Overstromingsrisico Dijkring 37 Nederhemert

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overstromingsrisico Dijkring 37 Nederhemert"

Transcriptie

1 Overstromingsrisico Dijkring 37 Nederhemert Oktober 2014

2 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 37 Nederhemert Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 37 Nederhemert Document HB Status Definitief Datum Oktober 2014 Auteurs Opdrachtnemer Uitgevoerd door Opdrachtgevers R. Vergouwe (RoyalHaskoningDHV) R. Huting (RoyalHaskoningDHV) Rijkswaterstaat WVL Consortium DOT Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Unie van Waterschappen en Interprovinciaal Overleg

3

4 Voorwoord Het project Veiligheid Nederland in Kaart (VNK2) analyseert voor 58 dijkringgebieden het overstromingsrisico, uitgedrukt in economische schade en aantallen slachtoffers. In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van de uitgevoerde risicoanalyse voor de categorie a-keringen van dijkringgebied 37: Nederhemert-Zuid. Het detailniveau van de uitgevoerde analyses is afgestemd op de primaire doelstelling van VNK2: het verschaffen van een beeld van het overstromingsrisico. Hoewel dit rapport een beeld geeft van de veiligheid van dijkring 37, dient het niet te worden verward met een toetsrapport in het kader van de Waterwet. De in VNK2 berekende overstromingskansen laten zich niet zondermeer vergelijken met de wettelijk vastgelegde overschrijdingskansen van de waterstanden die de primaire keringen veilig moeten kunnen keren. Bij het tot stand komen van de resultaten spelen de provincie en de beheerder een belangrijke rol. De provincie Gelderland heeft de overstromingsberekeningen uitgevoerd, die ten grondslag liggen aan de berekende gevolgen van de overstromingsscenario s. De beheerder heeft een essentiële bijdrage geleverd door gegevens ter beschikking te stellen en de plausibiliteit van de opgestelde (alternatieve) schematisaties te bespreken. De uitgevoerde analyses zijn zowel intern als extern getoetst. Ten slotte heeft het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW) de kwaliteit van de analyses en rapportages steekproefsgewijs gecontroleerd. Met de inzichten van VNK2 kunnen gericht maatregelen worden getroffen om Nederland kostenefficiënt te beschermen tegen overstromingen. Op basis van de resultaten kunnen voorstellen voor maatregelen in de meerlaagsveiligheid onderling worden afgewogen, kunnen versterkingsmaatregelen uit het hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) worden geprioriteerd, aanvullende gegevens gerichter worden ingewonnen en middelen en menskracht tijdens hoogwatersituaties optimaler worden ingezet. Tenslotte vormen de resultaten van VNK2 input voor het Deltaprogramma en de nieuwe normering. VNK2 is een initiatief van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Unie van Waterschappen en het Interprovinciaal Overleg, uitgevoerd door Rijkswaterstaat WVL in nauwe samenwerking met waterkeringbeheerders, provincies, kennisinstituten en ingenieursbureaus. Graag wil ik alle betrokkenen bedanken voor de constructieve bijdrage en de plezierige samenwerking. Niels Roode Projectmanager VNK2, Rijkswaterstaat WVL

5

6 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 1 1 Inleiding Aanleiding project Veiligheid van Nederland in Kaart Projectopdracht Veiligheid van Nederland in Kaart Overschrijdingskansen en overstromingskansen Rekenmethode VNK Leeswijzer 9 2 Gebiedsbeschrijving en schematisatie Beschrijving dijkring 37: Nederhemert Algemene kenmerken Geogenese Maaiveldhoogte Watersysteem Primaire waterkeringen Beheerders Dorpspolder Bern Recente geschiedenis: bedreigingen en versterkingen Overstromingsrampen en bijna rampen Verlegging van de Maasmond Versterkingen van de dijken Actuele ontwikkelingen Vakindeling categorie a-kering Kunstwerken De invloed van de categorie c-keringen op het overstromingsrisico 23 3 Overstromingskans Aanpak en uitgangspunten Beschouwde faalmechanismen Faalmechanismen dijken Faalmechanismen kunstwerken Niet beschouwde faalmechanismen Berekende overstromingskansen Overstromingskans en faalkansen per faalmechanisme 29 4 De gevolgen van overstromingen Aanpak en uitgangspunten Algemeen Ringdelen Verhoogde lijnelementen Evacuatie Resultaten overstromingsberekeningen Toelichting bakjesbenadering Berekende gevolgen 35 5 Overstromingsrisico 37

7 5.1 Aanpak berekening overstromingsrisico Overstromingsrisico Economisch risico Slachtofferrisico Berekende overstromingsrisico s in perspectief Gevoeligheidsanalyses Veiligheidsniveau na waterstandverlagende maatregelen Veiligheidsniveau na dijkversterkende maatregelen Veiligheidsniveau bij nieuwe normen Deltaprogramma Veiligheid 43 6 Conclusies De huidige kans op een overstroming De huidige gevolgen van een overstroming Het huidige overstromingsrisico Veiligheidsniveau bij voorgestelde eisen Deltaprogramma Veiligheid 46

8 Managementsamenvatting Wat is VNK2? Veiligheid Nederland in Kaart 2 (VNK2) is het project dat overstromingsrisico s in Nederland in kaart brengt. De rekenmethode van VNK2 maakt het mogelijk overstromingskansen te berekenen. Door het combineren van doorbraakkansen, wijze van overstromen en gegevens omtrent bewoning en bedrijvigheid (de gevolgen), kan een beeld worden gegeven van het overstromingsrisico. Met een goed beeld van het overstromingsrisico en de effectiviteit van maatregelen kunnen beter onderbouwde keuzes worden gemaakt ten aanzien van investeringen in waterveiligheid. VNK2 geeft een schatting van de overstromingskans van een dijkringgebied en brengt de economische schade en slachtoffers door overstroming en de bijbehorende risico s in beeld. De veiligheidsbenadering in VNK2 is daarmee anders dan die in de toetsing volgens de Waterwet. De in VNK2 berekende overstromingskansen laten zich dan ook niet zonder meer vergelijken met de wettelijk vastgelegde overschrijdingskansen van de waterstanden die de primaire keringen veilig moeten kunnen keren (paragraaf 1.3). Voor u ligt de rapportage van de risicoanalyse van dijkringgebied 37 Nederhemert. Overstromingsrisico Het actuele economisch risico van dijkringgebied 37 Nederhemert is binnen VNK2 berekend op M 0,0009 per jaar. Het berekende slachtofferrisico is 0,00001 slachtoffers per jaar. Figuur 1: Het lokaal individueel risico (LIR) in dijkringgebied 37. Het Lokaal Individueel Risico (LIR), de kans dat een persoon die zich permanent op een bepaalde plaats in het dijkringgebied bevindt overlijdt als gevolg van een overstroming, waarbij de mogelijkheden voor preventieve evacuatie zijn meegenomen, is in het overgrote deel van het dijkringgebied kleiner dan 10-6 per jaar, zie Figuur 1. 1

9 Bij het vaststellen van de nieuwe normen wordt de eis gehanteerd dat het LIR in bebouwd gebied nergens groter mag zijn dan 10-5 per jaar. De primaire waterkering van dijkring 37 bestaat uit een categorie a-kering langs de Maas (1,3 km) en een categorie c-kering langs de Afgedamde Maas (2,8 km). De primaire waterkering categorie c is niet meegenomen in de risicoanalyse van de dijkring. Verondersteld is dat door het niet beschouwen van de categorie c-kering de overstromingskans en het overstromingsrisico niet zijn onder- of overschat. De dijkring bestaat uit één ringdeel. In het dijkringgebied zijn geen hoge (lijn)elementen te onderscheiden. Een overstroming van dit dijkringgebied is als het vollopen van een bak met water: het hele dijkringgebied overstroomt waarna het peil gelijkmatig stijgt. Het berekende risico voor dijkring 37 is niet groot in relatie tot de berekende overstromingsrisico s voor andere dijkringen in het rivierengebied. Dit wordt veroorzaakt door een relatief kleine overstromingskans van 1/6.000 per jaar en de geringe gevolgen van een overstroming in termen van economische schade en slachtoffers. Ter duiding van de overstromingsrisico s van dijkring 37 worden deze gepresenteerd in relatie tot de resultaten voor andere dijkringen in Nederland. In Figuur 2 zijn hiervoor de berekende risico s weergegeven voor een selectie van dijkringen in Nederland. Figuur 2: Economisch risico en slachtofferrisico voor een selectie van dijkringen. Deltadeelprogramma Veiligheid (DPV) Binnen het DPV worden overstromingskansnormen ontwikkeld en uitgewerkt op dijktrajectniveau. Bij het afleiden van de normen per traject wordt gekeken naar drie aspecten: Lokaal Individueel Risico (LIR): het LIR in het dijkringgebied moet in bebouwd gebied kleiner zijn dan 10-5 per jaar (basisveiligheidseis); Kosten-baten: in een Maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) worden de kosten van dijkversterkingen afgewogen tegen de reductie van het overstromingsrisico; 2

10 Maatschappelijke ontwrichting (uitgedrukt als groepsrisico): de kans op grote groepen slachtoffers mag niet te groot zijn. Aan de basisveiligheidseis (LIR <10-5 ) en de groepsrisico-eis wordt reeds voldaan. Op basis van de MKBA is in het DPV een overstromingskansnorm voorgesteld voor dijkring 37 van 1/3.000 per jaar. De berekende overstromingskans voor dijkring 37 voldoet reeds aan deze norm. 3

11

12 1 Inleiding 1.1 Aanleiding project Veiligheid van Nederland in Kaart Na de watersnoodramp van 1953 werden door de Deltacommissie de fundamenten van het huidige hoogwaterbeschermingsbeleid gelegd. Daarbij werd een nieuwe veiligheidsfilosofie geïntroduceerd: de kosten van dijkverzwaring werden voor de eerste maal expliciet afgewogen tegen de reductie van het overstromingsrisico. Ook de tweede Deltacommissie (Commissie Veerman) heeft geadviseerd om het beschermingsniveau te bepalen op basis van een afweging van de omvang van overstromingsrisico s. Hoewel de beschouwing van de eerste Deltacommissie uitging van overstromingskansen en overstromingsrisico s, konden deze destijds nog niet goed worden berekend. Tegenwoordig kan dat wel. Door de Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen (TAW), tegenwoordig Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW) genaamd, is in 1992 een ontwikkelingstraject ingezet om het kwantificeren van overstromingskansen en overstromingsrisico s mogelijk te maken, de zogenaamde Marsroute. Op basis van diverse studies, zoals de Casestudies 1998, ONIN en SPRINT zijn de rekentechnieken verder ontwikkeld. Na de PICASO-studie is Veiligheid Nederland in Kaart (VNK1) uitgevoerd en zijn wederom verbeteringen in het instrumentarium doorgevoerd. In 2006 is vervolgens het project VNK2 van start gegaan. In VNK2 wordt het overstromingsrisico in Nederland in beeld gebracht. De inzichten die daarbij worden opgedaan zijn van grote waarde voor de bescherming van Nederland tegen overstromingen. 1.2 Projectopdracht Veiligheid van Nederland in Kaart Het project VNK2 wordt uitgevoerd door RWS Waterdienst in opdracht van het Directoraat Generaal Ruimte en Water van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Unie van Waterschappen (UvW), het Interprovinciaal overleg (IPO). Voor de uitvoering van de feitelijke berekeningen is het Projectbureau VNK2 opgericht. Het Projectbureau werkt samen met waterschappen en provincies, en wordt daarbij ondersteund door ingenieursbureaus. Door kennisinstituten wordt bijgedragen aan de verdere methodiekontwikkeling en de operationalisering van het analyseinstrumentarium. Het ENW controleert steekproefsgewijs de kwaliteit van de analyses en rapportages. In het project VNK2 worden de kansen op en de gevolgen van overstromingen per dijkring berekend. Een dijkring bestaat uit een aaneengesloten keten van waterkeringen (en mogelijk hooggelegen gronden) waarmee het omsloten gebied (het dijkringgebied) tegen overstromingen wordt beschermd. In totaal zijn er in Nederland 57 van dit type dijkringen. Dijkringen 23 (Biesbosch; wordt grotendeels ontpolderd) en 33 (Kreekrakpolder; uitsluitend categorie C-keringen) worden in VNK2 niet beschouwd. Daarnaast zijn er sinds de uitvoering van de Maaswerken 46 Maaskaden. Het project VNK2 voert de berekeningen van de overstromingskansen en gevolgen uit voor 55 dijkringgebieden en 3 Maaskaden. VNK2 verschaft inzicht in de betrouwbaarheid van de waterkeringen, identificeert de zwakke plekken, berekent het overstromingsrisico en geeft mogelijkheden aan om het risico te reduceren. VNK2 levert zo basisinformatie voor politiek-maatschappelijke afwegingen ten aanzien van investeringen in de waterveiligheid van Nederland. 5

13 1.3 Overschrijdingskansen en overstromingskansen De huidige Nederlandse veiligheidsnormen zijn gedefinieerd als overschrijdingskansen. De waterstanden die horen bij deze overschrijdingskansen worden toetspeilen genoemd. Deze waterstanden moeten de waterkeringen veilig kunnen keren, rekening houdend met alle factoren die het waterkerend vermogen beïnvloeden. De wettelijk vastgelegde overschrijdingskansen zijn niet gelijk aan overstromingskansen. Een overstromingskans is de kans dat zich in een dijkring daadwerkelijk een overstroming voordoet. Er zijn verschillende redenen waarom de overschrijdingskansen uit de Waterwet niet gelijk zijn aan de overstromingskansen van dijkringgebieden: Een overschrijdingskans uit de Waterwet is een normwaarde. Door de aanwezigheid van reststerkte hoeft een dijk bij een overschrijding van een waterstand die gelijk is aan het toetspeil nog niet direct te bezwijken. Het is echter ook mogelijk dat een dijk bij een waterstand beneden het toetspeil bezwijkt door bijvoorbeeld het faalmechanisme Opbarsten en piping. De conditie van een waterkering kan afwijken van de norm, zowel in positieve als negatieve zin. Een overstromingskans is de kans dat zich in een dijkring daadwerkelijk een overstroming voordoet. Een overstromingskans geeft dus een beeld van de conditie van de hele dijkring. Een overschrijdingskans heeft alleen betrekking op de hydraulische belastingen (waterstanden). Om een overstromingskans te kunnen berekenen moeten ook de onzekerheden ten aanzien van de sterkte-eigenschappen van waterkeringen expliciet worden meegenomen. De overschrijdingskans is gedefinieerd per dijkvak. Als bij een toetsing in het kader van de Waterwet wordt berekend of een waterkering het toetspeil veilig kan keren, wordt ieder dijkvak apart bekeken. De overstromingskans heeft betrekking op de hele dijkring. Bij het bepalen van een overstromingskans moeten de faalkansen van alle dijkvakken worden gecombineerd. Daarbij speelt ook de totale lengte van de kering een rol: hoe langer een kering, hoe groter de kans dat zich ergens een zwakke plek bevindt. Dit fenomeen wordt ook wel het lengte-effect genoemd. 1.4 Rekenmethode VNK2 In het project VNK2 worden overstromingsrisico s berekend. Deze risico s worden bepaald door de kansen op de vele mogelijke doorbraakscenario s te combineren met de bijbehorende gevolgen van overstromingen. Voor een nadere toelichting op de verschillende onderdelen van de risicoberekeningen wordt verwezen naar de handleiding [1] en de achtergrondrapporten [2]. In Figuur 3 zijn de stappen die achtereenvolgens worden gezet om het overstromingsrisico te berekenen, schematisch weergegeven. In de daarop volgende tekst worden deze verder verduidelijkt. 6

14 Stap 1 Verdeel de dijkring (cf. Waterwet) in vakken waarin de sterkte-eigenschappen en belastingen homogeen zijn. Vak 1 Kansenspoor Vak 2 Gevolgenspoor Stap 1 Verdeel de dijkring in ringdelen waarvoor de gevolgen ongeacht de breslocatie (vrijwel) gelijk zijn. De grens van een ringdeel valt samen met een vakgrens. Ringdeel 2 Vak 3 Stap 2 Bereken per vak een faalkans voor de verschillende faalmechanismen Vak Vak 5 Faalkans per faalmechanisme Overloop Vak 4 Piping Faalkans per vak Ringdeel 1 Stap 2 Bepaal per ringdeel het overstromingspatroon, de waterdiepte en de stroom- en stijgsnelheid in geval van een doorbraak. 1 Kans Over,1 Kans Pip,1 Kans 1 2 Kans Over,2 Kans Pip,2 Kans 2 3 Kans Over,3 Kans Pip,3 Kans 3 4 Kans Over,4 Kans Pip,4 Kans 4 5 Kans Over,5 Kans Pip,5 Kans 5 Combin Kans Over Kans Pip Overstr, kans Uit de combinatie van de kansen per faalmechanisme per vak volgt de kans op een overstroming ergens in de dijkring. Bij het combineren van de faalkansen wordt rekening gehouden met afhankelijkheden tussen faalmechanismen en vakken. Stap 3 Bereken scenariokansen door op basis van de kansen per vak te berekenen wat de kans is dat er in bijv. ringdelen 1 en 2 tegelijk een bres optreedt. De scenariokansen zijn nodig om de koppeling tussen kansen en gevolgen te kunnen maken. Scenario 1 Kans 1 2 Kans 2 3 Kans 3 Som Kans Scenariokans Omdat de scenarioset alle mogelijke overstromingsverlopen omvat, is de som van de scenariokansen gelijk aan de eerder berekende kans op een overstroming ergens in de dijkring. Scenario 1 (zie stap 3) Scenario 2 (zie stap 3) Stap 3 Definieer scenario s: een scenario wordt gevormd door een unieke combinatie van falende en niet falende ringdelen. De scenarioset bevat alle mogelijke overstromingsverlopen. Scenario Ringdeel 1 Ringdeel 2 1 Faalt Faalt niet 2 Faalt niet Faalt 3 Faalt Faalt Stap 4 Bepaal het overstromingspatroon, de waterdiepte en de stroom- en stijgsnelheid voor meervoudige doorbraken (hier: scenario 3), op basis van de overstromingsberekeningen per ringdeel (zie stap 2). Stap 5 Bereken de schade en het slachtofferaantal per scenario. Per scenario zullen de gevolgen anders zijn. Scenario Schade Slachtoffers 1 E1 N1 2 E2 N2 3 E3 N3 Scenario 3 Risicoberekening Bereken op basis van de scenariokansen- en gevolgen per scenario de verwachtingswaarden van de schade en het aantal slachtoffers. Scenario Scenariokans x Schade Scenariokans x Slachtoffers Een verwachtingswaarde is 1 Kans 1 x E1 Kans 1 x N1 een gewogen gemiddelde van alle mogelijke 2 Kans 2 x E2 Kans 2 x N2 uitkomsten, met als 3 Kans 3 x E3 Kans 3 x N3 gewichten de kansen op die Som Verwachtingswaarde schade Verwachtingswaarde slachtofferaantal waarden. Figuur 3: De rekenmethode van VNK2. 7

15 Een dijkring kan worden opgevat als een keten: de schakels worden gevormd door alle dijkvakken, duinvakken en kunstwerken die onderdeel uitmaken van de waterkering (Figuur 4). Per vak en kunstwerk wordt gekeken naar de verschillende wijzen waarop deze kan falen, d.w.z. zijn waterkerende functie kan verliezen. Deze verschillende wijzen van falen worden faalmechanismen genoemd. De overstromingskans wordt berekend door het combineren van alle faalkansen per faalmechanisme voor alle vakken. Voor een beschrijving van de verschillende faalmechanismen die in de risicoanalyse zijn meegenomen wordt verwezen naar paragraaf 3.2. In paragraaf 3.3 wordt een toelichting gegeven op de faalmechanismen die niet zijn meegenomen in de analyse. Figuur 4: De dijkring als een keten met verschillende schakels. Bij de berekening van faalkansen en overstromingskansen spelen onzekerheden een centrale rol. Als de belasting op een waterkering groter is dan de sterkte, zal de kering bezwijken. Omdat er onzekerheden bestaan ten aanzien van zowel de belastingen als de sterkte-eigenschappen van waterkeringen, is het onzeker of een waterkering in een gegeven periode zal bezwijken. Anders gezegd: er is sprake van een kans dat de waterkering in dat geval bezwijkt. Onzekerheden ten aanzien van belastingen en sterkte-eigenschappen vormen dus de basis van de overstromingskans. Zouden onzekerheden niet worden beschouwd dan is de kans dat een kering bezwijkt altijd nul of één. Op basis van de berekende faalkansen per vak/kunstwerk en faalmechanisme kan de kans worden berekend dat ergens in een ringdeel een vak of kunstwerk faalt en een bres ontstaat. Een overstroming kan ontstaan door een bres in één of meerdere ringdelen. Alle mogelijke combinaties van falende en niet falende ringdelen (overstromingsscenario s) vormen samen de scenarioset. Voor elk overstromingsscenario wordt de scenariokans berekend. Door sommatie van alle scenariokansen wordt de overstromingskans berekend. Dit is de kans dat zich ergens in de dijkring één of meerdere doorbraken voordoen. Niet elke doorbraak heeft echter dezelfde gevolgen. Om het overstromingsrisico te bepalen is het nodig om voor de vele mogelijke (combinaties van) doorbraken ook de gevolgen te bepalen. Door de provincie Gelderland is onder begeleiding van VNK2 voor een aantal breslocaties en voor verschillende belastingsituaties overstromingsberekeningen gemaakt. Per overstromingsberekening zijn de gevolgen berekend in termen van economische schade en aantal te verwachten dodelijke slachtoffers. Daarbij zijn ook de (on)mogelijkheden voor evacuatie meegenomen. Vervolgens zijn uit het overstromingsverloop van de enkelvoudige doorbraken het overstromingsverloop van eventueel meervoudige doorbraken afgeleid. Door de scenariokansen aan de bijbehorende gevolgen te koppelen kan het overstromingsrisico worden berekend. Het overstromingsrisico wordt weergegeven door de jaarlijkse verwachtingswaarden van de economische schade en het aantal slachtoffers, het groepsrisico (FN-curve), de overschrijdingskans van de schade (FS-curve), het plaatsgebonden risico (PR) en het lokaal individueel risico (LIR). In hoofdstuk 5 wordt nader op deze weergaven van het risico ingegaan. 8

16 1.5 Leeswijzer De analyse van dijkringgebied 37 is beschreven in voorliggend dijkringrapport. Het dijkringrapport is geschreven op basis van het onderliggende achtergrondrapport Dijken (a-keringen) [2]. In hoofdstuk 2 is een beschrijving van het dijkringgebied opgenomen. Er wordt in dit hoofdstuk ondermeer ingegaan op de inrichting en de hoogteligging, het watersysteem en de ligging van de primaire waterkering. Ten slotte wordt de onderverdeling van de dijken in vakken besproken en wordt een toelichting gegeven op de selectie van de kunstwerken waarvoor in VNK2 betrouwbaarheidsanalyses zijn uitgevoerd. In hoofdstuk 3 worden de berekende faalkansen per dijkvak/kunstwerk en faalmechanisme getoond en besproken, na een korte toelichting op de beschouwde en nietbeschouwde faalmechanismen. De vakken met de grootste faalkansen zijn uitgelicht. In hoofdstuk 4 worden de resultaten van de uitgevoerde overstromingsberekeningen besproken. Voorafgaand aan de presentatie van de resultaten van de overstromingsberekeningen wordt kort ingegaan op de gehanteerde aannamen en uitgangspunten. Hoofdstuk 5 beschrijft de resultaten van de uitgevoerde risicoberekeningen. Het overstromingsrisico wordt op verschillende wijzen weergegeven. Het economisch risico en het slachtofferrisico worden afzonderlijk behandeld. In hoofdstuk 6 worden de conclusies gegeven van de risicoanalyse voor de categorie a-kering van dijkring 37. Ten slotte worden aanbevelingen gedaan voor het waarborgen en verder vergroten van de overstromingsveiligheid. 9

17

18 2 Gebiedsbeschrijving en schematisatie In dit hoofdstuk worden de gebiedskenmerken van dijkringgebied 37 besproken, inclusief de kenmerken van de primaire waterkering. Vervolgens wordt de onderverdeling van de waterkering in vakken beschreven en wordt toegelicht welke kunstwerken zijn geselecteerd voor een gedetailleerde faalkansanalyse. 2.1 Beschrijving dijkring 37: Nederhemert Algemene kenmerken Dijkringgebied 37 (Nederhemert) ligt in de provincie Gelderland en wordt gevormd door de primaire waterkeringen gelegen rondom de polder van Bern (Figuur 5 en Figuur 27 in Bijlage C). De oppervlakte van de dijkring is circa 91 ha. Deze dijkring wordt lokaal en binnen waterschap Rivierenland ook wel aangeduid als dijkring Bern. Aan de zuidzijde wordt de dijkring begrensd door de Bergsche Maas en de noordzijde door de Afgedamde Maas. De dijkring is ontstaan na afsluiting van wat nu de Afgedamde Maas is en de aanleg van de Bergsche Maas rond 1900 waarmee het gebied rondom Bern werd afgesneden van Noord-Brabant (zie paragraaf 2.2.2). Het dijkringgebied heeft volgens de Waterwet een beschermingsnorm van 1/1.250 per jaar [3]. Dit is de kans op overschrijding van de waterstand die veilig gekeerd dient te zijn. Figuur 5: Topografie dijkringgebied 37. De totale lengte van de primaire waterkeringen van dijkring 37 is circa 4,1 km, waarvan 1,3 km kering categorie a en 2,8 km kering categorie c. In de categorie a-kering van dijkring 37 ligt één kunstwerk (gemaal Bern) dat onderdeel is van de primaire waterkering van dijkring 37. Deze keringen zijn in beheer bij waterschap Rivierenland. De waterkering aan de zuidzijde van dijkringgebied 37 (Bergsche Maasdijk) ligt ingeklemd tussen de verbindende waterkeringen keersluis Heusdensch kanaal (verbindende waterkering 26) en de waterkering Bergsche Maasdijk (verbindende waterkering 27). Deze verbindende waterkeringen betreffen primaire waterkeringen categorie b en hebben volgens de Waterwet een beschermingsnorm van 1/2.000 per jaar (zie ook paragraaf 2.1.5) [3]. 11

19 Het dijkringgebied ligt binnen de gemeente Zaltbommel en wordt aangemerkt als de dorpspolder Bern. In het dijkringgebied ligt het dorp Bern met enkele boerderijen. Het grondgebruik in het dijkringgebied wordt gekenmerkt door grasland en akkerbouw. De ontstaansgeschiedenis van het huidige dijkringgebied Nederhemert (of Bern zoals het gebied lokaal bekend is) hangt nauw samen met de in het verleden regelmatig optredende overstromingen in het rivierengebied en de maatregelen die zijn genomen om deze te voorkomen, met name de scheiding van de Maas en de Waal en de verlegging van de Maasmond eind 19 e eeuw (zie paragraaf 2.2.2) Geogenese De opbouw van de ondergrond en de onzekerheden daaromtrent hebben een grote invloed op de berekende faalkansen voor de faalmechanismen waarbij de sterkte-eigenschappen van de ondergrond van belang zijn, zoals de faalmechanismen macrostabiliteit binnenwaarts en opbarsten en piping (paragraaf 3.2). Op basis van de geologische ontstaansgeschiedenis van het dijkringgebied kan de opbouw van de ondergrond worden verklaard. Tevens kan op basis van de ontstaansgeschiedenis worden verklaard waarom de grondeigenschappen ruimtelijk variëren. Ondergrond van zand en grind De vorming van het rivierengebied gaat terug naar de IJstijden, waarvan de laatste ongeveer jaar geleden eindigt. Ook in de IJstijden lopen de temperaturen in de zomermaanden op, waardoor in de Alpen grote hoeveelheden sneeuw en ijs smelten. Iedere zomer worden gigantische hoeveelheden water naar zee afgevoerd. Vanuit het bergachtige achterland worden tonnen grind en zand meegevoerd en afgezet. De Rijn en Maas zijn dan nog vlechtende rivieren. In een tientallen kilometers brede laagte splitsen zij zich en vloeien zij weer samen in een opeenvolging van geulen. Tussen die zich telkens weer verleggende geulen ontstaan eilanden van zand en grind. Rivierafzettingen Na de laatste IJstijd stijgen de temperaturen weer, waarmee ook de zeespiegel stijgt en het verval van de rivieren minder wordt. De vlechtende rivieren gaan nu over in meanderende rivieren die nog regelmatig buiten hun bedding treden, waarbij het materiaal dat het water meevoert wordt afgezet. Het zwaardere materiaal (grover zand) wordt als eerste, dicht bij de rivier afgezet, de fijnere component (rivierklei) wordt langer door het water meegevoerd en bezinkt in de verder afgelegen laagten. Het grove rivierzand wordt hierdoor afgedekt met leem en klei. Dicht bij de rivier ontstaan de zandige oeverwallen, verder daarvan verwijderd de kleiige kommen. Vanaf 1200 wordt het rivierengebied omdijkt. Dit maakt een eind aan de afzetting door de rivieren. Alleen buitendijks in de uiterwaarden vindt dan nog sedimentatie plaats. Oeverwallen, stroomruggen en kommen Het dijkringgebied is onderdeel van het rivierengebied dat wordt gekenmerkt als rivierkleigebied met oeverwallen in een smalle strook langs de rivieren en kommen in de centrale delen van de dijkringgebieden in het rivierengebied. Dijkringgebied 37 is een relatief klein gebied waardoor de variatie in type afzettingen beperkt is. Het gebied bestaat voornamelijk uit oeverwallen die in het verleden door de verschillende riviertakken van de Rijn en de Maas zijn afgezet (Figuur 6). 12

20 Figuur 6: Geomorfologie dijkringgebied 37 [4]. Bodemeigenschappen / grondgebruik De geomorfologische kenmerken vertalen zich in eenheden met specifieke bodemeigenschappen. Kalkrijke poldervaaggronden al dan niet op zand (met gradaties van zavel en klei) zijn kenmerkend voor de hogere gronden van de oeverwallen. Het grondgebruik wordt gekenmerkt door grasland en akkerbouw. Figuur 7: Bodemeigenschappen dijkringgebied 37 [4] Maaiveldhoogte Het dijkringgebied ligt op een oeverwal (zie paragraaf 2.1.2) waardoor het gebied relatief hoog ligt. Het dijkringgebied heeft een maaiveldhoogte variërend van NAP +1,5 m tot NAP+4,0m (Figuur 8), waarbij de bewoning op de relatief hogere delen is terug te vinden. Figuur 8: Hoogteligging dijkringgebied 43 [5] Watersysteem Dijkringgebied 37 is relatief klein, heeft een zandige ondergrond en wordt door de Bergsche Maas en de Afgedamde Maas omsloten. De grond- en oppervlaktewaterpeilen 13

21 staan dan ook onder grote invloed van de waterstanden op de omliggende rivieren. Deze dynamiek zorgt voor een grote variatie in kwel en wegzijging in het gebied. Het dijkringgebied ligt volledig op een oeverwal waardoor deze dynamiek kan leiden tot droogval van sloten bij lage rivierstanden of het plaatselijk optreden van inundatie als gevolg van kwel bij extreem hoge rivierstanden. Bij lage rivierstanden is een waterpeil in de polder dan ook niet goed te reguleren. Om deze redenen is geen peilbesluit voorgeschreven. Wel kent dit gebied een streefpeil (zomerpeil NAP+1,55m / winterpeil NAP+1,35m). Onder normale omstandigheden kan de waterhuishouding in het gebied goed worden geregeld door het gemaal Bern dat zowel kan uitmalen als inlaten. gemaal Bern Figuur 9: Peilgebied dijkringgebied 37 (BOM185) met streefpeilen (zomerpeil/winterpeil) [6] Primaire waterkeringen De primaire waterkeringen van dijkring 37 bestaan uit waterkeringen die behoren tot verschillende categorieën: categorie a-keringen die direct bescherming bieden tegen buitenwater en categorie c-keringen die indirect beschermen tegen buitenwater. Deze primaire waterkeringen hebben een gezamenlijke lengte van 4,1 km. De waterkering langs de Bergsche Maas is een categorie a-kering en heeft een lengte van circa 1,3 km. De waterkering langs de Afgedamde Maas is een categorie c-kering en heeft een lengte van circa 2,8 km (Figuur 10) [3]. 14

22 Figuur 10: Dijkringen en Verbindende Waterkeringen rondom Afgedamde Maas inclusief wettelijke normfrequenties (bron: Waterschap Rivierenland). De primaire waterkering categorie a aan de zuidzijde van dijkringgebied 37 (Bergsche Maasdijk) ligt ingeklemd tussen de verbindende waterkering Keersluis Heusdensch kanaal (V26) en de verbindende waterkering Bergsche Maasdijk (V27). Deze verbindende waterkeringen betreffen primaire waterkeringen categorie b. Samen met deze twee verbindende waterkeringen (V26 en V27) vormt de categorie a-kering van dijkring 37 (Bergsche Maasdijk) de afsluiting van de Afgedamde Maas en de verbinding tussen dijkring 24 (Land van Altena) en dijkring 38 (Bommelerwaard). De aansluitende verbindende waterkeringen hebben volgens de Waterwet een veiligheidsnorm van 1/2.000 per jaar terwijl de Bergsche Maasdijk als onderdeel van dijkring 37 een veiligheidsnorm kent van 1/1.250 per jaar [3] Beheerders De primaire waterkering van dijkring 37 is volledig in beheer bij waterschap Rivierenland. Per 1 januari 2014 is de wettelijke rol van de provincie als toezichthouder op de primaire waterkeringen overgenomen door de minister van I&M. In de praktijk zal dat de Inspectie voor de Leefbaarheid en Transport (voorheen: Inspectie Verkeer en Waterstaat) zijn Dorpspolder Bern De polders rondom het buurtschap Bern werden rond 1900 als gevolg van het graven van de Bergsche Maas afgesloten van Noord-Brabant waartoe het oorspronkelijk behoorde en kwam het aan de Bommelerwaardse, Gelderse kant van de Maas te liggen. Hierdoor ontstond het huidige dijkringgebied Nederhemert. Wel bleef Bern met de omliggende polders tot Noord-Brabant behoren. In de 19 e eeuw vormde Bern samen met het dorp Herpt (aan de zuidzijde van de Bergsche Maas) één gemeente Herpt-en-Bern. Vanaf 1 januari 1958 viel Bern onder de Gelderse gemeente Kerkwijk (dit als onderdeel van de Gelders-Brabantse grenscorrecties van 1958). Op 1 januari 1999 is de gemeente Kerkwijk opgegaan in de gemeente Zaltbommel [7]. 15

23 Algemeen wordt aangenomen dat het buurtschap Bern is gesticht in 1134 door heer Fulco die er in dat jaar de norbertijner abdij van Berne stichtte (zie kader). Mede als gevolg van brandstichting door de Spanjaarden in 1589 en de reformatie ging de abdij verloren. Nu resteert enkel nog het brouwhuis van de voormalige abdij. Stichting Norbertijner abdij te Berne in 1134 In 1134 is op de plaats van het gehucht Bern de Norbertijner abdij van Berne gesticht. Het stichtingsjaar is algemeen aanvaard, maar het verhaal rond de stichting is waarschijnlijk een mengeling van legende en historische werkelijkheid. Een overgeleverd kroniekje verhaalt over 'Hoe de abdij van Berne gesticht is door heer Folkold (Fulco); diens burcht stond daar vroeger namelijk'. Fulco is waarschijnlijk een historische figuur. Hij zou de abdij gesticht hebben na een wonderbaarlijke ontsnapping aan enige vijanden door met zijn paard in de Maas te springen (Figuur 11). In zijn nood beloofd hij God zichzelf en zijn bezit aan Hem op te dragen. In 1134 richtte Fulco zich tot de abdij van Mariënweerd (bij Beesd) met het verzoek om in Berne met enkele broeders een abdij te beginnen. Samen met zijn vrouw Bescela wijdt hij zich vervolgens aan het kloosterleven. Fulco is vermoedelijk in 1149 overleden. De abdij van Berne kwam tot bloei. De Reformatie en de perikelen tijdens de Figuur 11: De legende van de stichting van de abdij van Berne door Fulco ( , Museum voor Religieuze Kunst in Uden) Opstand gingen echter aan de abdij niet onopgemerkt voorbij. In 1648 verloor de abdij uiteindelijk al haar bezittingen binnen de Republiek der Verenigde Nederlanden. De abdij kende moeilijke jaren maar wist zich te handhaven. Sinds 1857 is de abdij van Berne gevestigd in Heeswijk-Dinther [8]. 2.2 Recente geschiedenis: bedreigingen en versterkingen Overstromingsrampen en bijna rampen Het rivierengebied is sinds het begin van de bedijkingen omstreeks de 12 e /13 e eeuw meerdere malen getroffen door overstromingen. Vanaf de 18 e eeuw werden ze echter ernstiger van aard. Reeds in de jaren 1784, 1799, 1809 en 1820 liep nagenoeg het gehele rivierengebied onder. In de jaren 1876 en 1880 overstroomden als gevolg van dijkdoorbraken langs de Maas grote delen van de Bommelerwaard en het Land van Heusden en Altena, en daarmee ook het huidige dijkringgebied 37 (Figuur 12). 16

24 Figuur 12: Overzichtskaart overstromingen van 1876 en 1880, ten gevolge van werking Beersche en Bokhovensche overlaat [12] Het laatste hoogwater dat een bedreiging vormde voor de veiligheid van het rivierengebied, waaronder dijkringgebied 37, dateert van januari Door hoge rivierafvoeren op de Rijn (ca m 3 /s) en de Maas (ca m 3 ) dreigden destijds op enkele plaatsen de dijken te bezwijken, hetgeen uiteindelijk niet is gebeurd. Tabel 1 geeft een (niet uitputtend) overzicht van de overstromingen en bedreigingen die het huidige dijkringgebied 37 en de omliggende gebieden in het verleden hebben getroffen. Jaar Datum Getroffen gebied/kenmerken overstroming januari Door een stormvloed komen de Betuwe en de Tielerwaard blank te staan. Ook grote delen van de Alblasserwaard overstromen na een aantal dijkdoorbraken. Een gebied ter grootte van zo n km 2 komt onder water te staan. Deze overstroming was aanleiding voor het instellen van een commissie die een verbeteringsplan voor de rivieren moest ontwerpen maart Door hoge waterstanden en kruiend ijs breken op veel plaatsen in het rivierengebied de dijken. Vooral het Land van Maas en Waal en de Gelderse Vallei worden getroffen, maar ook in de Betuwe, Tielerwaard en Noord- Brabant loopt land onder water maart De polders langs de Maas stonden door inundatie vanuit de Beerse overlaat en kwel onder water. Door een doorbraak bij de Blauwe Sluis stroomde Maaswater, vermeerderd met het Waalwater dat door de Heerewaarden werd aangevoerd, naar het inundatiegebied van Den Bosch dat diep onder water kwam te staan. Ook stond het water in de straten van Den Bosch. Het water werd via de Baardwijks en Bokhovense overlaten weer in de Maas geleid (zie Figuur 12) december Dit jaar deden zich vergelijkbare overstromingen voor als eerder in Bekend uit dit jaar is de ramp van Nieuwkuijk. Na dijkdoorbraken bij Vlijmen overstroomde had het dorp Nieuwkuijk sterk te lijden onder het water. Als gevolg van de doorbraken overstroomde het Land van Heusden en Altena volledig (zie Figuur 12) januari Langs de Maas vonden de grootste overstromingen plaats. De Maasdijk bij Overasselt bezweek, waardoor het Land van Maas en Waal onder water werd gezet. Door dijkdoorbraken bij Cuijk en de werking van de Beerse Maas kwam een groot gebied in Noord-Brabant ook onder water te staan januari Door de hoge rivierafvoeren (Rijn m 3 /s, Maas m 3 /s) dreigen op verschillende plaatsen de rivierdijken te bezwijken, onder andere bij Ochten. Ruim mensen worden geëvacueerd uit het Land van Maas en Waal en de Betuwe. Uiteindelijk houden de dijken het net en na ruim een week kunnen de bewoners naar hun huizen terug. Buitendijkse dorpen langs de Maas lopen wel onder, onder andere Borgharen. Deze gebeurte- 17

25 Jaar Datum Getroffen gebied/kenmerken overstroming nissen zijn aanleiding voor het Deltaplan Grote Rivieren en later Ruime voor de Rivier. Tabel 1: Een selectie van overstromingen en bijna overstromingen die het huidige dijkringgebied 37 in het verleden hebben getroffen [9][10][11] Verlegging van de Maasmond In de vroege Middeleeuwen mondde de Maas nog rechtstreeks in zee uit. Maar na menselijk ingrijpen stroomde de rivier tussen 1273 en 1904 van Hedikhuizen naar Woudrichem, om daar in de Waal uit te stromen (zie Figuur 13). Dat gaf nogal eens problemen, die uiteindelijk geleid hebben tot een grootschalig rivierverbeteringsproject, dat wel het Deltawerk van de 19 e eeuw is genoemd [11]. Problemen met overstromingen In de afgelopen eeuwen stond de Waal jaarlijks in juni hoog als gevolg van grote hoeveelheden smeltwater uit Zwitserland dat via de Rijn in de Waal terecht kwam. De Maas kon dan haar water niet op de Waal lozen. Integendeel, het Waalwater werd bij hoge waterstanden juist via de Heerewaardense overlaten naar de Maas geleid. Als dat wat langer aanhield, raakten de Maasdijken doorweekt, en niet zelden bezweken ze. In de winter had de samenvloeiing van Maas en Waal nog ernstiger gevolgen. Regelmatig leidde kruiend ijs tot overstromingen. Zo heeft het rivierengebied eeuwenlang last gehad van watersnoden (zie ook Tabel 1). Figuur 13: Situatie rond 1750 waarin de hoofdstroom van de Maas nog bij Woudrichem overging in de Waal/Boven-Merwede (rood omcirkeld ligging huidig dijkringgebied 37). Een eerste serieuze poging om het probleem in de kern aan te pakken, dateert uit 1823, toen C.R.T. Baron Krayenhoff een Proeve van een ontwerp tot scheiding der rivieren de Whaal en de Boven-Maas maakte. Vele vooraanstaande waterstaatsingenieurs zouden nog met alternatieve ontwerpen en nota s volgen. Er werden in de loop van de negentiende eeuw wel concrete stappen ondernomen. In 1856 werd het kanaal van St. Andries afgesloten, een eerste stap in de richting van een oplossing. Ook het graven van de Nieuwe Merwede, dwars door de Biesbosch in de jaren , droeg al bij aan een betere afvoer van de Waal. Oplossingen Zoals vaak in de waterstaatsgeschiedenis, moest zich eerst nog een flinke watersnoodramp voltrekken, voordat er een echte oplossing kwam. In december 1880 braken de dijken bij Nieuwkuijk door, waardoor het Land van Heusden en Altena geheel onder 18

26 water kwam te staan. Ook de rechter Maasbandijk begaf het onder de druk van grote hoeveelheden ijs. De schade was zo groot dat het thema rivierverbetering acuut op de politieke agenda kwam. Provinciale Staten van Noord-Brabant besloten tot een bijdrage van 1 miljoen gulden aan het Rijk (dat zou nu bijna 10 miljoen euro zijn) om een scheiding van Maas en Waal voor elkaar te krijgen. Het oude plan van Krayenhoff werd uit de la gehaald en enigszins gewijzigd. Resultaat was de Wet tot het verleggen van de uitmonding der rivier de Maas van 26 januari De wet voorzag in de afsluiting van de Maas tussen Heusden en Woudrichem en het verleggen van de Maasmonding naar de Amer. Daarvoor moest tussen het Heleind bij Hedikhuizen en Keizersveer een nieuwe rivier worden gegraven, zodat de Maas voortaan via de Amer en het Hollands Diep in zee zou uitmonden. Zo werd de Bergse Maas (traject van 24,4 km) gegraven en de Amer genormaliseerd (traject van 11,2 km) (Figuur 14). Figuur 14: Uitgevoerde werken in verband met nieuwe Maasmond. Van deze ingreep verwachtte men een algehele verbetering, niet alleen van Maas en Waal maar ook van de waterstaatkundige situatie in een aantal Gelderse rivierpolders en een belangrijk deel van Noord-Brabant. Maar het plan had nogal wat consequenties: niet alleen moest er een compleet nieuwe rivier door bewoond gebied worden gegraven, ook een groot deel van de waterstaatkundige en infrastructurele situatie van Noordwest-Brabant moest ingrijpend worden veranderd. Begin 1883 was de Wet tot de verlegging van de Maasmonding van kracht geworden. Vijf jaar later, in april 1888, begonnen de werkzaamheden onder leiding van Rijkswaterstaat. Als eerste werd het graven van de Bergse Maas aangepakt. Het graafwerk aan de Bergse Maas was verdeeld in zeven riviervakken en duurde uiteindelijk van 1888 tot Keuze tracé Aanvankelijk was gekozen om bij het graven de bedding van het Oude Maasje te volgen, dus in feite de oorspronkelijke loop van de rivier. Maar daar kwamen grondeigenaren en pachters tegen in opstand. Zij zagen zich namelijk afgesloten van hun goede hooilanden. Hun protesten kregen gehoor en men besloot tot een ander tracé. Tussen Hagoort en Keizersveer loopt de Bergse Maas daarom nu meer noordwaarts langs de bandijk van het Land van Altena. Bijkomend voordeel was dat het Oude Maasje op deze manier dienst kon blijven doen voor de afwatering van de Langstraat en voor de scheepvaart van en naar de Langstraatse havens, zoals Waalwijk en Capelle. 19

27 De Amer en bijkomende werken Het volgende stadium was de normalisering van de Amer. Door het aanleggen van strekdammen en het uitbaggeren van ondiepten kon de eb- en vloedstroom zo geleid worden, dat de riviermond op natuurlijke wijze op diepte werd gehouden. De scheepvaartverbinding van de Maas met de Waal bleef gehandhaafd door de bouw van een sluis in de Afgedamde Maas te Andel, terwijl in 1894 ook het Heusdense Kanaal werd verbreed en uitgediept. Bijkomende werken waren de aanpassing van de infrastructuur in het gebied: aanleg van nieuwe bemalingssystemen (zoals het Waalwijkse stoomgemaal), bouw van wegen en bruggen en het in de vaart brengen van een aantal kabelponten over de Bergse Maas (Berne, Capelle en Drongelen). Voor de aanleg van de Bergse Maas moesten twee dorpen, Gansoijen en Hagoort, verdwijnen. Als laatste werk werden in 1903 de Heerewaardense overlaten bij de Waal gesloten. Het slotakkoord was de afsluiting van de Maas bij Andel en de opening van de nieuwe rivier bij Heusden in Koningin Wilhelmina onthulde bij die gelegenheid in augustus een gedenksteen in Andel [11]. Huidige tijd In de loop van de tijd is de vaarweg Bergsche Maas-Amer verder verbeterd en aangepast aan de moderne scheepvaarteisen. In 1971 en 1972 is de rivier verlegd bij Heusden over een lengte van ongeveer 2,5 kilometer. Het getij heeft altijd veel invloed gehad op de Bergsche Maas. Sinds de afsluiting van het Volkerak (1969) en het Haringvliet (1970) is deze invloed sterk verminderd [13] Versterkingen van de dijken Na elke overstroming zijn herstelwerkzaamheden in gang gezet om het land weer bewoonbaar te maken en te beschermen tegen nieuwe overstromingen. Met de aanpassingen in het riviersysteem, waaronder de scheiding van de Maas en de Waal en de verlegging van de hoofdstroom van de Maas via de Bergsche Maas is grote vooruitgang geboekt in de hoogwaterproblematiek in het gebied. Nadat zich in 1995 echter zeer hoge waterstanden op de Maas voordeden bleek dat de dijken langs het Heusdensch Kanaal en de Afgedamde Maas onvoldoende bescherming boden. In reactie daarop werd de Afsluitdijk Andel versterkt, werd de Wilhelminasluis in de Afsluitdijk Andel voorzien van een hoogwaterkering en werd de Kromme Nol kering aangelegd. Met deze in 2002 in werking gestelde keersluis kunnen het Heusdensch kanaal en de Afgedamde Maas worden afgesloten van de Bergsche Maas. Hoogwaterbeschermingsprogramma De waterkeringen van dijkring 37 hebben in de laatste toetsronde (2010) het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm gekregen (Bijlage F) [3]. Daardoor zijn geen dijkverbeteringen voorzien in de dijkring in het kader van het Hoogwaterbeschermingsproramma (HWBP). Dit betekent dat bij de te maken keuzes in de schematisatie van de waterkeringen ten behoeve van de risicoanalyse van de dijkring kan worden uitgegaan van de bestaande situatie. Ruimte voor de Rivier In het rivierengebied worden in het kader van het project Ruimte voor de Rivier 1 tot 2015 rivierverruimende maatregelen uitgevoerd die moeten leiden tot verlaging van de maatgevende waterstanden, waarbij wordt gestreefd naar het terugbrengen van de maatgevende waterstanden naar het niveau zoals vastgelegd in de HR1996 [20]. Deze maatregelen vinden echter met name plaats langs de Waal en de Nederrijn/Lek. Langs de Maas zijn geen maatregelen in het kader van het project Ruimte voor de Rivier voorzien. Daarmee is dit project voor dijkringgebied 37 niet relevant. 1 De PKB Ruimte voor de Rivier betreft korte en lange termijn maatregelen. De korte termijn maatregelen, die uitgevoerd worden voor 2015, zijn opgenomen in het project Ruimte voor de Rivier. 20

28 Maaswerken Het project Maaswerken heeft een gecombineerd doel voor hoogwaterbescherming, het realiseren van natuur en het verbeteren van de bevaarbaarheid. Het project bestaat uit drie deelprojecten: Maasroute, Grensmaas en Zandmaas. Dit laatste deelproject betreft onder meer rivierverruimende maatregelen in de Maas tussen Roermond en Den Bosch. Dijkringgebied 37 valt buiten het plangebied van de Zandmaas. Het effect van de rivierverruimende maatregelen van het project Maaswerken is ook onbekend. Daarnaast geldt dat de HR2006 [19] voor de Maas gunstiger is dan de HR1996 [20] (doel van project Ruimte voor de Rivier). Daarmee hebben de Maaswerken weinig relevantie voor dijkringgebied Actuele ontwikkelingen In 2010 is het Deltaprogramma geïnitieerd dat als doel heeft Nederland nu en in de toekomst te beschermen tegen hoog water. Ook voorziet het programma in het op orde houden van de zoetwatervoorziening. Daarbij spelen aspecten op het gebied van leefomgeving, economie, natuur, landbouw en recreatie een rol. Binnen het Deltaprogramma zijn diverse deelprogramma s gedefinieerd waaronder het generieke deelprogramma Veiligheid en het gebiedsgerichte deelprogramma Rivieren. Beide deelprogramma s zijn van belang voor dijkringgebied 37. Zo is het deelprogramma Veiligheid met name gericht op het actualiseren van het huidige normenstelsel en het verkennen van nieuwe concepten voor waterveiligheid. Het deelprogramma Rivieren richt zich primair op veiligheid tegen overstromingen op de lange termijn, waarbij het rivierengebied een aantrekkelijk gebied is en moet blijven om te leven, te wonen, werken, recreëren en investeren. Dit gebeurt in samenhang met de opgaven vanuit de zoetwatervoorziening, scheepvaart, natuur en regionale gebiedsontwikkeling [26]. De resultaten van de verkenningen resulteren in zogenaamde deltabeslissingen. Dat zijn belangrijke beslissingen die van grote invloed zijn op de toekomst van de delta Nederland. In 2014 worden deze deltabeslissingen aan de politiek voorgelegd. 21

29 2.3 Vakindeling categorie a-kering Ten behoeve van de faalkansberekeningen zijn de primaire waterkeringen categorie a onderverdeeld in dijkvakken. In dijkring 37 betreft dit een dijkstrekking langs de Maas met een lengte van 1,3 km. Deze lengte is beperkt in verhouding tot de lengte van de primaire waterkeringen van andere dijkringen. Voor de indeling van deze dijk in dijkvakken is niet uitgegaan van de criteria die worden gehanteerd voor dijkringen met grotere dijklengtes, zoals segmentgrenzen (PC-ViNK), ringdeelgrenzen (provincie), bodemdeelgebiedgrenzen (DINOdatabase), wijzigingen in het belastingsysteem, wijziging van oriëntatie van de dijk, wijziging in toetsresultaat of wijziging in geometrie van de dijk [1]. Op basis van deze criteria is geen onderscheid te maken in dijkvakken. De dijkvakindeling is uiteindelijk gemaakt op basis van de lengte van de dijkstrekking. Op basis van de reguliere criteria is er geen reden om een vakgrens te definiëren. Hierdoor ontstaat echter een dijkvak met een relatief grote lengte (1,3 km). Om differentiatie te kunnen aanbrengen in de schematisatie en in de berekeningsresultaten is één vakgrens gedefinieerd, waarbij de vakgrens is gelegd op een bodemvakgrens waardoor een goede schematisatie mogelijk blijft. Bovenstaande heeft geleid tot een indeling van de dijken van dijkring 37 in 2 dijkvakken zoals weergegeven in Tabel 2. In deze tabel zijn naast de dijkvakken zoals deze ten behoeve van de risicoanalyse zijn gedefinieerd voor dijkring 37, tevens per dijkvak de lengte, het ringdeel waarin het vak ligt en de dijkvakindeling zoals gehanteerd door waterschap Rivierenland aangegeven. De vakken zijn op kaart weergegeven in Figuur 28 in Bijlage D. Dijkvak Dijkpaal van - tot Lengte (m) Ringdeel Dijkvakcode (WSRL) Dijktraject 37.RK208.RK214 RK RK Bergsche Maasdijk 37.RK214.RK221 RK RK Bergsche Maasdijk Tabel 2: Dijkvakindeling dijkring Kunstwerken In de primaire waterkeringen van dijkring 37 ligt één waterkerend kunstwerk. Dit kunstwerk betreft het gemaal Bern (Tabel 3). Het gemaal is in beheer bij waterschap Rivierenland. De locatie van het kunstwerk is weergegeven in Figuur 15. # VNK-code Kunstwerknaam WSRL-objectcode Categorie Beheerder 1 VNK Gemaal Bern C WSRL Tabel 3: Waterkerende kunstwerken in dijkring 37 Het kunstwerk Gemaal Bern wordt echter niet meegenomen in de risicoanalyse van dijkring 37. Het gemaal ligt in de primaire waterkering categorie c van dijkring 37. Dit type waterkering maakt geen onderdeel uit van de scope van het project VNK2. 22

30 Gemaal Bern Figuur 15: Locatie gemaal Bern 2.5 De invloed van de categorie c-keringen op het overstromingsrisico De dijkring Nederhemert bestaat uit primaire waterkeringen categorie a en c. De primaire keringen categorie a hebben een lengte van circa 1,3 km. Deze waterkeringen zijn onderdeel van de risicoanalyse voor dijkring 37. De primaire keringen categorie c hebben een lengte van circa 2,8 km. Deze categorie c keringen liggen langs de Afgedamde Maas achter de verbindende waterkeringen Keersluis Heusdensch kanaal (V26), Bergsche Maasdijk (V27) en Afsluitdijk Andel (V13). Deze verbindende waterkeringen betreffen primaire waterkeringen categorie b. Deze verbindende waterkeringen hebben volgens de Waterwet een gemiddelde overschrijdingskans van 1/2.000 per jaar, terwijl de primaire waterkeringen categorie a van dijkring 37 een gemiddelde overschrijdingskans van 1/1.250 per jaar hebben. Langs de Afgedamde Maas liggen tevens de primaire keringen categorie c van de dijkringen 38 (Bommelerwaard) en dijkring 24 (Land van Heusden). Deze dijkringen hebben een gemiddelde overschrijdingskans van respectievelijk 1/1.250 per jaar en 1/2.000 per jaar. Dit gehele stelsel van waterkeringen is weergegeven in Figuur 10 (zie paragraaf 2.1.5). De categorie c keringen van dijkring 37 hebben alleen een waterkerende functie voor dijkring 37 wanneer de omliggende verbindende waterkeringen (categorie b) falen en de primaire waterkering categorie a van dijkring 37 niet faalt. De verwachting is dat uitgaande van het falen van de verbindende waterkeringen, de categorie c keringen niet in staat zijn dit buitenwater te keren. De verbindende waterkering heeft echter een hogere veiligheidsnorm (1/2.000 per jaar) dan de categorie a-kering van dijkring 37. Een scenario waarbij de categorie b-kering faalt en de categorie a-kering niet is daarom een geringe kans van voorkomen. In de risicoanalyse van dijkring 37 is de bijdrage van de categorie b en c keringen echter niet meegenomen: primaire waterkeringen categorie b en c vallen formeel buiten de scope van het project VNK2. 23

31

32 3 Overstromingskans Dit hoofdstuk beschrijft de wijze waarop de overstromingskans is berekend en toont de resultaten van de uitgevoerde berekeningen. 3.1 Aanpak en uitgangspunten De berekeningen van de overstromingskans van de dijkring en de faalkansen van de dijkvakken en kunstwerken zijn uitgevoerd met behulp van het programma PC-Ring [14][15][16][17]. De faalkansen voor het faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts zijn met behulp van aparte procedures buiten PC-Ring berekend. De voor dit faalmechanisme berekende faalkansen dienden wel weer als invoer voor PC-Ring bij het berekenen van de overstromingskans. Ten behoeve van de berekening van de faalkans is eerst per vak bepaald welke faalmechanismen op welke locaties binnen het dijkvak relevant zijn. Daarbij is gebruik gemaakt van de resultaten en onderliggende gegevens uit de tweede en derde toetsronde en het oordeel van de beheerder. Per faalmechanisme is per vak een schematisatie van de waterkering opgesteld (bepaling hoogte, intree- en uittreepunt, gemiddelden, spreidingen etc.). Op vakniveau zijn, indien relevant, gevoeligheidsanalyses uitgevoerd om een beeld te krijgen van de invloeden van alternatieve schematisaties. Voor een uitgebreide toelichting op de vakindeling, selectie van faalmechanismen en de opgestelde schematisaties per faalmechanisme en vak wordt verwezen naar het achtergrondrapport [2]. De primaire waterkering van dijkring 37 bestaat uit een categorie a-kering langs de Maas (1,3 km) en een categorie c-kering langs de Afgedamde Maas (2,8 km). De primaire waterkering categorie c is niet meegenomen in de risicoanalyse van de dijkring. Verwacht wordt dat door het niet beschouwen van de categorie C-kering geen relevante onder- of overschatting van de overstromingskans en het overstromingsrisico ontstaat (zie ook paragraaf 2.5). 3.2 Beschouwde faalmechanismen Faalmechanismen dijken Bij de bepaling van de faalkans van de dijken worden in VNK2 de volgende faalmechanismen beschouwd (zie ook Figuur 16): Overloop en golfoverslag; Macrostabiliteit binnenwaarts; Opbarsten en piping; Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam. Overloop en golfoverslag Bij dit faalmechanisme bezwijkt de dijk doordat grote hoeveelheden water over de dijk stromen. Bij aflandige wind of bij kleine golfhoogten wordt het bezwijken beschreven door het faalmechanisme overloop. In andere gevallen door het faalmechanisme golfoverslag. Macrostabiliteit binnenwaarts Bij dit faalmechanisme bezwijkt de dijk doordat een deel van de dijk ten gevolge van langdurig hoge waterstanden instabiel wordt en daarna aan de binnenzijde afschuift of opdrijft. 25

33 Overloop en golfoverslag Macrostabiliteit binnenwaarts Opbarsten en piping Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam Figuur 16: Beschouwde faalmechanismen dijken. Opbarsten en piping Bij dit faalmechanisme bezwijkt de dijk doordat het zand onder de dijk wordt weggespoeld. Door de druk van het water zal eerst, indien aanwezig, de afsluitende laag opbarsten. Vervolgens kunnen zogenaamde pijpen ontstaan waardoor het zand wegspoelt en de dijk bezwijkt. Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam Bij dit faalmechanisme bezwijkt de dijk doordat eerst de bekleding wordt beschadigd door de golfaanval, waarna de grootte van de doorsnede van de dijkkern door erosie wordt verminderd en de dijk bezwijkt Faalmechanismen kunstwerken Voor de bepaling van de faalkans van een kunstwerk wordt rekening gehouden met de volgende faalmechanismen (zie ook Figuur 17): Overloop en golfoverslag Niet-sluiten van afsluitmiddelen Achterloopsheid en onderloopsheid Constructief falen Overslag/overloop Betrouwbaarheid sluiting Onder- en achterloopsheid Sterkte en stabiliteit Figuur 17: Beschouwde faalmechanismen kunstwerken. 26

34 Overslag/overloop Bij dit faalmechanisme bezwijkt het kunstwerk doordat grote hoeveelheden water over het gesloten kunstwerk stroomt. De hoeveelheid instromend water tast uiteindelijk de stabiliteit van het object dan wel het achterliggende watersysteem dusdanig aan dat sprake is van bresvorming en daarmee grote gevolgen. Betrouwbaarheid sluiting Bij dit faalmechanisme bezwijkt het kunstwerk doordat grote hoeveelheden water over of door het geopende kunstwerk stroomt. De hoeveelheid instromend water tast uiteindelijk de stabiliteit van het object dan wel het achterliggende watersysteem dusdanig aan dat sprake is van bresvorming en daarmee grote gevolgen. Onder- en achterloopsheid Bij dit faalmechanisme bezwijkt het kunstwerk doordat de grond achter en onder het kunstwerk wegspoelt. Deze vorm van erosie kan uiteindelijk leiden tot instabiliteit en vervolgens het bezwijken van het gehele object. Dit kan uiteindelijk leiden tot bresvorming in de dijk. Sterkte en stabiliteit Bij dit faalmechanisme bezwijkt het kunstwerk als gevolg van te grote horizontale belastingen. Dit kunnen vervalbelastingen zijn op (onderdelen van) het kunstwerk, maar ook aanvaarbelastingen kunnen uiteindelijk leiden tot het bezwijken van het gehele kunstwerk, met bresvorming als gevolg. 3.3 Niet beschouwde faalmechanismen Niet alle faalmechanismen kunnen met het VNK2-instrumentarium worden doorgerekend. Zodoende worden onder meer de faalmechanismen zettingsvloeiing, afschuiven voorland, macrostabiliteit buitenwaarts, micro-instabiliteit en verweking binnen VNK2 niet in de faalkansberekeningen meegenomen. De redenen hiervoor zijn divers en houden verband met de volgende zaken: Voor sommige mechanismen is een kennistekort of onvoldoende data beschikbaar; Niet alle mechanismen leiden direct tot bezwijken; Mechanismen hebben een sterk tijdsafhankelijk karakter waardoor de modellering met het VNK-instrumentarium niet mogelijk is of tot onvoldoende betrouwbare antwoorden zal leiden. In deze paragraaf worden de effecten van de volgende faalmechanismen of objecten op de faalkans van de dijkring kwalitatief beschouwd, waarbij ook wordt stilgestaan bij de toetsresultaten: Microstabiliteit (STMI) Macrostabiliteit buitenwaarts (STBU) Stabiliteit voorland (STVL) Bijzondere waterkerende constructies (BWC) Niet waterkerende objecten (NWO) Microstabiliteit (STMI) Van de 1,3 km primaire kering categorie a die is getoetst, krijgt eveneens 1,3 km het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm voor het toetsspoor Microstabiliteit [3]. De technische beoordeling van de dijken van dijkring 37 resulteert in het oordeel goed op basis van stap 1 van het VTV [3][18], doordat in ieder geval wordt voldaan aan minimaal één van de volgende voorwaarden: de binnenteen van de dijk wordt in voldoende mate gedraineerd, of de dijk heeft een slecht doorlatende kleikern waarvan de basis aansluit op een slecht doorlatende ondergrond, of het gehele dijklichaam binnenwaarts van de buitenkruinlijn bestaat volledig uit slecht doorlatend materiaal. 27

35 Een dijk is over het algemeen zodanig ontworpen dat micro-instabiliteit niet kan optreden. Daarbij is veelal sprake van een kleikern of een gedraineerde binnenteen. Op basis hiervan is geconcludeerd dat het faalmechanisme microstabiliteit geen significante bijdrage levert aan de overstromingskans en het overstromingsrisico van dijkring 37. Macrostabiliteit buitenwaarts (STBU) Van de 1,3 km primaire kering categorie a die is getoetst, krijgt eveneens 1,3 km het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm voor het toetsspoor Macrostabiliteit buitenwaarts [3]. Afschuiven van het buitentalud treedt alleen op bij snel dalende waterstanden. De hoogwatergolf is in deze situatie dan al bijna voorbij waardoor er bij het afschuiven van het buitentalud geen acuut overstromingsgevaar is. Het gevaar voor overstromen zit vooral in de kans dat er kort na de eerste hoogwatergolf een tweede golf voorbijkomt. De kans hierop is klein en tevens is er een mogelijkheid om eventuele schade te repareren tussen de hoogwatergolven. Op basis van bovenstaande is geconcludeerd dat het faalmechanisme macrostabiliteit buitenwaarts geen significante bijdrage levert aan de overstromingskans en het overstromingsrisico van dijkring 37. Stabiliteit voorland (STVL) Van de 1,3 km primaire kering categorie a die is getoetst, krijgt eveneens 1,3 km het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm voor het toetsspoor Stabiliteit voorland [3]. Binnen het faalmechanisme stabiliteit voorland wordt gekeken naar de deelfaalmechanismen 'afschuiven' en 'zettingsvloeiing'. De getoetste waterkering krijgt het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm voor beide deelfaalmechanismen. De beoordeelde dijkvakken hebben met een eenvoudige (geometrische) toets de score goed [3] [21]. Aangezien de instabiliteit van het voorland wordt veroorzaakt door vallende waterstanden treedt het op na het passeren van de hoogwatergolf. Een mogelijke overstroming van het dijkringgebied kan optreden indien een tweede hoogwatergolf langs komt binnen de benodigde tijd om de waterkering te herstellen. Op basis hiervan en de goede toetsresultaten is geconcludeerd dat het faalmechanisme stabiliteit voorland geen significante bijdrage levert aan het overstromingsrisico voor dijkring 37. Bijzonder waterkerende constructies (BWC) Bijzonder waterkerende constructies betreffen constructies zoals diepwanden, damwanden, keermuren en kistdammen en zijn vaak aangelegd daar waar een oplossing in grond niet mogelijk is. In dijkring 37 zijn geen bijzondere waterkerende constructies aanwezig. Niet waterkerende objecten (NWO) De niet waterkerende objecten (NWO) in en op de primaire waterkeringen van dijkring 37 betreffen bebouwing en begroeiing. In de dijkring zijn tijdens de inventarisatie van de gegevens geen kabels & leidingen aangetroffen. De niet waterkerende objecten bebouwing en begroeiing worden gezien als elementen die weinig tot geen invloed hebben op het waterkerend vermogen van de waterkering. Vrijwel al deze NWO s op dijken zijn met een ontheffing tot stand gekomen en tijdens de laatste dijkverbetering uitgebreid beschouwd. Deze NWO s zijn daarnaast onderdeel van het dagelijks beheer en de schouw [3]. Voor de niet waterkerende objecten begroeiing en bebouwing wordt op basis van bovenstaande geen significante bijdrage aan het overstromingsrisico van dijkring 37 verwacht. Conclusies Op basis van de resultaten van de derde toetsronde wordt ingeschat dat de faalmechanismen die niet kwantitatief worden meegenomen in de risicoanalyse van dijkring 37 geen significante bijdrage zullen leveren aan de overstromingskans en het overstromingsrisico van dijkring 37. Dit komt deels doordat de faalkans van de kering op deze mechanismen verwaarloosbaar klein wordt geacht en omdat het falen kan gebeuren bij 28

36 een vallende waterstand na een hoogwatersituatie. In dat laatste geval faalt de kering wel, maar is er geen gevaar voor overstroming omdat de waterstand reeds gedaald is. Wel kan het gebeuren dat een overstroming plaats vindt door een tweede hoogwatergolf die kort op de eerste volgt waardoor er te weinig tijd is om tussentijds de schade te herstellen. De kans op zo n situatie is niet beschouwd. 3.4 Berekende overstromingskansen Hoewel VNK2 een beeld geeft van de overstromingsveiligheid dienen de resultaten van VNK2 niet te worden verward met die van een toetsing in het kader van de Waterwet. In de toetsing wordt beoordeeld of de primaire waterkeringen voldoen aan de wettelijke normen. Deze normen zijn niet gedefinieerd als overstromingskansen maar als overschrijdingskansen van waterstanden die de waterkeringen veilig moeten kunnen keren, rekening houdend met alle factoren die het waterkerend vermogen beïnvloeden. Omdat de wettelijke normen geen betrekking hebben op overstromingskansen kunnen zij niet zondermeer worden gelegd langs de uitkomsten van VNK Overstromingskans en faalkansen per faalmechanisme De berekende overstromingskans voor de categorie a-kering van dijkring 37 is 1/6.000 per jaar. In Tabel 4 zijn de faalkansen voor de verschillende faalmechanismen weergegeven [2]. De overstromingskans voor dijkring 37 wordt gedomineerd door het faalmechanisme opbarsten en piping. Het beeld is in hoofdlijnen consistent met het resultaat van de derde toetsronde en het beeld van de beheerder voor deze dijkring. Type waterkering Faalmechanisme Faalkans (per jaar) Dijk Overloop en golfoverslag <1/ Macrostabiliteit binnenwaarts 1/ Opbarsten en piping 1/6.100 Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam Overstromingskans 1/6.000 Tabel 4: Berekende faalkansen (kans per jaar) per faalmechanisme en op ringniveau de overstromingskans. Figuur 18 geeft een overzicht van de procentuele bijdrage van de beschouwde faalmechanismen aan de som van de faalkansen per faalmechanisme. 2 In de figuur is de bijdrage van de faalkansen voor de faalmechanismen van de kunstwerken gecombineerd. 2 De som van de faalkansen per faalmechanisme is door afhankelijkheden tussen de faalmechanismen niet exact gelijk aan de berekende overstromingskans. De bijdragen van de faalmechanismen zijn daarom uitgedrukt als percentage van de som van de faalkansen per faalmechanisme, in plaats van als percentage van de overstromingskans. 29

37 Figuur 18: Procentuele bijdragen van verschillende faalmechanismen aan de som van de faalkansen per mechanisme. Op basis van de kansbijdragen van de verschillende faalmechanismen zijn per dijkvak faalkansen bepaald. Vervolgens zijn de kansbijdragen van de dijkvakken gecombineerd tot de overstromingskans van de dijkring. Bij het combineren van de verschillende kansbijdragen wordt rekening gehouden met de eventuele afhankelijkheden tussen dijkvakken. De resultaten van de faalkansberekeningen voor de dijken zijn weergegeven in Tabel 5. Indien op voorhand kon worden aangegeven dat de faalkans van een faalmechanisme op een bepaalde locatie verwaarloosbaar is, dan is voor het bewuste vak en faalmechanisme geen faalkans berekend. 3 Vak Faalkans per jaar 1 Overloop en golfoverslag Macrostabiliteit binnenwaarts Opbarsten en piping Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam Faalkans op vakniveau 37.RK208.RK214 <1/ <1/ RK214.RK221 <1/ / / /6.000 Faalkans per mechanisme <1/ / / / vetgedrukte waarden zijn maatgevend voor het betreffende vak Tabel 5: Overzicht van de vakken met de grootste berekende faalkansen in dijkring 37. In Figuur 19 zijn de faalkansen voor de gecombineerde faalmechanismen per vak weergegeven. De grootste faalkans wordt veroorzaakt door het faalmechanisme opbarsten en piping in dijkvak 37.RK214-RK221 (zie ook Tabel 5). In Bijlage E zijn tevens vergelijkbare figuren opgenomen met de berekende faalkansen op vakniveau uitgesplitst voor de drie beschouwde faalmechanismen. 3 De selectie van faalmechanismen en vakken is gebaseerd op gegevens uit de toetsing in combinatie met het oordeel van de beheerder. Indien niet met zekerheid gesteld kon worden dat een faalkans verwaarloosbaar is, is een faalkans berekend. 30

38 Figuur 19: Overzicht faalkansen per dijkvak. Overloop en golfoverslag De berekende gecombineerde faalkans voor het faalmechanisme overloop en golfoverslag voor beide dijkvakken is <1/ per jaar (Tabel 5). In de derde wettelijke toetsronde voldoen de beoordeelde trajecten (inclusief de categorie c- keringen) aan de eisen met betrekking tot de kerende hoogte [3]. De berekende faalkansen zijn verwaarloosbaar klein en komen goed overeen deze toetsresultaten. Opbarsten en piping De berekende gecombineerde faalkans voor het faalmechanisme opbarsten en piping voor beide dijkvakken is 1/6.100 per jaar (Tabel 5). Hiermee is het faalmechanisme opbarsten en piping het dominante faalmechanisme van dijkring 37. In de derde wettelijke toetsronde heeft dijkring 37 in zijn geheel de beoordeling goed gekregen voor het toetsspoor Piping en Heave [3]. In de toetsrapportage wordt geadviseerd om onderzoek te verrichten naar de deklaagdikte in het achterland. In de toetsing is uitgegaan van een deklaag met een dikte van 1,0m en is op basis van de door het waterschap aangeleverde intredelijn voorland meegenomen. Daarnaast is onderzocht wat het oordeel zou zijn zonder dit voorland te beschouwen. Ook voor deze situatie zouden de beide dijkvakken de beoordeling goed krijgen. Beschadiging bekleding en erosie dijklichaam Voor het faalmechanisme beschadiging bekleding en erosie dijklichaam zijn geen dijkvakken geschematiseerd ten behoeve van de risicoanalyse van dijkring 37, op basis van de beschikbare informatie en ervaringen met de bijdrage van dit faalmechanisme aan de overstromingskans en het overstromingsrisico van een dijkring. De redenen om geen dijkvakken mee te nemen op het faalmechanisme beschadiging bekleding en erosie dijklichaam zijn de volgende: In de derde toetsronde (2010) krijgt heel dijkring 37 het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm [3] voor het toetsspoor STBK. 31

39 De bekleding op het buitentalud van de dijken van dijkring 37 langs de Maas bestaat nagenoeg volledig uit een grasbekleding. Voor de dijkringen die reeds geanalyseerd zijn in het kader van VNK2 langs de grote rivieren Nederrijn/Lek, Waal, Maas en IJssel (dijkringen 36, 38, 40, 41, 42, 44, 48, 50, 51 en 52) blijkt dat het faalmechanisme beschadiging bekleding en erosie dijklichaam niet maatgevend is voor de overstromingskans of -risico. De faalkansen die in deze dijkringen zijn berekend leveren geen significante bijdrage aan de overstromingskansen van deze dijkringen. Macrostabiliteit binnenwaarts De berekende gecombineerde faalkans voor het faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts voor beide dijkvakken is 1/ per jaar (Tabel 5). In de derde toetsronde is het traject categorie a kering langs de Bergsche Maas beoordeeld met de score voldoet aan de norm. Voor het project VNK is het detailniveau van de in de toetsing gehanteerde sommen echter onvoldoende en is een nieuw maatgevend profiel geselecteerd. In de toetsing is gebruikt gemaakt van afgekapte AHN profielen, zo is de aanwezige kwelsloot niet opgenomen in de schematisatie. De gevonden stabiliteitsfactoren in de toetsing zijn gebaseerd op een schematisatie waarbij opbarsten van de slootbodem niet of niet juist is meegenomen, dat leidt tot een hogere stijghoogte onder de dijk. Voor het project VNK zijn bredere AHN profielen gehanteerd en is de sloot meegenomen in de schematisatie. Door de aanpassing in de schematisatie is een relatie met de toetsing moeilijk te leggen. In de toetsing is voor het gehanteerde traject een stabiliteitsfactor gevonden van 1,10 wat gelijk is aan de vereiste veiligheidsfactor. De binnen het project VNK berekende faalkans van 1/ sluit aan bij de verwachtingen uit de toetsing. 32

40 4 De gevolgen van overstromingen Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de gevolgen van een overstroming per ringdeel. Paragraaf 4.1 beschrijft de aanpak en uitgangspunten die bij de berekening van het overstromingspatroon en waterdiepten en de berekeningen van de schade en slachtoffers zijn gehanteerd. Paragraaf 4.2 geeft per ringdeel een overzicht van de overstromingspatronen met de maximale waterdiepten die optreden en de daarbij behorende gevolgen bij verschillende buitenwaterstanden en het maximaal scenario. 4.1 Aanpak en uitgangspunten Algemeen De gevolgen van een overstroming worden bepaald door de mate waarin een dijkringgebied overstroomt en de kwetsbaarheid van de getroffen objecten of personen. In VNK2 wordt de wijze waarop het dijkringgebied overstroomt, berekend door middel van overstromingssimulaties. Voor dijkring 37 zijn echter geen overstromingssimulaties beschikbaar en zijn de overstromingsgevolgen geschat met een bakjesbenadering. Bij de beschrijving van de gevolgen in paragraaf 4.2 wordt deze benadering nader toegelicht. Omdat de gevolgen van een overstroming afhankelijk zijn van de belastingcondities waarbij de doorbraak plaatsvindt, worden in VNK2 meerdere mogelijke belastingcombinaties per ringdeel beschouwd. In theorie zouden oneindig veel combinaties moeten worden beschouwd, maar in de praktijk is dat onmogelijk. Daarom worden per ringdeel alleen overstromingsberekeningen gemaakt voor belastingcombinaties bij toetspeil (tp), toetspeil minus een decimeringhoogte (tp-1d) en toetspeil plus één decimeringhoogte (tp+1d). Voor dijkring 37 zijn buitenwaterstanden met de volgende overschrijdingskansen beschouwd: 1/125 per jaar toetspeil minus 1 decimeringshoogte (tp - 1d) 1/1.250 per jaar toetspeil (tp) 1/ per jaar toetspeil plus 1 decimeringshoogte (tp + 1d) De schade en slachtoffers zijn berekend met behulp van HIS-SSM v2.5 [22]. Ten aanzien van de schadegegevens gaat VNK2 uit van de situatie in De slachtofferberekeningen zijn gebaseerd op bevolkingsgegevens uit het jaar 2000 zoals opgenomen in de HISSSM versie 2.5. Uit vergelijking met bevolkingsgegevens van het CBS uit het jaar 2010 blijkt een bevolkingsafname in deze dijkring van 10%. Hoewel de bevolking procentueel is afgenomen (van 33 naar 30 inwoners), ligt een dergelijk kleine afname ruimschoots binnen de bandbreedte van de berekeningsresultaten Ringdelen Een ringdeel omvat een gedeelte van de dijkring waarvoor geldt dat het overstromingsverloop vrijwel onafhankelijk is van de exacte doorbraaklocatie binnen dat ringdeel. De overstromingsberekeningen per ringdeel vormen de basis voor de beschrijving van de overstromingsscenario s. Voor dijkringgebied 37 is één ringdeel gedefinieerd. Een overzicht van de vakken die in het ringdeel zijn gelegen wordt gegeven in Figuur 26 in Bijlage D. 33

41 Figuur 20: Dijkringgebied Nederhemert, met in rood de locatie in de Bergsche Maas waarop de buitenwaterstand is gebaseerd Verhoogde lijnelementen Binnen dijkring 37 liggen geen hoger gelegen lijnvormige elementen die het overstromingspatroon en/of de grenzen van het overstroomd gebied beïnvloeden Evacuatie Voor het bepalen van het aantal slachtoffers als gevolg van een overstroming zijn de mogelijkheden voor (preventieve) evacuatie van belang 4. In de praktijk wordt de effectiviteit van preventieve evacuaties echter beperkt door de geringe voorspelbaarheid van overstromingen, de capaciteit van de aanwezige infrastructuur en de condities waaronder een evacuatie moet worden uitgevoerd, zoals sociale onrust [23]. In VNK2 wordt rekening gehouden met preventieve evacuatie door het aantal slachtoffers te berekenen voor vier evacuatie-deelscenario s [24]. In Tabel 6 is een overzicht gegeven van de evacuatie-deelscenario s met de bijbehorende ingeschatte kansen van voorkomen voor dijkring 37. De evacuatiefracties drukken het deel van de bevolking uit dat preventief geëvacueerd kan worden. De conditionele kans is de kans dat bij een overstroming dat deel van de bevolking daadwerkelijk geëvacueerd wordt. Op basis van de evacuatiefracties en de conditionele kansen kan de verwachtingswaarde van de evacuatie worden berekend. Uit Tabel 6 kan worden afgeleid dat de verwachtingswaarde voor evacuatie voor dijkring 37, 0,76 per overstroming is. Dat betekent dat bij een overstroming gemiddeld 76% van de bevolking preventief is geëvacueerd. De evacuatie-deelscenario s hebben effect op het aantal te verwachten slachtoffers bij een overstroming, maar (in beperkte mate) ook op de berekende schade. Voertuigen en goederen worden immers naar veilig gebied verplaatst. Evacuatie-deelscenario Evacuatiefractie (-) Conditionele kans (-) Overstroming 1. Geen evacuatie 0,00 0,10 kort van tevoren verwacht of 2. Ongeorganiseerde 0,59 0,08 onverwacht evacuatie 3. Ongeorganiseerde Overstroming 0,85 0,42 evacuatie ruim van tevoren 4. Georganiseerde verwacht 0,90 0,40 evacuatie Tabel 6: Evacuatiefracties en conditionele kans voor vier evacuatie-deelscenario s. 4 Nadat een bres is opgetreden kunnen mensen ook nog vluchten of worden geëvacueerd. Dit gedrag is echter onderdeel van de functies waarmee slachtofferkansen worden bepaald. Er wordt daarom in deze paragraaf alleen gesproken over preventieve evacuatie. 34

42 4.2 Resultaten overstromingsberekeningen Toelichting bakjesbenadering De gevolgen zijn ingeschat op basis van een bakjesbenadering welke ook in WV21 is gebruikt. Hierbij is de maximale waterstand in de dijkring gelijk gesteld aan de maximale buitenwaterstand bij de doorbraaklocatie. De buitenwaterstanden zijn gebaseerd op de toetspeilen en decimeringshoogte zoals vastgesteld in de TMR De uiteindelijke waterdieptes in de dijkring zijn daarna bepaald met het hoogtegrid ANH2. Gezien de omvang van het dijkringgebied en de buitenwaterstanden bij de verschillende belastingcondities, lijkt het aannemelijk dat de stijgsnelheid hoog is. Om het effect van de stijgsnelheid op het aantal slachtoffers te bepalen zijn de gevolgen berekend voor 3 verschillende stijgsnelheden: Stijgsnelheid van 0,5 m/uur; levert een relatief klein aantal slachtoffers; Stijgsnelheid van 1 m/uur; levert het verwachte aantal slachtoffers; Stijgsnelheid van 4 m/uur; levert een relatief groot aantal slachtoffers. Op basis van het oppervlak van de dijkring, de buitenwaterstanden, de gemiddelde waterdiepte per overschrijdingskans en breskarakteristieken is met een volkomen overlaat formule [25] de verwachte stijgsnelheid berekend. Voor dijkring 37 resulteert dit in een stijgsnelheid van ongeveer 1 m/uur. Daarom wordt binnen VNK2 met een stijgsnelheid van 1 m/uur gerekend Berekende gevolgen Figuur 21 geeft de waterdiepten in dijkringgebied 37 voor de buitenwaterstanden bij tp-1d, tp en tp+1d. De gemiddelde waterdiepte in het dijkringgebied bij een buitenwaterstand van tp-1d is 2,0 m. Bij een buitenwaterstand van tp is dit 2,7 m en bij een buitenwaterstand van tp+1d staat er gemiddeld 3,4 m water in het dijkringgebied. Figuur 21 geeft ook de gevolgen in schade en slachtoffers bij deze buitenwaterstanden voor verschillende stijgsnelheden. De schade is steeds afgerond op vijf miljoen euro en het aantal slachtoffers op vijf personen. Voor elk overstromingspatroon wordt een range in slachtofferaantallen genoemd. Dit is het effect van de doorgerekende evacuatie-deelscenario s. Het minimum van de range is het verwachte slachtofferaantal bij een optimaal georganiseerde evacuatie (deelscenario 4). Het maximum van de range is het verwachte slachtofferaantal wanneer geen evacuatie plaatsvindt (deelscenario 1). tp-1d tp tp+1d Schade [M ] Slachtoffers [-] (stijgsnelheid 0,5 m/uur) Slachtoffers [-], (stijgsnelheid 1 m/uur) Slachtoffers [-] stijgsnelheid 4 m/uur Figuur 21: Berekende gevolgen voor dijkringgebied 37 bij verschillende stijgsnelheden 35

43

44 5 Overstromingsrisico In het project VNK2 worden kansen en gevolgen (economische schade en slachtoffers) van een overstroming berekend per dijkringgebied. De kansen op en de gevolgen van de mogelijke overstromingsscenario s bepalen samen het overstromingsrisico. Dit overstromingsrisico wordt beschreven in de vorm van diverse risicomaten. In dit hoofdstuk worden de berekening van het overstromingsrisico en de risicomaten voor dijkringgebied 37 beschreven en geanalyseerd. 5.1 Aanpak berekening overstromingsrisico Het risico is berekend door de kans op en de gevolgen van het overstromingsscenario, zoals gedefinieerd in hoofdstuk 4, te combineren. Bij de selectie van de overstromingsberekening is gekeken naar de belastingcondities waarbij het optreden van het scenario het meest waarschijnlijk is. De waarden van de belastingvariabelen in het ontwerppunt zijn gebruikt om de koppeling met de gevolgen van het overstromingsscenario te maken. Het ontwerppunt beschrijft de meest waarschijnlijke waarden van de stochasten waarbij het overstromingsscenario optreedt. Voor dijkring 37 wordt de waterstand in het ontwerppunt volledig gedomineerd door de afvoer bij Lith (Maas). Deze aanpak is niet per definitie conservatief. Idealiter wordt voor de gevolgen van een overstromingsscenario immers uitgegaan van de verwachtingswaarde van de gevolgen gegeven overstroming en niet van de meest waarschijnlijke gevolgen bij een overstroming. Indien het ontwerppunt van de lokale waterstand steeds exact gelijk zou zijn aan het peil waarbij de overstromingsberekening is uitgevoerd, dan zou het overstromingsrisico worden onderschat. Hetzelfde overstromingsscenario kan immers ook optreden bij ongunstigere (maar minder waarschijnlijke) omstandigheden. 5.2 Overstromingsrisico Het overstromingsrisico kan worden beschreven in diverse risicomaten, zoals de verwachtingswaarde van de economische schade, de schadefunctie (FS-curve), de verwachtingswaarde van het aantal dodelijke slachtoffers, het plaatsgebonden risico (PR), het lokaal individueel risico (LIR) en het groepsrisico (FN-curve). In deze paragraaf worden deze risicomaten voor dijkringgebied 37 beschreven en geanalyseerd Economisch risico De berekende verwachtingswaarde van de economische schade bedraagt M 0,0009 per jaar. In dijkringgebied 37 wonen circa 33 mensen (inwonersstatistieken uit HIS- SSM met peildatum 2000). Het economisch risico ligt in de ordegrootte van 25,- per jaar per inwoner. Ruimtelijke verdeling verwachtingswaarde economische schade Figuur 22 geeft de verdeling van de verwachtingswaarde van de economische schade over dijkringgebied 37 weer. De verwachtingswaarde van de economische schade is het grootst ter plaatse van lokale bebouwing. In het grootste deel van het dijkringgebied is de schade lager dan 10,- per jaar per hectare. 37

45 Figuur 22: Verwachtingswaarde economische schade per hectare per jaar voor dijkringgebied 37 Schadefunctie Voor dijkringgebied 37 is tevens een schadefunctie bepaald. Deze schadefunctie geeft de kans per jaar dat een overstroming van dijkringgebied 37 een bepaald schadebedrag tot gevolg heeft. De schadefunctie wordt gepresenteerd in een FS-curve. In Figuur 23 zijn de kansen op overschrijding van bepaalde schadebedragen getoond voor dijkringgebied 37. Elk punt in de curve geeft aan wat de kans is dat een bepaald schadebedrag wordt bereikt of overschreden. 38

46 Figuur 23: FS-curve dijkring 37 Uit de curve blijkt dat de minimale schade ongeveer gelijk is aan 5 miljoen euro, de kans hierop is ca. 1/6.000 per jaar. De maximale schade die kan optreden is eveneens ongeveer 5 miljoen euro. De verschillende evacuatiescenario s hebben dus nauwelijks invloed op de grootte van de schade. Doordat de effecten van evacuatie op het economisch risico klein zijn en maar één overstromingsscenario is gehanteerd, is de FScurve van dijkring 37 nagenoeg vierkant. Tabel 7 toont de schade en de bijbehorende kans van optreden. Schade [miljoen euro] Kans [per jaar] (min/max schade) 5,0 1/6.000 Tabel 7: Kans op economische schade in dijkring Slachtofferrisico De berekende verwachtingswaarde voor het aantal slachtoffers in dijkring 37 is 0,00001 slachtoffers per jaar. Plaatsgebonden risico In Figuur 24 is het plaatsgebonden risico voor dijkringgebied 37 weergegeven. Het plaatsgebonden risico (PR) is de kans dat een onbeschermd persoon die zich gedurende een jaar continu op dezelfde plek bevindt, daar het slachtoffer wordt van een overstroming. In tegenstelling tot de verwachtingswaarde van het totaal aantal dodelijke slachtoffers is het plaatsgebonden risico onafhankelijk van de aanwezige bevolking. Het plaatsgebonden risico wordt bepaald door de scenariokansen en de waterdiepte, stroomsnelheid en stijgsnelheid die bij een overstroming op de betreffende plek kunnen ontstaan. Bij het bepalen van het plaatsgebonden risico wordt evacuatie buiten beschouwing gelaten. Uit Figuur 24 blijkt dat het plaatsgebonden risico in het hele dijkringgebied relatief klein is (<1/ per jaar). 39

47 Figuur 24: Het plaatsgebonden risico (PR) in dijkringgebied 37 Lokaal individueel risico (LIR) Het lokaal individueel risico (LIR) is de kans per jaar dat een persoon die zich permanent op een bepaalde plaats in het dijkringgebied bevindt, overlijdt als gevolg van een overstroming van dit dijkringgebied, waarbij de mogelijkheden voor preventieve evacuatie zijn meegenomen. Het lokaal individueel risico is in praktisch heel het dijkringgebied kleiner dan 1/ per jaar (<10-6 per jaar) (Figuur 25). 40

48 Figuur 25: Het lokaal individueel risico (LIR) in dijkringgebied 37 Groepsrisico De kans op grote groepen mensen die slachtoffer worden van een overstroming is in dijkringgebied 37 nihil. Enerzijds komt dit door het beperkte aantal inwoners van het dijkringgebied, circa 33 mensen (inwonersstatistieken uit HIS-SSM met peildatum 2000). Anderzijds is de kans op een overstroming relatief klein. 5.3 Berekende overstromingsrisico s in perspectief De in dit hoofdstuk gepresenteerde overstromingsrisico s krijgen betekenis wanneer deze worden gepresenteerd in relatie tot de berekende overstromingsrisico s voor andere dijkringen. In deze paragraaf zijn het berekende economisch risico en slachtofferrisico van dijkring 37 gerelateerd aan berekende risico s voor een selectie van dijkringen in Nederland. Deze overstromingsrisico s zijn samen met de overstromingskansen voor de selectie van dijkringen weergegeven in Tabel 10 in Bijlage G. Economisch risico en slachtofferrisico In Figuur 26 zijn naast het berekend economisch risico en slachtofferrisico voor dijkringgebied 37 tevens de overstromingsrisico s gepresenteerd voor een selectie van dijkringen. De figuur geeft zo een beeld van de berekende risico s voor dijkring 37 in verhouding tot de risico s berekend voor andere dijkringen. Hierbij wordt opgemerkt dat nog niet voor alle dijkringen de risicoanalyse is uitgevoerd (peildatum april 2014). 41

49 Figuur 26: Economisch risico voor selectie van dijkringen. Uit Figuur 26 blijkt dat het berekende economisch risico en het slachtofferrisico voor dijkring 37 laag zijn ten opzichte van de risico s berekend voor de overige dijkringgebieden in de figuur. In Tabel 10 in Bijlage G zijn de getalswaarden van de gepresenteerde risico s uit Figuur 26 weergegeven. Het lage risico voor dijkringgebied 37 hangt samen met de relatief kleine berekende faalkansen voor dijkring 37 (hoofdstuk 3) en de beperkte gevolgen in termen van economische schade en aantallen slachtoffers na een dijkdoorbraak (hoofdstuk 4). 5.4 Gevoeligheidsanalyses Het veiligheidsniveau van dijkringgebied 37 kan worden vergroot door het uitvoeren van waterstandverlagende en dijkversterkende maatregelen of een combinatie van beide. Daarnaast worden binnen het Deltadeelprogramma Veiligheid nieuwe normen ontwikkeld en uitgewerkt (zie ook paragraaf 2.2.4). In deze paragraaf zijn de effecten op het veiligheidsniveau van het dijkringgebied van de verschillende typen maatregelen en de ontwikkelingen binnen het Deltaprogramma nader beschouwd Veiligheidsniveau na waterstandverlagende maatregelen Op een deel van de Maas wordt het project Maaswerken uitgevoerd (zie ook paragraaf 2.2.3). Dit project heeft een gecombineerd doel voor hoogwaterbescherming, het realiseren van natuur en het verbeteren van de bevaarbaarheid. Dijkringgebied 37 valt buiten het plangebied van het project Maaswerken. Ook is het effect van de rivierverruimende maatregelen van het project Maaswerken onbekend. Langs de Maas zijn ook geen maatregelen in het kader van het project Ruimte voor de Rivier voorzien. Daarmee is dit project voor dijkringgebied 37 niet relevant. Rivierverruimende en waterstandverlagende maatregelen zijn dan ook niet verder beschouwd Veiligheidsniveau na dijkversterkende maatregelen Voor de primaire waterkering van dijkring 37 zijn geen dijkversterkende maatregelen voorzien. De resultaten van de derde wettelijke toetsronde ( ) geven geen aanleiding voor dijkversterkingen en de primaire waterkering is niet opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het actuele veiligheidsniveau van dijkringgebied 37 is al relatief hoog. Met een overstromingskans van 1/6.000 per jaar en een lokaal individueel risico (LIR) kleiner dan 10-6 per jaar is dijkringgebied 37 één van 42

50 de veiligste dijkringen van Nederland (zie ook paragraaf 5.3). Dijkversterkende maatregelen lijken in dat licht dan ook niet kostenefficiënt Veiligheidsniveau bij nieuwe normen Deltaprogramma Veiligheid In het Deltaprogramma Veiligheid (DPV) wordt een nieuwe normering voor de waterveiligheid ontwikkeld [27]. De huidige wettelijk verankerde overschrijdingskansnorm voor dijken wordt over enkele jaren vervangen door een overstromingskansnorm op basis van een risicobenadering, waarbij de kans op een overstroming en het gevolg van een overstroming beide in beeld komen. In de nieuwe normen die worden ontwikkeld staan het lokaal individueel risico (LIR) en de overstromingskans centraal. Basisveiligheid Lokaal Individueel Risico (LIR) <10-5 per jaar Het uitgangspunt in de nieuwe normering zoals deze in het Deltadeelprogramma Veiligheid wordt ontwikkeld en uitgewerkt is om een basisveiligheid te bieden aan iedereen die woont of werkt in een gebied dat door dijken, duinen en dammen wordt beschermd. Vooralsnog wordt hierbij uitgegaan van een basisveiligheid waarbij het Lokaal Individueel Risico (LIR) kleiner moet zijn dan 10-5 per jaar. Voor dijkringgebied 37 geldt dat het lokaal individueel risico (LIR) in de huidige situatie in het gehele dijkringgebied veel kleiner is dan 10-5 per jaar (Figuur 25 in paragraaf 5.2.2). Dit betekent dat op dit moment al ruim wordt voldaan aan de eisen die het Deltadeelprogramma Veiligheid stelt aan de basisveiligheid in het dijkringgebied. Er zijn dan ook geen aanpassingen nodig aan de primaire waterkering om de basisveiligheid verder te vergroten. Veiligheidsniveau na implementatie nieuwe normen Deltaprogramma In de nieuwe normering zoals deze in het Deltadeelprogramma Veiligheid wordt ontwikkeld en uitgewerkt krijgen de dijken normen op basis van overstromingskansen. De nieuwe norm zal niet meer zoals nu per dijkringgebied gelden, maar per dijktraject (onderdeel van een dijkring). Door het Deltaprogramma is voor dijkring 37 één dijktraject aangehouden, waarvoor op basis van een MKBA een overstromingskansnorm is afgeleid volgens het stramien In dit stramien worden de volgende overstromingskansen gebruikt: 1/100, 1/300, 1/1.000, 1/3.000, 1/10.000, 1/ en 1/ per jaar [28]. De LIR norm van 10-5 per jaar geldt als grondslag voor deze nieuwe norm. De overstromingskansnorm voor dijkring 37 zoals afgeleid door het Deltadeelprogramma Veiligheid is 1/3.000 per jaar [28]. Voor de dijkring is een actuele overstromingskans berekend van 1/6.000 per jaar (zie paragraaf 3.4). Dit betekent dat op dit moment al wordt voldaan aan de eisen die het Deltadeelprogramma Veiligheid stelt aan de overstromingskans van de dijkring en is geen aanpassing nodig van de primaire waterkering van dijkring 37. De overstromingskansnorm voor dijkring 37 van 1/3.000 per jaar is gebaseerd op de schade die ontstaat in dijkringgebied 37 na een doorbraak van de primaire kering categorie a van dijkring 37 én op de schade die vervolgens optreedt in dijkringgebied 24 nadat ook de categorie c kering langs de Afgedamde Maas bezwijkt. In die redenering is ook de norm van de aansluitende categorie b keringen van belang. 43

51

52 6 Conclusies Dit hoofdstuk beschrijft de conclusies die volgen uit het onderzoek naar het overstromingsrisico van dijkring 37. De conclusies betreffen zowel de berekende faalkansen, de gevolgen, als het overstromingsrisico. 6.1 De huidige kans op een overstroming De berekende overstromingskans voor de categorie a-kering van dijkring 37 is 1/6.000 per jaar. Deze kans heeft betrekking op de categorie a-kering van dijkring 37 (de keringen langs de Bergsche Maas). De faalkans van de categorie c-kering van dijkring 37 is niet beschouwd. De kans op een overstroming door het falen van de categorie a-kering van dijkring 37 wordt gedomineerd door het faalmechanismen opbarsten en piping (faalkans 1/6.100 per jaar). De bijdrage van het faalmechanisme opbarsten en piping aan de overstromingskans is circa 98%. De overige faalmechanismen (macrostabiliteit binnenwaarts en overloop en golfoverslag) dragen met respectievelijk 2% en 0% nauwelijks bij aan de totale overstromingskans van de dijkring. Het beeld van de veiligheid van de waterkeringen dat volgt uit de faalkansen en overstromingskansen komt overeen met de verwachtingen van de beheerder. 6.2 De huidige gevolgen van een overstroming De dijkring bestaat uit één ringdeel. In het dijkringgebied zijn geen hoge (lijn)elementen te onderscheiden. Een overstroming van dit dijkringgebied is als het vollopen van een bak met water: het hele dijkringgebied overstroomt waarna het peil gelijkmatig stijgt. Het aantal slachtoffers kan door preventieve evacuatie significant worden gereduceerd. Hoogwater bij dijkring 37 wordt veroorzaakt door hoogwater op de Maas. Een overstroming wordt in circa 80% van de gevallen ruim van te voren verwacht. De relatief grote kans op een geslaagde evacuatie zorgt voor een sterke vermindering van het slachtofferrisico. De economische schade wordt niet significant beïnvloed door evacuatie. De invloed van het meenemen van de mogelijkheden voor evacuatie op het berekende economische risico is dan ook gering. 6.3 Het huidige overstromingsrisico Door de kansen op en de gevolgen van een overstroming te combineren is het overstromingsrisico bepaald, uitgedrukt in diverse risicomaten (Tabel 8): Schade Slachtoffers Verwachtingswaarde economische schade (M per jaar) 0,0009 Gemiddelde economische schade per overstroming ( ) Economische schade bij het zwaarst beschouwde scenario ( ) (maximaal scenario) Verwachtingswaarde (slachtoffers per jaar) 10-5 Maximaal aantal slachtoffers bij het zwaarst beschouwde scenario (maximaal scenario) Overlijdenskans van een individu per locatie exclusief het effect van preventieve evacuatie (plaatsgebonden risico) Overlijdenskans van een individu per locatie inclusief het effect van preventieve evacuatie (lokaal individueel risico) Tabel 8:Resultaten risicoberekeningen voor dijkring 37 5 miljoen 5 miljoen 5 <1/ per jaar <1/ per jaar De kans op minimaal 5 miljoen euro schade is nagenoeg gelijk aan de overstromingskans van de dijkring (1/6.000 per jaar). De maximale schade die kan 45

53 optreden is eveneens 5 miljoen euro. Wanneer dijkringgebied overstroomt is de schade gelijk maximaal. De kans op grote groepen mensen die slachtoffer worden van een overstroming is in dijkringgebied 37 nihil. Enerzijds komt dit door het beperkte aantal inwoners van het dijkringgebied. Anderzijds is de kans op een overstroming relatief klein. Het plaatsgebonden risico (de kans dat een persoon die continu binnen dit gebied verblijft, overlijdt als gevolg van een overstroming) in het dijkringgebied is relatief laag, <1/ per jaar (<10-5 per jaar). Het lokaal individueel risico (de kans per jaar dat een persoon die zich permanent op een bepaalde plaats in het dijkringgebied bevindt, overlijdt als gevolg van een overstroming van dit dijkringgebied, waarbij de mogelijkheden voor preventieve evacuatie zijn meegenomen) laat een vergelijkbaar beeld zien. In het grootste deel van het dijkringgebied is dit risico lager dan 1/ per jaar (<10-6 per jaar). Dijkringgebied 37 voldoet aan de basisveiligheidsnorm, waarbij het LIR kleiner is dan 10-5 per jaar. 6.4 Veiligheidsniveau bij voorgestelde eisen Deltaprogramma Veiligheid Binnen het Deltadeelprogramma Veiligheid worden nieuwe veiligheidsnormen ontwikkeld. Hierbij wordt uitgegaan van een basisveiligheid waarbij het Lokaal Individueel Risico (LIR) kleiner moet zijn dan 10-5 per jaar. In de huidige situatie voldoet dijkringgebied 37 aan deze eis. De overstromingskansnormen worden binnen het Deltadeelprogramma Veiligheid uitgewerkt op dijktrajectniveau. Voor dijkring 37 is op basis van een MKBA een norm van 1/3.000 per jaar afgeleid. Voor de dijkring is een actuele overstromingskans berekend van 1/6.000 per jaar. Dit betekent dat op dit moment al wordt voldaan aan de eisen die het Deltadeelprogramma Veiligheid stelt aan de overstromingskans van de dijkring en is geen aanpassing nodig van de primaire waterkering van dijkring

54 Bijlage A Literatuur [1] Rijkswaterstaat-Waterdienst, Van ruwe data tot overstromingsrisico, Handleiding ter bepaling van het overstromingsrisico van dijkringen binnen het project VNK2, versie 2.5, maart [2] Rijkswaterstaat-Waterdienst, Veiligheid van Nederland in Kaart, Dijkringgebied 37 Nederhemert, Achtergrondrapport Dijken, april [3] Waterschap Rivierenland, Veiligheidstoetsing dijkringgebied 37 Nederhemert, september [4] BügelHajema Adviseurs, Ontwerp Structuurvisie Buitengebied Gemeente Zaltbommel, projectnummer , Amersfoort, 28 juli [5] [6] Tauw, Peilbesluit Bommelerwaard, Waterschap Rivierenland, Deventer, 14 februari [7] [8] tijdvak4/ stichting-norbertijner-abdij-te-berne [9] [10] [11] [12] Rijkswaterstaat / Hans Venema [13] che_maas/index.aspx [14] Steenbergen, H.M.G.M., Vrouwenvelder, A.C.W.M., Koster, T. (2008), Theoriehandleiding PC-Ring versie 5.0. Deel A: Mechanismebeschrijvingen, TNO, 29 februari [15] Steenbergen, H.M.G.M., Vrouwenvelder, A.C.W.M. (2003), Theoriehandleiding PC-Ring Versie 4.0, Deel B: Statistische modellen,tno, april [16] Steenbergen, H.M.G.M., Vrouwenvelder, A.C.W.M. (2003), Theoriehandleiding PC-Ring Versie 4.0, Deel C: Rekentechnieken,TNO, april [17] Wouden, F. van der, Grashoff, P.S., PC-Ring 5.3.0, Gebruikershandleiding, Demis BV/QQQ Delft/TNO Bouw, Rapport W , maart 2009 [18] Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Voorschrift Toetsen op Veiligheid Primaire Waterkeringen (VTV2006), ISBN , september 2007 [19] Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Hydraulische Randvoorwaarden Primaire Waterkeringen voor de derde toetsronde (HR2006), ISBN , augustus 2007 [20] Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, Hydraulische Randvoorwaarden voor Primaire keringen (HR1996). [21] Waterschap Rivierenland, Veiligheidstoetsing Stabiliteit voorland, Tiel, [22] Kok, M., et al., 2004, Standaardmethode2004 Schade en Slachtoffers als gevolg van overstromingen, DWW , HKV LIJN IN WATER, november [23] Maaskant, B., et al., Evacuatieschattingen Nederland, HKV LIJN IN WATER, rapport PR , 2009 [24] Projectbureau VNK2, Memo Conditionele kansen en evacuatiefracties, Utrecht,

55 [25] Nortier, I.W., de Koning, P., 1996, Toegepaste Vloeistofmechanica, pagina 276, [26] Ministerie van Infrastructuur en Milieu en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Deltaprogramma 2013, Werken aan de delta, De weg naar deltabeslissingen, september 2012 [27] Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Werken aan de delta, Deltaprogramma 2014, Kansrijke oplossingen voor opgaven en ambities, september [28] Deltaprogramma Veiligheid 2014, Technisch-Inhoudelijke uitwerking DPV 2.0, Werkdocument Deelprogramma Veiligheid, concept van 6 januari

56 Bijlage B Begrippenlijst Afschuiving Een verplaatsing van (een deel van) een grondlichaam. De term afschuiving wordt gebruikt bij het faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts. Beheerder De overheid waarbij de (primaire) waterkering in beheer is. Beheersgebied Het in de legger gespecificeerd areaal dat als waterkering wordt aangemerkt en door de waterkeringbeheerder wordt beheerd. Bekleding De afdekking van de kern van een dijk ter bescherming tegen golfaanvallen en langsstromend water. De taludbekleding bestaat uit een erosiebestendige toplaag, inclusief de onderliggende vlijlaag, filterlaag, kleilaag en/of geotextiel. Belasting De op een constructie (een waterkering) uitgeoefende in- en uitwendige krachten. Benedenrivierengebied Het door Rijn en Maas gevoede rivierengebied ten westen van de lijn Schoonhoven Werkendam Dongemond, inclusief Hollands Diep en Haringvliet, zonder de Hollandsche IJssel. Berm Een extra verbreding aan de binnendijkse of buitendijkse zijde van de dijk om het dijklichaam extra steun te bieden, zandmeevoerende wellen te voorkomen en/of de golfoploop te reduceren. Binnentalud Het hellend vlak van het dijklichaam aan de binnenzijde van de dijk. BKL Basis kustlijn. Bij het vigerende kustbeleid worden suppleties uitgevoerd indien de kustlijn zich landwaarts van de BKL bevindt. Bovenrivierengebied Het door Rijn en Maas gevoede rivierengebied ten oosten van de lijn Schoonhoven - Werkendam - Dongemond. De waterstanden worden daar niet beïnvloed door het getij van de Noordzee. Bres Een doorgaand gat in de waterkering dat is ontstaan door overbelasting. Buitentalud Hellend vlak van het dijklichaam aan de kerende zijde. Buitenwater Oppervlaktewater waarvan de waterstand direct onder invloed staat van de waterstand op zee, de grote rivieren, het IJsselmeer of het Markermeer. 49

57 Decimeringhoogte De peilvariatie die behoort bij een vergroting of verkleining van de overschrijdingsfrequentie met een factor 10. Dijkring Stelsel van waterkeringen en/of hoge gronden, dat een dijkringgebied omsluit en beveiligt tegen overstromingen. Dijkringgebied Een gebied dat door een stelsel van waterkeringen en/of hoge gronden beveiligd wordt tegen overstromingen vanuit zee, het IJsselmeer, Markermeer en/of de grote rivieren. Dijkringsegment Een deel van de dijkring, dat beheerd wordt door één beheerder en dat bestaat uit één type waterkering. Dijkvak Een deel van een waterkering waarvoor de sterkte-eigenschappen en belastingen homogeen zijn. Duin Zandlichaam (al dan niet verdedigd) bestemd tot het keren van water. Duinafslag Faalmechanisme voor duinen dat betrekking heeft op de erosie van een duin onder stormcondities. Faalmechanisme De wijze waarop een waterkering faalt. Voor dijken en kunstwerken worden elk vier faalmechanismen beschouwd. Voor duinen wordt duinafslag beschouwd. Falen Het niet meer vervullen van de primaire functie (water keren) en/of het niet meer voldoen aan vastgestelde criteria. Gemiddelde waarde De verwachtingswaarde (µ) van een stochast. Gevolgenmatrix De gevolgenmatrix is een dataset per dijkringgebied, met voor elk ringdeel een breslocatie en per breslocatie een aantal overstromingsberekeningen en daarbij behorende gevolgen (resultaten van HIS-SSM berekeningen). Golfoploop De hoogte boven de stilwaterstand tot waar een tegen het talud oplopende golf reikt (de 2% golfoploop wordt door 2% van de golven overschreden). Golfoverslag De hoeveelheid water die door golven per strekkende meter gemiddeld per tijdseenheid over de waterkering slaat. Grensprofiel Het duinprofiel dat na afslag bij ontwerpomstandigheden nog minimaal aanwezig moet zijn. 50

58 Grenstoestand De toestand waarin de sterkte van een constructie of een onderdeel daarvan nog juist evenwicht maakt met de daarop werkende belastingen. Groepsrisico Het groepsrisico beschrijft de kansen op overschrijding van bepaalde slachtofferaantallen. JARKUS Het landelijk bestand met diepte- en hoogtemetingen van de Nederlandse zandige kust per jaar. Kansdichtheidfunctie Een functie die aan elke mogelijke waarde van een stochast een kansdichtheid toekent. Karakteristieke waarde Een op basis van een statistische analyse bepaalde waarde met een kleine onder- of overschrijdingskans. In de praktijk wordt voor materiaaleigenschappen vaak uitgegaan van een waarde met een onderschrijdingskans van 5%. Kruin De strook tussen buitenkruinlijn en binnenkruinlijn. Kruinhoogte De hoogte van de buitenkruinlijn. Kwel Het uittreden van grondwater onder invloed van een grotere stijghoogte aan de buitenzijde van het beschouwde gebied. Kwelsloot Een sloot aan de binnenzijde van de dijk die tot doel heeft kwelwater op te vangen en af te voeren. Kwelweg Mogelijk pad dat het kwelwater in de grond aflegt, van het intreepunt naar het uittreepunt. Lengte-effect Het verschijnsel dat de faalkans van een waterkering toeneemt met de lengte. Dit is het gevolg van het feit dat de kans dat zich ergens een zwakke plek bevindt groter wordt als er een grotere lengte wordt beschouwd. Lokaal individueel risico (LIR) De kans dat een persoon, die zich continu op een bepaalde plaats in de dijkring bevindt, overlijdt ten gevolge van een overstroming. In de berekening van het lokaal individueel risico worden de mogelijkheden voor preventieve evacuatie meegenomen. Macrostabiliteit De naam van een faalmechanisme waarbij de zich een glijvlak in het talud en de ondergrond vormt. Marsroute Voorloper van het onderzoeksprogramma Overstromingsrisico s: een studie naar kansen en gevolgen 51

59 MKL Momentane ligging van de kustlijn. De actuele positie van de kustlijn. Modelfactor Een factor die onzekerheden in de modellering tot uitdrukking brengt. NAP Normaal Amsterdams Peil. Ontwerppunt Het ontwerppunt is de meest waarschijnlijke combinatie van de waarden van stochasten waarvoor geldt dat de grenstoestandfunctie (sterkte belasting) gelijk aan 0 is. Opbarsten Het bezwijken van de grond onder invloed van wateroverdrukken door het ontbreken van verticaal evenwicht in de grond. De term opbarsten wordt gebruikt bij het faalmechanisme opbarsten en piping. Opdrijven Het bezwijken van de grond onder invloed van wateroverdrukken door het ontbreken van verticaal evenwicht in de grond. De term opdrijven wordt gebruikt bij het faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts. Overloop Het verschijnsel waarbij water over de kruin van een dijk stroomt omdat de waterstand in de rivier hoger is dan de kruin van de dijk. Overschrijdingsfrequentie Het gemiddeld aantal keren dat een waarde wordt bereikt of overschreden in een bepaalde periode. Overschrijdingskans De kans dat het toetspeil wordt bereikt of overschreden. Overstromingskans De kans dat een gebied overstroomt doordat de waterkering rondom dat gebied (de dijkring) op één of meer plaatsen faalt. Overstromingsrisico De combinatie van kansen en gevolgen van overstromingen. De gevolgen worden uitgedrukt in schade of slachtoffers. Het slachtofferrisico wordt ondermeer weergegeven als groepsrisico en als lokaal individueel risico. Overstromingsberekening Een berekening van het overstromingspatroon voor één of meerdere doorbraken in een dijkring. Overstromingsscenario Een unieke combinatie van falende en niet-falende ringdelen die leidt tot de overstroming van (een deel van) een dijkringgebied. PC-Ring Een probabilistisch model dat waarmee faalkansen berekend kunnen worden voor verschillende faalmechanismen voor dijken, duinen en kunstwerken. Daarnaast kunnen met PC-Ring faalkansen per vak en faalmechanisme worden gecombineerd tot faalkansen op ringniveau. Ook kunnen met PC-Ring scenariokansen worden berekend. 52

60 PC-ViNK Een applicatie die het mogelijk maakt om een segment binnen een dijkring in vakken op te knippen en waarmee de data voor het VNK-instrumentarium beheerd kan worden. PC-ViNK draait op een centrale server zodat het gehele werkproces in VNK-2 traceerbaar is. Plaatsgebonden risico (PR) De kans dat een persoon, die zich continu op een bepaalde plaats in de dijkring bevindt, overlijdt ten gevolge van een overstroming. In de berekening van het plaatsgebonden risico worden de mogelijkheden voor preventieve evacuatie niet meegenomen. Piping Het verschijnsel waarbij er als gevolg van erosie door grondwaterstroming kanalen ontstaan in een grondlichaam. Primaire waterkering Een waterkering die ofwel behoort tot het stelsel waterkeringen dat een dijkringgebied - al dan niet met hoge gronden - omsluit, ofwel vóór een dijkringgebied is gelegen. Primaire waterkeringen kunnen worden verdeeld in de volgende categorieën: a: Een waterkering die direct buitenwater keert b: Een voorliggende of verbindende kering c: Een waterkering die indirect buitenwater keert d: Een waterkering die in het buitenland is gelegen Reststerkte Reststerkte is een verzamelbegrip voor de resterende sterkte in de dijk nadat een initiërend faalmechanisme is opgetreden. In VNK2 wordt er bij het faalmechanisme beschadiging bekleding en erosie van het dijklichaam met verschillende reststerktemodellen gerekend. Hiermee wordt de kans op het ontstaan van een bres berekend nadat de bekleding is beschadigd. Bij het faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts kan ook de sterkte van de dijk nadat de eerste afschuiving heeft plaatsgevonden worden meegenomen in de faalkansberekening. Ringdeel Een deel van de dijkring waarbinnen de locatie van de bres geen significante invloed heeft op het overstromingspatroon en de optredende schade. RisicoTool Applicatie waarmee het overstromingsrisico van het dijkringgebied berekend kan worden, op basis van beschikbare scenariokansen en de gevolgenmatrix. Scenariokans De kans op een overstromingsscenario. Strijklengte De lengte van het voor de waterkering gelegen wateroppervlak waarover de wind waait. Stabiliteitsfactor De factor waarin het verschil tussen sterkte en belasting wordt uitgedrukt voor het faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts. Standaardafwijking Een maat voor de spreiding rond het gemiddelde. 53

61 Stochastische variabele Een onzekere grootheid. De kansen op de verschillende waarden van een stochast worden beschreven door een kansdichtheidfunctie. Systeemwerking Dit zijn effecten waar een doorbraak in de ene dijkring leidt tot het ontlasten of juist overstromen (cascade effect) van een andere dijkring. Systeemwerking betreft dus de interactie tussen twee of meer dijkringen. Systeemwerking wordt niet meegenomen in VNK2. Teen De onderrand van het dijklichaam aan de buitendijkse zijde van de dijk (de overgang van dijk naar voorland). Variatiecoëfficiënt (V) De verhouding tussen de standaardafwijking (σ) en het gemiddelde (µ): V = σ/µ. Veiligheidsnorm Eis waaraan een primaire waterkering moet voldoen, aangegeven als de gemiddelde overschrijdingskans - per jaar - van de hoogste hoogwaterstand waarop de tot directe kering van het buitenwater bestemde primaire waterkering moet zijn berekend, mede gelet op overige het waterkerend vermogen bepalende factoren. Verhang De verhouding tussen het verschil in stijghoogte tussen twee punten en de afstand tussen die punten; wordt ook wel gradiënt genoemd. Verval Het verschil in stijghoogte tussen twee punten, bijvoorbeeld de twee zijden van een waterkering. Verwachtingswaarde De gemiddelde waarde van een stochast; het eerste moment van de kansdichtheidfunctie. Voorland Het gebied aansluitend aan de buitenzijde van de waterkering. Dit gebied wordt ook wel vooroever genoemd. Ook een diepe steile stroomgeul bij een schaardijk valt onder de definitie van voorland. Het voorland kan zowel onder als boven water liggen. Werklijn De relatie tussen de rivierafvoer en de statistisch bepaalde overschrijdingsfrequentie van de rivierafvoer, zoals deze door de Minister van Verkeer en Waterstaat wordt gehanteerd voor het bepalen van de ontwerpafvoer voor de versterking van dijken. Zandmeevoerende wel Een wel die zand meevoert uit de ondergrond. 54

62 Bijlage C Primaire keringen dijkring 37 Figuur 27: De categorie a- en c-kering van dijkring

63

64 Bijlage D Vakindeling en ringdelen Figuur 28: Overzicht gedefinieerde dijkvakken voor dijkring

65

66 Bijlage E Overzicht faalkansen In onderstaande figuren is de faalkans op vakniveau weergegeven per faalmechanisme. De faalkans per dijkvak voor de combinatie van de vier beschouwde mechanismen is eerder weergegeven in Figuur 19 in paragraaf 3.4. Figuur 29: Faalkansen op vakniveau voor faalmechanisme overloop en golfoverslag. Figuur 30: Faalkansen op vakniveau voor faalmechanisme opbarsten en piping. 59

67 Figuur 31: Faalkansen op vakniveau voor faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts. 60

68 Bijlage F Overzicht resultaten derde toetsronde De onderstaande tekst en figuren zijn overgenomen uit de rapportage Veiligheidstoetsing dijkringgebied 37 Nederhemert van het waterschap Rivierenland [3]. Veiligheidsoordeel Het veiligheidsoordeel voor dijkringgebied 37 is voldoet aan de norm. De 4,1 km primaire waterkering van dijkring 37 betreft 1,3 km primaire waterkering van categorie A en 2,8 km primaire waterkering van categorie C. Deze 4,1 km primaire waterkering heeft het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm (Figuur 32). Het kunstwerk in de primaire waterkering categorie A van dijkring 37 (Gemaal Bern) heeft het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm (Figuur 33). De niet-waterkerende objecten hebben het veiligheidsoordeel voldoet aan de norm met uitzondering van 18 bomen waarvoor het veiligheidsoordeel nader onderzoek nodig is. Voor de NWO s geldt dat er van de objecten met het veiligheidsoordeel nader onderzoek nodig te weinig gegevens zijn. Het veiligheidsoordeel voor dijkring 37 is per dijkvak samengevat in Tabel 9. Dijkvak code Dijkvaknaam Dijkvak lengte [km] Toets lengte [km] Voldoet aan de norm Voldoet niet aan de norm Nader onderzoek nodig Bergsche Maasdijk (categorie A) 1,3 1,3 1, Bernse Maasdijk (categorie C) 2,8 2,8 2,8 - - Totaal 4,1 4,1 4,1 - - Tabel 9: Veiligheidsoordeel per dijkvak voor dijkring

69 Figuur 32: Veiligheidsoordeel dijken dijkring 37 Figuur 33: Veiligheidsoordeel kunstwerken dijkring 37 62

Veiligheid Nederland in Kaart 2

Veiligheid Nederland in Kaart 2 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 16 Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 16 Alblasserwaard en de

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 39 Alem

Overstromingsrisico Dijkring 39 Alem Overstromingsrisico Dijkring 39 Alem Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 39 Alem Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 39 Alem

Nadere informatie

Veiligheid Nederland in Kaart 2

Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico Dijkring 1, 2, 3 en 4 Schiermonnikoog, Ameland, Terschelling en Vlieland Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebieden 1, Schiermonnikoog 2, Ameland

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 24 Land van Altena

Overstromingsrisico Dijkring 24 Land van Altena Overstromingsrisico Dijkring 24 Land van Altena Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 24 Land van Altena Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 42 Ooij en Millingen

Overstromingsrisico Dijkring 42 Ooij en Millingen VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 42 Ooij en Millingen December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 42 Ooij en Millingen December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 45 Gelderse Vallei

Overstromingsrisico Dijkring 45 Gelderse Vallei VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 45 Gelderse Vallei December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 45 Gelderse Vallei December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 rapportomslag

Nadere informatie

Veiligheid Nederland in Kaart 2

Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico Dijkring 16 Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden Mei 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 16 Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden Documenttitel Veiligheid

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 28 Noord-Beveland

Overstromingsrisico Dijkring 28 Noord-Beveland Overstromingsrisico Dijkring 28 Noord-Beveland Mei 24 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 28, Noord-Beveland Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Veiligheid Nederland in Kaart 2

Veiligheid Nederland in Kaart 2 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Ruben Jongejan 2007 Veiligheid Nederland in Kaart pagina 1 Inhoud 1. Wat is VNK2? 2. Methoden en technieken 3. Toepassingen 4. Samenvatting 2007 Veiligheid Nederland in

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 13a IJburg

Overstromingsrisico Dijkring 13a IJburg Overstromingsrisico Dijkring 13a IJburg December 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 13A, IJburg Fase 1 Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 19 Rozenburg

Overstromingsrisico Dijkring 19 Rozenburg Overstromingsrisico Dijkring 19 Rozenburg December 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 19, Rozenburg Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 36 Land van Heusden/de Maaskant. December 2010. December 2010

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 36 Land van Heusden/de Maaskant. December 2010. December 2010 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 36 Land van Heusden/de Maaskant December 2010 Nederland in Kaart Overstromingsrisico Dijkring 36 Land van Heusden/de Maaskant December 2010 Kijk voor meer informatie op

Nadere informatie

Veiligheid Nederland in Kaart 2

Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico Dijkring 43 Betuwe, Tieleren Culemborgerwaarden Mei 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 43 Betuwe, Tieler- en Culemborgerwaarden Documenttitel Veiligheid

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 47 Arnhemse en Velpsebroek

Overstromingsrisico Dijkring 47 Arnhemse en Velpsebroek Overstromingsrisico Dijkring 47 Arnhemse en Velpsebroek Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 47, Arnhemse en Velpsebroek Documenttitel Veiligheid Nederland in

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 36a Keent

Overstromingsrisico Dijkring 36a Keent Overstromingsrisico Dijkring 36a Keent December 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 36a, Keent Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 18 Pernis

Overstromingsrisico Dijkring 18 Pernis Overstromingsrisico Dijkring 18 Pernis December 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 18, Pernis Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied

Nadere informatie

Onderwerp: Veiligheid Nederland in Kaart Nummer: Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming (n.a.v.) besluitvorming college)

Onderwerp: Veiligheid Nederland in Kaart Nummer: Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming (n.a.v.) besluitvorming college) COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HOOGHEEMRADEN COMMISSIE BMZ ALGEMEEN BESTUUR Onderwerp: Veiligheid Nederland in Kaart Nummer: 701704 In D&H: 20-08-2013 Steller: ir. P.G. Neijenhuis In Cie: BMZ (ter kennisneming)

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 32 Zeeuwsch Vlaanderen

Overstromingsrisico Dijkring 32 Zeeuwsch Vlaanderen VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 32 Zeeuwsch Vlaanderen December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 32 Zeeuwsch Vlaanderen December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 53 Salland

Overstromingsrisico Dijkring 53 Salland Overstromingsrisico Dijkring 53 Salland December 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 53, Salland Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 46 Eempolder

Overstromingsrisico Dijkring 46 Eempolder Overstromingsrisico Dijkring 46 Eempolder Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 46 Eempolder Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 13 Noord-Holland

Overstromingsrisico Dijkring 13 Noord-Holland Overstromingsrisico Dijkring 13 Noord-Holland Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 13, Noord-Holland Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Assetmanagement bij waterkeringen

Assetmanagement bij waterkeringen Assetmanagement bij waterkeringen Frank den Heijer NVRB symposium Assetmanagement in de publieke sector Assetmanagement bij waterkeringen Historie en context Toetsproces waterkeringen Cases: toetsronden

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 9 Vollenhove

Overstromingsrisico Dijkring 9 Vollenhove VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 9 Vollenhove December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 9 Vollenhove December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 rapportomslag

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 22 Eiland van Dordrecht

Overstromingsrisico Dijkring 22 Eiland van Dordrecht Overstromingsrisico Dijkring 22 Eiland van Dordrecht Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 22, Eiland van Dordrecht Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 25 Goeree Overflakkee

Overstromingsrisico Dijkring 25 Goeree Overflakkee Overstromingsrisico Dijkring 25 Goeree Overflakkee Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 25, Goeree Overflakkee Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 44 Kromme Rijn December 2011

Overstromingsrisico Dijkring 44 Kromme Rijn December 2011 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 44 Kromme Rijn December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 44 Kromme Rijn December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 Veiligheid

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 41 Land van Maas en Waal December 2011

Overstromingsrisico Dijkring 41 Land van Maas en Waal December 2011 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 41 Land van Maas en Waal December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 41 Land van Maas en Waal December 2011 Foto: Wim Vink, Waterschap Rivierenland Kijk voor meer informatie

Nadere informatie

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 38 Bommelerwaard. December December 2010

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 38 Bommelerwaard. December December 2010 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 38 Bommelerwaard December 2010 Nederland in Kaart Overstromingsrisico Dijkring 38 Bommelerwaard December 2010 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011

Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 35 Donge

Overstromingsrisico Dijkring 35 Donge Overstromingsrisico Dijkring 35 Donge Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 35, Donge Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied

Nadere informatie

IN DEZE NIEUWSFLITS. De brochures maken de uitleg over de gehanteerde methode en de eerste resultaten eenvoudiger.

IN DEZE NIEUWSFLITS. De brochures maken de uitleg over de gehanteerde methode en de eerste resultaten eenvoudiger. IN DEZE NIEUWSFLITS Publicaties gaan als gebakjes Voortgang fase 1b Fase 1c goed begonnen Kansen en onzekerheden in VNK2 VNK2-beraad 20 september Systeemwerking in VNK2 Meer informatie op locatie Publicaties

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011

Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 15 Lopiker- en Krimpenerwaard December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 48 Rijn en IJssel

Overstromingsrisico Dijkring 48 Rijn en IJssel Overstromingsrisico Dijkring 48 Rijn en IJssel Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 48, Rijn en IJssel Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 34a Geertruidenberg

Overstromingsrisico Dijkring 34a Geertruidenberg Overstromingsrisico Dijkring 34a Geertruidenberg December 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 34a: Geertruidenberg Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Nederland. in Kaart. Overstromingsrisico Dijkring 14 Zuid-Holland. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 14 -Zuid Holland. December 2010.

Nederland. in Kaart. Overstromingsrisico Dijkring 14 Zuid-Holland. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 14 -Zuid Holland. December 2010. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 14 -Zuid Holland December 2010 Nederland in Kaart Overstromingsrisico Dijkring 14 Zuid-Holland December 2010 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837

Nadere informatie

Grebbedijk - Deltadijk? Studie naar de betekenis van actualisering van de beschermingsniveaus van de Grebbedijk

Grebbedijk - Deltadijk? Studie naar de betekenis van actualisering van de beschermingsniveaus van de Grebbedijk Grebbedijk - Deltadijk? Studie naar de betekenis van actualisering van de beschermingsniveaus van de Grebbedijk Rapport Waterschap Vallei en Veluwe Januari 2014 (geactualiseerde versie) Definitief v3.1

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 10 Mastenbroek

Overstromingsrisico Dijkring 10 Mastenbroek Overstromingsrisico Dijkring 10 Mastenbroek Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 10, Mastenbroek Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 11 IJsseldelta

Overstromingsrisico Dijkring 11 IJsseldelta Overstromingsrisico Dijkring 11 IJsseldelta Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 11, IJsseldelta Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Hydraulische randvoorwaarden voor categorie c-keringen

Hydraulische randvoorwaarden voor categorie c-keringen Opdrachtgever: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Hydraulische randvoorwaarden voor categorie c-keringen Achtergrondrapport Vollenhove-Noordoostpolder (dijkring 7) en Vollenhove-Friesland/Groningen (dijkring

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 8 Flevoland

Overstromingsrisico Dijkring 8 Flevoland VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 8 Flevoland December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 8 Flevoland December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 rapportomslag dijkring

Nadere informatie

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 17 IJsselmonde. December December 2010

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 17 IJsselmonde. December December 2010 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 17 IJsselmonde December 2010 Nederland in Kaart Overstromingsrisico Dijkring 17 IJsselmonde December 2010 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 50 Zutphen December 2011

Overstromingsrisico Dijkring 50 Zutphen December 2011 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 50 Zutphen December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 50 Zutphen December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 Veiligheid Nederland

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 20 Voorne-Putten

Overstromingsrisico Dijkring 20 Voorne-Putten Overstromingsrisico Dijkring 20 Voorne-Putten Mei 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 20, Voorne-Putten Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico van dijkringgebieden 14, 15 en 44

Overstromingsrisico van dijkringgebieden 14, 15 en 44 Overstromingsrisico van dijkringgebieden 14, 15 en 44 November 2012 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico van dijkringgebieden 14, 15 en 44 Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 30 Zuid-Beveland

Overstromingsrisico Dijkring 30 Zuid-Beveland Overstromingsrisico Dijkring 30 Zuid-Beveland Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 30, Zuid-Beveland West Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 5 Texel. December December 2010

Nederland. in Kaart. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 5 Texel. December December 2010 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 5 Texel December 2010 Nederland in Kaart Overstromingsrisico Dijkring 5 Texel December 2010 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 Veiligheid

Nadere informatie

Welke informatie wordt bij het risico-oordeel getoond?

Welke informatie wordt bij het risico-oordeel getoond? Welke informatie wordt bij het risico-oordeel getoond? Het risico-oordeel richt zich op primaire en regionale waterkeringen. Primaire waterkeringen beschermen tegen een overstroming uit zee, de grote meren

Nadere informatie

Project VNK de Veiligheid van Nederland in Kaart. Overstromingen in Nederland, kansen en gevolgen

Project VNK de Veiligheid van Nederland in Kaart. Overstromingen in Nederland, kansen en gevolgen Project VNK de Veiligheid van Nederland in Kaart Overstromingen in Nederland, kansen en gevolgen De Veiligheid van Nederland in Kaart Absolute veiligheid tegen overstromingen bestaat niet In de afgelopen

Nadere informatie

Versie 22 september Inleiding

Versie 22 september Inleiding Inleiding Verschil watersnood en wateroverlast Watersnood is een door een overstroming veroorzaakte ramp. Een overstroming kan plaatsvinden vanuit zee, zoals bij de watersnoodramp van 1953, maar ook vanuit

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 29 Walcheren

Overstromingsrisico Dijkring 29 Walcheren Overstromingsrisico Dijkring 29 Walcheren Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 29, Walcheren Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 31 Zuid-Beveland December 2011

Overstromingsrisico Dijkring 31 Zuid-Beveland December 2011 VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 31 Zuid-Beveland December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 31 Zuid-Beveland December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 Veiligheid

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 68 Venlo-Velden

Overstromingsrisico Dijkring 68 Venlo-Velden Overstromingsrisico Dijkring 68 Venlo-Velden Oktober 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 68, Venlo-Velden Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 12 Wieringen

Overstromingsrisico Dijkring 12 Wieringen VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 12 Wieringen December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 12 Wieringen December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 Veiligheid Nederland

Nadere informatie

Dijkversterking Wolferen Sprok. Veiligheidsopgave 29 augustus 2017

Dijkversterking Wolferen Sprok. Veiligheidsopgave 29 augustus 2017 Dijkversterking Wolferen Sprok Veiligheidsopgave 29 augustus 2017 Welkom! 19:00 19:10: Welkom WSRL 19:10 20:10: Interactief gastcollege veiligheidsopgave door Matthijs Kok (TU Delft) 20:10 20:25: Toelichting

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 21 Hoeksche Waard

Overstromingsrisico Dijkring 21 Hoeksche Waard Overstromingsrisico Dijkring 21 Hoeksche Waard Mei 2014 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 21, Hoeksche Waard Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico

Nadere informatie

Nederland. in kaart. Tussenresultaten fase 1B

Nederland. in kaart. Tussenresultaten fase 1B Nederland in kaart 00 Inhoud VEILIGHEID NEDERLAND IN KAART VNK2: Tussenresultaten fase 1b COLOFON Dit is een publicatie van Projectbureau VNK2 Document HB 1729127 Datum november 2012 Ontwerp Laagland Communicatie

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen

Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 65 Arcen December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 rapportomslag dijkring

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 26 Schouwen Duiveland

Overstromingsrisico Dijkring 26 Schouwen Duiveland VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 26 Schouwen Duiveland December 2012 Overstromingsrisico Dijkring 26 Schouwen Duiveland December 2012 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837

Nadere informatie

Nederland. in Kaart. Overstromingsrisico Dijkring 52 Oost-Veluwe. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 52 Oost Veluwe. December 2010.

Nederland. in Kaart. Overstromingsrisico Dijkring 52 Oost-Veluwe. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 52 Oost Veluwe. December 2010. VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 52 Oost Veluwe December 2010 Nederland in Kaart Overstromingsrisico Dijkring 52 Oost-Veluwe December 2010 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837

Nadere informatie

2.2.1 Noordelijke kust

2.2.1 Noordelijke kust In opdracht van Rijkswaterstaat RIZA is onderzoek gedaan naar de ergst denkbare overstroming voor verschillende regio s. Dit onderzoek is uitgevoerd door adviesbureau HKV in juli en augustus 2007. Hierbij

Nadere informatie

Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid. 2016/17 digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal

Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid. 2016/17   digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid 2016/17 www.opleidingen.stowa.nl digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid Link naar: Digitaal Cursus Naslagwerk

Nadere informatie

Hydraulische randvoorwaarden categorie c-keringen Achtergrondrapport Wieringermeerdijk (dijkring 13)

Hydraulische randvoorwaarden categorie c-keringen Achtergrondrapport Wieringermeerdijk (dijkring 13) Opdrachtgever: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Hydraulische randvoorwaarden categorie c-keringen Achtergrondrapport Wieringermeerdijk (dijkring 13) Auteur: Nadine Slootjes PR1322 november 2008 november

Nadere informatie

Veiligheid primaire waterkeringen,

Veiligheid primaire waterkeringen, Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met de Verlengde derde toetsing

Nadere informatie

Deltabeslissing Waterveiligheid

Deltabeslissing Waterveiligheid Deltaprogramma Waterveiligheid Deltabeslissing Waterveiligheid Het Deltaprogramma: een nieuwe aanpak Onze huidige dijknormen dateren grotendeels uit de jaren zestig. Ze zijn opgesteld na de Watersnoodramp

Nadere informatie

Dijken versterken en rivieren verruimen

Dijken versterken en rivieren verruimen Dijken versterken en rivieren verruimen Arno de Kruif (RWS-WVL) Waterveiligheid in Nederland Nederland al honderden jaren door dijken beschermd Waterveiligheid geregeld in de wet Toetsen of dijken nog

Nadere informatie

Veiligheidsoordeel Grebbedijk dijktraject Eerste beoordeling primaire waterkeringen

Veiligheidsoordeel Grebbedijk dijktraject Eerste beoordeling primaire waterkeringen Veiligheidsoordeel Grebbedijk dijktraject 45-1 Eerste beoordeling primaire waterkeringen 2017-2023 Waterschap Vallei en Veluwe Versie: 1.0 Vastgesteld door het college van dijkgraaf en heemraden van waterschap

Nadere informatie

Hoe gaat Nederland nu om met de veiligheid tegen overstromingen?

Hoe gaat Nederland nu om met de veiligheid tegen overstromingen? Hoe gaat Nederland nu om met de veiligheid tegen overstromingen? Prof. dr. ir. Matthijs Kok, Waterveiligheid Overstromingsgevoelige gebieden Protected area onder NAP: 26% boven NAP: 29% buitendijks: 3%

Nadere informatie

Overstromingsrisico Dijkring 6 Friesland en Groningen

Overstromingsrisico Dijkring 6 Friesland en Groningen Overstromingsrisico Dijkring 6 Friesland en Groningen Juli 2013 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkringgebied 6: Friesland en Groningen Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart

Nadere informatie

1.1 Overstromingsscenario s

1.1 Overstromingsscenario s Afgedrukt: 28 november 2016 memorandum Project : Kaartbeelden overstromingsrisico s t.b.v. vitale en kwetsbare infrastructuur Datum : 28 juni 2016 Onderwerp : Duiding scenario s en toelichting op toelichting

Nadere informatie

Rivierverruiming in een nieuw perspectief

Rivierverruiming in een nieuw perspectief Rivierverruiming in een nieuw Waterveiligheid in Nederland Nederland al honderden jaren door dijken beschermd Waterveiligheid geregeld in de wet: voldoet dijk aan vastgestelde norm In jaren negentig een

Nadere informatie

Dijken versterken en rivieren verruimen

Dijken versterken en rivieren verruimen Dijken versterken en rivieren verruimen Josan Tielen Rijkswaterstaat Water, Verkeer & Leefomgeving Waterveiligheid in Nederland Al eeuwen bescherming door dijken Waterveiligheid geregeld bij wet Sinds

Nadere informatie

IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass

IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass Prof. dr. ir. Matthijs Kok hoogleraar Waterveiligheid 14 mei 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Risico van overstromingen 3. Wat is acceptabel? 4. IJsseldijken; wat is er aan

Nadere informatie

Achtergronden bij de nieuwe normen

Achtergronden bij de nieuwe normen Achtergronden bij de nieuwe normen Nadine Slootjes Deltares Opzet De risicobenadering Van dijkring naar dijktraject Basisbeschermingsniveau Economische doelmatigheid investeringen Beheersing van het groepsrisico

Nadere informatie

Handelingsperspectief hoge gronden en waterveiligheid

Handelingsperspectief hoge gronden en waterveiligheid Handelingsperspectief hoge gronden en waterveiligheid Met de inwerkingtreding van de gewijzigde Waterwet zijn onduidelijkheden ontstaan met betrekking tot de hoge gronden. Met het loslaten van de dijkringgedachte

Nadere informatie

Samenvatting. Toetsing veiligheid. Diefdijklinie

Samenvatting. Toetsing veiligheid. Diefdijklinie Samenvatting Toetsing veiligheid Diefdijklinie 22 mei 2007 Inleiding De Diefdijklinie is een scheidingsdijk tussen de dijkringgebieden van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden en de Betuwe en Tieler-

Nadere informatie

Verkenning meerlaagsveiligheid 110

Verkenning meerlaagsveiligheid 110 110 7 Verkenning meerlaagsveiligheid 111 7.1 Inleiding Binnen de hoogwaterbescherming wordt een benadering in drie lagen toegepast (Meerlaagsveiligheid): Laag 1 Preventie (door dijken en/of ruimte voor

Nadere informatie

INGEKOMENN STUK. Aan algemeen bestuur 23 april Voorstel aan ab Kennisnemen van

INGEKOMENN STUK. Aan algemeen bestuur 23 april Voorstel aan ab Kennisnemen van Aan algemeen bestuur 23 april 2014 INGEKOMENN STUK Datum 18 maart 2014 Documentnummer 594909 Projectnummer Portefeuillehouder Programma Afdeling drs. T. Klip-Martin Veiligheid Planvorming Bijlage(n) 2

Nadere informatie

Handreiking Meerlaagsveiligheid

Handreiking Meerlaagsveiligheid Handreiking Meerlaagsveiligheid Methode Nader Verklaard Auteurs: Marit Zethof Bob Maaskant Karin Stone Bas Kolen Ruud Hoogendoorn December 2012 Meerlaagsveiligheid Methode nader verklaard Inhoud 1 Inleiding...

Nadere informatie

Van Neerslag tot Schade

Van Neerslag tot Schade Van Neerslag tot Schade Opdrachtgevers: STOWA Stichting Leven met Water Provincie Zuid Holland Waterschap Zuiderzeeland Verbond van Verzekeraars Uitvoerenden: HKV, KNMI en UT Doelstelling Het onderzoeken

Nadere informatie

Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid. 2016/17 digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal

Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid. 2016/17   digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid 2016/17 www.opleidingen.stowa.nl digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid Link naar: Digitaal Cursus Naslagwerk

Nadere informatie

Onderwerp: wijziging Waterverordening Hoogheemraadschap

Onderwerp: wijziging Waterverordening Hoogheemraadschap Haarlem, 26 maart 2013 2013 18 Onderwerp: wijziging Waterverordening Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Bijlagen: Ontwerpbesluit 1 Inleiding Op grond van artikel 2.4 van de Waterwet moeten bij

Nadere informatie

VERZONDEN 2 0 FEB 2017

VERZONDEN 2 0 FEB 2017 Bezoekadres De Blomboogerd 1, 4003 BX Tiel Postadres Postbus 599, 4000 AN Tiel T (0344) 64 90 90 F (0344) 64 90 99 E info@wsrl.nl I www.waterschaprivierenland.nl Bank IBAN NL93 NWAB 0636 7572 69 BIC NWABNL2G

Nadere informatie

Hydraulische randvoorwaarden categorie c-keringen

Hydraulische randvoorwaarden categorie c-keringen Opdrachtgever: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Hydraulische randvoorwaarden categorie c-keringen Achtergrondrapport Hollandsche IJssel (dijkring 14 en 15) Auteurs: Bastiaan Kuijper Nadine Slootjes

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Type voorbeeld Het voorbeeld betreft de beoordeling van een waterkering op Piping en heave (STPH) met de focus op het schematiseren van de ondergrond.

Type voorbeeld Het voorbeeld betreft de beoordeling van een waterkering op Piping en heave (STPH) met de focus op het schematiseren van de ondergrond. Keywords STPH, bodemschematisatie, grondeigenschappen Contactpersoon Marit Zethof Type voorbeeld Het voorbeeld betreft de beoordeling van een waterkering op Piping en heave (STPH) met de focus op het schematiseren

Nadere informatie

De beheersing van overstromingsrisico s

De beheersing van overstromingsrisico s De beheersing van overstromingsrisico s Jeroen Neuvel Focus Bron: Witteveen en Bos en STOWA 2004. 1 Dijkring Bron: www.risicokaart.nl Dijkring 53 Nederland in dijkringen Bron: VNK rapport dijkring 53 2

Nadere informatie

Geachte dames en heren,

Geachte dames en heren, Aan de leden van Provinciale Staten, aan de colleges van burgemeester en wethouders van de 25 gemeenten in de provincie Groningen, en de dagelijkse besturen van de waterschappen, met werkgebied in de provincie

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Samenvatting Inleiding Deze samenvatting hoort bij de rapportage Notitie Kansrijke Oplossingsrichtingen (NKO) voor het project Dijkversterking Tiel Waardenburg en Rivierverruiming Varik - Heesselt. Werken

Nadere informatie

Achter het water: wat te doen aan de toenemende overstromingsrisico s in deltagebieden? Frans Klijn 30 nov. 2016

Achter het water: wat te doen aan de toenemende overstromingsrisico s in deltagebieden? Frans Klijn 30 nov. 2016 Achter het water: wat te doen aan de toenemende overstromingsrisico s in deltagebieden? Frans Klijn 30 nov. 2016 7 december 2012 7 december 2012 7 december 2012 Hoe is dit zo gekomen? Zeespiegelstijging

Nadere informatie

2013? Provinciale Staten van Noord-Holland: Besluiten: Uitgegeven op 4 juni Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland;

2013? Provinciale Staten van Noord-Holland: Besluiten: Uitgegeven op 4 juni Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland; 2013? Besluit van Provinciale Staten van Noord-Holland van 8 april 2013 tot wijziging van de Waterverordening Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Provinciale Staten van Noord-Holland: Gelezen het

Nadere informatie

hydraulische, morfologische en scheepvaarteffecten dijkversterking BR636-1 BR636-1/smei/147 ir. A. Zoon

hydraulische, morfologische en scheepvaarteffecten dijkversterking BR636-1 BR636-1/smei/147 ir. A. Zoon memo Witteveen+Bos Postbus 2397 3000 CJ Rotterdam telefoon 010 244 28 00 telefax 010 244 28 88 hydraulische, morfologische en scheepvaarteffecten dijkversterking BR636-1 BR636-1/smei/147 ir. A. Zoon datum

Nadere informatie

Wettelijk Toets Instrumentarium (WTI) Ferdinand Diermanse Deltares

Wettelijk Toets Instrumentarium (WTI) Ferdinand Diermanse Deltares Wettelijk Toets Instrumentarium (WTI) Ferdinand Diermanse Deltares Deltares Kennisinstituut op het gebied van water en geotechniek Ongeveer 800 werknemers Vestigingen in Utrecht en Delft (+ USA, Singapore,

Nadere informatie

Naar een veilige en aantrekkelijke (bedijkte) Maas voor iedereen! Belangrijkste kenmerken van de potentiële voorkeurstrategie voor de bedijkte Maas (van Heumen/Katwijk tot aan Geertruidenberg), december

Nadere informatie

Wat is de invloed van Bypass IJsseldelta op de Waterveiligheid?

Wat is de invloed van Bypass IJsseldelta op de Waterveiligheid? Wat is de invloed van Bypass IJsseldelta op de Waterveiligheid? antwoorden op veelgestelde vragen Matthijs Kok Cor-Jan Vermeulen 8 september 2010 HKV lijn in water 1 Inleiding Invloed van de bypass op

Nadere informatie

Bijlage Afspraken met dataleveranciers vd LIWO basisinformatie

Bijlage Afspraken met dataleveranciers vd LIWO basisinformatie Bijlage 1 2014 2015 2016 Afspraken met dataleveranciers vd LIWO basisinformatie Gemaakte afspraken met dataleveranciers In de onderstaande lijst staan de afspraken met leveranciers van databronnen. Soort

Nadere informatie

Samenvattende notitie Toetsing primaire waterkering

Samenvattende notitie Toetsing primaire waterkering Provincie Noord-Brabant Samenvattende notitie Toetsing primaire waterkering Overzicht resultaten provincie Noord-Brabant Inleiding Nederland is door middel van primaire waterkeringen (bestaande uit dijken,

Nadere informatie

Deltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012

Deltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012 Deltaprogramma Rivieren Stand van zaken 16 februari 2012 Deltaprogramma Nationaal Deltaprogramma Februari 2010: Deltaprogramma van start Deltaprogramma Deltaprogramma Doel (2100) Beschermd tegen hoogwater

Nadere informatie

Overstroombaar gebied. Als het water komt. keteneffecten als gevolg van een overstroming. Durk Riedstra. Rijkswaterstaat Waterdienst.

Overstroombaar gebied. Als het water komt. keteneffecten als gevolg van een overstroming. Durk Riedstra. Rijkswaterstaat Waterdienst. Als het water komt keteneffecten als gevolg van een overstroming Durk Riedstra Waterdienst Overstroombaar gebied 2 RELEVANT jaarcongres NBC Nieuwegein 3 RELEVANT jaarcongres Overstroming vanuit de Lek

Nadere informatie

Kaart 13: Afwateringsgebieden. Afwateringsgebieden. Legenda. IJsselmeer IJsselmeer bij bijzondere omstandigheden

Kaart 13: Afwateringsgebieden. Afwateringsgebieden. Legenda. IJsselmeer IJsselmeer bij bijzondere omstandigheden 28 Watersysteem en ondergrond Het IJsselmeergebied is het grootste zoetwaterbekken van Nederland en zal in de toekomst steeds belangrijker worden voor de strategische zoetwatervoorziening. Daarnaast vormt

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15058 5 juni 2015 Besluit van de Minister van Infrastructuur en Milieu, van 4 juni 2015, nr. IENM/BSK-2015/101689 tot

Nadere informatie