodelijke slachtoffers. Daarbij zijn ook de (on-) mogelijkheden voor evacuatie meegenomen. Vervolgens zijn uit het overstromingsverloop van de enkelvoudige doorbraken het overstromingsverloop van eventueel meervoudige doorbraken afgeleid. Ook voor de meervoudige doorbraken zijn de gevolgen berekend. 16

22 Door de scenariokansen aan de bijbehorende gevolgen te koppelen kan het overstromingsrisico worden berekend. Het overstromingsrisico wordt weergegeven door de jaarlijkse verwachtingswaarden van de economische schade en het aantal slachtoffers, het groepsrisico, de overschrijdingskans van de schade, het plaatsgebonden risico (PR) en het lokaal individueel risico (LIR). In hoofdstuk 5 wordt nader op deze weergaven van het risico ingegaan. 1.5 Leeswijzer De analyse van dijkringgebied 65 is beschreven in dit dijkringrapport. Het dijkringrapport is geschreven op basis van twee onderliggende rapporten, het achtergrondrapport dijken/duinen [ref 2] en het overall kunstwerkenrapport[ref 3]. Het overall kunstwerkenrapport is geschreven op basis van het achtergrondrapport dat voor elk kunstwerk is opgesteld (zie Figuur 6). Hoofdrapport Achtergrondrapport Dijken [ref 2] Overall kunstwerkrapport [ref 3] Achtergrondrapport kw 1 Achtergrondrapport kw 2 Achtergrondrapport kw n Figuur 6: Schematisch overzicht rapporten. Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van het dijkringgebied. Dit hoofdstuk gaat onder andere in op de inrichting en de hoogteligging, het watersysteem en de ligging van de primaire waterkering. Ten slotte wordt de onderverdeling van de dijkvakken besproken en wordt een toelichting gegeven op de selectie van de kunstwerken waarvoor in VNK2 betrouwbaarheidsanalyses zijn uitgevoerd. Hoofdstuk 3 geeft een toelichting op de berekende faalkansen per vak/kunstwerk en per faalmechanisme, na een korte toelichting op de beschouwde en niet-beschouwde faalmechanismen. De vakken met de grootste faalkansen worden uitgelicht. Hoofdstuk 4 presenteert de resultaten van de uitgevoerde overstromingsberekeningen en de daaruit afgeleide gevolgen. Voor verschillende belastingcondities zijn de gevolgen bepaald met behulp van een bakjesmodel. Voorafgaand aan de presentatie van de resultaten van de overstromingsberekeningen, wordt kort ingegaan op de gehanteerde aannamen en uitgangspunten. Hoofdstuk 5 beschrijft de resultaten van deze scenariokansberekeningen en risicoberekeningen. Het overstromingsrisico wordt op verschillende wijzen weergegeven. Het economisch risico en het slachtofferrisico worden afzonderlijk behandeld. 17

23 Hoofdstuk 6 beschrijft de resultaten van gevoeligheidsanalyses die zijn uitgevoerd. Deze geven inzicht in de invloed van belangrijke uitgangspunten op de grootte van het berekende overstromingsrisico. Ook geven zij aan wat de invloed is van verschillende (typen) interventies. Hoofdstuk 7 geeft de conclusies weer van de risicoanalyse voor dijkringgebied 65. Ten slotte worden aanbevelingen gedaan voor het waarborgen en verder verhogen van de overstromingsveiligheid. 18

24 2 Gebiedsbeschrijving en schematisatie In dit hoofdstuk worden de ligging en de kenmerken van dijkringgebied 65 besproken. Daarnaast wordt de onderverdeling van de waterkering in vakken ten behoeve van de faalkansberekeningen toegelicht. In het achtergrondrapport [ref 3] wordt nader ingegaan op de vakindeling. 2.1 Beschrijving dijkringgebied 65: Arcen Gebiedsbeschrijving Dijkringgebied 65 ligt in het noordoosten van de provincie Limburg langs de Maas. Deze dijkring beschermt het dorp Arcen (gemeente Venlo) en omliggende landbouwgrond, zie Figuur 7. In Arcen wonen circa 2200 mensen en de bedrijfsactiviteiten in het gebied binnen het dijkringgebied bestaan hoofdzakelijk uit landbouw en recreatie. Verder is er een bierbrouwerij aanwezig. Aan de noord-, oost-, en zuidzijde bevinden zich hoge gronden waar geen aangelegde kering aanwezig is Beheerder Het beheer van de dijkring ligt bij Waterschap Peel en Maasvallei (WPM). WPM toetst en beoordeelt elke 6 jaar (voorheen elke 5 jaar) de veiligheid van de primaire keringen. Deze toetsing en beoordeling wordt door de provincie Limburg beoordeeld. Omdat de kering pas recent de primaire status heeft gekregen zijn de keringen van WPM in de derde landelijke toetsronde voor de eerste keer getoetst De primaire waterkering van dijkringgebied 65 De primaire waterkering van deze dijkring bestaat uit verschillende typen keringen. In Figuur 7 is een overzicht gegeven van de vakindeling en locatieaanduidingen. In het zuiden begint de kering, ter hoogte van de dorpskern van Lomm met hoge grond. Het gebied rond Lomm wordt vanuit het noorden bedreigd en niet direct door de Maas in het westen. Het eerste dijkvak ligt tussen Arcen en Lomm in. Dit is een korte sectie bij een uitwateringsduiker onder de N271. Ten noorden en zuiden hiervan liggen hoge gronden. Van de kruising Schans - Rijksstraatweg N271 tot aan het gemaal bij de Wijmarsemolen bestaat de kering in een dagelijkse situatie feitelijk uit het weglichaam van de Schans. Bij hoogwater wordt hier een gronddam geplaatst. Vanaf het gemaal bij de Wijmarsemolen tot aan de aansluiting bij de Schans bij Café De Schenkerij buigt de kering naar het westen af en bestaat hier uit een grasdijk. De kering gaat vanaf daar over in een kademuur. Over een strekking van 200 meter wordt bij hoogwater een demontabele wand aangebracht. De kering gaat over in een grasdijk ten westen van kruising Broekhuizerweg Maasstraat. Langs de Broekhuizerweg en Kruisweg blijft de kering een grasdijk tot de kruising Maasstraat Boerenweg. De kering bestaat vanaf deze kruising tot aan de rotonde bij de uit het weglichaam van de Maasstraat, een voormalige trambaan. Het laatste gedeelte bestaat uit het weglichaam van de N

25 Figuur 7: Ligging dijkring 65 en locatieaanduidingen 2.2 Ontstaansgeschiedenis en bodemopbouw Het landschap rondom Arcen is ontstaan onder invloed van de rivier de Maas. Deze meanderende rivier heeft zich in het landschap ingesneden en heeft in het dal sediment afgezet op verschillende niveaus, ook wel Maasterrassen genoemd. Deze terrassen zijn op bovenaanzichten als kaarten en luchtfoto's goed te herkennen als oude meanders langs de huidige rivierloop. De ondergrond langs de Maas vertoont een sterke variatie aan bodemmateriaal, met sterk uiteenlopende korrelgroottes: van leem tot grind. In Figuur 8 is de geologische doorsnede even ten zuiden van Arcen weergegeven. Hieruit is af te leiden dat circa de eerste 5 m een laag van oude rivierafzettingen betreft waarin een afwisseling van klei en grof zand wordt aangetroffen. 20

26 Figuur 8: Geologische doorsnede [ref 17] 2.3 Recente geschiedenis: bedreigingen en versterkingen Overstromingsrampen Arcen zelf is een vestingstadje met een lange geschiedenis. Mogelijk is op deze locatie al in de Romeinse Tijd een nederzetting geweest. De Maas heeft in het verleden voor diverse overstromingen gezorgd. Er zijn diverse vermeldingen van overstromingen in de negentiende (1820, 1850) en twintigste eeuw (1920, 1924, 1926). De meest recente en bekendste hoogwaters vonden in 1993 en 1995 plaats. In 1995 werden mensen in het rivierengebied geëvacueerd. Ook ter plaatse van Arcen was een deel van het huidige dijkringgebied geïnundeerd Versterkingen Na de hoogwaters van 1993 en 1995 zijn in een tijdsbestek van ongeveer een half jaar dijken langs de Maas aangelegd als niet primaire tijdelijke waterkering. Sommige delen van deze dijken worden bij hoogwater tijdelijk verhoogd met demontabele wanden. Ook zijn er delen waar de kering uit een weglichaam bestaat. Deze delen worden bij hoogwater opgehoogd met gronddammen. De totale beveiliging tegen hoogwater is door de rijksoverheid in het kader van Integrale Verkenning Maas (IVM) in 2003 [ref 15] nader onderzocht, om op termijn een beschermingsniveau van 1/250 te kunnen realiseren. Door verdieping en verbreding van de Maas en de aanleg van hoogwater- en nevengeulen werd verwacht dat de hoogwaterpeilen fors zouden dalen. Daardoor zou het uiteindelijke gewenste beschermingsniveau van 1/250 al gerealiseerd kunnen worden bij beduidend lagere waterstanden van de Maas. De kaden zouden hierdoor dus op termijn grotendeels overbodig worden. Bij de nadere uitwerking van de plannen voor rivierverruiming werd echter vastgesteld dat de gewenste waterstandsverlagingen niet haalbaar waren. Een gevolg hiervan is dat de waterkeringen langs de Limburgse Maas alsnog moeten worden verhoogd om aan het vereiste beschermingsniveau van 1/250 te kunnen voldoen. In 2006 hebben de kaden de status primaire waterkering gekregen. De veiligheidsnorm conform de Wet op de Waterkering is 1/250 per jaar. 21

27 In het project Maaswerken is voorzien dat de huidige keringen verhoogd en verbeterd worden om te kunnen voldoen aan deze norm. In de rapportage Maasdal veilig bij 1/250 (Quickscan Sluitkaden, 2009) [ref 14] is in grote lijnen aangeven welke inspanningen verricht moeten worden om het veiligheidsniveau in het Maasdal op een niveau van 1/250 jaar te brengen. 2.4 Vakindeling categorie a-kering Ten behoeve van de faalkansberekeningen is de waterkering van dijkringgebied 65 onderverdeeld in dijkvakken. Een dijkvak is een deel van een waterkering waarvoor de sterkte-eigenschappen en belastingen nagenoeg homogeen zijn Vakindeling dijken Een grens van een dijkvak kan op verschillende manieren worden gekozen. Daarbij wordt rekening gehouden met: Een overgang van de categorie waartoe de waterkering behoort; Een verandering van het type waterkering; Een verandering van de gevolgen bij een doorbraak (ringdeelgrens); Dusdanige verandering in belasting en/of sterkte-eigenschappen dat niet langer sprake is van een homogene belasting en/of van homogene sterkteeigenschappen. De faalmechanismen hebben niet overal dezelfde kans van optreden. In bepaalde vakken is het op grond van de analyses die in het kader van de derde toetsronde zijn uitgevoerd, te verwachten dat de kans op het optreden van een bepaald faalmechanisme zeer klein is en een verwaarloosbare bijdrage levert aan de totale faalkans van de dijkring. In dergelijke gevallen kan het faalmechanisme buiten beschouwing worden gelaten, zonder dat dit leidt tot een vertekend beeld van het totale overstromingsrisico. Daarom is eerst per faalmechanisme een selectie gemaakt van de vakken waar de faalkans naar verwachting een significante bijdrage heeft aan de faalkans van de dijkring. Alleen in die vakken zijn faalkansen berekend voor het betreffende faalmechanisme Overzicht vakindeling Een overzicht van de onderverdeling van dijkring 65 in dijkvakken is gegeven in Figuur 9. Een compleet overzicht van de vakgrenzen en locatieaanduidingen is opgenomen in bijlage C. 22

28 Figuur 9: Vakindeling dijkring Kunstwerken In de kering van dijkring 65 liggen in totaal 7 kunstwerken. De ligging van de in VNK2 beschouwde kunstwerken is weergegeven in Figuur

29 Figuur 10: Beschouwde kunstwerken Er zijn in dijkring 65 veel kunstwerken aanwezig, een overzicht van alle kunstwerken is weergeven in Tabel 5. Niet alle kunstwerken in deze dijkring zijn beschouwd in de VNK-analyse. In Tabel 5 is aangegeven welke kunstwerken binnen VNK2 zijn beschouwd. De criteria waarop de selectie heeft plaatsgevonden zijn als volgt: Leidingen met een diameter kleiner dan 500 mm zijn niet beschouwd. Mobiele pompen die in putten worden geplaatst zijn niet beschouwd, vanwege de zekerheid van een terugslagklep en de geringe diameter. Leidingen waarvan de opening binnendijks ver van de kering ligt worden niet beschouwd. Een ontgrondingskuil door erosie binnendijks zal hier niet tot bezwijken leiden. Niet alle coupures worden beschouwd. De coupures zijn onderling vergelijkbaar. Wel vindt er een onderschatting van de faalkans plaats, aangezien de faalkans voor betrouwbaarheid sluiten toeneemt met het aantal sluitingen. Er wordt verondersteld dat deze onderschatting gering is aangezien bij het falen van de sluiting van één coupure, de sluitingen van andere coupures ook zullen falen. 24

30 Naam Type VNK-code Beschouwd / niet beschouwd Arcen, Maasstraat Keermuur VNK niet beschouwd Arcen, Raadhuisplein 16a Coupure VNK beschouwd Arcen, Maastraat 27 Coupure VNK niet beschouwd Arcen, Maastraat 51 Coupure VNK niet beschouwd Arcen, Raadhuisplein 16a Coupure VNK beschouwd Arcen, Schans 10 Coupure VNK beschouwd Arcen, bij pompgemaal Coupure VNK beschouwd Arcen, Maastraat 33a Coupure VNK niet beschouwd Arcen, Maastraat 51 Coupure VNK beschouwd ARC.4.K.CA Coupure VNK niet beschouwd ARC.4.K.EA Coupure VNK niet beschouwd ARC.4.K.NA Coupure VNK niet beschouwd Boerenhuislossing losse pomp Gemaal VNK niet beschouwd lommerbroeklossing losse pomp Gemaal VNK niet beschouwd Arcen, Lingsforterbeek Gemaal VNK beschouwd Arcense Rijksweglossing Uitwateringssluis VNK beschouwd Boerenhuizenlossing Uitwateringssluis VNK niet beschouwd afsluiter in duiker provinciale weg Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Lommerbroeklossing Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Boerenhuizenlossing vervallen Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Lingsforterbeek Uitwateringssluis VNK niet beschouwd afsluiter riooloverstort Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Rode Beek (R.W. N271) Uitwateringssluis VNK niet beschouwd afsluiter kasteeltuinen1 Uitwateringssluis VNK niet beschouwd afsluiter kasteeltuinen2 Uitwateringssluis VNK niet beschouwd bermsloot langs Maasstraat Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Hemelwaterafvoer Uitwateringssluis VNK niet beschouwd beregeningsleiding Uitwateringssluis VNK niet beschouwd beregeningsleiding Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Lingforterbeek2 Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Lingforterbeek3 Uitwateringssluis VNK niet beschouwd beregeningsleiding Uitwateringssluis VNK niet beschouwd afsluiter bypass Z.L.leiding Uitwateringssluis VNK niet beschouwd Tabel 5: Overzicht alle kunstwerken in dijkring 65 Van de kunstwerken in dijkring 65 is onvoldoende eenduidige informatie beschikbaar om hiermee in PC-Ring betrouwbare berekeningen uit te voeren. Daarom zijn de faalkansen van de geselecteerde kunstwerken op basis van expert judgement tot stand gekomen [ref 13]. In deze dijkring bestaat de kering op enkele plaatsen uit constructies: een keer- of kademuur (DV05 en DV07) of een tijdelijke kering. Als tijdelijke kering wordt over een strekking van 200 m een demontabele wand geplaatst (vak DV06). Daarnaast wordt op twee plaatsen een tijdelijke gronddam opgeworpen (DV02 en DV04). In verband met de aard van de faalmechanismen die bij deze vakken kunnen optreden zijn deze dijkvakken als kunstwerk beschouwd. 25