ERFGOED, HAVENS EN HAVENSTEDEN

Transcriptie

1 HAVENERFGOED EN DE ZACHTE WAARDEN VAN DE HAVEN VAN GENT ERFGOED, HAVENS EN HAVENSTEDEN Eric Van Hooydonk Voorzitter Watererfgoed Vlaanderen Studiedag Het Rijke Gentse Havenerfgoed Gent, Loods 22, 4 mei 2010 ERFGOED EN HAVEN: VRIENDEN OF VIJANDEN? 3 ERFGOED ALS ZACHTE HAVENWAARDE Havenerfgoedbeheer is geen doel op zich Havens moeten al hun niet-socioeconomische, zachte waarden beheren en exploiteren versterkt maatschappelijk draagvlak draagt bij tot commerciële havenpromotie is instrument voor city marketing en toeristische promotie ondersteunt herontwikkeling oude havengebieden Zachte havenwaarden = havengeschiedenis, havenerfgoed, havenkunst, waterfront-ontwikkeling, cruisetoerisme, haventoerisme, havenecologie 4 1

2 IDENTITEIT VAN HAVENSTEDEN 5 GENT, EEN HAVENSTAD? 6 Is Gent een provinciehoofdplaats? universiteitsstad? kunst- en cultuurstad? winkelstad? industriestad? havenstad? het Gentse havenbewustzijn kan worden aangescherpt maar Google zegt: gent + winkelen: hits gent + industrie: hits gent + universiteit: hits gent + cultuur: hits gent + kunst: hits gent + provincie: hits gent + haven: hits 25 mio ton zeetrafiek, arbeidsplaatsen, 300 bedrijven het beeld van Gent als grote havenstad wordt vertekend door de nabijheid van Antwerpen en Rotterdam in veel Europese landen was Gent de grootste nationale haven HET HISTORISCHE HAVENVERHAAL (1) 8 DE ZACHTE WAARDEN VAN DE HAVEN VAN GENT: EEN AANZET TOT INVENTARISATIE Eeuwenoude havenstadstraditie Epos van de zeeverbindingen Constante band tussen haven en industrie 2

3 HET HISTORISCHE HAVENVERHAAL (2) 9 ONROEREND HAVENERFGOED IN HET STADSCENTRUM 10 De Stukwerkers De Schippers Historische waterlopen Haven tusschen brugghen Havenkaaien Havengebouwen Havenmonumenten ONROEREND HAVENERFGOED IN DE 19 DE -EEUWSE HAVEN 11 ONROEREND ERFGOED IN DE ACTIEVE HAVEN 12 Weelde van dokken, sluizen, bruggen, kaaimuren, loodsen, kranen, fabrieken, droogdokken Handelsdok, Muide, Voorhaven, Verbindingsvaart, Elektriciteitscentrale Langerbrugge Tolhuis Zelzate Relicten van kanaaluitbreidingen 3

4 ATTRACTIEF HAVENLANDSCHAP 13 BESCHERMDE HAVENMONUMENTEN (1) 14 BESCHERMDE HAVENMONUMENTEN (2) 15 BESCHERMDE HAVENMONUMENTEN (3) 16 de voormalige spinnerij en weverij J. de Hemptinne, daarna Gent SPINNERIJ EN WEVERIJ genoemd UCO Opgeëistenlaan 8 de Tolhuissluis, met de tech. uitrusting en van de lage arduinen en Gent TOLHUISSLUIS smeedijzeren uitrusting Tolhuiskaai Gent SLUISWACHTERSWONINGEN MET ADM.GEB. de sluiswachterswoningen met administratief gebouw Tolhuiskaai 1-7 Gent DE STUW De Stuw en Tolhuiseiland incl. oude gedeelten relingen Wiedauwkaai Gent DE HAVENLOODS de havenloods nr. 20 met inbegrip van de schippers- en brandpomp Voorhavenlaan Gent DE HAVENKRANEN 15 EN 22 de havenkranen nr. 15 en 22 "Le Titan Anversois s.a. Hoboken" met volledige techn.uitrusting Voorhavenlaan Gent METALEN STRUKTUREN VAN DE HAVENLOOD de metalen strukturen van de havenloodsen 22 en 23 Voorhavenlaan Gent DE ONDERBOUW EN METALEN STRUKTUUR de onderbouw en metalen struktuur van de oorspronkelijk open havenloods nr. 26 Voorhavenlaan Gent DE WACHTERSLOKALEN de wachterslokalen (naast ingang Bombaysstraat) Voorhavenlaan Gent DE DROOGDOKKEN EN BETONNEN AFSL. de droogdokken en de betonnen afsluiting Wiedauwkaai Gent DE SPOORWEGBRUG de spoorwegbrug (draaibrug) van het ringspoor (Wondelgem- Oostakker) Terneuzenlaan Gent DE OUDE KAAIMUUR de oude kademuur vanaf Muidebrug tot de Boekhoutestraat Terneuzenlaan Gent DE OMHEINING MET GIETIJZEREN ZUILTJ de omheining met gietijzeren zuiltjes op een lage onderbouw van het haventerrein (ten N. O. Z.) Voorhavenlaan Gent NIEUWE VAART, VOETGANGERSBRUG Nieuwe vaart, ijzeren voetgangersbrug Nieuwevaart Gent GEBOUWENCOMLEX VYNCKIER EN VYNCOLIT Gebouwencomplex Vynckier en Vyncolit (vml textielfabrieken) met inbegrip van schoorsteen en ketels Nieuwevaart 51 vml spinnerij en weverij J. de Hemptinne, daarna UCO - de Gent VML SPINNERIJ/WEVERIJ DE HEMPTINNE Hemptinne Opgeëistenlaan 8 De vlas- en katoenspinnerij, evenals de zich daarin bevindende Gent VLAS- EN KATOENSPINNERIJ Cornwall stoomketel Korianderstraat 2 Het machinehuis, het ketelhuis en de stoommachine Gent MACHINEHUIS "VANDEKERCKHOVE" "Vandekerckhove" Drongensesteenweg Twee telescopische, natte gashouders uit 1880, met inbegrip v/d Gent TWEE NATTE GASHOUDERS volledige technische installatie Gasmeterlaan 107 Fabriek vuurvaste materialen "Sugg & Cie,inzonderheid de 4 Gent FABRIEK VAN VUURVASTE MATERIALEN ovens, de N.O. gelegen bewerkingshal, Groendreef 51 De directeurswoning v/d voormalige vlasspinnerij "La Linière Gantoise" en tegenover bedrijfspand Gent VOGELENZANG 1, 2, 3, 4 Vogelenzang 1-4 Voormalig pakhuis van de vlasspinnerij "La Lys S.A." heden Gent HET NIEUWPOORTTHEATER Nieuwpoorttheater. Nieuwpoort 35 Gent ELEKTRICITEITSCENTRALE LANGERBRUGGE de elektriciteitscentrale van Langerbrugge. Langerbruggekaai 3 Gent TURBINEZAAL-ELEKTRICITEITSCENTRALE. de turbinezaal van de elektriciteitscentrale S.P.E. Ham 62 Gent VOORMALIGE KATOENSPINNERIJ de voormalige katoenspinnerij en -twijnderij 'La Nouvelle Nieuwevaart Orléans'. Gent MACHINE EN KETELHUIS machine-en ketelhuis, schoorsteen, stoomketel, aansl.gedeelte v/h vml. textielbedrijf "van Acker" Bachtenwalle 1 Vm. katoenspinnerij "Galveston" met de vm. stapelloods van de Gent VM. KATOENSPINNERIJ "GALVESTON" voormalige Vlasspinnerij La Liève Wiedauwkaai 52, 55 Gent Waterloop "de Lieve" en de kademuur langs de waterloop "De Lieve". Gent De voormalige brandweerkazerne 4

5 HAVENSTADORNAMENTIEK (1) HAVENSTADORNAMENTIEK (2) HAVENSTADORNAMENTIEK (4) 5

6 HERONTWIKKELING VAN DE OUDE DOKKEN 21 WATERTOERISME EN PLEZIERVAART 22 VAREND ERFGOED Havenjacht Jacob van Artevelde De Gentse Barge Kanaalveren Scheepstimmerij Loods 13 HORECA(ERFGOED) IN DE HAVEN (1) 24 6

7 HORECA(ERFGOED) IN DE HAVEN (2) HAVENTOERISME, -RECREATIE EN -EVENEMENTEN 26 Boottochtjes in het stadscentrum Fietsen langs de Gentse Kanaalzone ( Boottochten Gentse Feesten (2009: 1455 personen) Vlaamse Havendag 2008 en 2011 Ghent Classics SUCCESRIJK BEWONERSOVERLEG 27 SCHIPPERIJ EN ONTVANGSTCENTRUM 28 Tweede prijs ESPO Award voor Project Gentse Kanaalzone 7

8 AANSCHERPEN VAN HET HAVEN(ERFGOED)BEWUSTZIJN (1) 30 SUGGESTIES VOOR EEN VERDERE VALORISATIE VAN DE GENTSE ZACHTE HAVENWAARDEN Beperkt haven- en havenerfgoedbewustzijn bij de bevolking Haven(erfgoed)- gevoel van jongeren en allochtonen? Haven(erfgoed)- gevoel van stedenbouwkundigen en architecten? AANSCHERPEN VAN HET HAVEN(ERFGOED)BEWUSTZIJN (2) 31 VERSTERKEN VAN HET HAVENERFGOEDBEHEER 32 Starten met een grote Gentse havenenquête? Dan een actieplan? Onzichtbaarheid van het havenverleden in het stadscentrum Verdwijning van de oude havenkranen Onvolledigheid van de beschermingslijst Geringe valorisatie van het havenerfgoed 8

9 VALORISATIE VAN HET HAVENERFGOED IN DE OUDE HAVEN Zichtbaar maken van het havenverleden in het stadscentrum (informatiepanelen, plaketten, wandelgids, replica tredkraan, ligplaatsen voor varend erfgoed ) Behoud en valorisatie van het havenerfgoed bij de herontwikkeling van de oude dokken (zie reeds plan-mer) 33 EEN PROACTIEVER HAVENERFGOEDBEHEER IN HET ACTIEVE HAVENGEBIED Geselecteerde materiële getuigen van de Gentse havengeschiedenis bewaren voor de toekomst Inventariseren van waardevol havenerfgoed? (zie Anticipatief oormerken van nog gebruikt havenerfgoed via convenanten? Verplichtingen in concessie-overeenkomsten? Aanleggen van een collectie historische havenuitrusting (kranen, materieel, treinen)? Samenwerking tussen Vlaamse Overheid, Havenbedrijf, private sector, UGent (en Watererfgoed Vlaanderen)? 34 9

10 ONTWIKKELING VAN HAVENTOERISME EN RECREATIE 10

11 EEN GENTSE HAVENREISGIDS 41 FACILITEREN VAN HAVENRECREATIE 42 INFORMATIEPANELEN 43 ANDERE 44 Masterplan Zachte Havenwaarden Havengeschiedenis op (vgl. Een inventarisatie en valorisatie van havenerfgoed en -kunst in prive-bezit (incl. bedrijfsarchieven) Aanbrengen van nieuwe havenstadornamentiek Vertellen van het havenverhaal in het STAM Verdere uitbouw van het cruisetoerisme Een Gents havenfeest? Passantenligplaatsen voor varend erfgoed Geactualiseerde editie van Gent op de wateren en naar de zee Studie / boek / film / tentoonstelling over de haven van Gent in literatuur, beeldende kunsten, muziek, 11

12 BENOEMING VAN EEN GENTSE HAVENDICHTER 45 CONTACT 46 Prof. dr. Eric Van Hooydonk secr@watererfgoed.be 12