3.1. Lokale heffingen

Transcriptie

1 3.1. Lokale heffingen Lokale heffingen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op beide. Ongebonden lokale heffingen (OZB, hondenbelasting en precariobelasting) worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd. De besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. Gebonden heffingen, zoals de afvalstoffenheffing en rioolrechten, worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. De paragraaf Lokale Heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners van Dordrecht en is als volgt opgebouwd: Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten (3.1.1). Woonlasten (lokale lastendruk), uitgangspunten en een vergelijking met steden met een vergelijkbare omvang en met de regio (3.1.2). Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen (3.1.3). Overige lokale belastingen (3.1.4). Kostendekkendheid bouwleges (3.1.5) Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten De belastingopbrengsten, inclusief eigen gemeentelijke inkomsten zoals havengelden, zijn voor 2008 geweest (* 1.000): Belastingsoort Rekening Begroting Begroting Rekening Resultaat 2007 Prim Na wijz Algemene dekkingsmiddelen (ongebonden) Onroerende zaakbelastingen Precariobelasting Hondenbelasting Subtotaal Tarieven (gebonden) Rioolrechten Afvalstoffenheffing Leges burgerzaken¹ Parkeergelden (incl. naheffingsaanslagen) Havengelden Ambulante handel Begraaf- en crematierechten Leges bouwvergunningen Subtotaal Totaal ¹ De ingevoerde leges betreffen alle leges die binnenkomen bij de Stadswinkel, incl. rijksleges excl. overige opbrengsten. Procentueel aandeel per belastingsoort op totale belastingopbrengsten 2008 Procentueel aandeel belastingsoort 2008 Bouwleges 8% Begraaf- en crematierechten 4% Havengelden 5% Parkeergelden 11% OZB 31% Leges burgerzaken 5% Afvalstoffen 20% Overig 2% Rioolrechten 15% Raad Pagina 77 van 211

2 Heffingen woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. Vanaf 2006 is de OZB heffing voor gebruikers van rijkswege in het kader van lastenverlichting afgeschaft. De ontwikkeling van de woonlasten in Dordrecht over de laatste vier jaren is weergegeven in onderstaande tabel (* 1): OZB-eigenaar 166,45 169,12 178,08 181,15 OZB-gebruiker 133,16 0,00 Rioolrecht-eigenaar 63,97 64,93 65,90 68,54 Rioolrecht-gebruiker 82,56 83,76 84,96 88,32 Afvalstoffenheffing 224,76 228,12 234,96 234,96 Ontwikkeling lokale lastendruk 670,90 545,93 563,90 572,97 % stijging/afname tov vorig jaar 4,9% -18,6% 3,3% 1,5% % stijging exclusief OZB-gebruiker (voor juist vergelijk) 1,5% % stijging woonlasten t.o.v. vorig jaar 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% OZB Rioolrecht Afvalstoffen Uitgangspunten heffingen woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde in Dordrecht is per peildatum 1 januari In 2008 zijn de tarieven verhoogd met de volgende percentages: Onroerende zaakbelastingen + 1.5% Rioolrechten + 4,0% Afvalstoffenheffing + 0,0% Deze verhogingen zijn gebaseerd op het gemeentelijke tarievenbeleid. Algemeen uitgangspunt bij de OZB is een constante (reële) belastingopbrengst. Bij de vaststelling van de OZB tarieven richten wij ons op de opbrengst van deze belasting. Anders gezegd, als de waarde van een pand stijgt door periodieke herwaardering, dan gaat het tarief omlaag. In beginsel wordt gelijke tred gehouden met de inflatie (Consumentenprijsindex) zoals deze door het Centraal Plan Bureau wordt vastgesteld. Van de algemene lijn wordt afgeweken bij gebonden lokale heffingen zoals rioolrecht en afvalstoffenheffing waar de opbrengst gebruikt moet worden om de kosten te dekken. Vanaf 2005 geldt voor deze tarieven het uitgangspunt van kostendekkendheid. Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2008 met 1,5% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Raad Pagina 78 van 211

3 Toelichting op de componenten van de woonlasten Hieronder wordt een korte toelichting gegeven op de stand van zaken in 2008 op de volgende onderdelen: 1. Onroerende zaakbelastingen; 2. Rioolrechten; 3. Afvalstoffenheffing. 1. Onroerende zaakbelastingen (OZB) In 2008 zijn de aanslagen OZB inclusief de WOZ-beschikking opgelegd naar de zogeheten WOZ-waarde zoals die geldt op de waardepeildatum 1 januari Deze waarde wordt op grond van de Wet waardering onroerende zaken jaarlijks vastgesteld. De tarieven onroerende zaakbelastingen hebben zich per WOZ-waarde als volgt ontwikkeld (* 1): OZB (zakelijk) niet-woningen 4,91 4,97 4,87 4,75 OZB (gebruik) niet-woningen 3,92 3,98 3,90 3,81 OZB (zakelijk) woningen 2,76 2,80 2,68 2,53 Stijging 1,5% 2,0% 1,5% De tarieven van 2008 zijn neerwaarts bijgesteld ter compensatie van de gestegen WOZwaarden van woningen en niet-woningen door de herwaardering van de onroerende zaken. De opbrengst OZB over 2008 is nagenoeg gelijk aan de raming in de begroting. De lasten OZB eigenaar ( 181,15) kunnen berekend worden door de gemiddelde woningwaarde ( ) te delen door en te vermenigvuldigen met het betreffende tarief ( 2,53). 2. Rioolrechten Op de tarieven rioolrecht is kostendekkendheid het uitgangspunt. De raming van de opbrengst rioolrecht is met 4% verhoogd als gevolg van de vaststelling van het Gemeentelijk Rioleringsplan IV. Hierin is uitgaande van 100% dekkende tarieven tot en met 2015 een jaarlijkse tariefaanpassing voorzien van 4% met inbegrip van inflatiecorrectie. Ontwikkeling tarieven rioolrechten (* 1) Rioolrecht eigendom 63,97 64,93 65,90 68,54 Rioolrecht gebruik 82,56 83,76 84,96 88,32 stijging 1,5% 1,5% 4,0% De opbrengst 2008 is lager dan geraamd als gevolg van minder aansluitingen gebruik en eigendom 2008 ad en van een incidentele verrekening met voorgaande jaren ad waartegenover een voordeel staat van in verband met minder kwijtscheldingen. 3. Afvalstoffenheffing Op het tarief voor afvalinzameling en -verwerking is kostendekkendheid het uitgangspunt. Voor 2008 is het tarief niet verhoogd. Dit is mogelijk gemaakt door de totale kosten van afvalinzameling en verwerking niet te laten toenemen door onder andere een efficiency korting op de bijdrage aan Netwerk N.V., inzet van het dividend van Netwerk N.V. en verlaging van het verbrandingstarief door H.V.C. Ontwikkeling tarief afvalstoffenheffing (* 1) Tarief afvalstoffenheffing 224,76 228,12 234,96 234,96 Stijging 1,5% 3,0% 0,0% De opbrengst 2008 is lager dan geraamd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door: - het grotere beroep dat is gedaan op de kwijtschelding van In het verleden zat de afvalstoffenheffing in de eindafrekening van de Eneco. Waardoor in 2008 ook kwijtscheldingen over 2007 zijn gedaan omdat de eindafreke- Raad Pagina 79 van 211

4 ning over 2007 pas in 2008 is verwerkt. Dit is voor een bedrag van geweest. Over 2008 resteert een overschrijding van ofwel 500 aansluitingen. De overschrijding op de kwijtschelding is structureel. Oorzaak is dat afvalstoffenheffing in het verleden in de eindafrekening van Eneco. Hierdoor was het minder duidelijk dat de mogelijkheid tot kwijtschelding aangevraagd kan worden. Nu wordt een aparte aanslag verzonden met een toelichtingsfolder waarin nadrukkelijk de mogelijkheid tot kwijtschelding wordt vermeld. - een verrekening met voorgaande jaren die incidenteel lager; - minder aansluitingen in 2008 ad Vergelijking andere gemeenten Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten is het goed een vergelijking met andere steden in het land te maken. Jaarlijks wordt in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 37 gemeenten met meer dan inwoners en alle provinciehoofdsteden, een zogeheten Belastingoverzicht grote gemeenten gemaakt. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) heeft over 2008 het overzicht gepresenteerd. In 2008 neemt Dordrecht de 30ste plaats in, evenals in Dat betekent dat in 29 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. De gemiddelde verhoging van de woonlasten bedraagt in 2008 voor geheel Nederland 2,4%, voor de gemeenten 3%. Deze stijging komt grotendeels op het conto van de milieuheffingen, vooral het rioolrecht. Voor onze gemeente is de verhoging berekend op 1.5%. In vergelijking met een aantal gemeenten in het land, die van vergelijkbare omvang zijn, ontstaat voor de tarieven 2008 het volgende beeld (* 1) volgens COELO: Dordrecht Alkmaar Maastricht Haarlem Den Bosch Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing Totaal De gemiddelde woningwaarde is lager dan nu bekend is in verband met iets afwijkend berekeningsmethodiek door COELO. Een andere vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de buurgemeenten. De woonlasten in 2008 in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht en H.I. Ambacht laten zich volgens COELO samenvatten in onderstaand schema (x 1): Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht H.I.Ambacht Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing Totaal Kwijtschelding Als een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid. Deze regels komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger ligt dan 90% van de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken, dat deze inkomensgrens wordt verruimd naar 100% van de bijstandsnorm. De gemeente Dordrecht hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners van Dordrecht met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen. Raad Pagina 80 van 211

5 Gemeenten mogen wel zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden gevraagd voor de: Onroerende zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolrechten gebruikers/eigendom; Hondenbelasting; Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring. Er wordt niet altijd meer gewacht tot een verzoek om kwijtschelding wordt ingediend. Belastingplichtigen met een ABW-uitkering of AOW die éénmaal kwijtschelding hebben ontvangen krijgen daarna geen aanslag meer. Overigens wordt voor zover mogelijk regelmatig getoetst of de financiële omstandigheden van de betreffende belastingplichtigen niet zijn gewijzigd. Door afschaffing van het gebruikerdeel van de OZB voor woningen per 1 januari 2006 is kwijtschelding voor gebruikers niet meer aan de orde. Kwijtschelding voor eigenaren komt nauwelijks voor. In het jaar 2008 zijn voor de volgende aantallen kwijtschelding verleend: Rioolrechten Afvalstoffenheffing Hondenbelasting Totaal Aantal Aantal Begroot Werkelijk De gemeente heeft geen gebruikerstarief voor het riool kleinverbruik voor alleenstaanden. Hiervoor is geen kwijtschelding nodig waardoor het aantal kwijtscheldingen voor rioolrecht afwijkt van die van de afvalstoffenheffing. Het budgettaire beslag dat in 2008 met de genoemde aantallen kwijtschelding was gemoeid, is als volgt: * Begroting Totaal Werkelijk waarvan 2008 voorgaande jaren Rioolrechten Afvalstoffenheffing Hondenbelasting Totaal Overige lokale belastingen Jaarlijks worden de overige belastingen en tarieven in principe verhoogd met de inflatie (consumentenprijsindex). Voor 2008 was deze geraamd op 1,5%. Bij de volgende inkomsten is een afwijking van meer dan ten opzichte van de begroting vastgesteld. Leges burgerzaken Aan legesinkomsten is voor meer ontvangen. De grootste voordelen zitten op de producten huwelijken en rijbewijzen. Parkeergelden (incl. naheffngsaanslagen) Aan parkeergelden is meer ontvangen. Het verschil is opgebouwd uit verscheidene beperkte positieve en negatieve resultaten op de opbrengstbudgetten van de verschillende parkeergarages, het straatparkeren en naheffingsaanslagen. Havengelden In het laatste halfjaar van 2008 is de algehele situatie in de sector transport en logistiek tengevolge van de wereldwijde economische crisis aanzienlijk verslechterd waardoor de inkomsten met zijn achtergebleven. Hierdoor hebben ook de Dordtse havens, in het bijzonder in het laatste kwartaal van 2008, te maken met teruglopende transportbewegingen, en een afname in de overslag van goederen. De haven van Dordrecht heeft minder laden/lossende schepen ontvangen waardoor de inkomsten van de havengelden drastisch zijn verlaagd. Over het geheel genomen in 2008 zijn de overslagcijfers met 8% gedaald. De verwachting is dat deze trend zich zeker nog in het eerste half jaar van 2009 zal voortzetten. Raad Pagina 81 van 211

6 Begraaf- en crematierechten De inkomsten uit begraven en cremeren incl. asbestemmingen zijn per saldo circa hoger dan begroot. Dit wordt vooral veroorzaakt, doordat in het laatste kwartaal toch meer crematies zijn uitgevoerd dan de prognose liet zien. Als gevolg hiervan zijn ook de inkomsten uit asbestemmingen hoger dan begroot. Tot slot zijn de inkomsten voor het accommodatiegebruik (aula en koffiekamer) circa hoger dan begroot. Men boekt langere tijden in de aula en ook het consumptiegebruik neemt toe. Leges bouwvergunningen De opbrengst van de leges voor bouwvergunningen zijn hoger dan geraamd. Dit hangt samen met een aantal grote legesbedragen in het laatste kwartaal, waaronder een legesbedrag van van AM Wonen BZ Zuid-Holland Zuid en leges voor een vergunning voor Standic BV Kostendekkendheid bouwleges 2008 Bij de kadernota 2009 is een bijlage (nummer 2) opgenomen over de kostendekkendheid van de bouwleges in de periode De uitgangspunten bij deze berekening waren als volgt: Uitgangspunten met betrekking tot kostendekkendheid van de bouwleges Bouwleges dienen over meerdere jaren in de begroting en rekening kostendekkend te zijn. Bij bouwvergunningen kan sprake zijn van een lange doorlooptijd waarbij het moment van de werkzaamheden en legesopbrengsten in verschillende jaren kunnen vallen. Daarnaast kennen de bouwaanvragen een conjunctureel verloop. In tijden van hoogconjunctuur is meer werk; in tijden van laagconjunctuur minder. In (uitvoerings)kosten dient hier tijdig op geanticipeerd te worden. Niettemin kan hierin een vertraging optreden, in beide richtingen. Beide punten in ogenschouw nemend stellen wij voor de kostendekkendheid van bouwleges te beschouwen over een reeks van vier jaren en niet per jaar afzonderlijk. Kostendekkendheid is gedefinieerd als de totale (leges-)opbrengsten gerelateerd aan de totale kosten; De tarieven die leiden tot de bouwleges zijn gerelateerd aan de kosten die behandeling van de aanvraag met zich meebrengt. Er is sprake van tariefdifferentiatie omdat grote, complexe projecten meer tijd vragen. Niettemin stellen wij voor om kostendekkendheid te bezien over de totale opbrengsten. Kostentoerekening: wat mag? De VNG heeft een handreiking Kostentoerekening leges en tarieven. In de handreiking is opgenomen welke kosten wel en welke kosten niet ten laste van leges mogen worden gebracht. De kern hiervan is dat kosten die direct verband houden met de afhandeling van de aanvraag mogen worden toegerekend. Dit zijn bijvoorbeeld: Personeelskosten; Huisvestingskosten; Specifieke automatiseringskosten; Materiële kosten; (kapitaallasten gebruikte voertuigen, apparatuur voor buitendienstcontroles) Overheadkosten; (ondersteuning en management) Kosten in verband met de eerste handhavingcontrole Kosten die te maken hebben met de beleidsvoorbereiding, bezwaar- en beroepsprocedures, en alle handhavingacties na de eerste controle mogen niet toegerekend worden. Gerealiseerde lasten en baten met betrekking tot bouwvergunningen De conclusie op basis van de beschouwde periode is dat in totaliteit over de periode 2003 tot en met 2007 een nadelig saldo op de bouwvergunningen is gerealiseerd van gemiddeld per jaar. Wordt 2003 buiten beschouwing gelaten, dan resulteert een gemiddeld jaartekort van , met andere woorden er is nagenoeg sprake van kostendekkendheid over deze vierjarige periode. De onderstaande tabel vat de cijfers over de periode 2003 tot en met 2008 samen Baten lasten Resultaat Wordt naar de meerjarige gemiddelden gekeken, dan resulteert het volgende beeld. Raad Pagina 82 van 211

7 Gemiddelde Resultaat (*) positief resultaat is voordeel, negatief resultaat een nadeel. Op basis van de eerste tabel is duidelijk dat 2003 qua resultaat een uitschieter is. Wordt een periode van vier jaar bekeken dan loopt elk jaar het gemiddelde resultaat dichter naar nul toe. Over de periode 2005 tot en met 2008 is het gemiddelde resultaat over de vierjarige periode voor het eerst positief: , dus (meer dan) kostendekkend. Gezien de kredietcrisis en de eerste ontwikkelingen in 2009 is het de vraag of het vierjarige gemiddelde over de periode nog steeds een positief beeld geeft. Deze vraag kan pas later in 2009 worden beantwoord. In 2008 is een voordelig begrotingsresultaat behaald op de inkomsten van de bouwleges (dus alle andere legessoorten uitgesloten en alleen kijken naar de inkomsten) van Dit hangt samen met een aantal grote legesbedragen in het laatste kwartaal, waaronder een legesbedrag van voor AM Wonen BZ Zuid-Holland Zuid en leges voor een vergunning voor Standic BV. De verwachting voor 2009 is dat door de kredietcrisis veel minder aanvragen voor bouwvergunningen zullen worden ingediend. Dit zal dan leiden tot het achterblijven van de legesopbrengsten in vergelijking met andere jaren en tot opzichte van de begroting. De ontwikkeling gedurende 2009 zal dan ook nauwgezet worden gevolgd in overleg met de Milieudienst Zuid-Holland Zuid. Bij de interimnota en 9-maandsrapportage zal de actuele stand en bijbehorende prognose aan de orde komen en mogelijk leiden tot begrotingsaanpassing. Raad Pagina 83 van 211

8 3.2. Risicomanagement en weerstandsvermogen Deze paragraaf geeft inzicht in (mogelijke) risico s voor de gemeente Dordrecht en de weerstandscapaciteit om die risico s op te vangen. De risico s afgezet tegen de weerstandscapaciteit leidt tot een conclusie over de financiële flexibiliteit en soliditeit van de gemeente Dordrecht, zijnde het weerstandsvermogen. In dit jaarverslag is conform toezegging bij de begroting 2009 een aanzet gegeven tot een nadere kwantificering van de genoemde risico s. Dit dient mede om een meer gefundeerd voorstel te kunnen doen over de (minimaal) benodigde omvang van de algemene reserve. Dit onderwerp maakt ook deel uit van de beraadslagingen kadernota Risico s In deze paragraaf worden actuele risico s beschreven. Basis hiervoor vormt de in 2006 door de raad vastgestelde nota risicobeheersing en weerstandsvermogen. In die nota zijn de gebieden aangegeven welke de basis moeten vormen voor een risicoschets, die vanuit het oogpunt van risico s voor de gemeente belangrijk zijn. Het betreffen: A. Uitvoeringsrisico s medebewindstaken/decentralisatie B. Grondbedrijf/ -beleid (zie aparte paragraaf) C. Realisatie doelstellingen op themaniveau, waaronder grote projecten MJP D. Kapitaalgoederen (onderhoud; zie ook aparte paragraaf) E. Administratieve/ overige bedrijfsvoering F. Aansprakelijkheid De actuele risico s die relevant zijn voor het weerstandsvermogen zijn die risico s: - die niet op een andere manier zijn te ondervangen; - die een financieel nadelig gevolg kunnen hebben; - die relevant zijn ( lees: van materieel belang ); - die met redelijke zekerheid zich gaan voordoen en - niet direct beïnvloedbaar zijn. Reguliere risico s die zich regelmatig voordoen en die vrij goed meetbaar zijn, maken geen deel uit van deze paragraaf. Deze risico s worden afgedekt door het treffen van maatregelen. Voorbeelden van zulke maartregelen zijn het afsluiten van verzekeringen, het vormen van voorzieningen, het inrichten van de administratieve organisatie en interne controle. Voor het grondbedrijf is er een aparte beschouwing; conform voorschriften BBV. Op de projectbladen die u elders in dit jaarverslag aantreft wordt specifiek aandacht besteed aan de risico s op de afzonderlijke projecten. Voor een toelichting op deze risico s verwijzen wij derhalve naar de projectbladen. Uiteraard worden eventuele risico s wel meegenomen in de kwantificering. De risico s betreffende de Verbonden Partijen worden per verbonden partij gemeld in de bijlage verbonden partijen. In eerste instantie zullen de risico s die de verbonden partijen opgeven opgevangen worden binnen hun eigen middelen cq hun eigen weerstandsvermogen. Pas in tweede instantie kunnen de financiële tegenvallers ten gevolge van relevante risico s effect hebben voor de gemeente. Om deze reden worden risico s genoemd bij de verbonden partijen niet meegenomen in de presentatie van de risico s. De toelichting op de verbonden partijen is opgenomen in paragraaf 3.6. De gehanteerde werkwijze De risico-inventarisatie is als volgt opgebouwd: - risicoaanduiding; gegroepeerd naar bovenvermelde risicogebieden - korte beschrijving van het risico - het financiële effect / kans / risicobedrag - eventueel te nemen beheersmaatregelen Per risico wordt er op hoofdlijnen toegelicht wat het risico behelst. Vervolgens vindt er op basis van de beschikbare informatie daar waar mogelijk een inschatting plaats van het financiële effect inclusief de mate van zekerheid dat het risico zich gaat voordoen. Dit resulteert in het risicobedrag. De mate van zekerheid wordt geduid met laag (30%), gemiddeld (50%) en hoog (80%). Daarnaast wordt er aangegeven of het risico structurele of incidentele gevolgen heeft. Daar waar er structurele gevolgen zijn, zullen indien dit risico zich voordoet structurele beheersmaatregelen genomen moeten worden. Eventuele incidentele gevolgen kunnen afgezet worden tegen incidentele beheersmaatregelen (onder andere de reserves). Zoals al eerder is gemeld, kan het zo zijn dat er eventuele beheersmaatregelen mogelijk zijn om het risico te verminderen cq te voorkomen. Te denken valt aan aanpassing van het beleid, het invoeren van extra interne controles enz. Ook bestaat er voor de gemeente de mogelijkheid om bepaalde risico s te laten verzekeren. De gemeente doet Raad Pagina 84 van 211

9 dit onder andere op het gebied van risico s van brand, ongevallen, aansprakelijkheid, wagenpark, machines en vaartuigen. Niet alle risico s zijn echter verzekerbaar. Een bekend voorbeeld daarvan is planschade. Het goed regelen van verzekeringen, met de gemeente als opdrachtgever, moet in algemene zin aandacht blijven houden; vooral in situaties waar een derde, zoals een Gemeenschappelijke Regeling, op mandaatbasis taken voor de gemeente uitvoert. Een totaal overzicht van alle risico s treft u aan het eind van dit hoofdstuk aan. A. Uitvoeringsrisico s medebewindstaken/decentralisatie 1. Algemene uitkering, brede doel uitkeringen, specifieke uitkeringen plus economische crisis Beschrijving van het risico: Een belangrijk deel van de gemeentelijke inkomsten wordt via de algemene uitkering, specifieke uitkeringen en brede doeluitkeringen van het Rijk ontvangen. Dit betekent dat het gemeentelijke beleid erg gevoelig is en blijft voor rijksmaatregelen die deze geldstromen beïnvloeden. Hoewel op zich ook afzonderlijk benoembaar, willen wij hier ook de economische crisis betrekken. Immers, de bestedingen van het rijk hebben invloed op de hoogte van de uitkeringen aan lagere overheden. Over de crisis is een aparte notitie naar de raad gestuurd. De mogelijke effecten zijn overigens zeer divers; variërend van effecten op doelstellingen met behulp van uitvoering door/ middelen van derden tot vertraging in projecten en financiële problemen bij partijen waarvoor de gemeente borg staat. Financieel effect / kans / risicobedrag Deze effecten zijn thans nog niet goed in te schatten. Er zullen zowel incidentele - als structurele effecten kunnen ontstaan. Beheersmaatregelen De ontwikkelingen met betrekking tot de algemene uitkering worden nauwlettend gevolgd. Circulaires worden op gevolgen bezien. Op wijzigingen van deze uitkeringen wordt zoveel mogelijk bij de kadernota ingespeeld. Mede dankzij het gevoerde prudente financieel beleid kunnen we de eerste klappen opvangen. Vanaf 2010 zal de impact op de gemeentebegroting toenemen. Dit heeft gevolgen voor de afwegingen bij de Kadernota GroteStedenBeleid 3 en vervolg Stedenbeleid Sociaal Integratie en Veiligheid pijler, ISV-pijler en Economische Pijler Beschrijving van het risico: Er zijn vier van de vijf jaar van de GSB-3 periode afgerond. Financieel en inhoudelijk liggen we op koers met de uitvoering. Belangrijk is om in 2009 te zorgen voor de verdere volledige benutting van rijksbedragen en het realiseren van de convenantafspraken op inhoud. Het behalen van afspraken is het belangrijkste criterium in het afrekenen met Rijk over de gehele 5 jaar. Naast de GSB-3 periode geldt ook dat nog niet duidelijk is wat de financiële middelen zullen zijn in de nieuwe periode en hoe die er inhoudelijk vanuit het Rijk exact uit komt te zien. Rijksinformatie wordt wel gevolgd en zal tot vertaling komen in de gemeentelijke cijfer in de begroting Financieel effect / kans / risicobedrag Bij het niet behalen van prestatieafspraken zonder tijdig bijsturen van de gemeente kan het Rijk geld terugvorderen. Het toe te rekenen bedrag verschilt per prestatie-indicator, afhankelijk van de inkomsten. Daarbij kan gedacht worden aan een incidenteel bedrag tussen en 1 miljoen; afhankelijk van het onderwerp. De kans beschouwen wij als gemiddeld. Er is een kans op structureel lagere middelen. Beheersmaatregelen Er is bij de jaarrekening een balans opgemaakt van de prestatie-indicatoren, waardoor er zicht is op de prestatie-indicatoren die in 2009 extra aandacht vragen. Tevens wordt er in het eerste half jaar gekeken of op basis daarvan bijsturing op inhoud en herprioritering in middelen noodzakelijk is. Daarnaast wordt in de gemeentelijke GSB reserve een marge aangehouden in verband met het terugbetalingsrisico. Verder zal in de P&C-cyclus telkens aandacht zijn voor middelen en prestaties. Ook wordt alvast intern gekeken naar de verantwoordingseisen van het Rijk en of dat extra activiteiten vraagt in de tweede helft 2009 of het eerste kwartaal De eventuele structurele effecten worden betrokken in het begrotingsproces. Raad Pagina 85 van 211

10 3. Maatschappelijke zorg voor de dak- en thuislozen Beschrijving van het risico: De verwachting is dat de financiële middelen voor de sociale pijler op het landelijke niveau (onder een andere noemer) minimaal in tact blijven. Echter door een herschikking binnen enerzijds de aandachtsvelden van de sociale pijler (verdeelmodel), leidend tot een aangepast budget voor Dordrecht en anderzijds door besluitvorming in de GRD, kan per saldo de rijksvergoeding aan maatschappelijke zorg voor de dak- en thuislozen voor Dordrecht teruglopen. Financieel effect / kans / risicobedrag Deze effecten zijn thans nog niet goed in te schatten, maar deze zullen structureel zijn. Beheersmaatregelen Er vindt regelmatig overleg met het ministerie van VWS plaats over de effecten van het nieuwe stedenbeleid. Na landelijke besluitvorming over een mogelijke opvolger van de BDU SIV-regeling zullen eventueel (!) bezuinigingsvoorstellen opgesteld worden, zodat het financiële risico zo laag mogelijk blijft. 4. WMO onderdeel Hulp in het huishouden Beschrijving van het risico: De staatssecretaris heeft de alfahulp onttrokken aan het regime van de zorginstellingen. Dit zal naar alle waarschijnlijkheid betekenen dat de kosten hoger worden, omdat door zorgaanbieders geen (goedkope) alfahulpen meer mogen worden ingezet voor de zorginstellingen. Ook de uitvoeringskosten zullen hierdoor stijgen. Daarnaast is onzeker wat de financiële consequenties zijn van de op handen zijnde aanbesteding (in juli 2009) van de hulp in het huishouden. Financieel effect / kans / risicobedrag Deze effecten zijn thans nog niet goed in te schatten; gedacht wordt aan structureel tot per jaar; echter zonder maatregelen. Aangezien daartoe mogelijkheden zijn, wordt de kans op financiële tegenvallers voor de gemeente voor de komende jaren nog laag geacht. Beheersmaatregelen Er worden kostenbesparende maatregelen (zoals het heffen van een eigen bijdrage in de ex-wvg voorzieningen, het stimuleren van persoonsgebonden budgetten i.p.v. duurdere zorg in natura en het schrappen van contra-indicatie) ingevoerd om mogelijke tekorten vanaf 2010 (deels) te dekken. Voor 2009 worden nog geen financiële problemen voorzien. Daarnaast zijn bij de SDD nog middelen gereserveerd tot en met 2008 (ca. 5 miljoen) die tegenvallers op dit onderdeel kunnen compenseren. 5. WMO/ AWBZ Beschrijving van het risico: De gemeenten krijgen in 2009 te maken met een aantal wijzigingen in de AWBZ. Door het schrappen van de psychosociale grondslag van de functieondersteunende begeleiding algemeen zullen mensen met psychosociale problemen vaker een beroep doen op door gemeenten gefinancierde voorzieningen. De gemeente ontvangt hiervoor extra middelen, o.a. om mensen die zorg mijden te helpen en voor hulp aan ontregelde gezinnen. Met ingang van 2009 wordt een pakketmaatregel genomen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Deze wordt uitsluitend gericht op het bevorderen van de zelfredzaamheid. De lichte gevallen komen niet meer voor een vergoeding in aanmerking. Het jaar 2009 is een overgangsjaar. De beperking is dan alleen van toepassing op de nieuwe gevallen. Met ingang van 2010 is de beperking ook op bestaande gevallen van toepassing. Het lijkt waarschijnlijk dat er een verhoogde druk op de WMO komt. In 2009 op beperkte schaal omdat het dan alleen om de nieuwe gevallen gaat. Met ingang van 2010 in sterkere mate omdat het dan om de totale doelgroep gaat. Financieel effect / kans / risicobedrag Landelijk wordt 800 miljoen bezuinigd. Dat is voor Dordrecht 6 miljoen. Het CIZ heeft op 16 maart 2009 de gemeente Dordrecht gegevens geleverd m.b.t. het aantal mensen dat de indicatie voor ondersteuning vanuit de AWBZ niet meer krijgt. Het betreft 507 mensen. Wij zijn wat optimistischer: als we er van uitgaan dat 40% van deze groep het niet zonder een of andere vorm van ondersteuning vanuit de Wmo redt, dan gaat het om 202 mensen/ 2,4 miljoen per jaar (bruto). Het Rijk is met de VNG overeengekomen dat voor 2010 een bedrag van 127 miljoen Euro aan gemeenten ter beschikking wordt gesteld voor het opvangen van de gevolgen van de pakketmaatregel AWBZ. De 127 miljoen wordt uitgenomen uit de Integratieuitkering voor Hulp bij het Huishouden en ondergebracht in het gewone deel van het Gemeentefonds. Ook krijgen gemeenten eenmalig 27 miljoen voor de kosten van de Raad Pagina 86 van 211

11 pakketmaatregel in Per saldo is het netto financieel effect derhalve nog niet bekend. Beheersmaatregelen In 2009 zal verder onderzoek worden gedaan naar de omvang van de problematiek. Overigens hebben reeds diverse gemeenten geprotesteerd bij de staatssecretaris. B. Realisatie doelstellingen op themaniveau 6. Leerlingenvervoer Beschrijving van het risico: Het leerlingenvervoer betreft een open einde regeling. Dit houdt in dat leerlingen die voldoen aan de verordening leerlingenvervoer gemeente Dordrecht in aanmerking kunnen komen voor een vergoeding van de kosten voor vervoer naar en van school. Vooraf is niet te overzien wie in welke mate hiervan gebruik gaat maken. Zodoende is het niet mogelijk om vooraf te bepalen hoe hoog de kosten voor leerlingenvervoer over een bepaalde periode zullen zijn. Dit brengt een risico met zich mee. De kosten kunnen hoger, maar ook lager uitvallen dan begroot. Daarnaast moet vanaf 2009 rekening worden gehouden met een nieuwe aanbesteding. Financieel effect / kans / risicobedrag De kans is reëel dat bij een volgende aanbesteding (v.a. schooljaar ) de kosten voor vervoer zullen stijgen; ook al omdat de busvervoersector zelf ook met forse prijsstijgingen wordt geconfronteerd. Omdat de huidige inkoop scherp is beschouwen wij het risico dat er een prijsverhoging ontstaat als hoog. Vanwege het belang van de komende aanbesteding kwantificeren wij dit risico niet. Het gaat om een structureel risico. Beheersmaatregelen Eind 2008 is gekeken naar een alternatief, door het afstandscriterium (i.c. afstand tussen huis en school) te verhogen. Vanwege de zware consequenties voor een groot aantal ouders en leerlingen, is hiervan vooralsnog afgezien. Mocht na de lokale aanbesteding blijken, dat de beschikbare budgetten (voor leerlingenvervoer) dusdanig ontoereikend zijn om de prijsstijging op te vangen, dan wordt het afstandscriterium weer overwogen c.q. volgt na budgetherijking van het leerlingenvervoer- een voorstel. C. Kapitaalgoederen 7. Kwaliteit van de wegen Beschrijving van het risico: We hebben in het kader van de voorbereiding van de Wegennota onderzoek laten doen naar de gesteldheid van de fundering van de asfaltwegen. In de jaren 70/80 zijn veel gebiedsontsluitingswegen aangelegd (allemaal asfaltwegen) die nu het einde van hun levensduur naderen, zeker gezien de sterk toegenomen intensiteit van het zware vrachtverkeer. Met name de hoofdasfaltwegen hebben geen deel uitgemaakt van financiële vertalingen van beheersplannen. Door het Ministerie van VROM wordt bovendien gewerkt aan (nadere) normering op het gebied van geluidsbelasting. Dit kan voor de wegen consequenties hebben; bijvoorbeeld dat we op meerdere plaatsen geluidsarm asfalt toe zullen moeten gaan passen Financieel effect / kans / risicobedrag: De financiële effecten worden bij de kadernota gespecificeerd, deze kunnen aanzienlijk zijn. Incidentele of structurele effecten zijn vooral afhankelijk van een evt. beleidskeuze om te gaan reserveren/ sparen; afhankelijk van de urgentie van de maatregelen. Beheersmaatregelen: Om hier zicht op te krijgen wordt er een wegennota opgesteld. Wij proberen maatregelen/ keuzes voor te bereiden om investeringen te temporiseren. Getracht wordt om op termijn te komen tot functionele aanpassingen en technische, levensduur verlengende ingrepen en om investeringen af te stemmen op voorgenomen planontwikkelingen in de stad. Ook wordt gekeken naar fasering van de uiteindelijke investeringsbehoefte. Besluitvorming hierover kan betrokken worden bij de kadernota Bomenziekten Beschrijving van het risico: Een drietal vooralsnog moeilijk beheersbare en geneesbare ziekten aan bomen zijn: kastanje-, iep- en watermerkziekte. Indien een boom ziek wordt, is snelle verwijdering Raad Pagina 87 van 211

12 noodzakelijk. Een inventarisatie in mei 2006 heeft uitgewezen dat de infectie zich na het nemen van weerbaarheidsmaatregelen langzamer lijkt te verspreiden. Financieel effect / kans / risicobedrag: Omdat verwijdering grote invloed heeft op het straatbeeld en tevredenheid bij burgers is dit risico als hoog te kwalificeren. Op basis van ervaringsgegevens is het structurele risico ongeveer per jaar Beheersmaatregelen De maatregel zoals hierboven omschreven wordt gecontinueerd. 9. Onderhoud en beheer gemeentelijke panden Beschrijving van het risico: Intern is er op dit moment nog geen volledig inzicht in de toereikendheid van onderhoudsbudgetten en onderhoudsvoorzieningen; onder meer voor scholen, kantoren, parkeergarages, sociaal culturele accommodaties etc. Ten behoeve van de Kadernota 2009 is het Integraal Huisvestings Plan (IHP) voor scholen geactualiseerd. De resultaten van deze actualisatie zijn verwerkt in de meerjarenbegroting Bij de uitvoering van het IHP in de periode zijn de volgende algemene risico s aanwezig: aanbesteding bouw/technische tegenvallers/ vertraging in de bouw. Financieel effect / kans / risicobedrag: Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat de in de meerjarenbegroting opgenomen budgetten voor deze doeleinden en het totaal (!) van de aanwezige onderhoudsvoorzieningen toereikend zijn. Of dit het geval is zal bij de kadernota 2010 moeten blijken; op grond van een brede objectinventarisatie. Voor specifiek schoolgebouwen is het echter onzeker of die duidelijkheid al bij de kadernota kan worden gegeven in verband met de beschikbare uitvoeringscapaciteit. Door de financiële crisis zal er wellicht scherper/lager worden ingeschreven om werken te krijgen. Wij beschouwen de kans op een per saldo structurele claim als laag tot gemiddeld. Beheersmaatregelen Bij het aangaan van nieuwe verplichtingen wordt vastgesteld of deze verplichting past binnen de kaders van de meerjaren onderhoudsplanningen en of er voldoende budget beschikbaar is. Dit is echter een financiële maatregel die mogelijk kapitaalvernietiging teweeg brengt. Daarom wordt het onderzoek uitgevoerd. De projectorganisatie van het IHP is versterkt met het toevoegen van een programmamanager, twee extra projectleiders en een projectcontroller aan de projectorganisatie. Tevens zal per IHPinvestering periodiek op basis van voortschrijdend inzicht de gedetailleerde planning worden geactualiseerd met daarin opgenomen de belangrijkste uit te voeren activiteiten en de planning van deze activiteiten (zowel in geld als in tijd). 10. Onderhoud en beheer sportveldcomplexen Beschrijving van het risico: Het verwachte onderhoud voor de langere termijn aan de infrastructuur van de sportvelden (grijs) dient nader onderzocht te worden. In de onderhoudsplanning van de sportparken zijn structurele financiële effecten niet opgenomen. Financieel effect / kans / risicobedrag: Op basis van vrijwel definitieve calculaties is het de verwachting dat het risico maximaal zal bedragen. De kans hierop wordt als hoog geschat. Beheersmaatregelen; In het uitvoeringsprogramma van het nieuwe sportbeleid wordt een toekomstvisie op de sportparken uitgewerkt. Daarin wordt ook het onderhoud grijs meegenomen. D. Aansprakelijkheid 11. Funderingsclaims Beschrijving van het risico: De Belangen Vereniging Funderingsproblematiek (BVFP) en 3 particulieren hebben een proces aangespannen tegen de gemeente. Gesteld wordt dat het rioolonderhoud niet adequaat is uitgevoerd dan wel dat schade is ontstaan tengevolge van normale taakuitoefening door de gemeente. In verband met de precedentwerking van de uitspraak die nu wordt voorbereid is het belang veel groter dan alleen de zaken die in deze procedure aanhangig zijn gemaakt. Raad Pagina 88 van 211

13 Financieel effect / kans / risicobedrag Deze effecten zijn thans nog niet goed in te schatten, maar deze kunnen bij het verliezen van de procedure (substantieel) incidenteel zijn; vanwege de precedentwerking. Gelet op eerdere uitspraken schatten wij de kans op verliezen echter als laag in. Beheersmaatregelen: Er wordt juridisch verweer gevoerd. 12. Claim stichting Zellingwijk Beschrijving van het risico: De stichting, welke een woonwijk in Gouderak saneert, kan het stortmateriaal niet kwijt bij de Derde Merwedehaven. Volgens de stichting is dit in strijd met de Wet Milieubeheer. Het gevolg is dat de stichting genoodzaakt is haar stortmateriaal tegen hogere prijs naar elders af te voeren en de financiële consequenties daarvan wil verhalen. De gemeente is hiervoor recent aansprakelijk gesteld; voor een bedrag van naar schatting (door de stichting) zelf 10 miljoen. De claim is afgewezen. Naar verluid zal de stichting pas evt. verder handelen nadat de sanering voltooid is. Financieel effect / kans / risicobedrag Wij schatten de kans op verder procederen als hoog in omdat ook de belangen voor de stichting groot zijn. Dit staat echter los van aansprakelijkheid van de gemeente. Delta beheert de stortplaats. De kans op financieel effect is door ons thans niet in te schatten. Beheersmaatregelen: Geen. Acties van de stichting worden afgewacht. 13. Fietsbrug A16 Beschrijving van het risico: De aannemer die de fietsbrug heeft aangelegd, heeft aanvankelijk een claim van 2,8 miljoen. in verband met meerwerk bij de gemeente ingediend. In samenspraak met het ingenieursbureau is deze claim weerlegd. In de loop van 2007 is deze vordering overgedragen aan de firma Zijderveld ( als onderaannemer bij het project betrokken). Financieel effect / kans / risicobedrag: Inmiddels is de arbitrageprocedure gestart en heeft Zijderveld een vordering van 2,2 miljoen (excl. proceskosten) ingediend. Naar verwachting wordt dit een langlopende zaak. Na een uitspraak van de rechter over de aansprakelijkheid van de gemeente inzake deze claims volgt eventueel nog een procedure over de door Zijderveld ingediende vordering. De kans op betalen op deze incidentele claim schatten wij laag in. Beheersmaatregelen: Er wordt juridisch verweer gevoerd. 14. Tunnel/wegen Gezondheidspark Beschrijving van het risico: De reconstructie van de infrastructuur van het Gezondheidspark is in volle gang. In het derde kwartaal is de bouw van een uitbreiding van het Albert Schweitzerziekenhuis gestart. In november werd voor het eerst geconstateerd dat er zettingsverschijnselen optraden aan de nieuwe wegen, die het gevolg lijken te zijn van werkzaamheden die worden uitgevoerd ten behoeve van het droog houden van de bouwput. Financieel effect / kans / risicobedrag De omvang van de schade is nog niet in te schatten omdat het bouwproces Gezondheidspark verder gaat. De bouw stil leggen levert een grote tegenclaim op. Uitgaande van aansprakelijkheid van derden achten wij de kans op eigen financiële consequenties vooralsnog als laag in. Beheersmaatregelen: Het ziekenhuis is aansprakelijk gesteld voor optredende schade die het gevolg is van deze bronbemalingen. De Provincie is als vergunningverlener aangesproken om te handhaven en als bevoegd gezag schadebeperkende maatregelen af te dwingen bij de opdrachtgever. Er zijn en worden metingen verricht, schadebeelden vastgelegd en er wordt toegezien op de ontwikkelingen door een in opdracht van de gemeente werkende directievoerder. De Provincie houdt als bevoegd gezag voor bemalingen de bouwer in de gaten. Het ziekenhuis heeft de aansprakelijkheid niet erkend. De gemeente wint nader juridisch advies in. Raad Pagina 89 van 211

14 15. Trillingshinder Beschrijving van het risico: Er kan door zwaar verkeer trillingshinder aan panden ontstaan. Financieel effect / kans / risicobedrag: Door het tijdig treffen van maatregelen wordt voorkomen dat grote schade ontstaat. Uiteraard heeft een eigenaar ook een eigen (schadebeperkings)plicht om zo snel mogelijk in contact te treden met de gemeente, teneinde geconstateerde schade niet verder te vergroten. Vooralsnog schatten wij de kans op grote financiële claims daarom als laag in. Beheersmaatregelen: In voorkomende gevallen wordt onder meer de maximale snelheid van het verkeer aangepast. E. Bedrijfsvoering 16. Vordering Landsbanki Beschrijving van het risico: De gemeente heeft eind 2008 nog een deposito van 8 miljoen bij Landsbanki in IJsland. Gebleken is dat Landsbanki niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. Hoewel de termijn van ons deposito nog niet is verlopen is uitkering daarvan onzeker geworden. Over het aandeel dat uiteindelijk nog geïnd kan worden bestaat veel onzekerheid. De inzichten ten tijde van het opstellen van het stadsjaarverslag laten een uitbetalingspercentage zien van 80%. Conform afspraken met de accountant is een voorziening getroffen voor het verlies dat dan ontstaat van 20% van de hoofdsom. Financieel effect / kans / risicobedrag: Wij schatten de kans dat een deel van de vordering van 8 miljoen niet wordt geïnd als zeer hoog. Er is nog veel onduidelijkheid over het deel dat nog geïnd kan worden. Dit is afhankelijk van de bezittingen van Oud Landsbanki (het deel na splitsing van Landsbanki waarin onze vordering wordt ondergebracht) en de preferentie van onze vordering ten opzichte van andere schuldeisers. Gegeven het feit dat een voorziening getroffen is van 20% van de hoofdsom achten wij de kans op een groter verlies laag in. Als risico schatten we het daarom op 20% (laag) x 6,4 miljoen (8 miljoen hoofdsom minus getroffen voorziening van 1,6 miljoen) = 1,28 miljoen. Een eventueel verlies van (een deel van) de hoofdsom heeft een eenmalig karakter. Het hieruit voortvloeiende renteverlies heeft een structureel karakter en wordt in eerste instantie opgevangen binnen het renteschommelfonds. Beheersmaatregelen Zowel juridisch als bestuurlijk is actie ondernomen om (een zo groot mogelijk deel) van de vordering terug te krijgen. In samenwerking met andere gedupeerde overheden een advocatenkantoor ingeschakeld om een zo groot mogelijk gedeelte van de uitgezette middelen terug te krijgen. Daarnaast wordt op bestuurlijk niveau afstemming gezocht, zowel voor wat betreft de andere provinciale overheden als het rijk. 17. Onderlinge vorderingen GRD Beschrijving van het risico In 2008 hebben diverse verrekeningen plaatsgevonden tussen de gemeente en de GR Drechtsteden. De basis voor de verrekeningen en gemeentelijke bijdragen ligt in de afspraken die gemaakt zijn over de regionalisering en de transitie. Onder andere: het bestuursplan SCD, de impactanalyse SCD, de veegnotitie SCD en het IPA-programma. Over een aantal posten bestaat verschil van inzicht tussen de gemeente(n) en de GRD. Daardoor zijn de onderlinge vorderingen niet overeenkomstig verwerkt in de jaarrekeningen van de GR en gemeente(n). Financieel effect / kans / risicobedrag Doordat onderlinge vorderingen niet overeenkomstig verwerkt zijn in de jaarrekening zal op een later moment per definitie een verlies genomen moeten worden. Het verlies dat een partij moet nemen is afhankelijk van het besluit dat uiteindelijk genomen wordt over de vordering. De vordering van de gemeente op de GRD bedraagt circa 1,5 miljoen. De kans schatten we laag in, hetgeen leidt tot een risicoberekening van (20% x 1,5 miljoen) = Beheersmaatregelen De onderlinge vorderingen zoals die in de jaarrekeningen van de GR Drechtsteden, ZHZ en Drechtstedengemeenten zijn opgenomen, worden geïnventariseerd en in 2009 ter Raad Pagina 90 van 211

15 besluitvorming voorgelegd. Dit vraagt duidelijkheid over de interpretatie van eerdere afspraken. 18. Waterbus Beschrijving van het risico: Door financiële problemen zijn de contracten voor Waterbus Drechtsteden en de verbinding Rotterdam Dordrecht per 1 januari 2009 ontbonden. Door de provincie Zuid-Holland is een nieuwe aanbestedingsprocedure opgestart. Deze is mislukt, waarna tijdelijk wordt doorgevaren tegen met de Gedeputeerde overeengekomen sterk verbeterde condities. Of en in welke mate dit zou moeten gaan leiden tot ook een hogere exploitatiebijdrage voor Dordrecht/regio is nog niet te bepalen. Extra complicatie is dat de provincie haar toegezegde verhoogde bijdragen 2009 nog niet heeft voldaan als gevolg van interne procedures en ook het contract nog niet heeft getekend. Deze complicatie legt druk op de liquiditeit en daarmee ook op de continuïteit van waterbus. In waterbus heeft de gemeente als aandeelhouder een belang via achtergestelde leningen en garanties. Financieel effect / kans / risicobedrag: Bij het eventueel wegvallen van het contract, moet Dordrecht wellicht haar achtergestelde lening afboeken/ garanties nakomen. Het risico bedraagt max. 1,5 miljoen incidenteel plus eventueel structureel aanvullende middelen voor de exploitatie. Beheersmaatregelen: Deze zijn afhankelijk van de uitkomsten van de aanbesteding. De huidige dienstregeling geschiedt in opdracht van de provincie. De sturing is daarom vooral sterk financieel gericht vanuit de aandeelhoudersrol. Waterbus is recent verzocht om aandacht te blijven besteden aan klanttevredenheid/ nieuwe inkomstmogelijkheden binnen het Drechtstedengebied. Met de provincie wordt overlegd over de betalingswijze. 19. Dekking kosten aanleg P&R Weeskinderendijk Beschrijving van het risico: Het Parkeerterrein (P+R functie) aan de Weeskinderendijk zal naar verwachting in 2009 worden uitgebreid met 210 parkeerplaatsen. Hiervoor heeft de gemeente begin 2008 een subsidieaanvraag bij de provincie ingediend. Na verschillende informele toe- en afwijzingen heeft de Provincie in februari 2009 een formele afwijzingsbeschikking afgegeven. Daardoor is de dekking nog niet hard. Financieel effect / kans / risicobedrag: Het financiële belang bedraagt Op dit moment beraadt de gemeente zich of zij in bezwaar wil gaan tegen de afwijzing van de provincie. Het al dan niet ontvangen van de subsidie kan gevolgen hebben voor de geplande uitbreiding. Daarnaast vormt het nog niet concreet zijn van de ontwikkeling van het Maasterras nabij de stadsbrug ter hoogte van de Weeskinderendijk een onzekere factor voor de duurzaamheid van deze voorziening in de huidige vorm. Beheersmaatregelen: Indien onverhoopt blijkt dat de subsidie daadwerkelijk niet wordt toegekend, zal de realisatie afhangen of financiering met gemeentelijke middelen gewenst is. Dit zal dan opnieuw aan het bestuur worden voorgelegd. 20. Vergadervleugel griffie Beschrijving van het risico: Op 11 december 2008 is het Raadspresidium geïnformeerd over de voortgang en de financiële ontwikkeling van het project Vernieuwing Oostelijke Vergadervleugel en Huisvesting Griffie. Toegelicht is dat een aanzienlijke financiële overschrijding wordt verwacht. Financieel effect / kans / risicobedrag: De verwachte overschrijding bedraagt circa ,- (ten opzichte van het eerder taakstellend beschikbaar gestelde bedrag van 3 miljoen euro). Deze houdt verband met de uitkomst van de aanbesteding, hogere kosten voor audiovisuele middelen, ict en ontwerpaanpassingen. Gelet op het stadium van het bouwproces is de beïnvloedbaarheid gering en is de kans dus hoog. De effecten zijn (vanwege afschrijvingsbeleid) structureel. Beheersmaatregelen: Binnenkort zal een afzonderlijk voorstel worden ingediend ten behoeve van het beschikbaar te stellen werkkrediet 2009 en de te verhogen kapitaallasten. Raad Pagina 91 van 211