Vredesakkoord Colombiaanse Regering - FARC

Transcriptie

1 Vredesakkoord Colombiaanse Regering - FARC Inleiding door schepen van Ontwikkelingssamenwerking Kelly Verboven op de gemeenteraad van 24 oktober 2016 Op 8 december 2006, bijna 10 jaar geleden sloten de gemeente Westerlo en de Federatie van parochies van Herselt, Hulshout en Westerlo een Bondgenootschap voor de Vrede met de Vredesgemeenschap van San José de Apartadò in Colombia. Colombia is een dorp met daarrond 30 gehuchten met in totaal inwoners. De inwoners staan onder constante bedreiging van militairen, paramilitairen en guerrileros. Daarom hebben ze een vredesgemeenschap opgericht. Die gemeenschap wil het recht van de burgerbevolking vrijwaren om niet betrokken te worden in het gewapend conflict. De leden van de Vredesgemeenschap dragen geen wapens en laten geen gewapende partijen binnen. Op 7 oktober 2016 kreeg de president van Colombia, Juan Manuel Santos de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn inspanningen om de guerrillaoorlog te beëindigen die het land al meer dan 50 jaar gegijzeld houdt. Toch wel verrassend nadat het vredesakkoord met de FARC-rebellen in een referendum afgewezen werd. Met Sus Van Olmen hebben we in Westerlo iemand die zich zeer sterk inzet voor de Vredesgemeenschap en die zeker en vast een Westelse versie van de Nobelprijs verdient! Speech van Sus Van Olmen op de gemeenteraad van 24 oktober 2016 Intern gewapend conflict: burgeroorlog Reeds meer dan 50 jaar heerst een intern gewapend conflict in Colombia tussen: reguliere strijdkrachten (leger en politie) en hun bondgenoten de paramilitairen guerrillagroepen Slachtoffers In totaal zijn er 8 miljoen slachtoffers (cijfers van Amnesty International): zo n 7 miljoen slachtoffers van ontheemding, op de vlucht in eigen land tegelijk meer dan 8 miljoen ha grond afgenomen van kleine boeren conflict gerelateerde moorden meer dan gedwongen verdwijningen, vermiste personen bijna gijzelingen meer dan buitengerechtelijke executies door het leger (Fiscal General) meer dan slachtoffers van landmijnen meer dan kindsoldaten in 2015 werden 63 mensenrechtenverdedigers vermoord, in de eerste 8 maanden van dit jaar reeds 52 80% van de dodelijke slachtoffers zijn burgers 60 tot 70 % zijn slachtoffer van het optreden van de paramilitairen en leger + politie. Guerrilla verantwoordelijk voor 30 tot 40 % van de slachtoffers. p. 1 van 5

2 Vredesonderhandelingen leiden tot een akkoord Na bijna 4 jaar onderhandelen werden de onderhandelingen op 24 augustus 2016 met succes afgesloten in Havana. Het akkoord is 297 bladzijden lang. De belangrijkste hoofdstukken hebben het over integrale plattelandshervorming politieke participatie (democratische openheid) oplossing voor de drugsproblematiek een integraal systeem voor het garanderen van de rechten van de slachtoffers van het conflict op gerechtigheid, waarheid, herstel en niet-herhaling de beëindiging van het conflict en de procedures die hierbij gevolgd moeten worden Er was reeds een eenzijdig staakt het vuren afgekondigd door de FARC 20 december Vanaf juni 2016 is er een tweezijdig staakt-het-vuren. (Met als gevolg een ernstige daling van dodelijke slachtoffers van het gewapend conflict.) Er werden nog andere activiteiten opgezet om het geweld te de-escaleren: het gemeenschappelijk ontmijnen van bepaalde mijnenvelden. Ondertussen waren er dertig dagen om de pedagogie van het vredesakkoord uiteen te zetten bij de guerrilleros en de inhoud van het akkoord bekend te maken bij de bevolking. Het akkoord werd plechtig ondertekend in Cartagena de Indias op 26 september. De oorspronkelijke bedoeling was de ondertekening te houden in New York in een groots evenement met de VN en met Obama. Maar het Ministerie van Justitie van de VS weigert de toegang van terroristen en drugstrafikanten. De ondertekening gebeurde door de Colombiaanse Regering onder leiding van President Santos en door de FARC onder leiding van Timochenko in aanwezigheid van de internationale gemeenschap: Banki Moon van de VN en 16 staatshoofden. Referendum Alhoewel het absoluut niet nodig was wilde Santos dat het akkoord ook goedgekeurd zou worden door de Colombiaanse bevolking. Wellicht om op die manier zijn eigen populariteit te proberen opkrikken. De vorige president Uribe verzamelde ondertussen 1 miljoen handtekeningen tegen het organiseren van het referendum. Maar het Grondwettelijk Hof zag geen bezwaren. Op 2 oktober grijpt dit referendum plaats. Er is slechts één vraag: Ondersteun je het eindakkoord over de beëindiging van het conflict en de constructie van een stabiele en duurzame vrede? Enkel het antwoord Sí of No is mogelijk. Om geldig te zijn moest minstens 13 % van de stemgerechtigden opdagen. Meerderheid vereist van Sí -stemmen. Alle opiniepeilingen gaven aan dat meer dan de helft van de stemgerechtigden wil gaan stemmen. En ook zou er een meerderheid voor Sí zijn bij wie wil gaan stemmen (zo n 60 %). Ook al werd de kiesdrempel gemakkelijk gehaald (iets meer dan 37 % van stemgerechtigden ging effectief stemmen) de neen-stemmers (50,21 % of ) haalden het heel nipt van de ja-stemmers (49,78 % of ) Een verschil van stemmen. Het referendum werd zo een politieke nederlaag voor Santos. Toch blijft Santos erbij dat hij zal blijven ijveren voor vrede. Ik geef me niet gewonnen. Ik zal tot de laatste minuut van mijn mandaat vrede zoeken, want dat is de weg om een beter land aan onze kinderen te laten. Hoe is het zover kunnen komen? 1. Heel wat mensen vinden dat het akkoord teveel toegevingen doet aan de FARC. De terechte afkeuring van de straffeloosheid waarmee de guerrilla de dans ontspringt en de onvrede met de voordelen die de guerrilleros krijgen. 2. Colombia is een uiterst gepolariseerd (verscheurd) land. p. 2 van 5

3 3. Te weinig mensen gingen stemmen. JA was zegezeker en dus was er weinig druk om te gaan stemmen. In geen enkele opiniepeiling waren de neen-stemmers in de meerderheid. De neenstemmers voerden een sterke haatcampagne met leugens in de trant van dat Timochenko het land zou kunnen gaan leiden zoals Chavez in Venezuela en Castro in Cuba. (Castrochavismo) 4. De geringe populariteit van Santos en zijn regering. Ook zijn uitspraak dat als de neen-stemmers zouden winnen de guerrilla de steden zou binnentrekken werd erg slecht onthaald. 5. De negatieve rol van de pastores van de cristianos evangélicos (= sekten) en hun conflict met de Minister van Onderwijs Gina Parody over seksuele opvoeding die de minister dwong om af te treden. En de zogenaamde genderideologie in het vredesakkoord. 6. Het afzetten van Alejandro Ordoñez als Procurador General de la Nación werd door hemzelf voorgesteld als resultaat van het Vredesakkoord en werd door de conservatieve bevolking blijkbaar geloofd. 7. De spectaculaire ceremonie van de ondertekening van het akkoord in Cartagena werd ervaren als voorbarig triomfalisme dat werd afgestraft. 8. De orkaan Matthew verhinderde dat veel mensen van de Costa Atlantica gingen stemmen. Deze regio was het bastion van de ja-stemmers. 9. Uribe blijft een zwaargewicht in de Colombiaanse politiek met heel veel aanhang. Opvallend is dat de grootste hoop van de slachtoffers ja hebben gestemd. De meest afgelegen landelijke zones stemden voor het akkoord. Na de goedkeuring door de Colombiaanse bevolking zouden de rebellen van de FARC vertrekken naar 23 zonas de concentración. Pas 6 maanden later zouden de wapens worden neergelegd. Deze zones zijn goedgekeurd en geïnspecteerd door leden van leger (regering) en leden van FARC en door VN- waarnemers. Dat is trouwens erg belangrijk dat de VN heel deze periode met personeel ter plekke zal zijn om de naleving te monitoren van de afspraken rond de ontwapening en de re-integratie in de maatschappij. Nobelprijs voor de Vrede voor President Santos Na de binnenlandse politieke nederlaag van het referendum is de Nobelprijs voor de Vrede een politieke overwinning, ditmaal internationaal. Er waren 376 genomineerden: 228 personen en 148 organisaties, een absoluut record. Motivering: Voor de resolute inspanningen van President Santos om een einde te maken aan de meer dan 50 jaar oude burgeroorlog in Colombia. Die het leven kostte van meer dan Colombianen en zo n 6 miljoen ontheemden veroorzaakte. De beloning mag ook gezien worden als een eerbetoon aan het Colombiaanse volk, dat ondanks grote ontberingen en mishandelingen de hoop niet heeft opgegeven op een rechtvaardige vrede en aan alle partijen die hebben bijgedragen tot het vredesproces. Deze hulde is, niet in het minst, geschonken aan de vertegenwoordigers van de Colombiaanse slachtoffers van de burgeroorlog. " En blijkbaar wordt de prijs ook gegeven omdat de uitkomst van het referendum grote onzekerheid veroorzaakt heeft over de toekomst van Colombia: zo zou er immers een einde kunnen komen aan het vredesproces en de burgeroorlog zou terug kunnen oplaaien. Daarom ook een sterke oproep aan Santos en Timochenko (Rodrigo Londoño ) om het staakt-het-vuren te blijven respecteren. Ondertussen heeft Santos het staakt-het-vuren afgekondigd tot eind oktober reeds verlengd tot het einde van dit jaar. p. 3 van 5

4 Het Nobelprijscomité ondersteunt ook de oproep van Santos voor een brede nationale dialoog en om constructief mee te werken aan opkomende vredesgesprekken. Het wil een aanmoediging zijn voor al wie streeft naar vrede, verzoening en gerechtigheid. Het comité hoopt dat Colombia hiervan in de toekomst de vruchten kan plukken op vlak van bestrijden van de armoede, sociale onrechtvaardigheid en van de drugsgerelateerde misdaden. Santos zegt onmiddellijk dat de prijs belangrijk is voor het land en voor de slachtoffers van deze oorlog. Wil de financiële prijs ook schenken aan de slachtoffers van het conflict. Geen reden tot euforie Ook al zou het akkoord goedgekeurd zijn, in het referendum dan nog blijven nog een reeks ernstige bezorgdheden. 1. Er is zeker één front (frente I) dat dissident is. Frente I weigert wapens neer te leggen en pleegde recent nog aanslag. Ze blijven verder doen met o.a. illegale mijnbouw. De vrees bestaat dat nog andere fronten zouden kunnen volgen. Zeker door de overwinning van neen. 2. Vragen bij het Speciaal Tribunaal voor de Vrede: Het wordt bemand door rechters die gedeeltelijk aangeduid zullen worden door de onderhandelende partijen. Zij voorzien enkel gevangenisstraffen voor wie niet meewerken met dit tribunaal. Enkel de hoogste verantwoordelijken zullen veroordeeld worden en krijgen een vorm van beroving van de vrijheid maar geen gevangenisstraf. Dus men vreest hierdoor voor grote straffeloosheid. (Naar het model dat gebruikt werd bij de paramilitairen.) Amnesty International zegt dat er pas duurzame vrede kan komen als de autoriteiten erin lukken echte gerechtigheid te waarborgen voor de miljoenen slachtoffers van het conflict: gedwongen verdwijningen, massieve ontheemding, foltering, seksueel geweld en moorden. Amnesty heeft ernstige twijfels bij het de facto doen respecteren van het recht van de slachtoffers op gerechtigheid, waarheid en herstel (reparatie). Ook het Internationaal Strafhof in Den Haag verwelkomt het vredesakkoord maar waarschuwt voor straffeloosheid bij de uitvoering van de akkoorden. 3. Het is erg spijtig dat de onderhandelingen met het ELN (Ejército de Liberación Nacional), de tweede belangrijkste rebellengroep, niet tegelijk werden gevoerd. Nu zouden ze uiteindelijk beginnen onderhandelen in Quito. ELN heeft meer aansluiting bij bepaalde volksbewegingen en is meer principieel. Verwijten de FARC dat ze al hun principes en overtuigingen hebben over boord gegooid om tot een akkoord te komen. Ze stellen zich hard op omdat ze voelen dat na de overwinning van het NEENfront er veel interesse is van FARC strijders om bij het ELN aan te sluiten. Vrees is inderdaad dat FARC-rebellen zouden (kunnen) overlopen naar het ELN. 4. Dat de FARC niet onmiddellijk de wapens neerlegt hoeft niet te verbazen. Ze vrezen dat de geschiedenis zich kan herhalen: na de vredesonderhandelingen met de FARC in 1985 werd de politieke partij ontstaan uit het vredesakkoord, de Unión Patriótica, volledig uitgemoord: meer dan leiders en leden werden vermoord. 5. De vrees bestaat dat de paramilitairen de zones zullen innemen die de FARC verlaten hebben. (Met drugshandel, illegale mijnbouw, enz ) Dat is o.m. het geval in de streek waar de Vredesgemeenschap leeft. p. 4 van 5

5 6. Vrees bestaat dat de mijnbouw en de agro-industrie nog meer vrij spel krijgen en zo de kleine boeren, inheemse volken en Afro-gemeenschappen nog sterker zullen bedreigen. 7. De grootste vrees blijft wellicht de houding van het leger. Binnen het leger is er een groep die absoluut niet van onderhandelingen met de FARC moest weten. Anderzijds is er de eis van hogere officieren dat alle militairen, zelfs zij die verantwoordelijk zijn voor de duizenden gevallen van falsos positivos, buitengerechtelijke executies van totaal onschuldige jongeren, straffeloosheid zouden krijgen. Zelfs officieren en soldaten die reeds veroordeeld zijn zouden opnieuw vrijgelaten moeten worden! 8. De uitvoering van het akkoord is cruciaal. Volgens Javier Giraldo s.j. van CINEP werden de onderhandelde vredesakkoorden in de laatste 33 jaar nooit uitgevoerd. Hopelijk is het toezicht van de VN wel een waarborg voor de integrale implementatie van het akkoord! Hoe moet het nu verder? Oplossing via het Grondwettelijk Hof? Via een parlementair initiatief in het Colombiaans Congres. Via cabildos abiertos Via besprekingen met ELN Er is na de nederlaag een massale beweging op gang gekomen om het Vredesakkoord te redden met Studentenmarsen, inheemse bevolking, brief van 400 belangrijke ondernemers. Deze tekst is geen officieel standpunt van Amnesty International maar de persoonlijke visie van Sus Van Olmen, lid van LCT (=Landencoördinatieteam) Colombia van Amnesty International Vlaanderen. p. 5 van 5