Gepubliceerde aanbestedings-uitspraken oktober 2016

Transcriptie

1 Gepubliceerde aanbestedings-uitspraken oktober 2016 Uitleg inschrijvingseis Vzr. Rb Zeeland-West-Brabant 26 september 2016, ECLI:NL:RBZWB:2016:6124 SLTN/gemeente Tilburg Openbare EA hardware ICT. Op het perceel levering en dienstverlening wordt, na intrekking van het gunningsvoornemen aan SLTN, voorlopig gegund aan Scholten Awater (SA). SA heeft ingeschreven met een uurtarief van 0,01 voor dienstverlening. SLTN stelt dat dit manipulatief is en dat de inschrijving ongeldig is. De gemeente heeft manipulatief inschrijven verboden en heeft marktconforme tarieven gevraagd. In de NvI heeft de gemeente aangegeven dat men niet bereid was een minimumtarief te geven maar dat een marktconform tarief voor een senior adviseur gegeven moest worden. De voorzieningenrechter concludeert dat de uitleg van het begrip marktconform door de gemeente zich niet leent voor tweeërlei uitleg. Naar het oordeel van de rechter staat het buiten kijf dat een uurtarief van 0,01 voor een senior adviseur niet marktconform is. Dat SA dit ook in andere opdrachten doet en haar aanbod gestand doet speelt hierin geen rol. De gemeente dient zich strikt te houden aan de door haar zelf gestelde eisen. Marktconform wordt door de markt bepaald en niet door het feit of een aanbieder haar aanbod voor die prijs gestand wil doen. Invulling gunningscriterium Vzr. Rb Overijssel 30 september 2016, ECLI:NL:RBOVE:2016:3761 [eiseres]/provincie Overijssel Openbare EA levering en onderhoud gladheidsmaterieel. Eiseres is van mening dat de provincie een onjuiste invulling geeft aan het gunningscriterium economisch meest voordelige inschrijving en dat er te veel gewicht toegekend wordt aan kwaliteit. De provincie is van mening dat er weliswaar een substantieel verschil in fictieve aftrekwaarden tussen rapportcijfers is maar dat dit, gezien de risico s bij gladheidsbestrijding, niet disproportioneel is. De voorzieningenrechter stelt voor op dat de aanbestedende dienst ruime beleidsvrijheid heeft bij de invulling van de gunningscriteria en het onderlinge relatieve gewicht en dat de rechter dit marginaal toetst. Het is niet gebleken dat de provincie een onjuiste invulling heeft gegeven. Uit overgelegd deskundigenrapport is gebleken dat er voldoende ruimte is om een lagere kwaliteit met een lagere prijs te compenseren. Dat de provincie een substantieel gewicht toekent aan kwaliteit is niet onredelijk of onaanvaardbaar. Motivering Vzr. Rb Midden-Nederland 15 juli 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:5272 Siemens/NS Onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking speciale sectoropdracht levering zitplaatsen. NS is voornemens te gunnen aan Alstom op basis van het BAFO (best and final offer) van die laatste. Siemens is van mening dat de geoffreerde prijzen niet realistisch en niet marktconform zijn en vindt de beoordeling van haar BAFO onjuist althans onbegrijpelijk. De voorzieningenrechter is van mening dat de door NS gegeven informatie dat er sprake was van een opvallend verschil in prijs, waardoor Alstom een hogere score heeft behaald, voldoende was. NS was niet gehouden in te gaan op de daadwerkelijk geoffreerde bedragen. Er is voldoende gemotiveerd en er is geen reden om aan de juistheid van de uiteindelijke beoordeling te twijfelen. Het onderzoek dat NS heeft gedaan naar de marktconformiteit van de prijzen van Alstom was, volgens de rechter, ook voldoende; er is geen reden om nader onderzoek naar de prijzen te gelasten.

2 Aanbesteding jeugdhulp Vzr. Rb Den Haag 5 oktober 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:11869 Consortium/gemeenten Alphen aan den Rijn en Kaag en Brasem Aanbesteding opdracht jeugdhulp Het consortium maakt bezwaar tegen de wijze waarop de gemeenten de aanbesteding hebben georganiseerd. De gemeente hanteert gemaximeerde budgetten voor jeugdhulp en legt het financiële risico voor overschrijding van de budgetten volledig neer bij de opdrachtnemer. Daarnaast is een contractuele aansprakelijkheidsbeperking opgenomen die vervolgens weer uitgesloten wordt in bepaalde gevallen. De voorzieningenrechter oordeelt dat de gemeenten de gevraagde reële informatie niet of onvoldoende hebben verstrekt. De rechter vindt het aannemelijk dat inschrijvers zonder die informatie niet of in onvoldoende mate kunnen inschatten wat de omvang van de opdracht is en welke verplichtingen de opdracht voor hen meebrengt. Daarbij komt dat de opdrachtnemer geen wachtlijsten mag laten ontstaan en alle financiële risico's moet dragen. Verder lijken de gemaximeerde budgetten voor de jeugdhulp niet realistisch en is er bovendien geen concrete ontsnappingsmogelijkheid als zou blijken dat deze budgetten te laag zijn. De risicoverdeling tussen de gemeenten en de opdrachtnemer is onvoldoende evenwichtig geregeld. Ernstige fout, valse verklaring Hof Den Haag 4 oktober 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:2816 KPN/Staat (Belastingdienst) Openbare EA raamovereenkomst levering, onderhoud en support van en dienstverlening m.b.t. tot netwerkcomponenten. Na te zijn gewezen op boetebesluiten van de ACM sluit de Belastingdienst KPN uit wegens het niet bij Eigen verklaring melden van het in de vier jaar voorafgaand aan de inschrijving begaan van ernstige fouten. De voorzieningenrechter heeft de vorderingen van KPN afgewezen. De opdracht is inmiddels gegund. Het Hof beoordeelt of er ingegrepen moet worden in de gesloten overeenkomst. De Belastingdienst heeft zowel de facultatieve uitsluitingsgronden ernstige fout als valse verklaring van toepassing verklaard. Het Hof oordeelt dat onder "ernstige fout" ook valt een schending van een verplichting op grond van een marktanalysebesluit krachtens de Telecommunicatiewet (Tw) die is bestraft met een geldboete. De Belastingdienst heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat KPN zich heeft schuldig gemaakt aan een ernstige fout. De systematiek van de Eigen verklaring dwingt KPN om, ook als zij het op goede gronden met het oordeel van de ACM niet eens is, feitelijk een beboete gedraging te erkennen als een ernstige fout, om vervolgens onder paragraaf 7.1 van de Eigen verklaring aan te geven waarom naar haar mening de opdracht toch aan haar moet worden gegund. Het hof is daarom van oordeel dat de gunning van de opdracht aan een ander dan KPN niet kan worden aangemerkt als een klaarblijkelijke miskenning van een fundamenteel beginsel van aanbestedingsrecht. Gelet op de hoogte van de opgelegde boetes en de aard van de overtredingen acht het hof het niet op voorhand aannemelijk dat de in dit kader uit te voeren proportionaliteitstoets in het voordeel van KPN zou zijn uitgevallen. Het niet melden van de boetebesluiten in de Eigen verklaring kwalificeert in het licht van het bovenstaande zonder meer als het zich in ernstige mate schuldig maken aan het afleggen van een valse verklaring, aldus het Hof. Voor het toepassen van een proportionaliteitstoets ten aanzien van deze uitsluitingsgrond bestaat geen ruimte. Vzr. Rb Midden-Nederland 30 september 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:5270 Bright Contract/gemeente Utrecht Openbare EA Workforce Management oplossing. De gemeente is voornemens te gunnen aan KPN. Bright Contract wordt tweede en stelt dat de gemeente KPN had moeten uitsluiten vanwege een ernstige beroepsfout (boetebesluiten ACM) en/of valse verklaring. De gemeente stelt zich op het standpunt dat KPN geen ernstige beroepsfout heeft begaan. De voorzieningenrechter verwijst naar de uitspraken van het HvJ in de zaak Forposta (C-465/11) en Generali (C- 470/13) en komt de conclusie dat de schendingen op grond van de Telecommunicatiewet kwalificeren als ernstige beroepsfout en dat derhalve de facultatieve uitsluitingsgrond van toepassing is. De rechter constateert vervolgens dat de gemeente niet onderzocht heeft of uitsluiting proportioneel is en gebiedt de gemeente een herbeoordeling te doen. Ontvankelijkheid; combinatie Vzr. Rb Den Haag 11 oktober 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:12166 [eiseres]/gemeente Leidschendam-Voorburg Niet-openbare nationale aanbesteding revitalisering Rietvink. Eiseres schrijft in combinatie met X in en eindigt als derde. Eiseres maakt bezwaar. De voorzieningenrechter oordeelt dat eiseres niet ontvankelijk is omdat zij niet zelfstandig maar in combinatie met X heeft ingeschreven en uitsluitend in combinatie tegen het gunningsvoornemen kan opkomen. Eiseres kan dit niet hangende de procedure herstellen. Bovendien heeft de combinatie in strijd met de inschrijvingsleidraad een eenmalige korting opgenomen, hetgeen tot uitsluiting zou leiden.

3 Nieuw gunningscriterium Vzr. Rb Rotterdam 30 augustus 2016, ECLI:NL:RBROT:2016:7827 Avineon/Stedin Niet-openbare aanbesteding speciale sector vectorisering huisaansluitingen. Eiseres wordt uitgesloten omdat sprake zou zijn van een onaanvaardbare hoge inschrijving, namelijk een inschrijving met een kostenoverschrijding van % van het budget. Eiseres is het hier niet mee eens en start een kort geding. De voorzieningenrechter constateert dat het budget niet in de aanbestedingsstukken wordt genoemd als gunningscriterium of op een andere manier bepalend is voor de uitkomst van de aanbestedingsprocedure. Bovendien overweegt de voorzieningenrechter dat de algemene beginselen van aanbestedingsrecht onverkort van toepassing zijn op een speciale-sectorbedrijf indien meervoudig onderhands wordt aanbesteed. De rechter gaat niet mee in het betoog van Stedin dat aan een speciale-sectorbedrijf een ruimere vrijheid toekomt om inschrijvingen naast zich neer te leggen dan een (gewone) aanbestedende dienst. Stedin moet, net als andere aanbestedende diensten bij een meervoudige onderhandse aanbesteding, het transparantie- en het gelijkheidsbeginsel in acht nemen. Volgens de voorzieningenrechter kan Stedin zich niet verschuilen achter het verlichte regime van hoofdstuk 3 Aanbestedingswet De voorzieningenrechter overweegt dat er een nieuw gunningscriterium is gehanteerd (onaanvaardbare hoge inschrijving ) dat niet in de aanbestedingstukken stond. Eiseres had niet op grond daarvan uitgesloten mogen worden. Gelijkheidsbeginsel, transparantiebeginsel Vzr. Rb Den Haag 14 oktober 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:12515 Consortium/Staat (OCW) Vzr. Rb, Den Haag 14 oktober 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:12517 PQR/Staat (OCW) Twee vervolgzaken op de zaak ECLI:NL:RBDHA:2016:6312 (zie jurisprudentieoverzicht juni 2016), waarin de voorzieningenrechter OCW heeft opgedragen nader onderzoek te doen naar manipulatief biedgedrag omdat het consortium heeft aangegeven te anticiperen op door leverancier in de minicompetitie te geven kortingen. Naar aanleiding van dit onderzoek oordeelt OCW dat de inschrijving van het consortium niet voldoet en de inschrijving van het consortium terzijde gelegd moet worden. Het consortium maakt hiertegen bezwaar in dit kort geding. PQR, als 6 e geëindigd is van mening dat de inschrijving van één van de andere gegadigden niet geldig is en dat de Staat niet heeft voldaan aan het vonnis van de voorzieningenrechter van 8 juni De rechter volgt het standpunt dat in de inschrijving op de raamovereenkomst niet vooruit gelopen mocht worden op de kortingen die in de minicompetitie verkregen konden worden. Het consortium heeft door dat wel te doen beter kunnen scoren op prijs. Dit is in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Ten aanzien van PQR overweegt dat de voorzieningenrechter reeds in de eerdere uitspraak een oordeel heeft gegeven over de geldigheid van de inschrijving. Volgens de rechter heeft OCW voldaan aan de in juni opgelegde verplichtingen de inschrijvingen te controleren. De verificatiewijze van OCW is weliswaar summier maar voldoende. Kennelijke verschrijving Vzr. Rb Amsterdam 18 oktober 2016, ECLI:NL:RBAMS:2016:6691 DSS/gemeente Amstelveen Niet-openbare EA Raamovereenkomst schilderwerk en conserveringswerkzaamheden. De gemeente eist onder meer een VCA* in de selectiefase en een VCA** certificaat in het beschrijvend document. DSS bestrijdt dat de winnaar een VCA** certificaat heeft en ten tijde van de selectie niet eens een VCA*. DSS stelt dat de gemeente door de eis tijdens de aanbestedingsprocedure te laten vervallen in strijd met het gelijkheids- en transparantiebeginsel handelt. De voorzieningenrechter stelt vast dat de winnaar ruimschoots voor de inschrijving het VCA* certificaat had en dat het aannemelijk is dat zij tijdens de selectiefase een gelijkwaardig veiligheidssysteem hanteerde. De voorzieningenrechter geeft aan dat het eisen van een VCA** in het beschrijvend document niet een afzwakking van de eis betekent, zoals DSS stelt, maar juist een zwaardere eis zonder dat hiervoor een motivering gegeven is. Deze wijziging was ontoelaatbaar volgens de rechter en hoewel DSS heeft erkend dat ze de wijziging had opgemerkt, heeft ze er geen vragen over gesteld hoewel dit op haar weg had gekregen. Bovendien vindt de rechter het aannemelijk en vermoedelijk dat er sprake is van een kennelijke verschrijving en dus VCA* bedoeld was. Dit had een redelijk geïnformeerd en normaal oplettend inschrijver moeten begrijpen. Ongeldigheid Vzr. Rb Zeeland-West-Brabant 29 september 2016, ECLI:NL:RBZWB:2016:6126 Roxit/gemeente Breda Openbare EA standaard VTH-applicatie. In de opdrachtomschrijving staat dat mobiel handhaven onderdeel van de applicatie moet zijn. Roxit wint de aanbesteding. Voordat het contract ondertekend wordt moet Roxit een definitief plan van aanpak indienen wat de gemeente moet goedkeuren voordat de opdracht definitief wordt. De gemeente keurt het Plan van Aanpak niet goed omdat de geboden oplossing niet op de referenties voorkwam en dus niet aantoonbaar

4 werkend was zoals de gemeente eiste. Roxit stelt dat er definitief gegund is en dat de gemeente geen onderhandelingen meer kan voeren na de gunning. De voorzieningenrechter constateert dat partijen zich nog in de aanbestedingsfase bevinden en dat het plan van aanpak door de gemeente beoordeeld moet worden op de inschrijving van Roxit en de eisen uit het aanbestedingsdocument. De rechter constateert dat niet duidelijk is wat Roxit bij haar inschrijving heeft aangeboden: als is aangeboden zoals Roxit dit heeft aangegeven, dan constateert de rechter dat niet voldaan is aan de referentieeisen, waardoor de inschrijving ongeldig is en als is aangeboden zoals de gemeente dit heeft betoogt dan klopt de inschrijving niet met het plan van aanpak. Roxit is terecht ongeldig verklaard. Klacht, herbeoordeling Vzr. Rb Midden-Nederland 16 september 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:5323 [eiseres]/provincie Utrecht Nationale openbare aanbesteding baggerwerkzaamheden. Inschrijvers dienen een risico-inventarisatie te maken, die wordt beoordeeld op compleetheid en herkennen en beperken en beheersen van de risico s. De provincie doet het voornemen van gunning aan eiseres. Eén van de andere inschrijvers dient een klacht in en de provincie schort de definitieve gunning op. De provincie besluit het advies van de interne klachtencommissie op te volgen en de gunningsbeslissing in te trekken, omdat het mogelijk is dat de scores op het onderdeel risico-inventarisatie niet correct zijn of de motivering aangepast moet worden. De provincie deelt mee dat er herbeoordeeld moet worden. De herbeoordeling leidt er toe dat niet meer aan eiseres gegund wordt. Eiseres dient nog een klacht in bij de klachtencommissie maar die verklaard de klacht ongegrond. De provincie stelt dat eiseres haar rechten heeft verwerkt doordat zij niet geklaagd heeft over de intrekking van het gunningsvoornemen en de herbeoordeling. De voorzieningenrechter volgt de provincie in haar standpunt. Eiseres had er al op bedacht moeten zijn dat zij bij een herbeoordeling niet meer de emvi zou zijn en had toen al bezwaar moeten maken. Dat zij niet expliciet op die mogelijkheid is gewezen doet daar niet aan af. Eiseres heeft haar rechten verwerkt. De herbeoordeling zelf wordt door de rechter marginaal getoetst. De rechter komt tot de conclusie dat de puntentoekenning niet in strijd met het aanbestedingsdocument tot stand is gekomen. Indexatie exploitatiebijdrage College van het Beroep voor het Bedrijfsleven 20 oktober 2016, ECLI:NL:CBB:2016:308 QBuzz/GS Friesland GS hebben bij de verlening van de concessie en exploitatiebijdrage (subsidie) in 2009 opgenomen dat er geïndexeerd wordt volgens de forfaitaire indexering van de BDU (Brede Doeluitkering verkeer en vervoer) met 0,196%. Volgens QBuzz is dit, gezien de inflatie en kostenstijgingen in het openbaar vervoer, geen reële indexering meer. Voorafgaand aan de aanbesteding is in de NvI bezwaar gemaakt/vragen gesteld over toepassing van de BDU-index als compensatie. GS hebben te kennen bereid te zijn in overleg te treden indien de brandstofkosten met meer dan 35% zouden stijgen. De situatie dat het BDU helemaal geen redelijke compensatie biedt is niet aan de orde gesteld. Volgens QBuzz kan er op basis van het bestek geïndexeerd worden conform de OV-index. Volgens GS moet de BDU-index gehanteerd worden. Volgens het CBB kan een behoorlijk geïnformeerde en normaal oplettende inschrijver in het bestek niet anders lezen dat er op basis van BDU geïndexeerd wordt. Uit NvI blijkt duidelijk dat risico voor hogere kosten als gevolg van werkelijke inflatie en stijging van brandstofkosten bij concessiehouder ligt. Het feit dat de wijze van indexering van het BDU anders is geworden is geen omstandigheid die in het bestek is geregeld; dit is mede voor risico van de concessiehouder. Transparantie Vzr. Rb Oost-Brabant 20 oktober 2016, ECLI:NL:RBOBR:2016:5831 AAFM Facility Management/Enexis Niet-openbare aanbesteding raamovereenkomst facilitaire dienstverlening. Sinds 2009 verzorgt AAFM de totale facilitaire dienstverlening binnen Enexis. AAFM eindigt als tweede en maakt bezwaar omdat de gunningssystematiek voor meerdere uitleg vatbaar zou zijn en niet aan het transparantievereiste voldoet. Volgens AAFM heeft Enexis de bullits die genoemd werden onder de subgunningscriteria niet afzonderlijk beoordeeld maar een totaalbeoordeling gegeven. Daarnaast hebben volgens AAFM niet alle leden van de beoordelingscommissie punten gegeven en zijn de toegekende scores onbegrijpelijk. Volgens AAFM moet de rechter er een volle toets door de rechter plaats te vinden in plaats va een marginale. De voorzieningenrechter volgt Enexis in haar standpunt dat wel duidelijk in de stukken staat dat de opgesomde aandachtspunten geen afzonderlijk te wegen subgunningscriteria betreffen, maar verplicht te behandelen onderwerpen die leiden tot één totaalscore per gunningscriterium. Uit de aanbestedingsstukken blijkt eveneens dat elk gunningscriterium is beoordeeld door een beoordelingscommissie die in samenstelling wisselt. AAFM heeft daartegen geen bezwaren geuit. De voorzieningenrechter ziet ook geen reden om in dit geval van de marginale toetsing af te wijken. De rechter moet zijn bemoeienis niet zozeer richten op de vraag of zelf alle inhoudelijke keuzes van de oordelende aanbestedende dienst optimaal vindt, maar op de vraag of het handelen van de aanbestedende dienst is te

5 verenigen met de regels van het aanbestedingsrecht. De voorzieningenrechter vindt dat in dit geval voldoende transparant is gehandeld. Grensoverschrijdend belang, aanbestedende dienst Hof Den Haag 25 oktober 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:3169 JCDecaux/RET NV Hoger beroep in de zaak waarin RET Services een concessieovereenkomst met Exterion heeft gesloten (zie jurisprudentieoverzicht juli en augustus 2016, ECLI:NL:RBROT:2016:5008). JCDeCaux wil dat er aanbesteed gaat worden en is van mening dat er sprake is van een grensoverschrijdend belang. JCDecaux stelt verder dat RET Services een aanbestedende dienst is. De Rechtbank heeft de vorderingen afgewezen. Het Hof gaat in op het begrip duidelijk grensoverschrijdend belang. Niet vereist dat er buitenlandse marktdeelnemers daadwerkelijke belangstelling hebben geuit. Het is een abstract begrip waarbij de geraamde waarde een bruikbare aanwijzing kan zijn, zeker in een geval als dit waar geen aankondiging van de opdracht heeft plaatsgevonden. De waarde kan berekend worden aan de hand van de totale tijdens de looptijd van de concessie geraamde omzet van de concessiehouder excl. BTW en de bijkomende werken of leveringen. Volgens het Hof moet bij de raming met name worden gekeken naar die elementen die bepalend zijn voor mogelijke interesse van buitenlandse gegadigden. D.i. in dit geval de omzet die de concessiehouder kan behalen met de exploitatie van reclameobjecten. Hier staat volgens het Hof tegenover de door de concessiehouder te verrichten diensten (plaatsing, beheer en onderhoud reclameobjecten) en de te betalen afdracht aan RET. De exploitatie bestaat niet alleen uit de diensten aan de concessieverlener maar uit de diensten aan derden. De omzet die de concessiehouder daarmee kan realiseren is (mede)bepalend voor de aantrekkingskracht van de concessie en kan bij de waardebepaling niet buiten beschouwing gelaten worden. Het Hof komt i.c. tot de conclusie dat er duidelijk grensoverschrijdend belang is en dat het vonnis van de voorzieningenrechter op dit punt vernietigd moet worden. Volgens het Hof kan RET Services beschouwd worden als aanbestedende dienst. In RET Services zijn de commerciële activiteiten van RET ondergebracht, maar dat sluit volgens het Hof niet uit dat RET Services zich door niet/economische criteria laat leiden. Dat risico is bijzonder aanwezig nu zij een 100% dochter is van RET, RET Services activa exploiteert die RET gebruikt bij openbaar vervoersactiviteiten, de activiteiten van RET Services dienstbaar zijn aan de activiteiten van RET en de opbrengsten van RET Services aan die activiteiten ten goede komen. RET Services moet met RET worden vereenzelvigd, anders zou het wel heel makkelijk worden voor aanbestedende diensten om zich aan de aanbestedingsregels te onttrekken door bepaalde activiteiten in een aparte rechtspersoon onder te brengen. Uitsluitingsgronden Vzr. Rb Gelderland 13 oktober 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:5726 [eiseres]/regio Rivierenland Openbare EA vraagafhankelijk vervoer in een aantal percelen. De Regio heeft ernstige beroepsfout niet gehanteerd als facultatieve uitsluitingsgrond; wel van toepassing is overtreding van een beroepsgedragsregel. Eiseres heeft niet het maximaal aantal punten voor het onderdeel kwaliteitsplan chauffeurs gekregen. Eiseres heeft info over de winnende partijen (franchisenemers van DVG) gevraagd en wil m.n. weten of er sprake is van een ongeoorloofde samenwerking tussen partijen. De regio doet nader onderzoek en komt tot de conclusie dat er geen sprake is van ongeoorloofd gecoördineerd gedrag tussen de winnende inschrijvers. De voorzieningenrechter constateert dat mededingingsrechtelijke overtreding zowel onder ernstige beroepsfout als overtreding van een beroepsgedragsregel kan vallen. De laatste kan alleen gelden als er een onherroepelijk uitspraak is gedaan, hetgeen niet het geval is. De eerste is niet van toepassing verklaard. Verder constateert de rechter dat het onvoldoende aannemelijk is geworden dat er mededingingsbeperkende afspraken zijn gemaakt. Partijen hebben aangegeven dat zij op basis van hun eigen bedrijfsvoering een strategische afweging hebben gemaakt. Eiseres heeft onvoldoende aannemelijk gemaakt dat er wel ongeoorloofd coördinerend gedrag heeft plaatsgehad. PSO-verordening HvJ EU 27 oktober 2016, C-292/15 Hörmann Reisen/Stadt Augsburg, Landkreis Augburg In deze zaak is de vraag aan de orde of op basis van de PSO-Verordening 1370/2007 (openbaar personenvervoer per spoor en over de weg) onderaanneming beperkt mag worden of dat richtlijn 2004/18 hier voorgaat. Het HvJ concludeert dat de PSO-verordening als lex specialis voorgaat op richtlijn 2004/18. In art. 4, lid 7 PSOverordening is opgenomen dat onderaanneming beperkt mag worden. Aangezien aanbestedende diensten bij plaatsing van de opdracht mogen bepalen dat het aan degene wie gegund wordt, verboden is om de personenvervoersdienst per bus in onderaanneming te geven, is ook het mindere, verbod van onderaanneming voor slechts een deel, toegestaan.

6 Irreële inschrijving Vzr. Rb Gelderland 12 oktober 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:5779 ICT Automatisering/Waterschap Rijn en IJssel Openbare EA uitrol procesautomatisering zuivering technische werken. In het aanbestedingsdocument is aangegeven dat strategisch inschrijven aanleiding kan zijn tot uitsluiting. Vervolgens is aangegeven wanneer daarvan sprake kan zijn. ICT stelt dat de winnaar van de aanbesteding strategisch heeft ingeschreven en volgens de aanbestedingsdocumenten uitgesloten had moeten worden. Volgens ICT heeft het waterschap ook niet voldoende gemotiveerd dat de winnaar wel met een reële prijs heeft ingeschreven. De voorzieningenrechter concludeert dat het waterschap, door de uitleg met wat onder strategisch inschrijven zou kunnen worden volstaan, geen wezenlijk andere maatstaven voor de beoordeling heeft willen aanleggen dan in art AW en 2.24 ARW Het waterschap heeft niet bedoeld gunningscriteria te formuleren waarop ook andere inschrijvers een beroep zouden kunnen doen. Inhoudelijk oordeelt de rechter dat uit het feit dat een inschrijving die 40% lager ligt dan de rest niet volgt dat er sprake is van een irreële prijs. Het waterschap heeft er wel onderzoek naar gedaan en dit onderzoek is, volgens de rechter, in de gegeven omstandigheden voldoende.